عوارض بعد از شیمی درمانی سرطان روده

مقدمه

سرطان کولورکتال یکی از شایعترین سرطان ها است. در سال21، 1% مرگ و میر ناشی از سرطان را در امریکا این بیماری به خود اختصاص داده بود. بیش از 3 % از بیماران با علایم بیماری متاستاتیک مراجعه می کنند و نهایتا 5-6% از بیماران دچار متاستاز می شوند (1، 2).

رژیم های شیمی درمانی متعددی در درمان این بیماری به کار  می رود که پایه و اساس همه آنها داروی 5-FU (5-فلوراوراسیل) می باشد. داروی 5-FU تزریقی از بیش از 4 سال پیش به عنوان داروی موثر در خط اول درمان متاستاز سرطان کولورکتال استفاده شده است و در رژیم های درمانی و پالیاتیو موجود است (3،4). مشتقات خوراکی این دارو نیز امروز در دسترس است که از جمله رایج ترین آنها کپسیتابین[1] می باشد (5). اثرات سیتوتوکیک  5-fu از طریق متابولیتهای آن اعمال می شود. دی هیدروپیریمیدین دهیدروژناز آنزیم اولیه در کاتابولیسم5-FU  است که 8% 5-FU را در کبد تخریب می کند. فعالیت این آنزیم برای پیش بینی اثر و عوارض این دارو مهم می باشد. متاسفانه اندازه گیری فعالیت این آنزیم قبل از شروع درمان  با 5-FU و مشتقات آن در کشور ما معمول نیست و در حال حاضر  حداقل کاری که می توان برای بیماران کرد تعیین رژیمهای موثر و کم عارضه ترکیبی شیمی درمانی          می باشد.

شیمی درمانی در سرطان کولورکتال به صورت درمان کمکی به جراحی در برخی از بیماران پر خطر مرحله II بیماری و در بیماران مرحله III و حتی مرحله IV رزکتابل و نیز به صورت تسکین بخش در مرحله بیماری متاستاتیک استفاده می شود. یک متاآنالیز بزرگ که مطالعات کارآزمایی بالینی تصادفی شده را در مورد درمانهای کمکی از سال1986 بررسی نمود، افزایش بقاء کلی و کاهش مرگ و میر در گروه شیمی درمانی کمکی را نشان داد (6). آزمون های بالینی که رژیم بر پایه ی 5-FU را با جراحی تنها مقایسه کرده اند تاثیر قابل توجهی را در بقاء بدون بیماری 5ساله برای بیماران مرحله III که شیمی درمانی دریافت کرده اند را نشان داده است (7). طول مدت شیمی درمانی 6 ماه  توصیه شده و تاثیر بیشتری در درمانهای طولانی تر 9 و12 ماهه دیده نشده است (8). امروزه رژیم های حاوی اگزالی پلاتین و در این میان FOLFOX رایج ترین رژیم شیمی درمانی مورد استفاده است. رژیم کپسیتابین و اگزالی پلاتین Cape/OX نیز یک جایگزین مناسب برای بیماران مطمئن و با انگیزه به شمار می رود. نوروپاتی و نوتروپنی از عوارض عمده این رژیم هاست. عارضه عمده 5-FU در رژیمهای مختلف سرکوب مغز استخوان، موکوزیت واسهال می باشد. سندرم دست و پا از عوارض اصلی در درمان انفوزیون طولانی مدت وریدی 5-FU و رژیم های حاوی کپسیتابین است. در سال های اخیر تحقیق برای یافتن   رژیم های اثربخش تر و توجه به عوارض جانبی رژیم های مختلف باعث تغییرات زیادی در رژیم ها و دستورالعمل های مربوط  به شیمی درمانی سرطان کولون شده است، به طوری که در مقایسه با دو دهه گذشته ، تنوع راه هایی که در مسیر درمان بیماران سرطان کولون، پزشک و بیمار با آن روبرو هستند دقت و موشکافی می طلبد.

در این مطالعه به بررسی عوارض شیمی درمانی و رابطه آن با عوامل مختلف در رژیم های مختلف پرداخته شد. از آنجا که عوارض درمان در هر گروه قومی و منطقه جغرافیایی می تواند تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی متفاوت باشد و تا کنون گزارشی در مورد عوارض کلی یا جزئی شیمی درمانی بیماران سرطان کولون در ایران منتشر نشده است،  این مطالعه بر آن است تا چشم اندازی هر چند محدود نسبت به نحوه شیمی درمانی و طیف و شدت عوارض بیماری در منطقه شمال شرق ایران ارائه دهد.عوارض بعد از شیمی درمانی سرطان روده

روش کار

در این مطالعه توصیفی هم گروهی، تازه مبتلایان به آدنوکارسینوم کولون یا رکتوم پی در پی ارجاع شده به بیمارستان امام رضا (ع) و امید از مهر سال 9 تا پایان دی سال 91 که کاندید شیمی درمانی با پروتکل های مختلف بر مبنای 5-FU یا کپسیتابین بودند به صورت آینده نگر تحت نظر قرار گرفته و در طی 6 دوره اول درمان از نظر عوارض بررسی شدند.

