عوارض پرتو درمانی سرطان معده

مقدمه: برگشت موضعي شايع ترين گونه برگشت بيماري در سرطان معده ي پيشرفته ي موضعي است، كه در 67 تا 9 درصد بيماران درمان شده با جراحي تنها رخ مي دهد. هدف از اين پژوهش بررسي اثر پرتو درماني پس از جراحي در اين گروه از بيماران مي باشد. روش كار: از خرداد ماه 1364 تا مرداد ماه 1374، پنجاه و هشت بيمار مبتلا به سرطان معده با ويژگي هاي آسيب شناختي در گيري سروزا، در گيري غدد لنفاوي و يا درگيري حاشيه ي جراحي، با پرتو درماني پس از جراحي درمان شدند. پرتو درماني با كبالت 6 با دو ميدان درماني جلويي و پشتي تا ميزان 54 گري (Gray) انجام شد. يافته ها: پس از حداقل پنج سال پي گيري بيماران، 41 بيمار (7.7 درصد) فوت شدند، 21 بيمار (36.2 درصد) از عود موضعي، 18 نفر(31 درصد) از متاستاز دوردست و دو نفر (3.4 درصد) از هر دو مورد فوت شدند. مهار موضعي بيماري در 42.5 درصد بيماران مشاهده شد. بقاي كلي پنج ساله 29.3 درصد و ميانگين بقاي بيماران 15 ماه بود. نتيجه: مقايسه نتايج اين بررسي با بررسي هاي ديگر نشان دهنده ي افزايش توان مهار موضعي سرطان معده با خطر زياد، با پرتو درماني پس از جراحي مي باشد.

عوارض پرتو درمانی سرطان معده

تهران، بزرگراه اشرفی اصفهانی، نرسیده به پل بزرگراه شهید همت، خیابان شهید قموشی، خیابان بهار، نبش کوچه چهارم، پلاک 1

کدپستی: 1461965381

تلفن و 442651 (9821+)

کارگاه های آموزشی

اخبار

JCR

خبرگزاری سیناپرس

پیوندهای مرتبط

نشانه‌های سجاوندی

عجب سازنده ی این علامت عرب دولاب است

رادیوتراپی یا پرتودرمانی یا اشعه درمانی، یکی از راه‌های درمان سرطان است که به تنهایی یا به همراه دیگر شیوه‌های درمان استفاده می‌شود. در جریان پرتو درمانی با استفاده از اشعه یا پرتوهای دارای انرژی زیاد (پرتو یونیزان) سلول های سرطانی یا مشکوک را از بین می بریم.

برای انواع سرطان‌ها بسته به نوع و میزان گسترش آن شیوه‌های مختلف درمان وجود دارد که عبارتند از دارو درمانی، پرتو درمانی، شیمی درمانی و جراحی که هر کدام از این شیوه‌ها یا به تنهایی یا به شکل ترکیبی برای درمان سرطان به کار گرفته می‌شوند.

عوارض پرتو درمانی سرطان معده

پرتو درمانی یعنی استفاده از انرژی اشعه ایکس قوی یا پرتوهای یون ساز (مثل الکترون‌ها) برای بمباران سلول‌های سرطانی به منظور تخریب مواد ژنتیکی درون تومور و جلوگیری از رشد و گسترش بافت‌های سرطانی.

حدود 4 درصد از مبتلایان به سرطان تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند و در برخی از سرطان‌ها مثل سرطان حنجره، پرتو درمانی به جراحی ارجحیت دارد.

هدف از انجام پرتو درمانی (رادیو تراپی)، رساندن مقدار معینی از انرژی به سلول‌های سرطانی است که انتقال این انرژی باعث یونش اتم‌های تشکیل دهنده سلول و در نهایت تخریب آنها شود.

پرتو درمانی ممکن است به سلول‌های سالم هم آسیب برساند، بنابراین در پرتو درمانی کنترل درستی دوز وارده به حجم هدف، حیاتی‌ترین بره در کنترل کیفی واحد پرتودرمانی است، یعنی دوز تابشی به شکلی باید کنترل شود که با کمترین آسیب به بافت‌های سالم، بتواند بیشترین تخریب را در سلول‌های سرطانی داشته باشد.

عوارض جانبی پرتو درمانی

پرتو درمانی می تواند مانند سایر درمان ها برای بیمار عوارضی داشته باشد. خوشبختانه اکثر عوارض موقتی و قابل کنترل می باشند.

مشکلاتی که به عنوان عوارض پرتو درمانی در حین درمان ممکن است پیش آیند، گرچه ناخوشایند می باشند، ولی غالبا عوارض حاد یا خطرناک نبوده و با گذشت زمان از بین می روند (چند هفته پس از اتمام درمان).

بروز عوارض، به نحوه درمان و منطقه درمانی و میزان تحمل بدن بیمار و مقادیر پرتو (دوز رادیوتراپی) بستگی دارد.

بسیاری از بیماران در حین درمان هیچ گونه عوارض جانبی ندارند و به راحتی به فعالیت های روزمره زندگی خود می پردازند.

البته ممکن است عوارض عمومی نیز در جریان پرتو درمانی پیش آیند، مثل احساس خستگی، رخوت و افسردگی.

برخی از عوارضی که در این بیماران ظاهر می شوند اصولا مربوط به عوارض کلی سرطان می باشد. به هر صورت مراقبت از بیمارانی که رادیوتراپی می شوند شامل مراقبت های عمومی، مراقبت های اختصاصی و مراقبت های روانی می گردد.

مشکلات روانی این بیماران تا حد زیادی تابع مشکلات جسمی و عوارضی چون تغییر در شیوه زندگی، درد، خستگی، بی اشتهایی، سو تغذیه و فشارهای اجتماعی و اقتصادی می باشد و عکس العمل هایی چون اضطراب و افسردگی را می تواند به دنبال داشته باشد.

در صورتی که تخمدان ها و یا بیضه مستقیما تحت رادیوتراپی قرار گیرند، موجب ناتوانی جنسی و نازایی می شوند.

مسائل روانی مربوط به رادیوتراپی

بسیاری از بیماران و اطرافیان آنها از روش رادیوتراپی تصور درمان قطعی ندارند.

فرستادن بیمار برای رادیوتراپی این تصور را برای او ایجاد می کند که این روش درمان قطعی نبوده است، در صورتی که بیمار جراحی را به عنوان درمان قطعی قبول می کند و این تضاد موجب یاس بیمار در بهبود می گردد و مشکلات روانی از جمله افسردگی را به دنبال دارد.

