عوارض پرتو درمانی در ناحیه گردن

URL: http://goums.ac.ir/journal/article-1-26-fa.html

مشكلاتي كه بعنوان عوارض پرتو درماني در حين درمان ممكن است پيش آيند گرچه ناخوشايند مي باشند ولي غالبا عوارض حاد يا خطرناك نبوده و با گذشت زمان از بين مي روند ( چند هفته پس از اتمام درمان ).بروز عوارض به نحوه درمان و منطقه درماني و ميزان تحمل بدن بيمار و مقادير پرتو ( دوز راديوتراپي ) بستگي دارد. بسياري از بيماران در حين درمان هيچگونه عوارض جانبي ندارند و براحتي به فعاليت هاي روزمره زندگي خود مي پردازند.درمان در نواحي مختلف بدن عوارض متفاوتي خواهد داشت. شدت اين عوارض به نحوه درمان و منطقه درماني بستگي دارد ولي ممكن است علايم عمومي نيز در جريان پرتو درماني پيش آيند مثل احساس خستگي، رخوت و افسردگي. عوارض از فردي به فرد ديگر متفاوت است. برخي هيچگونه عارضه اي در حين درمان ندارند و برخي مشكلات ناشي از عوارض درمان را نشان مي دهند.

خستگي دوران درمان:تعدادي از بيماران چند هفته پس از شروع درمان احساس خستگي و ضعف مي كنند و ميزان فعاليت روزمره خود را كاهش مي دهند. علل خستگي در دوران درمان عبارتند از:مصرف انرژي زياد در بدن، اضطراب ناشي از بيماري، رفت و آمدهاي روزانه براي درمان و اثرات پرتودرماني به سلولهاي سالم و بافت هاي طبيعي بدن.اگر از عارضه خستگي ناراحت هستيد مي توانيد طي مدت درمان فعاليت خود را محدودتر كرده و بيشتر استراحت نموده، مدت خواب شبانه را افزايش داده و در صورت نياز چند استراحت كوتاه روزانه داشته باشيد و در ضمن سعي كنيد براي انجام كارهاي روزمره از افراد خانواده كمك بگيريد.

عوارض پوستي منطقه درمان:در حين درمان پوست منطقه درمان حالت خشكي و خارش پيدا مي كند نكته مهم آنست كه با خاراندن يا ساييدن يا هر تحريك محيطي منطقه درمان را آزرده نكنيد. از هيچ پودر، پماد و يا كرم در اين منتطقه استفاده نكنيد. در صورتيكه شدت علايم پوستي زياد باشد مي توان با احتياط از روغن سبك مخصوص بچه استفاده كرد. تغييرات پوست بصورتهاي شبيه آفتاب سوختگي، قرمز يا تيره تر شدن پوست ظاهر مي شوند. حتي الا مكان از تابش مستقيم اشعه آفتاب به منطقه درمان پرهيز كنيد.اكثر اين علايم در چند هفته پس از درمان از بين مي روند. ممكن است تيرگي پوست مدت زيادتري باقي بماند. اگر علايم پوستي شدت يابند و سطح پوست ترشح پيدا كرده يا تاول و زخم ايجاد شود فورا به پزشك معالج خود اطلاع دهيد.لباسهاي نخي و خنك و حتي الامكان گشاد بپوشيد.از منطقه درماني علامت گذاري شده حفاظت نماييد و مراقب باشيد با تعريق علايم پاك نشود.از خاراندن، مصرف دارو و پودر يا مواد آرايشي و نيز شستشوي منطقه درمان حتي الامكان بپرهيزيد.شستشوي منطقه درمان دو اشكال ايجاد مي كند:الف – غالبا واكنش پوستي ناشي از درمان تشديد مي شود.ب – علايمي كه براي تعيين منطقه درمان روي پوست كشيده شده اند پاك مي شوند.بطور كلي توصيه مي شود براي نظافت، منطقه درمان را با آب ولرم خيس كرده و با حوله نرمي آرام خشك كنيد.از مصرف مواد آرايشي، عطر و لوسيون در منطقه درمان خود داري كنيد.