معیارهای ورود به مطالعه علاوه بر موارد ذکر شده بالا شامل حداکثر سن 75 سال، داشتن وضعیت هماتولوژیک، عملکرد کلیوی و کبدی اولیه در حد طبیعی بود. بیماران نباید سابقه سرطان دیگر و هر گونه شیمی درمانی داشته باشند. بیماران دیابتی کنترل نشده و وضعیت عملکردی بر اساس معیار کارنوفسکی1 کمتر از6 % از مطالعه خارج شدند.  قبل از شروع شیمی درمانی آزمایشات معمول جهت تعیین وضعیت هماتولوژیک و عملکرد کبد و کلیه انجام می شد و سپس پروتکل شیمی درمانی برای بیمار تجویز می شد.  تعدیل دز از مقادیر دوز استاندارد در شروع درمان بر مبنای نظر پزشک معالج تا حدود 1% پذیرفته می شد. همچنین تعدیل دوز به دلیل بروز عوارض درجه 3 و 4 در صورت بروز و طبق جداول تعدیل دوز استاندارد در دوره های بعدی پذیرفته می شد. 

 بیماران پیگیری شده و در ویزیت قبل از شیمی درمانی بعدی در مورد عوارض درمان مورد سوال قرار گرفته و معاینه می شدند.  برای بیماران کنترل CBC و در صورت نیاز آزمایشات بررسی فانکشن کلیه و کبد انجام می شد. فرم عوارض بر اساس معیارهای رایج سمیت (CTC)2 بعد از هر دوره شیمی درمانی پر می شد. برخی اطلاعات دموگرافیک شامل سن ، جنس ، مرحله بیماری، قومیت و پروتکل شیمی درمانی نیز ثبت می شد.

با استفاده از آمار توصیفی، جداول فراوانی و توافقی، آزمون کای دو فرضیات این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. کلیه نتایج گرفته شده در این تحقیق با استفاده از دو نرم افزار اکسل و SPSS  محاسبه شده است.

نتایج

از بین بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال ارجاع شده به  بیمارستان های امید و امام رضا  تعداد 19 بیمار وارد این مطالعه شدند.این بیماران 468 دوره شیمی درمانی دریافت کرده اند. مشخصات دموگرافیک بیماران در جدول1 نشان داده شده است.

پروتکل های مختلف شیمی درمانی ودرصد فراوانی آنها براساس تعداد کورس هایی که  در طول مطالعه تجویز شده است درجدول2 آورده شده است. دز و جدول تجویز دارویی در پروتکل های مختلف مطابق با آنچه در  کتب پروتکل های شیمی درمانی ذکر شده است، می باشد (9).

 فراوانی عوارض درجه 3 و 4 ثبت شده پس از هر دوره شیمی درمانی در جدول3 آورده  شده است.  مشاهده می شود که بیشترین عارضه نوتروپنی (3/5%) و بعد از آن عوارض GI شامل تهوع و اسهال (5/1%و3/1% به ترتیب) می باشد. یک مورد مرگ(22/%) به دنبال اسهال درجه 3 و تب ونوتروپنی وجود داشت که به دنبال دریافت یک دوره Cape/OX حادث شد.

جنسیت تاثیری بر بروز عوارض درجه 3 و 4 نداشت به طوری که 7/8% از موارد تجویز دارو در مردان و 4/1%  در زنان منجر به ایجاد عوارض درجه 3 و4 شده بود. در مقایسه عوارض در مراحل مختلف بیماری مشاهده شد که 6/8% از کسانیکه در مرحله ابتدایی بیماری بودند و 9/7% از کسانیکه در  مرحله پیشرفته تر بیماری بودند دچار عوارض درجه 3 و4 شدند که از نظر آماری معنادار نبود.

در بررسی عوارض در محل های مختلف تومور این نتیجه        به دست آمد که عوارض درجه 3 و4 در سرطان کولون در6/1% موارد و در سرطان رکتوم در 8/6% موارد تجویز دارو رخ داده است که این تفاوت نیز معنادار نبود. همینطور همزمانی انحام رادیوتراپی منجر به افزایش عوارض نشد. در بیماران با درجه کارنوفسکی ≥  8 عوارض درجه 3 و4 در 8/8% موارد و در بیماران با کارنوفسکی

در جدول (4) رابطه بین عوامل مختلف وبروز عوارض درجه 3 و 4 نشان داده شده است.

در مقایسه عوارض پروتکل های درمان حاوی 5-FU تزریقی و کپستاتین خوراکی مشاهده شد که رژیم های حاوی کپستاتین در7/7%موارد و رژیم های حاوی 5-FU در9/1%موارد تجویز دارو منجر به عوارض درجه 3 و 4  شدند (248/p) که این بودن عوارض از نظر آماری  معنادار نبود.

همچنین عوارض درجه 3 و 4 در پروتکل درمان ّFOLFOX6 از FOLFOX4 بود (1/15% در مقابل 5/8% با 163/p)که از نظر آماری معنادار نبود. این عوارض در رژیم Mayo clinic با نسبت 7/16% در مقایسه با سایر رژیمها (6/9%) نیز نه بصورت قابل توجه اما بود. مقایسه عوارض رژیمهای انفوزیونی 5-FU با انواع تزریق بولوس آن تفاوتی نشان نداد (4/11% در برابر 9/1%).