غالبا بیماران ضمن عمل رادیوتراپی دچار ترس می شوند. این ترس هنگام تنها ماندن او، جدا شدن از خانواده، پرستار و مسئولین انجام رادیوتراپی حاصل می شود.

عوارض پرتو درمانی سرطان معده

خانواده بیمار نیز دچار مشکلاتی می شود از جمله در آنها این تصور پیدا می شود که بیمار رادیوتراپی شده حامل پرتوهای خطرناک می باشد و در نزدیک شدن به او بعد از رادیوتراپی، دچار تردید می شوند.

پزشک معالج و رادیوتراپیست و پرستار مراقب بیماری که باید رادیوتراپی شود، باید قبلا بیمار و خانواده او را برای این عمل آماده نموده و منظور از انجام آن را گوشزد نمایند.

رادیوتراپی می تواند به عنوان یک اقدام مستقل و معالج سرطان در برخی از سرطان ها موثر باشد و یا ممکن است به عنوان مکمل عمل جراحی مورد استفاده قرار گیرد.

رادیوتراپی می تواند با هدف تسکین درد و جلوگیری از عوارض سرطان پیشرفته انجام شود.

ضرورت دارد که خانواده بیمار و در صورت پذیرش، خود بیمار از هدف های رادیوتراپی آگاه شوند.

اجرای رادیوتراپی نیاز به بره ریزی زمانی دارد و در جلساتی که گاهی ممکن است چند هفته باشد، انجام می شود.

یکی از مشکلات بیماران مربوط به فاصله محل سکونت با محل رادیوتراپی و مشکل رفت و برگشت بیماران برای انجام آن است.

فرآوری: نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

منابع:

همشهری آنلاین – زهره بانی

سایت دانشگاه علوم پزشکی مشهد – دکتر سودابه شهید ثالث ، متخصص رادیوتراپی انکولوژی

سایت خون و آنکولوژی ایران

مطالب مرتبط:

8 عارضه پرتودرمانی و جراحی سرطان سینه

راه های درمان سرطان پستان در زنان

تشخیص و درمان سرطان پروستات

تقریبا نیمی از افراد مبتلا به سرطان، پرتودرمانی را به عنوان بخشی از بره درمانی خود تجربه کرده اند. شیمی درمانی و پرتودرمانی از رایج ترین روش های درمان سرطان محسوب می شوند.

عوارض پرتو درمانی سرطان معده

همچنین از پرتودرمانی برای درمان بیماری های خوش خیم و برخی بیماری های تیروئید و یا برخی از بیماری های خونی استفاده می شود.

اهداف از انجام پرتودرمانی چه می باشد؟

1- درمان: پرتو درمانی با هدف درمان سرطان، به تنهایی و یا همراه با روش های درمانی دیگر مانند عمل جراحی و یا شیمی درمانی استفاده می شود.

2- کنترل: پرتو درمانی ممکن است برای کنترل سرطان و یا کوچک تر کردن تومور و یا توقف انتشار آن به مناطق دیگر بدن (متاستاز) مورد استفاده قرار بگیرد.

3- کمک به درمان های دیگر: پرتو درمانی قبل از روش های درمانی دیگر(neoadjuvant)  و یا بعد از ان (adjuvant) ، مانند جراحی و یا شیمی درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از این کار، تاثیر بهتر راهکارهای درمانی می باشد.

4- تسکین علائم: پرتو درمانی اغلب می تواند منجر به از بین رفتن علائم سرطان، مانند درد یا خونریزی در بیمار شود و به او کمک می کند تا هر چه زودتر احساس بهبودی کند.

تذکر : در برخی از انواع سرطان ها، پزشک تشخیص می دهد تا قبل از جراحی، برای فرد پرتودرمانی صورت بگیرد تا در اثر تابش اشعه به تومور، مقداری از حجم و اندازه آن کاسته شود و طی عمل جراحی راحت تر بتوان تومور را برداشت.

پرتودرمانی چگونه انجام می شود ؟

معمولا پرتودرمانی به دو روش انجام می گیرد :

1- پرتو درمانی خارجی (خارج از بدن) : در این روش از دستگاه شتاب دهنده خطی استفاده می کنند تا پرتوهای با انرژی بالا را بر روی تومور متمرکز کنند. این روش پرتودرمانی بدون درد می باشد. این روش باید طی چند روز انجام بگیرد تا تاثیر خود را اعمال کند .

2- پرتودرمانی داخلی (داخل بدن): در این روش، قطعه ای کوچک از مواد رادیواکتیو به طور موقت در نزدیکی سلول های سرطانی قرار داده می شود و یا مایع رادیواکتیو به فرد داده می شود تا آن را ببلعد و یا به بدن او تزریق می شود. این روش پرتودرمانی نیز معمولا بدون درد است، اما چون مقداری تهاجمی می باشد، ممکن است سبب ایجاد ناراحتی فرد شود.

تذکر: نوع پرتودرمانی و طول دوره درمان، به شرایط بیمار و نوع سرطان و چگونگی پیشرفت و محل تومور در بدن بستگی دارد. در مورد بعضی تومورها، پرتودهی به نواحی غیرسرطانی برای جلوگیری از رشد مجدد سلول های سرطانی صورت می گیرد.

پرتودرمانی چگونه کار می کند؟

پرتوهایی که در پرتودرمانی مورد استفاده قرار می گیرند، انرژی بالایی دارند به طوری که می توانند DNA  سلول های سرطانی را تخریب کنند و منجر به مرگ و نابودی آنها شوند. این تاثیر دائمی می باشد.

عوارض پرتودرمانی کدامند؟

علاوه بر تخریب DNA  سلول های سرطانی، سلول های سالم نیز برای مدتی از بین می روند، اما دوباره تجدید می شوند.

از شایع ترین عوارض این روش درمانی می توان به درد، خستگی، ریزش مو، عفونت ها، بی اشتهایی، تهوع و عوارض پوستی اشاره کرد که معمولا چند هفته پس از پرتودرمانی ادامه دارند و خوشبختانه پس از طی این مدت برطرف می شوند.

در موارد بسیار نادر، عوارض پرتودرمانی طولانی مدت می باشد، مثلا در برخی از انواع سرطان ها، تاثیرات سوئی که بر ناحیه لگن می گذارد، می تواند عوارض جدی مانند نازایی را در فرد ایجاد کند.