ريزش مو:ريزش موهاي منطقه درمان با شدت هاي متفاوتي رخ مي دهد. پرتو درماني موضعي بر روي موهاي ساير نقاط بدن اثري نخواهد داشت. در اكثر موارد رويش مو پس از درمان رشد طبيعي خواهد داشت ولي ميزان رويش مجدد مو به منطقه درماني و مقدار اشعه داده شده بستگي دارد. در اكثر موارد ريزش مو ترميم نمي شود.شما مي توانيد منطقه درمان ( مثلا سر ) را با كلاه يا هر پوشش دلخواه بپوشانيد برخي بيماران تا رويش مجدد مو از كلاه گيس استفاده مي كنند.بي اشتهايي:ممكن است در دوره پرتو درماني دچار بي اشتهايي شويد. تغييرات ايجاد شده در سلولهاي سالم مي تواند سبب بروز تهوع، درد معده، تغييرات چشايي و تغيير در طعم غذاها و اختلال در بلع و يا ساير مسائل گردد كه در نتيجه بيمار دچار بي اشتهايي مي شود.بيماراني كه پرتو درماني خارجي مي شوند نبايد براي چند هفته دچار اختلال تغذيه باشند. حتي اگر ميل به غذا نداريد سعي كنيد حتي الامكان مواد پروتئيني و كالري را به ميزان لازم به بدن خود برسانيد.اختلال تغذيه و بي اشتهايي مي تواند با كاهش قدرت بدني شما، ترميم بافتهاي سالم تخريب شده را به تاخير اندازد. يكي از نكات مهم براي ادامه درمان مصرف غذاي كامل و كافي مي باشد تا بتوان درمان و عوارض آن را تحمل نمود.بيماراني كه ميزان تغذيه و وضع جسمي بهتري دارند درمان را به مراتب بهتر تحمل مي كنند.با توجه به نكات زير مي توانيد در بهبود تغذيه بكوشيد:• قبل از هر وعده غذايي كمي قدم بزنيد تا اشتهاي شما بيشتر شود.• هر موقع احساس گرسنگي كرديد غذا ميل كنيد حتي اگر وقت شام يا ناهار نباشد. حتي مي توانيد در طول روز به جاي سه وعده غذاي حجيم به دفعات غذاي سبك بخوريد.• محيط مناسبي براي غذا خوردن بوجود آوريد. مي توان از نور كم، موسيقي مناسب و رنگ هاي شاد براي سفره و وسايل تغذيه يا هر وسيله و محيطي كه سبب افزايش اشتها شود استفاده كرد.• از غذاهاي متنوع و مطلوب خودتان استفاده كنيد.• اگر از مصاحبت افراد يا دوستان لذت مي بريد سعي كنيد با آنها غذا بخوريد.• از نوشيدنيهايي كه دوست داريد همراه غذا استفاده كنيد.• در صورتيكه واقعا بي اشتها باشيد و حجم غذاي مصرفي شما كم باشد بهتر است از مواد غذايي پر كالري مانند كره يا مارگارين، سوپهاي مخلوط با مواد مغذي و كرم هاي غليظ شده لبني استفاده كنيد.• اگر ميل به غذاهاي جامد نداريداز مايعاتي كه حاوي مواد پر انرژي مثل پودر شير، ماست، تخم مرغ، عسل يا مواد مغذي آماده مي باشند استفاده كنيد.• اگر درحين جويدن يا بلع غذا دچار درد مي شويد بهتر است از غذاهاي نرم و مايعات استفاده كنيد.• يكي از مهمترين عوامل بي اشتهايي بيماران، اضطراب و ترس ناشي از بيماري است. با حفظ آرامش روحي خود مي توانيد سلامت جسمي، نشاط و اشتهاي بيشتري داشته باشيداثرات پرتو درماني در خون:گاهي پرتو درماني مي تواند سبب كاهش برخي عناصر خوني مانند گلبولهاي سفيد يا پلاكتها شود. گلبولهاي سفيد در برابر عفونت هاي مختلف بدن نقش دفاعي دارند و پلاكتها نيز در انعقاد خون موثرند.غالبا در جريان پرتو درماني از شما آزمايش ساده خون ( اندازه گيري گلبولهاي خون و پلاكت ) درخواست خواهد شد. انجام اين آزمايش براي كنترل وضع خوني شما ضروري است و جهت نمونه گيري در آزمايشگاه نياز به ناشتا بودن نيست.گاهي بعلت كاهش عناصر خوني پزشكمعالج درمان شما را تغيير داده يا مدتي قطع مي كند تا عناصر خوني به ميزان طبيعي برسند.مسائل مربوط به معده و روده ها:اگر پرتو درماني معده يا روده ها انجام شود ممكن است ناراحتي معده يا اسهال پيش آيد. پزشك معالج شما در اين موارد داروهاي مناسب تجويز خواهد نمود.