بحث

 هدف این مطالعه گزارش شیوع و مقایسه عوارض درجه 3 و 4 ناشی از شیمی درمانی بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال با توجه به متغیرهای سن، جنس، قومیت، وضعیت پرفورمانس، محل تومور و رژیم شیمی درمانی بود.

شایعترین پروتکل درمانی بکار رفته در دو مرکز درمانی شرکت کننده در این مطالعه FOLFOX4  (6/37% موارد) و بعد از آن CapeOX (9/26%) بود. در مجموع بیشترین عارضه مشاهده شده در بین همه رژیم ها نوتروپنی (3/5%) و بعد از آن عوارض GI شامل تهوع و اسهال (5/1%و3/1% به ترتیب ) می باشد.

بیماران در مطالعه حاضر با میانگین سنی 55 سال به مراتب از آنچه در مطالعات بین المللی و معمولا با میانگین سنی بالای 6 و حتی 65 سال جوانترند. در این مطالعه عوارض درجه 4/3 در 6/11% از موارد شیمی درمانی ها رخ داد. این نسبت کمتر است از آنچه در مطالعات بین المللی گزارش شده که ممکن است علل مختلفی در آن نقش داشته باشند. اول اینکه به طور کلی عوارض در میان بیماران این مطالعه کمتر باشد که این مورد سوال است، اما ممکن است جستجو و ثبت نوع عوارض در کاهش این نسبت نقشی داشته است. برای مثال در مطالعه OPTIMAX[T1]  در 48% تا 54% موارد عوارض درجه 3 و 4 گزارش شده و در این میان بخش قابل توجهی عوارض حوادث عروقی تا 5/3% و نوروپاتی تا 18% بودند که در مطالعه حاضر به دلیل نوع طراحی این نوع عوارض بررسی نشد (1). در هر صورت نسبت به گزارش های بین المللی عوارض شدید کمتری وجود داشت که ممکن است علاوه بر دلیل قبلا گفته شده یعنی جستجو و ثبت طیف  عوارض کمتری در مطالعه حاضر، انتخاب طیف بیماران جوان تر و یا سالم تر هم در این امر نقش داشته باشد. مطالعه حاضر برای ثبت Dose Intensity طراحی نشده بود و گرنه ممکن است در صورت کمتر بودن این معیار از حدود متوسط و قابل قبول، عامل دیگری در وجود این تفاوت می بود.

در این مطالعه تفاوت قابل توجه در نسبت بروز عوارض در میان رژیم های مختلف تجویزی بدست نیامد، اگر چه به صورت نسبی عوارض در روشهای درمانی بر پایه کپستابین در مقایسه با پایه 5-FU و نیز FOLFOX4 در مقایسه با FOLFOX6 و سرانجام رژیمهای دیگر در مقایسه با رژیم Mayo clininc کمتر بودند.

در مطالعه هاف1 وهمکاران مقایسه دو درمان 5Fu/LV بولوس و کپسیتابین عوارض درجه 3 و 4 مجموعا حدود 4% ذکر شد. از این نظرتفاوتی در شیوع عوارض مزبور بین دو درمان 5Fu/LV و کپسیتابین دیده نشد، اگر چه نوع عوارض متفاوت و نوتروپنی درجه بالا و موکوزیت در روش کپسیتابین به مراتب کمتر بود (11). در بررسی دیگری به منظور مقایسه دو رژیم FOLFOX4 و Cape/OX عوارض درجه3 نوتروپنی FOLFOX4 تا 44% و تب و نوتوپنی 5% ذکر شده درحالی که در مقایسه در رژیم Cape/OX این موارد صرفا به ترتیب در1% و 7% بیماران رخ دادند. به طور کلی عوارض درجه 3 و 4 دراین مطالعه با FOLFOX4 در حدود 78% و با Cape/OX در حدود 72% ذکر شد (12).  بدون درنظر گرفتن اثربخشی مطالعات  زیادی( هاف و همکاران، کاسیدی2 و همکاران و براندولت3) نتایج مشابه مبنی بر عوارض کمتر کپستابین نسبت به 5-FU داشته اند (11-13). بااین وجود در مقاله منتشر شده توسط پفیفر4 که در مطالعه ای به بررسی ترجیح بیماران به استفاده از داروی خوراکی یا تزریقی شیمی درمانی پرداخته است و بیماران به طور متقاطع در دوره های 12 هفته ای با یکی از دو رژیم تحت درمان قرار می گرفتند بیماران در رژیم کپستاتین عوارض بیشتری نشان دادند (61% در مقابل 39%) و در انتخاب دو رژیم بیماران 5-FU را ترجیح دادند. این مطالعه نشان می دهد که علی رغم روش مصرف آسانتر کپستاتین میزان بروز عوارض جانبی گزینه اصلی در ترجیح بیمار به استفاده از رژیم درمانی است (14) .

در مطالعه حاضر تفاوتی در شیوع عوارض شدید در دو جنس دیده نشد. دربرخی مطالعات بین المللی نشان داده شد که زنان در مقایسه مردان شانس بیشتری برای گرفتاری عوارض درجه 3 و4 دارند (15). در این مطالعه شاید به دلیل کم بودن تعداد بیماران، این نتیجه به دست نیامد.