با وجود عوارض جانبی پرتودرمانی، به علت کیفیت بالای این روش درمانی در درمان انواع سرطان ها، هنوز هم این روش از راهکارهای درمانی موثر در درمان سرطان ها محسوب می شود و تقریبا از هر 1 مورد بیمار سرطانی ، 4 نفر آنها تحت پرتودرمانی قرار می گیرند.

راهکارهای درمانی مورد استفاده در درمان انواع سرطان ها معمولا شامل پرتودرمانی، شیمی درمانی و جراحی می باشد که به عوامل متعددی از جمله پروسه درمانی، نوع و اندازه تومور و محل آن در بدن بستگی دارد.

عوارض پرتو درمانی سرطان معده

به افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به انواع سرطان ها را دارند، توصیه می شود که حتما تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرند و آزمایش های غربالگری را هر چند وقت یک بار انجام دهند و با علایم اولیه سرطان ها آشنا باشند تا به محض مشاهده کوچک ترین علامت مشکوک، به پزشک متخصص مراجعه کنند و در صورت تشخیص به موقع، اقدامات لازم درمانی انجام بگیرد.

همان طور که می دانید تشخیص زودهنگام سرطان، گامی موثر در درمان آن می باشد.

فردی که پرتودرمانی انجام می دهد، با چه افراد متخصصی در این زمینه برخورد دارد؟

– متخصص سرطان شناس (انکولوژیست) : متخصصی که طول دوره درمان و میزان اشعه های وارده را برای بیمار تجویز می کند و موظف است که عوارض جانبی موقتی و دائمی آن را برای بیمار توضیح دهد.

– رادیولوژیست : فردی که روش پرتودرمانی تجویز شده توسط متخصص سرطان شناس را برای بیمار اجرا می کند.

– فیزیک دان پرتو : فردی که میزان اشعه و کمیت و کیفیت آن را بررسی می کند و اطمینان می دهد که این روش درمانی مورد تایید می باشد. همچنین کنترل دستگاه برای انتقال مقدار صحیح پرتو به محل تومور در بدن را انجام می دهد.

– متخصص تغذیه : بره غذای متناسب با شرایط بیمار را تنظیم می کند تا هر چه سریع تر دوره درمان طی شود و بهبودی برای فرد حاصل شود.

– مددکار اجتماعی، روانشناس، متخصص فیزیوتراپی و کار درمانی : بیمار را در ارائه خدمات پشتیبانی به او راهنمایی می کنند.

– دوزیمتریست : شخصی که دوز کامل و دقیق پرتو را مشخص می کند.

زهره لطیفی

بخش سلامت تبیان

مطالب مرتبط:

رادیوتراپی عوارضی هم دارد؟

چگونه طی پرتودرمانی سرطان مراقب خودتان باشید؟

چطور موقع پرتودرمانی مراقبت پوست خود باشیم؟



عوارض پرتو درمانی سرطان معده

کلیه حقوق مادی و معنوی این متعلق به
مرکز رادیوتراپی و انکولوژی ولیعصر می باشد

مشكلاتي كه بعنوان عوارض پرتو درماني در حين درمان ممكن است پيش آيند گرچه ناخوشايند مي باشند ولي غالبا عوارض حاد يا خطرناك نبوده و با گذشت زمان از بين مي روند ( چند هفته پس از اتمام درمان ).بروز عوارض به نحوه درمان و منطقه درماني و ميزان تحمل بدن بيمار و مقادير پرتو ( دوز راديوتراپي ) بستگي دارد. بسياري از بيماران در حين درمان هيچگونه عوارض جانبي ندارند و براحتي به فعاليت هاي روزمره زندگي خود مي پردازند.درمان در نواحي مختلف بدن عوارض متفاوتي خواهد داشت. شدت اين عوارض به نحوه درمان و منطقه درماني بستگي دارد ولي ممكن است علايم عمومي نيز در جريان پرتو درماني پيش آيند مثل احساس خستگي، رخوت و افسردگي. عوارض از فردي به فرد ديگر متفاوت است. برخي هيچگونه عارضه اي در حين درمان ندارند و برخي مشكلات ناشي از عوارض درمان را نشان مي دهند.

خستگي دوران درمان:تعدادي از بيماران چند هفته پس از شروع درمان احساس خستگي و ضعف مي كنند و ميزان فعاليت روزمره خود را كاهش مي دهند. علل خستگي در دوران درمان عبارتند از:مصرف انرژي زياد در بدن، اضطراب ناشي از بيماري، رفت و آمدهاي روزانه براي درمان و اثرات پرتودرماني به سلولهاي سالم و بافت هاي طبيعي بدن.اگر از عارضه خستگي ناراحت هستيد مي توانيد طي مدت درمان فعاليت خود را محدودتر كرده و بيشتر استراحت نموده، مدت خواب شبانه را افزايش داده و در صورت نياز چند استراحت كوتاه روزانه داشته باشيد و در ضمن سعي كنيد براي انجام كارهاي روزمره از افراد خانواده كمك بگيريد.

عوارض پوستي منطقه درمان:در حين درمان پوست منطقه درمان حالت خشكي و خارش پيدا مي كند نكته مهم آنست كه با خاراندن يا ساييدن يا هر تحريك محيطي منطقه درمان را آزرده نكنيد. از هيچ پودر، پماد و يا كرم در اين منتطقه استفاده نكنيد. در صورتيكه شدت علايم پوستي زياد باشد مي توان با احتياط از روغن سبك مخصوص بچه استفاده كرد. تغييرات پوست بصورتهاي شبيه آفتاب سوختگي، قرمز يا تيره تر شدن پوست ظاهر مي شوند. حتي الا مكان از تابش مستقيم اشعه آفتاب به منطقه درمان پرهيز كنيد.اكثر اين علايم در چند هفته پس از درمان از بين مي روند. ممكن است تيرگي پوست مدت زيادتري باقي بماند. اگر علايم پوستي شدت يابند و سطح پوست ترشح پيدا كرده يا تاول و زخم ايجاد شود فورا به پزشك معالج خود اطلاع دهيد.لباسهاي نخي و خنك و حتي الامكان گشاد بپوشيد.از منطقه درماني علامت گذاري شده حفاظت نماييد و مراقب باشيد با تعريق علايم پاك نشود.از خاراندن، مصرف دارو و پودر يا مواد آرايشي و نيز شستشوي منطقه درمان حتي الامكان بپرهيزيد.شستشوي منطقه درمان دو اشكال ايجاد مي كند:الف – غالبا واكنش پوستي ناشي از درمان تشديد مي شود.ب – علايمي كه براي تعيين منطقه درمان روي پوست كشيده شده اند پاك مي شوند.بطور كلي توصيه مي شود براي نظافت، منطقه درمان را با آب ولرم خيس كرده و با حوله نرمي آرام خشك كنيد.از مصرف مواد آرايشي، عطر و لوسيون در منطقه درمان خود داري كنيد.