نحوه برخورد با حالت تهوع :برخي بيماران پس از انجام پرتو درماني احساس تهوع دارند. اگر شما نيز چنين حالتي داريد سعي كنيد چند ساعت قبل از درمان غذاي سنگين نخوريد، احتمالا وقتي معده شما خالي باشد حال تهوع كمتر خواهد بود.اگر درد معده ناراحتتان مي كند، قبل از درمان مي توانيد خوراكي سبك همراه با اب سيب بخوريد. معمولا درد معده در افرادي ظاهر مي شود كه اضطراب و نگرانيهايي در مورد بيماري يا درمان خود دارند.از غذاهاي محرك ( حاوي ادويه هاي مختلف ) و حاوي چربي زياد پرهيز نموده و در فواصل وعده هاي غذايي از نوشابه هاي خنك استفاده كنيد. حتي الامكان حجم غذاي مصرفي تان كم باشد ولي مي توانيد دفعات غذا خوردن را زياد كنيد.نحوه برخورد با اسهال:اسهال غالبا در هفته سوم يا چهارم پرتو درماني ناحيه شكم و لگن پيش مي آيد. علاوه بر توصيه ها و داروهاي لازم كه پزشك معاج تان تجويز خواهد كرد به نكات زير توجه كنيد:• بيشتر از رژيم مايعات استفاده كنيد. در مورد انواع مايعاتي كه مي توانيد مصرف كنيد از پزشك يا پرستار خود سئوال كنيد. معمولا آب سيب ، چاي كمرنگ و آب گوشت مفيد هستند.• از مصرف مايعات و غذاهايي كه سبب تحريك گوارشي مي شوند( مانند قهوه، لوبيا، كلم و مواد ادويه دار ) خودداري كنيد.• اگر شير يا فرآورده هاي آن سبب تحريكات گوارشي شما مي شوند مصرف آنها ار محدود يا موقتا قطع كنيد.• رژيم غذايي روزانه حاوي پتاسيم زياد باشد مي توان با مصرف موز، سيب زميني و هويج يا داروهاي حاوي مواد معدني پتاسيم دفع شده را جبران كرد.مسلما علايم گوارشي شما پس از ختم پرتو درماني بهبود خواهند يافت سعي كنيد در حين درمان با رعايت نكات گفته شده حتي الامكان مواد غذايي و كالري لازم روزانه را به بدن خود برسانيد.عوارض پرتو درمانی در ناحیه گردن

اثرات پرتو درماني بر اندامهاي جنسي:در صورتيكه پرتو درماني لگن انجام شود ممكن است تاثير بر اندام هاي جنسي پيش آيد بشدت و نحوه اين تاثير بر منطقه درماني و ميزان اشعه اي كه به اندام جنسي مي تابد بستگي دارد.برخي از عوارض ناشي از درمان پس از پرتو درماني از بين خواهند رفت ولي برخي بمدت طولاني يا هميشه باقي مي مانند. پزشك معالج شما در مورد هر كدام توضيح كافي به شما خواهد داد.اثرات پرتو درماني به قدرت باروري:پرتو درماني مي تواند در صورت برخورد به ناحيه بيضه ها ميزان توليد اسپرم و نيز قدرت باروري را كاهش دهد. ولي اين نكته بدان معني نيست كه امكان باروري ازبين مي رود. در اين مورد با پزشك خود به صراحت و دقت صحبت كنيد. در صورتيكه حفظ اسپرم ( از طريق بانك اسپرم ) وجود داشته باشدمي توانيد با حفظ اسپرم براي باروري در آينده شانس بيشتري داشته باشيد.خانم هايي كه در ناحيه لگن پرتو درماني مي شوند دچار قطع پريود ماهانه و بروز برخي علائم يائسگي خواهند شد. پرتو درماني مي تواند سبب خارش، سوزش يا خشكي واژن شود در اين مورد با پزشك خود مشورت كنيد.ارتباط جنسي:در جريان پرتو درماني لگن به خانم ها توصيه مي شود نزديكي جنسي نداشته باشند. مشكلات مربوط به ارتباط جنسي بيماران معمولا طي چند هفته پس از درمان بر طرف خواهد شد. انجام پرتو درماني در مرد يا زن معمولا تاثيري بر جنبه روحي و نحوه آميزش جنسي نخواهد داشت.عوارض پرتو درماني در درمانهاي سر و گردن:بسياري از بيماران براي درمان ضايعاتي كه در سر و گردن دارند بخوبي توسط پرتو درماني درمان مي شوند.همه بيماراني كه مي بايست در مناطق سر و گردن يا قسمت فوقاني قفسه سينه پرتو درماني شوند ضروري است به بهداشت دهان خود توجه كافي نمايند. عوارض پرتو درماني در اين منطقه غالبا دندان ها، لثه و بافت هاي دهان را تحت تاثير قرار مي دهد.