همچنین در برخی مطالعات بر تفاوت بروز عوارض تحت تاثیر نژاد و برای مثال کمتر بودن عوارض درجه 3 و 4 در نژاد سیاه آمریکایی در مقایسه با نژاد قفقازی تاکید شده که در مطالعه حاضر احتمالا تحت تاثیر دو عامل تعداد کم و نیز تفاوت هایی که در مقوله نژاد با قومیت وجود دارد این مسئله باعث ایجاد تفاوت در عوارض نشد (16). 

نتیجه گیری

عوارض درجه 3 و 4 بر اثر شیمی درمانی در بیماران کم است. دلایل بر شمرده شامل متوسط سنی پایین بیماران، تفاوت در نحوه گزارش و پیگیری برخی عوارض، بهتر بودن کلی پرفورمانس علاوه بر احتمال متفاوت بودن عوامل فارماکوژنتیک می تواند بیان شود. این مسئله باید مبنای یک مطالعه جامعتر در آینده باشد.  دراین مطالعه رابطه ی معناداری بین شدت عوارض وجنسیت زن، سن بالا، وجود بیماری همراه خصوصا دیابت، محل تومور،  پرفورمانس، همزمانی رادیوتراپی لگن و مرحله بیماری پیشرفته تر مشاهده نشد.

نشانه‌های سجاوندی

عجب سازنده ی این علامت عرب دولاب است

آیا می دانید داروی شما به چه منظور تجویز شده است ؟ آیا از نحوه مصرف صحیح نگهداری، عوارض و تداخلات داروی خود مطلع هستید؟      آیا می دانید در هنگام مسمومیت دارویی یا غذایی چه باید کرد؟         شماره تلفن 149 مرکز اطلاع رسانی دارو و سموم کشوری به صورت 24 ساعته آماده پاسخگویی به سؤالات دارویی همشهریان محترم می باشد. همچنین مرکز اطلاع رسانی دارو و سموم دانشگاه علوم پزشکی کاشان با شماره تلفن 3155579 در ساعات اداری پاسخگوی سؤالات دارویی شما می باشد                             مرکز اطلاع رسانی دارو و سمومDPIC                                     * برای حفظ سلامت خودمان آنتی بیوتیک را هوشمندانه استفاده کنیم .                                     * متاسفانه آمار ها نشان می دهد که کشور ایران رتبه سرانه مصرف دارو در جهان را دارد.

                                                                                                                                                                       دانلود فایل PDF

درمان سرطان ممکن است یکی از انواع جراحی، شیمی درمانی، هورمون درمانی، پرتو درمانی و درمان بیولوژیک (ایمنوتراپی) یا مجموعه ای چند روش ذکر شده باشد. در تمام این روش ها، سلول های سرطانی از  بین برده می شوند. البته همراه با از بین رفتن سلول های سرطانی، تعدادی از سلول های سالم نیز  تخریب می شوند و این رخداد، علت بروز عوارض جانبی درمان سرطان می باشد.

 عوارض جانبی ناشی از درمان که بر تغذیه فرد اثر می گذارند عبارتند از:عوارض بعد از شیمی درمانی سرطان روده

ممکن است بیمار فقط با تعداد کمی از این عوارض مواجه شوی و یا اصلاً با هیچکدام از آنها را نداشته باشد .

توصیه های کلی تغذیه ای

در تغذیه بیماران مبتلا به سرطان بر مصرف غذاهای پرکالری به خصوص پروتئین تأکید می شود. همچنین ممکن است خوردن یا نوشیدن مقادیر بیشتری شیر، خامه، پنیر و تخم مرغ آب پز توصیه می شود. حتی ممکن است افزایش مصرف انواع سس ها یا تغییر روش پخت با استفاده از کره، مارگارین یا روغن توصیه می شود. گاهی به این بیماران توصیه می شود که کمتر از غذاهای پرفیبر مصرف کنند زیرا این غذاها احتمال بروز اسهال یا سوزش دهان را افزایش می دهند.

آمادگی برای شروع درمان

داشتن روحیه خوب، کسب اطلاعات کافی در مورد بیماری و درمان آن و یافتن روش هایی برای مقابله با عوارض جانبی، همه و همه می توانند به کاهش نگرانی و هیجان و در نتیجه بهبود اشتهای شما کمک کنند.

افرادی که تغذیه خوبی دارند بهتر با عوارض جانبی درمان مقابله می کنند و حتی دوز بالای داروها را به خوبی تحمل می کنند. اگر تغذیه خوبی داشته باشید و کالری و پروتئین کافی در رژیم غذایی خود دریافت کنید به خوبی قادر به تحمل عوارض درمان خواهید بود.

غذاهای جدید را راحت بپذیرید و امتحان کنید زیرا ممکن است برخی مواد غذایی که قبلاً هرگز دوست نداشته اید، در طی درمان به نظرتان خوش طعم باشد.

 غذاهایی که به مقدار کم نیاز دارید و یا غذاهایی که نیاز به آماده سازی ندارند (مانند غذاهای آماده ای همچون کره، تن ماهی،پنیر و تخم مرغ) را همیشه در دسترس داشته باشید.

با یک مشاور تغذیه یا پزشک معالج خود در مورد مشکلات تغذیه ای خود مشورت کنید.

همه روش های درمان سرطان شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی،هورمون درمانی و درمان بیولوژیکی بسیار مؤثر هستند. اگر چه در این گونه درمان ها هدف اصلی تخریب سلول های  سرطانی سریع الرشد می باشد، اما در این میان تعدادی از سلول های سالم نیز آسیب می بینند.