ريزش مو:ريزش موهاي منطقه درمان با شدت هاي متفاوتي رخ مي دهد. پرتو درماني موضعي بر روي موهاي ساير نقاط بدن اثري نخواهد داشت. در اكثر موارد رويش مو پس از درمان رشد طبيعي خواهد داشت ولي ميزان رويش مجدد مو به منطقه درماني و مقدار اشعه داده شده بستگي دارد. در اكثر موارد ريزش مو ترميم نمي شود.شما مي توانيد منطقه درمان ( مثلا سر ) را با كلاه يا هر پوشش دلخواه بپوشانيد برخي بيماران تا رويش مجدد مو از كلاه گيس استفاده مي كنند.بي اشتهايي:ممكن است در دوره پرتو درماني دچار بي اشتهايي شويد. تغييرات ايجاد شده در سلولهاي سالم مي تواند سبب بروز تهوع، درد معده، تغييرات چشايي و تغيير در طعم غذاها و اختلال در بلع و يا ساير مسائل گردد كه در نتيجه بيمار دچار بي اشتهايي مي شود.بيماراني كه پرتو درماني خارجي مي شوند نبايد براي چند هفته دچار اختلال تغذيه باشند. حتي اگر ميل به غذا نداريد سعي كنيد حتي الامكان مواد پروتئيني و كالري را به ميزان لازم به بدن خود برسانيد.اختلال تغذيه و بي اشتهايي مي تواند با كاهش قدرت بدني شما، ترميم بافتهاي سالم تخريب شده را به تاخير اندازد. يكي از نكات مهم براي ادامه درمان مصرف غذاي كامل و كافي مي باشد تا بتوان درمان و عوارض آن را تحمل نمود.بيماراني كه ميزان تغذيه و وضع جسمي بهتري دارند درمان را به مراتب بهتر تحمل مي كنند.با توجه به نكات زير مي توانيد در بهبود تغذيه بكوشيد:•  قبل از هر وعده غذايي كمي قدم بزنيد تا اشتهاي شما بيشتر شود.•  هر موقع احساس گرسنگي كرديد غذا ميل كنيد حتي اگر وقت شام يا ناهار  نباشد.  حتي مي توانيد در طول روز به جاي سه وعده غذاي حجيم به دفعات غذاي سبك بخوريد.•  محيط مناسبي براي غذا خوردن بوجود آوريد. مي توان از نور كم، موسيقي مناسب و رنگ هاي شاد براي سفره و وسايل تغذيه يا هر وسيله و محيطي كه سبب افزايش اشتها شود استفاده كرد.•  از غذاهاي متنوع و مطلوب خودتان استفاده كنيد.•   اگر از مصاحبت افراد يا دوستان لذت مي بريد سعي كنيد با آنها غذا بخوريد.•   از نوشيدنيهايي كه دوست داريد همراه غذا استفاده كنيد.•   در صورتيكه واقعا بي اشتها باشيد و حجم غذاي مصرفي شما كم باشد بهتر است از مواد غذايي پر كالري مانند كره يا مارگارين، سوپهاي مخلوط با مواد مغذي و كرم هاي غليظ شده لبني استفاده كنيد.• اگر ميل به غذاهاي جامد نداريداز مايعاتي كه حاوي مواد پر انرژي مثل پودر شير، ماست، تخم مرغ، عسل يا مواد مغذي آماده مي باشند استفاده كنيد.•  اگر درحين جويدن يا بلع غذا دچار درد مي شويد بهتر است از غذاهاي نرم و مايعات استفاده كنيد.•  يكي از مهمترين عوامل بي اشتهايي بيماران، اضطراب و ترس ناشي از بيماري است. با حفظ آرامش روحي خود مي توانيد سلامت جسمي، نشاط و اشتهاي بيشتري داشته باشيداثرات پرتو درماني در خون:گاهي پرتو درماني مي تواند سبب كاهش برخي عناصر خوني مانند گلبولهاي سفيد يا پلاكتها شود. گلبولهاي سفيد در برابر عفونت هاي مختلف بدن نقش دفاعي دارند و پلاكتها نيز در انعقاد خون موثرند.غالبا در جريان پرتو درماني از شما آزمايش ساده خون ( اندازه گيري گلبولهاي خون و پلاكت ) درخواست خواهد شد. انجام اين آزمايش براي كنترل وضع خوني شما ضروري است و جهت نمونه گيري در آزمايشگاه نياز به ناشتا بودن نيست.گاهي بعلت كاهش عناصر خوني پزشكمعالج درمان شما را تغيير داده يا مدتي قطع مي كند تا عناصر خوني به ميزان طبيعي برسند.مسائل مربوط به معده و روده ها:اگر پرتو درماني معده يا روده ها انجام شود ممكن است ناراحتي معده يا اسهال پيش آيد. پزشك معالج شما در اين موارد داروهاي مناسب تجويز خواهد نمود.

نحوه برخورد با حالت تهوع :برخي بيماران پس از انجام پرتو درماني احساس تهوع دارند. اگر شما نيز چنين حالتي داريد سعي كنيد چند ساعت قبل از درمان غذاي سنگين نخوريد، احتمالا وقتي معده شما خالي باشد حال تهوع كمتر خواهد بود.اگر درد معده ناراحتتان مي كند، قبل از درمان مي توانيد خوراكي سبك همراه با اب سيب بخوريد. معمولا درد معده در افرادي ظاهر مي شود كه اضطراب و نگرانيهايي در مورد بيماري يا درمان خود دارند.از غذاهاي محرك ( حاوي ادويه هاي مختلف )  و حاوي چربي زياد پرهيز نموده و در فواصل وعده هاي غذايي از نوشابه هاي خنك استفاده كنيد. حتي الامكان حجم غذاي مصرفي تان كم باشد ولي مي توانيد دفعات غذا خوردن را زياد كنيد.نحوه برخورد با اسهال:اسهال غالبا در هفته سوم يا چهارم پرتو درماني ناحيه شكم و لگن پيش مي آيد. علاوه بر توصيه ها و داروهاي لازم كه پزشك معاج تان تجويز خواهد كرد به نكات زير توجه كنيد:• بيشتر از رژيم مايعات استفاده كنيد. در مورد انواع مايعاتي كه مي توانيد مصرف كنيد از پزشك يا پرستار خود سئوال كنيد. معمولا آب سيب ، چاي كمرنگ و آب گوشت مفيد هستند.•  از مصرف مايعات و غذاهايي كه سبب تحريك گوارشي مي شوند( مانند قهوه، لوبيا، كلم و مواد ادويه دار ) خودداري كنيد.•   اگر شير يا فرآورده هاي آن سبب تحريكات گوارشي شما مي شوند مصرف آنها ار محدود يا موقتا قطع كنيد.• رژيم غذايي روزانه حاوي پتاسيم زياد باشد مي توان با مصرف موز، سيب زميني و هويج يا داروهاي حاوي مواد معدني پتاسيم دفع شده را جبران كرد.مسلما علايم گوارشي شما پس از ختم پرتو درماني بهبود خواهند يافت سعي كنيد در حين درمان با رعايت نكات گفته شده حتي الامكان مواد غذايي و كالري لازم روزانه را به بدن خود برسانيد.