براي جلوگيري از مشكلات ناحيه دهان به موارد زير توجه نماييد:• از مصرف ادويه جات و غذاهاي سفت خود داري كنيد.• از مصرف غذاهايي كه شيريني غليظ دارند خود داري كنيد تا از پوسيدگي دندانها پيشگيري شود.• بطور منظم دهان و دندانهاي خود را شسته و پاكيزه نگه داريد.• از دهان شويه هاي حاوي الكل استفاده نكنيد چون مخاط دهان را خشك مي كند.از مسائل ديگري كه در جريان درمان ناحيه سر و گردن رخ مي دهند درد گوش و نيز تورم ناحيه زير چانه است در اين مورد پزشكتان به شما توضيح خواهد داد.

معرفیرادیوتراپی

پزشکانوپرسنلبخش

عوارضرادیوتراپی

راهنمایمراجعینبخش

محتوایمرتبط

پیوندها

سایتدانشگاهعلومپزشکیزاهدان

سایتوزارتبهداشت

ارائهخدماتمراقبتیکیفی،ایمنومبتنیبرشواهدعلمیروز،ارائهبرترینخدماتتشخیصی،درمانی،آموزشیوپژوهشیاثربخشبابهرهگیریازنیروهایانسانیکارآمدومجرب،تامینوارتقاءاستانداردهایایمنیبیمار،افزایشرضایتمندیبیمارانوکارکنان،تامینوارتقاءسلامتبیماران،همراهانوکارکنان

آماربازدیدکنندگانبازدیدکنندگاروزبازدیدکنندگاناینصفحه

©مدیریتآماروفناوریاطلاعات©دانشگاهعلومپزشکیوخدماتبهداشتیدرمانیزاهدان

به مرکز رادیوانکولوژی عرفان نیایش خوش آمدید

21-49796426

21-49796427

عوارض پرتو درمانی در ناحیه گردن

1–پرتو درمانی چیست ؟

پرتو درمانی (رادیوتراپی )، روش درمانی است که در آن تومور با اشعه x با انرژی بالا تحت تابش قرارمی گیرد.پرتو درمانی شبیه به انجام اسکن است . بیمار در حین تابش پرتو درد یا گرما احساس نمی کند . پرتو درمانی خارجی با دستگاه های به شتاب دهنده خطی در شرایطی که بیمار بی حرکت در وضعیت درمانی قرار گیرد انجام می شود. جلسات درمانی باتوجه به نوع بیماری در زمان های تعیین شده به صورت جلسات کوتاه روزانه از شنبه تا چهارشنبه انجام می گردد . پزشک جزئیات آن را برای شما توضیح خواهد داد . در پرتو درمانی خارجی هیچ ماده رادیواکتیو وارد بدن شما نمی گردد و بعد از درمان به راحتی می توانید بدون محدودیت بادیگران حتی اطفال و زنان باردار در ارتباط باشید. برای خانم ها بسیار مهم است که در طول باردار نباشند . حتی مقدار کمی پرتو می تواند به جنین آسیب برساند . درصورت احتمال بارداری لطفا به کارشناسان پرتو درمانی یا پزشک خود اطلاع دهید.