در درمان سرطان اکثر سلول های سالم و طبیعی که خصلت تقسیم سریع دارند مانند سلول های مخاط دهان و دستگاه گوارش و موها نیز اغلب تحت تأثیر این درمان ها قرار می گیرند.

بر اثر تخریب سلول های سالم عوارض جانبی ناخواسته و طلوبی ایجاد می شود و در پی آن مشکلات تغذیه ای نیز به وجود می آید.

احتمال بروز عوارض جانبی به عوامل مختلفی از جمله عضو تحت درمان،نوع و طول درمان و مقدار داروی استفاده شده بستگی دارد.

برخی از بیماران در وعده  صبحانه اشتهای بهتری دارند. این افراد باید در این زمان ها غذای بیشتری بخورند. اگر تمایل زیادی به خوردن ندارید غذای اصلی را در ابتدای روز میل کنید و غذاهای مایع را دیرتر بخورید.

اگر اشتهای کافی ندارید و فقط یک یا دو نوع ماده غذایی را می توانید میل کنید، تا زمانی که بتوانید سایر غذاها را نیز به راحتی میل کنید همانها را مصرف کنید. برای دریافت پروتئین و کالری زیاد از غذاهای پرکالری و پروتئین مایع استفاده کنید.

روزهایی که احساس می کنید میل به خوردن ندارید سعی کنید مایعات زیادی بنوشید. آب برای انجام واکنش های بدن ضروری است.

برای اکثر بالغین 8-6 لیوان مایعات در روز مناسب است.

چگونه با عوارض جانبی مقابله کنیم؟

کاهش اشتها

گاهی اوقات بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، تغییر ذائقه یا بویایی از عوارض جانبی درمان است که سبب می شود شخص تمایل به خوردن نداشته باشد. در این صورت با پزشک یا پرستار خود مشورت کنید. در این زمینه توصیه می شود:

کاهش وزن

ممکن است در طی درمان باکاهش وزن روبرو شوید که می تواند بر اثر خود سرطان و یا عوارض ناشی از درمان و یا حتی نگرانی ناشی از بیماری و متعاقب آن، کم اشتهایی ایجاد شود. ن

برای اینکه پروتئین بیشتری در رژیم غذایی خود دریافت کنید، کمی شیر خشک بدون چربی را به املت تخم مرغ، سوپ، غلات، سس یا آب گوشت(عصاره گوشت) اضافه کنید.

شیر میوه ای (میلک شیک)

مواد لازم:
 

افزایش وزن

 در برخی افراد وزن در حین درمان تغییر نمی کند و عده ای هم اضافه وزن پیدا می کنند. افزایش وزن به خصوص در سرطان پستان، پروستات و تخمدان که داروهای خاصی مصرفی می شود یا از درمان هورمونی یا شیمی درمانی استفاده می شود رخ می دهد. توجه داشته باشید در صورت افزایش وزن، رژیم لاغری نگیرید و برای یافتن علت آن با پزشک خود مشورت کنید.

گاهی اوقات، افزایش وزن به علت مصرف برخی داروهای ضد سرطان است که سبب احتباس بیش از حد مایعات در بدن می شود. به این وضعیت ادم می گویند در این صورت ممکن است پزشک برای محدود کردن مصرف نمک شما را نزد مشاور تغذیه و رژیم درمانی ارجاع  دهد یا داروی مدر تجویز کند زیرا نمک سبب احتباس آب در بدن می شود. داروی مدر سبب برطرف شدن احتباس مایعات در بدن میشود.عوارض بعد از شیمی درمانی سرطان روده

اگر مایل به کم کردن وزن خود باشید چند نکته مفید توصیه می شود.

درد گلو یا دهان

درد دهان، حساسیت و دردناکی لثه ها و سوزش گلو یا مری ا غلب در نتیجه پرتو درمانی، شیمی درمانی یا عفونت می باشد.

برخی از غذاها دهان را تحریک و بلغ و جویدن را مشکل می کنند افرادی که مبتلا به حساسیت مزمن دهان هستند در معرض این مشکل قرار می گیرند. با انتخاب دقیق غذاها و مراقبت کافی از دهان و دندان و لثه ها اغلب می توانید راحت تر غذا میل کنید.

چند نکته مفید در این زمینه پیشنهاد می شود:

1) غذاهای نرم را که آسان جویده و بلع می شوند میل کنید از جمله:

*آب میوه طبیعی (نکتار هلو، گلابی و زردآلو)

*پوره سیب زمینی، رشته فرنگی، فرنی، ماست و ژلاتین

*ماکارونی با پنیر

*تخم مرغ آب پز، املت

*سوپ جو یا سایر غلات پخته شده

* سبزیجات له شده یا پوره سبزیجات مانند هویج و نخود فرنگی

* پوره گوشت

2) از غذاها یا  مایعاتی که دهان را تحریک می کنند پرهیز کنید از جمله :

*پرتقال، گریپ فروت، لیمو و سایر مرکبات یا آب مرکبات

*سس یا آب گوجه فرنگی

*غذاهای شور یا ادویه دار

*سبزیجات خام، دانه ها، نان تست، انواع کلوچه ها یا بیسکوئیت های شور یا سایر غذاهای خشک و برشته

* دهان شویه تجاری

3) غذا را به قطعات کوچک تقسیم کنید.