عوارض پرتو درمانی سرطان معده

اثرات پرتو درماني بر اندامهاي جنسي:در صورتيكه پرتو درماني لگن انجام شود ممكن است تاثير بر اندام هاي جنسي پيش آيد بشدت و نحوه اين تاثير بر منطقه درماني و ميزان اشعه اي كه به اندام جنسي مي تابد بستگي دارد.برخي از عوارض ناشي از درمان پس از پرتو درماني از بين خواهند رفت ولي برخي بمدت طولاني يا هميشه باقي مي مانند. پزشك معالج شما در مورد هر كدام توضيح كافي به شما خواهد داد.اثرات پرتو درماني به قدرت باروري:پرتو درماني مي تواند در صورت برخورد به ناحيه بيضه ها ميزان توليد اسپرم و نيز قدرت باروري را كاهش دهد. ولي اين نكته بدان معني نيست كه امكان باروري ازبين مي رود. در اين مورد با پزشك خود به صراحت و دقت صحبت كنيد. در صورتيكه حفظ اسپرم ( از طريق بانك اسپرم ) وجود داشته باشدمي توانيد با حفظ اسپرم براي باروري در آينده شانس بيشتري داشته باشيد.خانم هايي كه در ناحيه لگن پرتو درماني مي شوند دچار قطع پريود ماهانه و بروز برخي علائم يائسگي خواهند شد. پرتو درماني مي تواند سبب خارش، سوزش يا خشكي واژن شود در اين مورد با پزشك خود مشورت كنيد.ارتباط جنسي:در جريان پرتو درماني لگن به خانم ها توصيه مي شود نزديكي جنسي نداشته باشند. مشكلات مربوط به ارتباط جنسي بيماران معمولا طي چند هفته پس از درمان بر طرف خواهد شد. انجام پرتو درماني در مرد يا زن معمولا تاثيري بر جنبه روحي و نحوه آميزش جنسي نخواهد داشت.عوارض پرتو درماني در درمانهاي سر و گردن:بسياري از بيماران براي درمان ضايعاتي كه در سر و گردن دارند بخوبي توسط پرتو درماني درمان مي شوند.همه بيماراني كه مي بايست در مناطق سر و گردن يا قسمت فوقاني قفسه سينه پرتو درماني شوند ضروري است به بهداشت دهان خود توجه كافي نمايند. عوارض پرتو درماني در اين منطقه غالبا دندان ها، لثه و بافت هاي دهان را تحت تاثير قرار مي دهد.

براي جلوگيري از مشكلات ناحيه دهان به موارد زير توجه نماييد:•  از مصرف ادويه جات و غذاهاي سفت خود داري كنيد.• از مصرف غذاهايي كه شيريني غليظ دارند خود داري كنيد تا از پوسيدگي دندانها پيشگيري شود.• بطور منظم دهان و دندانهاي خود را شسته و پاكيزه نگه داريد.•  از دهان شويه هاي حاوي الكل استفاده نكنيد چون مخاط دهان را خشك مي كند.از مسائل ديگري كه در جريان درمان ناحيه سر و گردن رخ مي دهند درد گوش و نيز تورم ناحيه زير چانه است در اين مورد پزشكتان به شما توضيح خواهد داد.

معرفیرادیوتراپی

پزشکانوپرسنلبخش

عوارضرادیوتراپی

راهنمایمراجعینبخش

محتوایمرتبط

پیوندها

سایتدانشگاهعلومپزشکیزاهدان

سایتوزارتبهداشت

ارائهخدماتمراقبتیکیفی،ایمنومبتنیبرشواهدعلمیروز،ارائهبرترینخدماتتشخیصی،درمانی،آموزشیوپژوهشیاثربخشبابهرهگیریازنیروهایانسانیکارآمدومجرب،تامینوارتقاءاستانداردهایایمنیبیمار،افزایشرضایتمندیبیمارانوکارکنان،تامینوارتقاءسلامتبیماران،همراهانوکارکنان

آماربازدیدکنندگانبازدیدکنندگاروزبازدیدکنندگاناینصفحه

©مدیریتآماروفناوریاطلاعات©دانشگاهعلومپزشکیوخدماتبهداشتیدرمانیزاهدان

آیا می دانید داروی شما به چه منظور تجویز شده است ؟ آیا از نحوه مصرف صحیح نگهداری، عوارض و تداخلات داروی خود مطلع هستید؟      آیا می دانید در هنگام مسمومیت دارویی یا غذایی چه باید کرد؟         شماره تلفن 149 مرکز اطلاع رسانی دارو و سموم کشوری به صورت 24 ساعته آماده پاسخگویی به سؤالات دارویی همشهریان محترم می باشد. همچنین مرکز اطلاع رسانی دارو و سموم دانشگاه علوم پزشکی کاشان با شماره تلفن 3155579 در ساعات اداری پاسخگوی سؤالات دارویی شما می باشد                             مرکز اطلاع رسانی دارو و سمومDPIC                                     * برای حفظ سلامت خودمان آنتی بیوتیک را هوشمندانه استفاده کنیم .                                     * متاسفانه آمار ها نشان می دهد که کشور ایران رتبه سرانه مصرف دارو در جهان را دارد.