2- بره پرتو درمانی شما چگونه تهیه و اجرا می گردد؟

پرتو درمانی نیاز به طراحی دقیق درمانی دارد که توسط پزشک متخصص رادیو تراپی – انکولوژی ، متخصص فیزیک پرتو درمانی و کارشناسان پرتو درمانی اجرا می گردد.بعد از معاینه پزشک و تهیه مدارک لازم ، تصویر برداری و آزمایش ها و ) طراحی درمان برای شما انجام می گردد. طراحی درمان معمولا از سیتی اسکن برای تهیه تصاویر از بدن شما آغاز می گردد. در هنگام انجام سیتی اسکن علامت هایی روی بدن شما گذاشته می شود و سپس محل علامت ها به صورت چند نقطه خال کوبی می گردند. زیرا لازم است بدن شما در طول پرتو درمانی وضعیت ثابت داشته باشد. به دلیل اهمیت بی حرکتی اندام تحت درمان ممکن است نیاز به قالب گیری جهت ساخت ابزار ثابت کننده بدن باشد. سپس به شما نوبت درمان داده خواهد شد . در جلسه اول درمان کارشناسان پرتو درمانی به شما راهنمایی های لازم را خواهند کرد.

توصیه های مهم در دوران پرتو درمانی

-اگر عوارض یا مشکلی داشتید کارشناس یا پزشک خود را مطلع سازید.

عوارض رادیو تراپی سر وگردن

–دندان ها :

قبل از شروع پرتو درمانی سر وگردن لازم است به دندانپزشک مراجعه نمایید ومشکلات دندان های شما قبل از شروع درمان برطرف گردد.

-درطول درمان ازنخ دندان، مسواک های نرم وخمیر دندان حاوی فلوراید استفاده نمایید . ازدهان شویه های حاوی الکل که محرک می باشد استفاده نکنید.

-در طول پرتو درمانی ناحیه سر وگردن اگر دندان مصنوعی دارید صبح وشب ان را تمیز کنید.

دهان:

پرتو درمانی سر وگردن باعث خشکی و التهاب و زخم های دهانی می گردد. ایجاد می گردد، وممکن است بلع وتکلم شما مشکل گردد. حس چشایی شما تغییر خواهدکرد. این عوارض معمولا بعداز هفته دوم بروز میکنند ،که معمولا 8-3 هفته بعد از پایان پرتو درمانی بهبود می یابد.

برای کاهش این عوارض:

یک دهان شویه مناسب مخلوط یک قاشق چای خوری جوش شیرین و 1لیتر آّب است ، قبل و بعدازغذا دهان را با شستشو دهید.

-مایعات کافی بنوشید( حداقل 6 لیوان در روز )

-بهداشت دهان را رعایت کنید.

-مصرف شکلات وشیرینی را محدود کنید.

-می توانید یخ را بمکید.

-بزاق مصنوعی می تواند به بهبودی خشکی دهان کمک کند.

– از مصرف غذاهای تند و آب میوه های ترش خودداری کنید .

– مایعات جوشان مصرف نمایید.

-غذاهای خشک مصرف نکنید.

– از استعمال سیگارو مصرف الکل خودداری نمایید.

– اگر لب هایتان زخمی است با نی مایعات بنوشید.

-مخلوط آب لیمو تازه و آّب قبل از غذا مصرف نمایید.

-در مورد مصرف مسکن ها با پزشک خود مشورت نمایید.

بره غذایی:

بی اشتهایی،کاهش وزن و سختی در غذا خوردن به علت بیماری شما یا عوارض پرتودرمانی می باشد ، تغذیه مناسب در طول درمان بسيار مهم است . بدن شما به انرژی و مواد مغذی برای ترمیم بافت های آسیب دیده ، مبارزه با عفونت ها و تحمل عوارض درمان نیاز دارد. به علاوه هدف ما این است که بدن و وزن شما در طول درمان ثابت بماند زیرا کاهش وزن و تغییر شکل درمان شما رامتوقف کرده یا تغییر خواهد داد . اگر تغییرات وزنی شما زیاد است کارشناسان پرتو درمانی یا پزشک خود را آگاه نمایید.