4) غذا را با کره، مارگارین، آب  گوشت رقیق یا سس مخلوط کنید تا بلعشان راحت تر شود.

5) از نی برای نوشیدن مایعات استفاده کنید.

6) بهتر است دمای غذا در درجه حرارت اتاق یا خنک تر باشد. غذاهای داغ گلو یا دهان حساس را تحریک می کنند.

7) اگر سوزش دهان یا لثه دارید، با مراجعه به دندانپزشک ممکن است برای شستشو و تمیز کردن دندان ها ماده مناسبی برای شما تجویز کند.

8) دهان خود را هر از چند گاهی با آب بشوئید تا باقیمانده غذا و باکتری ها از دهان پاک شود و ترمیم دهان سریعتر صورت بگیرد.

خشکی دهان

 شیمی در مانی و پرتودرمانی سر و گردن ممکن است بزاق را کم کند و سبب خشکی دهان شود. در این مواقع غذاها سخت تر جویده و بلعیده می شوند. خشکی دهان حتی می تواند روی طعم غذاها نیز اثر بگذارد. دستوراتی که در رابطه با سوزش دهان و گلو ارائه شد می تواند در این زمینه نیز مفید باشد.

برای خشکی دهان توصیه می شود:

مشکلات دندان ها و لثه

 تابش اشعه به دهان در پرتو درمانی ممکن است بر غدد بزاقی اثر بگذارد و سبب خشکی دهان و افزایش احتمال پوسیدگی دندان ها شود.

تغییر حسن چشایی و بویایی

 در طول بیماری یا درمان ممکن است حس  چشایی یا بویایی تغییر کند. غذاها بخصوص گوشت یا سایر غذاهای پرپروتئین ممکن است طعم تلخ یا فلزی پیدا کنند و یا خیلی از غذاها طعمشان کمتر احساس شود.

شیمی درمانی، پرتودرمانی یاخود سرطان می تواند مسبب تمام این ها باشد. بیماری های لثه و دندان نیز می توانند سبب تغییر طعم غذاها شوند. در افراد تغییر طعم و بوی غذا بعد از اتمام درمان خودبه خود برطرف می شود.

توصیه های ذیل در این مورد مفید خواهد بود:

تهوع

  تهوع با یا بدون استفراغ، از عوارض شایع جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی و درمان بیولوژیک می باشد. خود بیماری یا سایر شرایط غیر مرتبط با سرطان و یا درمان آن نیز می تواند سبب تهوع شود. عده ای درست بعد از شروع درمان، و برخی 2 تا 3 روز بعد از درمان حالت تهوع یا استفراغ پیدا می کنند. بسیاری نیز هر گز دچار تهوع نمی شوند. تهوع به هر علت که باشد سبب می شود غذا به مقدار کافی مصرف نشود و در نتیجه مواد مغذی به اندازه لازم به بدن نرسد.

 چند توصیه مفید در این زمینه وجود دارد:

از غذاهای زیر پرهیز کنید:

غذاهای چرب، روغنی یا سرخ کرده، خوراکی های بسیار شیرین مثل آب نبات و شکلات و شربت غلیظ، غذاهای پر ادویه و یا داغ و غذاهایی که رایحه تندی دارند.

استفراغ

استفراغ ممکن است به دنبال تهوع و یا به علت عوارض درمان، یا به دنبال استشمام رایحه غذا، تجمع هوا در معده یا روده یا زمان جابجایی با وسائط نقلیه (مثلاً حین مسافرت) بوجود آید. گاهی برخی محیط های خاص مانند محیط بیمارستان ممکن است محرک بروز استفراغ باشند.

در صورت بروز استفراغ توصیه های زیر را به کار  بگیرید:

ابتدا بایستی با یک قاشق مرباخوری به فاصله هر 1 دقیقه شروع کنید و به تدریج مقدار مصرف را تا 1 قاشق غذا خوری در هر 2 دقیقه افزایش دهید و بالاخره با 2 قاشق غذاخوری هر 3 دقیقه ادامه دهید.

3- زمانی که معده شما توانست مایعات رقیق را تحمل کند مواد غذایی نرم یا یک رژیم غذایی سبک مانند انواع آب میوه طبیعی مصرف کنید.

اسهال

 بروز اسهال در افراد مبتلا به سرطان چندین علت دارد از جمله شیمی درمانی، پرتو درمانی ناحیه شکم، عفونت، حساسیت به مواد غذایی و مشکلات عاطفی

چند توصیه در صورت ابتلاء به اسهال وجود دارد:

از مصرف غذاهای زیر اجتناب  کنید:

 عدم تحمل لاکتوز به این معنی است که بدن قادر به هضم یا جذب قند شیر (لاکتوز) نیست. شیر و سایر لبنیات مانند پنیر، بستنی و غذاهایی که در آنها از شیر استفاده شده است (مثل فرنی) حاوی لاکتوز هستند.

عدم تحمل لاکتوز ممکن است به دنبال درمان چند دارویی با آنتی بیوتیک ها، پرتو درمانی معده یا بدنبال هر درمانی که دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهد اتفاق بیفتد. ممکن است بخشی از روده که لاکتوز را هضم می کند حین درمان درست کار نکند. برای عده ای علائم عدم تحمل لاکتوز (نفخ، دل درد و اسهال) چند هفته یا چند ماه بعد از اتمام درمان یا بعد از بهبود روده ها برطرف می شود.