                                                                                                                                                                       دانلود فایل PDF

درمان سرطان ممکن است یکی از انواع جراحی، شیمی درمانی، هورمون درمانی، پرتو درمانی و درمان بیولوژیک (ایمنوتراپی) یا مجموعه ای چند روش ذکر شده باشد. در تمام این روش ها، سلول های سرطانی از  بین برده می شوند. البته همراه با از بین رفتن سلول های سرطانی، تعدادی از سلول های سالم نیز  تخریب می شوند و این رخداد، علت بروز عوارض جانبی درمان سرطان می باشد.

 عوارض جانبی ناشی از درمان که بر تغذیه فرد اثر می گذارند عبارتند از:

عوارض پرتو درمانی سرطان معده

ممکن است بیمار فقط با تعداد کمی از این عوارض مواجه شوی و یا اصلاً با هیچکدام از آنها را نداشته باشد .

توصیه های کلی تغذیه ای

در تغذیه بیماران مبتلا به سرطان بر مصرف غذاهای پرکالری به خصوص پروتئین تأکید می شود. همچنین ممکن است خوردن یا نوشیدن مقادیر بیشتری شیر، خامه، پنیر و تخم مرغ آب پز توصیه می شود. حتی ممکن است افزایش مصرف انواع سس ها یا تغییر روش پخت با استفاده از کره، مارگارین یا روغن توصیه می شود. گاهی به این بیماران توصیه می شود که کمتر از غذاهای پرفیبر مصرف کنند زیرا این غذاها احتمال بروز اسهال یا سوزش دهان را افزایش می دهند.

آمادگی برای شروع درمان

داشتن روحیه خوب، کسب اطلاعات کافی در مورد بیماری و درمان آن و یافتن روش هایی برای مقابله با عوارض جانبی، همه و همه می توانند به کاهش نگرانی و هیجان و در نتیجه بهبود اشتهای شما کمک کنند.

افرادی که تغذیه خوبی دارند بهتر با عوارض جانبی درمان مقابله می کنند و حتی دوز بالای داروها را به خوبی تحمل می کنند. اگر تغذیه خوبی داشته باشید و کالری و پروتئین کافی در رژیم غذایی خود دریافت کنید به خوبی قادر به تحمل عوارض درمان خواهید بود.

غذاهای جدید را راحت بپذیرید و امتحان کنید زیرا ممکن است برخی مواد غذایی که قبلاً هرگز دوست نداشته اید، در طی درمان به نظرتان خوش طعم باشد.

 غذاهایی که به مقدار کم نیاز دارید و یا غذاهایی که نیاز به آماده سازی ندارند (مانند غذاهای آماده ای همچون کره، تن ماهی،پنیر و تخم مرغ) را همیشه در دسترس داشته باشید.

با یک مشاور تغذیه یا پزشک معالج خود در مورد مشکلات تغذیه ای خود مشورت کنید.

همه روش های درمان سرطان شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی،هورمون درمانی و درمان بیولوژیکی بسیار مؤثر هستند. اگر چه در این گونه درمان ها هدف اصلی تخریب سلول های  سرطانی سریع الرشد می باشد، اما در این میان تعدادی از سلول های سالم نیز آسیب می بینند.

در درمان سرطان اکثر سلول های سالم و طبیعی که خصلت تقسیم سریع دارند مانند سلول های مخاط دهان و دستگاه گوارش و موها نیز اغلب تحت تأثیر این درمان ها قرار می گیرند.

بر اثر تخریب سلول های سالم عوارض جانبی ناخواسته و طلوبی ایجاد می شود و در پی آن مشکلات تغذیه ای نیز به وجود می آید.

احتمال بروز عوارض جانبی به عوامل مختلفی از جمله عضو تحت درمان،نوع و طول درمان و مقدار داروی استفاده شده بستگی دارد.

برخی از بیماران در وعده  صبحانه اشتهای بهتری دارند. این افراد باید در این زمان ها غذای بیشتری بخورند. اگر تمایل زیادی به خوردن ندارید غذای اصلی را در ابتدای روز میل کنید و غذاهای مایع را دیرتر بخورید.

اگر اشتهای کافی ندارید و فقط یک یا دو نوع ماده غذایی را می توانید میل کنید، تا زمانی که بتوانید سایر غذاها را نیز به راحتی میل کنید همانها را مصرف کنید. برای دریافت پروتئین و کالری زیاد از غذاهای پرکالری و پروتئین مایع استفاده کنید.

روزهایی که احساس می کنید میل به خوردن ندارید سعی کنید مایعات زیادی بنوشید. آب برای انجام واکنش های بدن ضروری است.

برای اکثر بالغین 8-6 لیوان مایعات در روز مناسب است.

چگونه با عوارض جانبی مقابله کنیم؟

کاهش اشتها

گاهی اوقات بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، تغییر ذائقه یا بویایی از عوارض جانبی درمان است که سبب می شود شخص تمایل به خوردن نداشته باشد. در این صورت با پزشک یا پرستار خود مشورت کنید. در این زمینه توصیه می شود:

کاهش وزن

ممکن است در طی درمان باکاهش وزن روبرو شوید که می تواند بر اثر خود سرطان و یا عوارض ناشی از درمان و یا حتی نگرانی ناشی از بیماری و متعاقب آن، کم اشتهایی ایجاد شود. ن

برای اینکه پروتئین بیشتری در رژیم غذایی خود دریافت کنید، کمی شیر خشک بدون چربی را به املت تخم مرغ، سوپ، غلات، سس یا آب گوشت(عصاره گوشت) اضافه کنید.

شیر میوه ای (میلک شیک)

مواد لازم:
 

افزایش وزن

 در برخی افراد وزن در حین درمان تغییر نمی کند و عده ای هم اضافه وزن پیدا می کنند. افزایش وزن به خصوص در سرطان پستان، پروستات و تخمدان که داروهای خاصی مصرفی می شود یا از درمان هورمونی یا شیمی درمانی استفاده می شود رخ می دهد. توجه داشته باشید در صورت افزایش وزن، رژیم لاغری نگیرید و برای یافتن علت آن با پزشک خود مشورت کنید.

گاهی اوقات، افزایش وزن به علت مصرف برخی داروهای ضد سرطان است که سبب احتباس بیش از حد مایعات در بدن می شود. به این وضعیت ادم می گویند در این صورت ممکن است پزشک برای محدود کردن مصرف نمک شما را نزد مشاور تغذیه و رژیم درمانی ارجاع  دهد یا داروی مدر تجویز کند زیرا نمک سبب احتباس آب در بدن می شود. داروی مدر سبب برطرف شدن احتباس مایعات در بدن میشود.