بعضی از توصیه های تغذیه ای عبارتند از:

از غذاهای نرم استفاده کنید ،بعضی از غذاهای توصیه شده عبارتند از سوپ های غلیظ ،حبوبات پخته شده نرم ، عصاره گوشت ، پوره سیب زمینی ، ماکارونی ، ماست ، بستنی ، تخم مرغ آب پز ، عسل ،غذاهی خشک را باکره ،سس و ماست نرم نمایید.حجم وعده های غذایی راکم و دفعات آن را افزایش دهید . آرامش و پیاده روی کوتاه قبل از غذا ممکن است اشتهای شمارا بهتر نماید.

پوست ومو:

-از اصلاح موهای سرو صورت با تیغ خودداری نمایید.

-سروصورت خود را باصابون یا شامپو های ملایم به ارامی شتشو داده و خشک نمایید.

-در روی پوست ناحیه درمان ،لوسیون پودرو کرم استفاده نکنید مگر با مشورت کارشناسان پرتو درمانی یا پزشک.عوارض پرتو درمانی در ناحیه گردن

-در صورت خشکی لب ، اگر لب در محدوده درمان قرار ندارد از پماد ویتامین A چشمی استفاده نمایید.

-در طول درمان از لوازم آرایش استفاده نکنید.

– پوست شما به نور آفتاب در طول پرتو درمانی حساس می گردد و شما می توانید از ضد آفتاب استفاده نمایید.

– ریزش مو فقط در محدوده درمان پرتو درمانی می باشد و رویش مجدد آن بستگی به میزان پرتو دهی دارد.

البته در هر فردی مقدار رویش مجدد مو بستگی به میزان اشعه و طرح درمان و قدرت باز سازی فولیکول های مو دارد.

ویدیو

آدرس

بزرگراه نیایش شرق، بعد از بلوار کبیری طامه، خیابان امام حسین، تقاطع بهار، شماره ۱۷، بیمارستان عرفان نیایش، طبقه منفی چهار

طراحی و پشتیبانی سایت – گروه ریما آنلاین

مقدمه: سرطان هاي سر و گردن در حال حاضر يکي از شايع ترين انواع بدخيمي مي باشد. يكي از درمان هاي اين بيماران علاوه بر جراحي و شيمي درماني، راديوتراپي است. راديوتراپي سر و گردن خود مي تواند با تاثير بر مخاط دهان، عوارضي را ايجاد كند. هدف از انجام اين تحقيق بررسي تاثير راديوتراپي سرطان هاي سر و گردن بر دهان در بيماران مراجعه کننده به بخش انکولوژي بيمارستان شفا کرمان در سال 1386 بود.مواد و روش ها: در اين مطالعه 42 بيمار مراجعه کننده به بخش انکولوژي که تحت پرتودرماني سر و گردن قرار گرفته بودند، بررسي شدند. بعد از تکميل فرم و انجام معاينات دهاني، داده ها با استفاده از بره آماري SPSS 13.5، آزمون c2، آزمون کوکران و t-test مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند.يافته ها: از 42 بيمار مورد بررسي، 27 نفر (64.3%) مرد و 15 نفر (35.7%) زن بودند. 4 نفر (95.2%) در مرحله نهايي معاينه از خشکي دهان رنج مي بردند و 3 نفر (7 درصد) دچار سوزش مخاط دهان و يا درد بودند. 83.3 درصد (35 نفر) بيماران در مدت راديوتراپي دچار موكوزيت شدند. همچنين عفونت کانديدا (شامل شقاق گوشه دهان و تراش) که از طريق معاينه دهان بررسي گرديد و اختلال کيفي چشايي (بر اساس پاسخ بيمار به سوالات پرسش ه) به ترتيب در 64.3% و 52.4% بيماران مشاهده شد.نتيجه گيري: تعداد بسيار زيادي از بيماران تحت مطالعه از عوارض ناشي از راديوتراپي رنج مي برند که شايع ترين عارضه در اين بيماران خشکي دهان گزارش گرديد. ضمن اين که ساير عوارض دهاني شامل موکوزيت، سوزش دهان، تراش (24 نفر)، شقاق گوشه دهان و تريسموس بودند.

تهران، بزرگراه اشرفی اصفهانی، نرسیده به پل بزرگراه شهید همت، خیابان شهید قموشی، خیابان بهار، نبش کوچه چهارم، پلاک 1

کدپستی: 1461965381