فرنی شکلاتی فاقد لاکتوز

مواد لازم:

 شکلات را در یک ماهیتابه کوچک یا در فویل آلومینیومی آب کنید. نشاسته ذرت و شکر را با هم مخلوط کنید. بخشی از مایع (شیر فاقد لاکتوز) را به آن اضافه کنید و بهم بزنید تا زمانی که نشاسته حل شود. سپس باقیمانده مایع را به آن اضافه کنید و در درجه حرارت متوسط تا زمان گرم شدن، مخلوط را حرارت دهید. بعد آن را با شکلات مخلوط کرده و بهم بزنید تا سفت شود و جوش بیاید. سپس از روی حرارت بردارید و وانیل را با آن مخلوط و سرد کنید.

این غذا حدود یک و نیم لیوان می باشد و نصف این مقدار حاوی 382 کالری انرژی و 1 گرم پروتئین می باشد.

یبوست

 برخی داروهای ضد سرطان و برخی داروهای دیگر مانند داروهای ضد درد سبب یبوست می شوند. همچنین اگر غذا به اندازه کافی حاوی مایع یا فیبر نباشد یا در صورت بستری بودن به مدت طولانی نیز یبوست اتفاق می افتد

 چند توصیه برای پیشگیری و درمان یبوست:

خستگی و افسردگی

  درمان سرطان ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد. این درمان حتی ممکن است سبب ایجاد بیماری یا ناراحتی هایی علاوه بر بیماری اصلی شود.خستگی طی درمان سرطان با عوامل متعددی مرتبط است از جمله:

سیستم ایمنی بدن بیماران مبتلا به سرطان که در حال درمان هستند به علت مصرف زیاد داروهای ضد سرطان، ضعیف می شود وتوانائی بدن در ساختن سلول های سفید خون  که نقش محافظتی بر علیه عفونت ها را ایفاد می کنند، کاهش می یابد. به همین علت این بیماری بایستی با دقت ویژه ای از عفونت ها و بیماری های ناشی از غذا اجتناب کنند. چند توصیه جهت پیشگیری از بیماری های ناشی از غذا (مانند مسمومیت های غذایی) به شرح ذیل است:

توصیه های کلی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت در طول شیمی درمانی

آیا مصرف مکمل های ویتامین و املاح مفید می باشد؟

بیمارانی که در طی درمان تغذیه خوبی داشته باشند بهتر قادر هستند با بیماری و عوارض جانبی درمان مقابله کند. اما با این حال هیچ مدرک علمی مبنی بر اینکه مکمل های غذایی یا داروهای گیاهی قادر به درمان سرطان و یا توقف آن باشند وجود ندارد. به طور  مؤکد مصرف غذاهای بهداشتی و سالم برای دریافت طبیعی ویتامین ها، املاح و سایر مواد مغذی توصیه می شود.

مصرف بسیاری از انواع ویتامین ها و املاح حتی به میزان کم می تواند بسیار خطرناک باشد. مصرف مقادیر زیادی از چند نوع ویتامین حتی ممکن است در مسیر طبیعی و صحیح درمان وقفه ایجاد کند. پس برای جلوگیری از بروز مشکلات، این فرآورده ها را خودسرانه مصرف نکنید و از پزشک خود راهنمایی بخواهید.

نکات قابل توجه برای اطرافیان فرد مبتلا به سرطان

در طول دوره درمان اطرافیان بایستی نکات مربوط به « پیگیری مشکلات تغذیه ای در طول درمان» را مطالعه کنند. این افراد لازم است توصیه های زیر را نیز به خاطر داشته باشند:

عوارض جانبی به دنبال پرتودرمانی، شیمی درمانی و سایر درمان ها که روی تغذیه بیمار اثر می گذارند، پس از اتمام دوره درمان خودبه خود برطرف می شوند. گاهی اوقات ممکن است عوارضی همچون کاهش وزن و مشکلات تغذیه ای، پس از اتمام درمان همچنان باقی بمانند.

بعد از ا تمام دوره درمان و احساس بهبودی، ممکن است به فکر استفاده از یک راهنمای تغذیه سالم بیفتید. درست مانند دوره درمان که از بره غذایی مناسبی پیروی می کردید در این زمان با  اهمیت نیز باید به فکر تغذیه مناسبی باشد. هیچ تحقیقی در این مورد که تغذیه از

 عود مجدد سرطان پیشگیری خواهد کرد وجود ندارد.