عوارض پرتو درمانی سرطان معده

اگر مایل به کم کردن وزن خود باشید چند نکته مفید توصیه می شود.

درد گلو یا دهان

درد دهان، حساسیت و دردناکی لثه ها و سوزش گلو یا مری ا غلب در نتیجه پرتو درمانی، شیمی درمانی یا عفونت می باشد.

برخی از غذاها دهان را تحریک و بلغ و جویدن را مشکل می کنند افرادی که مبتلا به حساسیت مزمن دهان هستند در معرض این مشکل قرار می گیرند. با انتخاب دقیق غذاها و مراقبت کافی از دهان و دندان و لثه ها اغلب می توانید راحت تر غذا میل کنید.

چند نکته مفید در این زمینه پیشنهاد می شود:

1) غذاهای نرم را که آسان جویده و بلع می شوند میل کنید از جمله:

*آب میوه طبیعی (نکتار هلو، گلابی و زردآلو)

*پوره سیب زمینی، رشته فرنگی، فرنی، ماست و ژلاتین

*ماکارونی با پنیر

*تخم مرغ آب پز، املت

*سوپ جو یا سایر غلات پخته شده

* سبزیجات له شده یا پوره سبزیجات مانند هویج و نخود فرنگی

* پوره گوشت

2) از غذاها یا  مایعاتی که دهان را تحریک می کنند پرهیز کنید از جمله :

*پرتقال، گریپ فروت، لیمو و سایر مرکبات یا آب مرکبات

*سس یا آب گوجه فرنگی

*غذاهای شور یا ادویه دار

*سبزیجات خام، دانه ها، نان تست، انواع کلوچه ها یا بیسکوئیت های شور یا سایر غذاهای خشک و برشته

* دهان شویه تجاری

3) غذا را به قطعات کوچک تقسیم کنید.

4) غذا را با کره، مارگارین، آب  گوشت رقیق یا سس مخلوط کنید تا بلعشان راحت تر شود.

5) از نی برای نوشیدن مایعات استفاده کنید.

6) بهتر است دمای غذا در درجه حرارت اتاق یا خنک تر باشد. غذاهای داغ گلو یا دهان حساس را تحریک می کنند.

7) اگر سوزش دهان یا لثه دارید، با مراجعه به دندانپزشک ممکن است برای شستشو و تمیز کردن دندان ها ماده مناسبی برای شما تجویز کند.

8) دهان خود را هر از چند گاهی با آب بشوئید تا باقیمانده غذا و باکتری ها از دهان پاک شود و ترمیم دهان سریعتر صورت بگیرد.

خشکی دهان

 شیمی در مانی و پرتودرمانی سر و گردن ممکن است بزاق را کم کند و سبب خشکی دهان شود. در این مواقع غذاها سخت تر جویده و بلعیده می شوند. خشکی دهان حتی می تواند روی طعم غذاها نیز اثر بگذارد. دستوراتی که در رابطه با سوزش دهان و گلو ارائه شد می تواند در این زمینه نیز مفید باشد.

برای خشکی دهان توصیه می شود:

مشکلات دندان ها و لثه

 تابش اشعه به دهان در پرتو درمانی ممکن است بر غدد بزاقی اثر بگذارد و سبب خشکی دهان و افزایش احتمال پوسیدگی دندان ها شود.

تغییر حسن چشایی و بویایی

 در طول بیماری یا درمان ممکن است حس  چشایی یا بویایی تغییر کند. غذاها بخصوص گوشت یا سایر غذاهای پرپروتئین ممکن است طعم تلخ یا فلزی پیدا کنند و یا خیلی از غذاها طعمشان کمتر احساس شود.

شیمی درمانی، پرتودرمانی یاخود سرطان می تواند مسبب تمام این ها باشد. بیماری های لثه و دندان نیز می توانند سبب تغییر طعم غذاها شوند. در افراد تغییر طعم و بوی غذا بعد از اتمام درمان خودبه خود برطرف می شود.

توصیه های ذیل در این مورد مفید خواهد بود:

تهوع

  تهوع با یا بدون استفراغ، از عوارض شایع جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی و درمان بیولوژیک می باشد. خود بیماری یا سایر شرایط غیر مرتبط با سرطان و یا درمان آن نیز می تواند سبب تهوع شود. عده ای درست بعد از شروع درمان، و برخی 2 تا 3 روز بعد از درمان حالت تهوع یا استفراغ پیدا می کنند. بسیاری نیز هر گز دچار تهوع نمی شوند. تهوع به هر علت که باشد سبب می شود غذا به مقدار کافی مصرف نشود و در نتیجه مواد مغذی به اندازه لازم به بدن نرسد.

 چند توصیه مفید در این زمینه وجود دارد:

از غذاهای زیر پرهیز کنید:

غذاهای چرب، روغنی یا سرخ کرده، خوراکی های بسیار شیرین مثل آب نبات و شکلات و شربت غلیظ، غذاهای پر ادویه و یا داغ و غذاهایی که رایحه تندی دارند.

استفراغ

استفراغ ممکن است به دنبال تهوع و یا به علت عوارض درمان، یا به دنبال استشمام رایحه غذا، تجمع هوا در معده یا روده یا زمان جابجایی با وسائط نقلیه (مثلاً حین مسافرت) بوجود آید. گاهی برخی محیط های خاص مانند محیط بیمارستان ممکن است محرک بروز استفراغ باشند.

در صورت بروز استفراغ توصیه های زیر را به کار  بگیرید:

ابتدا بایستی با یک قاشق مرباخوری به فاصله هر 1 دقیقه شروع کنید و به تدریج مقدار مصرف را تا 1 قاشق غذا خوری در هر 2 دقیقه افزایش دهید و بالاخره با 2 قاشق غذاخوری هر 3 دقیقه ادامه دهید.

3- زمانی که معده شما توانست مایعات رقیق را تحمل کند مواد غذایی نرم یا یک رژیم غذایی سبک مانند انواع آب میوه طبیعی مصرف کنید.

اسهال

 بروز اسهال در افراد مبتلا به سرطان چندین علت دارد از جمله شیمی درمانی، پرتو درمانی ناحیه شکم، عفونت، حساسیت به مواد غذایی و مشکلات عاطفی

چند توصیه در صورت ابتلاء به اسهال وجود دارد:

از مصرف غذاهای زیر اجتناب  کنید:

 عدم تحمل لاکتوز به این معنی است که بدن قادر به هضم یا جذب قند شیر (لاکتوز) نیست. شیر و سایر لبنیات مانند پنیر، بستنی و غذاهایی که در آنها از شیر استفاده شده است (مثل فرنی) حاوی لاکتوز هستند.