 مثال هایی از مایعات صاف شده

 مثال هایی از غذاهای مایع صاف نشده

 میان وعده های ساده و سریع

سند علمی دانشگاه
بره استراتژیک دانشگاه
مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی
مـــاهه حـــیات
مرکز هم اندیشی اساتید
جشنواره شهید مطهری
حاکمیــت بالینـــــی
پورتال دستگاه های اجرایی استان
پرسش های متداول
Distance Learning College
مجمع خیرین سلامت

اعضای هیات علمی
کارکنان دانشگاه
گالری عکس دانشگاه
مرکز پاسخگویی 149
نظام جامع پیشنهادات
کانون دانش آموختگان
ارتباط با مدیران
راهنمای ارباب رجوع
روش انجام خدمات
فهرست خدمات قابل ارائه
کمیته ها و شوراها

دریافت آنتی ویروس
امور مشترکین
ثبت و انتخاب واحد
نوبت دهی درمانگاه ها
رزرو شارژ اینترنتی غذا
فیلم های آموزش سلامت
روزه های ایران
ثبت متقاضیان طرح
پست الکترونیک دانشگاه
دانشگاه های علوم پزشکی
 

صفحه اول دانشگاه معرفی دانشگاه کارکنان  تماس با دانشگاه امور مشترکین تماس با مدیر سایت
 

  @218″ KAUMS
دانشگاه علوم پزشکی کاشان 

%PDF-1.4
3 obj
&gt&gt&gt]
/Group &gt
/Contents 4 R&gt&gt
endobj
4 obj
&gt
stream
xUOn|W

دکتر محمد آقاجانی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پیامی انتصاب دکتر محمد اسماعیل اکبری عضو هیئت‌علمی این دانشگاه به‌عنوان مشاور عالی وزیر در امر اجتماعی شدن نظام سلامت را تبریک گفت.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حکمی، دکتر محمد اسماعیل اکبری عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی را به‌عنوان مشاور عالی وزیر در امر اجتماعی شدن نظام سلامت منصوب کرد.

طرح ویزیت رایگان خدمات دندانپزشکی، زنان، غربالگری، طب سنتی، اطفال و داخلی روز پنجشنبه 9 اسفندماه در شهرستان پاکدشت به همت روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی برگزار می‌شود.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از معرفی روشی نوین برای درمان تومورهای بدخیم و لاعلاج مغزی در روزهای آینده توسط این دانشگاه خبر داد و گفت: محققان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برای نخستین بار در دنیا توانستند روش درمان تومورهای بدخیم مغزی را ابداع کنند.

به مناسبت هفته سلامت مردان (6-1 اسفندماه) و هفته بزرگداشت مقام زن (14-7 اسفندماه) با هماهنگی‌های صورت گرفته قرار است طرح سنجش سلامت کارکنان دانشگاه انجام شود.

عوارض بعد از شیمی درمانی سرطان روده

دکتر حریرچی قائم‌مقام وزیر بهداشت در افتتاحیه چهاردهمین کنگره بین‌المللی سرطان پستان و چهارمین کنگره بین‌المللی سرطان‌های دستگاه گوارش سرطان را بیماری قرن حاضر عنوان کرد و گفت: در سال 23 تعداد مبتلایان به سرطان در جهان به 25 میلیون نفر خواهد رسید.

کارگاه آموزشی مهارت‌های زندگی ویژه دانشجویان ورودی جدید دانشکده پرستاری و مامایی و دانشکده پردیس حکیمیه برگزار شد.

[ ادامه ]

سمینار دوروزه تفسیر موارد اورژانسی رادیوگرافی قفسه سینه ویژه پرستاران بیمارستان‌های تابعه در این مرکز برگزار شد.

[ ادامه ]

چهل و ششمین آزمون پذیرش دستیار تخصصی پزشکی در 21 حوزه امتحانی برگزار شد.
[ ادامه ]

سومین کنگره «سلامت مردان» و یازدهمین کنگره «مرکز تحقیقات بهداشت باروری و ناباروری»، در 6 پانل با موضوعات سلامت جنسی رفتارهای جنسی، ناباروری، آینده سلامت مردان در جامعه ایران، سرطان کبد،سلامت مردان و سرطان ریه برگزار شد.
[ ادامه ]

کتاب دانشه سلامت معنوی اسلامی تألیف استاد دکتر فریدون عزیزی اخیراً توسط پژوهشکده علوم غدد درون‌ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انتشاریافته است.

[ ادامه ]

دکتر سید رضا فاطمی دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از درمان موفقیت‌آمیز درمان کانسر معده در مرحله اولیه با استفاده از روش نوین برش زیرمخاطی آندوسکوپی (ESD) در بیمارستان آیت ا طالقانی خبر داد.

[ ادامه ]

در حاشیه چهاردهمین کنگره بین‌المللی سرطان پستان و چهارمین کنگره بین‌المللی سرطان‌های دستگاه گوارش از دکتر سید علی ملک حسینی پدر علم پیوند کبد ایران با حضور جمعی از مسئولان حوزه سلامت و دانشگاه تجلیل به عمل آمد.
[ ادامه ]

سومین کنگره سلامت مردان با حضور دکتر علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت، دکتر آقاجانی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر ملک افضلی بنیان‌گذار شبکه‌های بهداشت و جمعی از مسئولان در تالار ابوریحان برگزار شد.
[ ادامه ]

مراسم رونمايي از دستگاه آناليز سنگ‌های ادراري با روش اسپكتروسكوپي مادون‌قرمز(FTIR) كه ۳۰ بهمن‌ماه، در مركز تحقيقات بیماری‌های كليوي و مجاري ادرار برگزار شد،
[ ادامه ]

مراسم تقدیر از برگزیدگان مسابقات ورزشی کارکنان دانشگاه به مناسبت چهلیمن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی برگزار شد.
[ ادامه ]

© تمامی حقوق این سایت متعلق به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی شهید بهشتی می باشد.1