عدم تحمل لاکتوز ممکن است به دنبال درمان چند دارویی با آنتی بیوتیک ها، پرتو درمانی معده یا بدنبال هر درمانی که دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهد اتفاق بیفتد. ممکن است بخشی از روده که لاکتوز را هضم می کند حین درمان درست کار نکند. برای عده ای علائم عدم تحمل لاکتوز (نفخ، دل درد و اسهال) چند هفته یا چند ماه بعد از اتمام درمان یا بعد از بهبود روده ها برطرف می شود.

فرنی شکلاتی فاقد لاکتوز

مواد لازم:

 شکلات را در یک ماهیتابه کوچک یا در فویل آلومینیومی آب کنید. نشاسته ذرت و شکر را با هم مخلوط کنید. بخشی از مایع (شیر فاقد لاکتوز) را به آن اضافه کنید و بهم بزنید تا زمانی که نشاسته حل شود. سپس باقیمانده مایع را به آن اضافه کنید و در درجه حرارت متوسط تا زمان گرم شدن، مخلوط را حرارت دهید. بعد آن را با شکلات مخلوط کرده و بهم بزنید تا سفت شود و جوش بیاید. سپس از روی حرارت بردارید و وانیل را با آن مخلوط و سرد کنید.

این غذا حدود یک و نیم لیوان می باشد و نصف این مقدار حاوی 382 کالری انرژی و 1 گرم پروتئین می باشد.

یبوست

 برخی داروهای ضد سرطان و برخی داروهای دیگر مانند داروهای ضد درد سبب یبوست می شوند. همچنین اگر غذا به اندازه کافی حاوی مایع یا فیبر نباشد یا در صورت بستری بودن به مدت طولانی نیز یبوست اتفاق می افتد

 چند توصیه برای پیشگیری و درمان یبوست:

خستگی و افسردگی

  درمان سرطان ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد. این درمان حتی ممکن است سبب ایجاد بیماری یا ناراحتی هایی علاوه بر بیماری اصلی شود.خستگی طی درمان سرطان با عوامل متعددی مرتبط است از جمله:

سیستم ایمنی بدن بیماران مبتلا به سرطان که در حال درمان هستند به علت مصرف زیاد داروهای ضد سرطان، ضعیف می شود وتوانائی بدن در ساختن سلول های سفید خون  که نقش محافظتی بر علیه عفونت ها را ایفاد می کنند، کاهش می یابد. به همین علت این بیماری بایستی با دقت ویژه ای از عفونت ها و بیماری های ناشی از غذا اجتناب کنند. چند توصیه جهت پیشگیری از بیماری های ناشی از غذا (مانند مسمومیت های غذایی) به شرح ذیل است:

توصیه های کلی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت در طول شیمی درمانی

آیا مصرف مکمل های ویتامین و املاح مفید می باشد؟

بیمارانی که در طی درمان تغذیه خوبی داشته باشند بهتر قادر هستند با بیماری و عوارض جانبی درمان مقابله کند. اما با این حال هیچ مدرک علمی مبنی بر اینکه مکمل های غذایی یا داروهای گیاهی قادر به درمان سرطان و یا توقف آن باشند وجود ندارد. به طور  مؤکد مصرف غذاهای بهداشتی و سالم برای دریافت طبیعی ویتامین ها، املاح و سایر مواد مغذی توصیه می شود.

مصرف بسیاری از انواع ویتامین ها و املاح حتی به میزان کم می تواند بسیار خطرناک باشد. مصرف مقادیر زیادی از چند نوع ویتامین حتی ممکن است در مسیر طبیعی و صحیح درمان وقفه ایجاد کند. پس برای جلوگیری از بروز مشکلات، این فرآورده ها را خودسرانه مصرف نکنید و از پزشک خود راهنمایی بخواهید.

نکات قابل توجه برای اطرافیان فرد مبتلا به سرطان

در طول دوره درمان اطرافیان بایستی نکات مربوط به « پیگیری مشکلات تغذیه ای در طول درمان» را مطالعه کنند. این افراد لازم است توصیه های زیر را نیز به خاطر داشته باشند:

عوارض جانبی به دنبال پرتودرمانی، شیمی درمانی و سایر درمان ها که روی تغذیه بیمار اثر می گذارند، پس از اتمام دوره درمان خودبه خود برطرف می شوند. گاهی اوقات ممکن است عوارضی همچون کاهش وزن و مشکلات تغذیه ای، پس از اتمام درمان همچنان باقی بمانند.

بعد از ا تمام دوره درمان و احساس بهبودی، ممکن است به فکر استفاده از یک راهنمای تغذیه سالم بیفتید. درست مانند دوره درمان که از بره غذایی مناسبی پیروی می کردید در این زمان با  اهمیت نیز باید به فکر تغذیه مناسبی باشد. هیچ تحقیقی در این مورد که تغذیه از

 عود مجدد سرطان پیشگیری خواهد کرد وجود ندارد.

 مثال هایی از مایعات صاف شده

 مثال هایی از غذاهای مایع صاف نشده

 میان وعده های ساده و سریع

سند علمی دانشگاه
بره استراتژیک دانشگاه
مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی
مـــاهه حـــیات
مرکز هم اندیشی اساتید
جشنواره شهید مطهری
حاکمیــت بالینـــــی
پورتال دستگاه های اجرایی استان
پرسش های متداول
Distance Learning College
مجمع خیرین سلامت

اعضای هیات علمی
کارکنان دانشگاه
گالری عکس دانشگاه
مرکز پاسخگویی 149
نظام جامع پیشنهادات
کانون دانش آموختگان
ارتباط با مدیران
راهنمای ارباب رجوع
روش انجام خدمات
فهرست خدمات قابل ارائه
کمیته ها و شوراها

دریافت آنتی ویروس
امور مشترکین
ثبت و انتخاب واحد
نوبت دهی درمانگاه ها
رزرو شارژ اینترنتی غذا
فیلم های آموزش سلامت
روزه های ایران
ثبت متقاضیان طرح
پست الکترونیک دانشگاه
دانشگاه های علوم پزشکی
 

صفحه اول دانشگاه معرفی دانشگاه کارکنان  تماس با دانشگاه امور مشترکین تماس با مدیر سایت
 

  @218″ KAUMS
دانشگاه علوم پزشکی کاشان 

1