خواص دارویی و گیاهی
نشانگذاری
عجب سازنده ی این علامت عرب دولاب است
خصوصیات بالینی و همهگیر شناسی:
بیماری تب برفکی هنوز هم یکی از معضلات عمدهٔ جهانی در رابطه با بهداشت دام به حساب میآید، اما پراکنش جغرافیایی آن در سالهای اخیر در نتیجهٔ برههای کنترل و حذفی که در بسیاری از کشورها به اجرا گذاشته شده کاهش یافته است. به وسیلهٔ آزمایشات سرولوژیک و روشهای حفاظت متقابل هفت سروتیپ از ویروس را شناسایی کردهاند و آنان را با اسامی، SAT1، SAT2، SAT3، C، A، O و ASIA1 نشان میدهند. این ویروسها در زمانی واحد و یا در دورههای متفاوت در اقصی جهان وجود داشته و اغلب سبب همهگیریهای وسیعی در گاوها و خوکهای اهلی میشوند. گوسفند و بسیاری از گونههای وحوش هم نسبت به این بیماری حساسیت نشان میدهند. میزان تلفات ناشی از بیماری عمدتا اندک، ولی میزان ابتلا به آن بالاست. دورهٔ نقاهت و مدت زمان دفع ویروس از دام مبتلا ممکن است طولانی مدت باشد و همین موضوع به بیماری اهمیت خاصی بخشیده است، خصوصا زمانی که ویروس وارد کشوری میشود که تا پیش از آن عاری از بیماری بوده است. عفونت ناشی از ویروس بیماری تب برفکی هنوز در بسیاری از نواحی آفریقا، آسیا و خاورمیانه بومی است. طی قرن نوزدهم بیماری به طرز وسیعی در اروپا، آسیا، آفریقا و آمریکای شمالی و جنوبی، و یک مورد در استرالیا گزارش شده است. از سال ۱۸۸۰ به بعد به دنبال کنترل طاعون گاوی و بهبود شرایط صنایع پرورش دام در اروپا توجهات معطوف به بیماری تب برفکی شد. تبعات ناشی از بیماری مهمتر از خود بیماری به حساب میآیند. بیماری تبدار در گلههای گاوهای شیری موجب افت تولید شیر در کل دورهٔ شیردهی میشود و التهاب پستان ناشی از آن نیز سبب کاهش دائم تولید شیر به میزان ۲۵٪ میگردد. در مورد گاوهای گوشتی میزان رشد کاهش مییابد. امروزه بیماری در بسیاری از کشورها با استفاده از برههای شدید ریشهکنی حذف شده و یا با به کارگیری برههای وسیع واکسیناسیون با کاهش چشمگیری روبهرو شده است. از نظر تاریخی هر تیپ یا نوع ویروس بر اساس تفاوتهای کمی که در آزمایشات سرولوژیک یا حفاظت متقابل از خود نشان میدهد، به تحت نوعهای بیشتری تقسیم شده است. تنوعهای آنتیژنی موجود در هر تیپ ناشی از فرآیند مستمر دریفتهای آنتیژنی است. این ناهمگونی آنتیژنی واجد اهمیت اقتصادی بسیاری در رابطه با انتخاب و توسعهٔ واکسنهاست، زیرا ایمنی ناشی از عفونت و یا کاربرد واکسنهای موجود شدیداً محدود به تیپ ویروس بوده و یا تا حدی کمتر برای تحت تیپ ویروس اختصاصی است. دشواری در تعیین آستانهای که در آن جدایهای جدید در آن حالت تحت نوع را به خود میگیرد همیشه مشکلساز بوده است. به منظور اهداف همهگیر شناختی، جدایههای ویروس تب برفکی درون هر سروتیپ را بر اساس توپوتیپهایشان طبقهبندی میکنند (توپوتیپ یعنی ژنوتیپهای جغرافیایی). برای سروتیپ O حداقل ۷ توپوتیپ وجود دارد که این امر نشان دهندهٔ توزیع جغرافیایی وسیع این سروتیپ از آمریکای جنوبی و آفریقا تا آسیای جنوب شرقی است. ویروس بیماری تب برفکی طیف وسیعی از گونههای زوجسمان اهلی و وحشی را آلوده میکند. گرچه اسب نسبت به عفونت مقاوم است ولی گاو، گاومیش آبی، گوسفند، بز، لاما، شتر و خوک نسبت به بیماری حساس بوده و علائم بالینی آن را بروز میدهند. بیش از ۷۰ گونه از پستانداران وحشی متعلق به بیش از ۲۰ خانوادهٔ مختلف نیز به این بیماری حساس هستند. به طور کلی علائم بالینی در گاو و خوک شدیدتر هستند. با این حال اشاعههایی از بیماری گزارش شده که طی آن علیرغم تماس نزدیک این دو حیوان با هم، گاوها به بیماری مبتلا نشدهاند. یکی از این موارد در سال ۱۹۹۷ در کشور تایوان روی داده است. گوسفندان و بزها معمولاً متحمل عفونتهای تحتبالینی میشوند. حیوانات وحشی گسترهای از پاسخها از عفونت ناپیدا تا بیماری شدید و حتی مرگ را نشان میدهند. با تمام این اوصاف به استثنا گاومیشهای آبی، گونههای وحوش نقش مهمی در حفظ ویروس در منطقهٔ جغرافیایی خود ندارند.
علائم بیماری در گاو:
در گاو پس از طی دورهٔ کمون ۲-۸ روزه تب، کاهش اشتها، افسردگی و کاهش قابل توجه تولید شیر به چشم میخورد. در عرض ۲۴ ساعت ریزش بزاق از دهان آغاز شده و وزیکولهایی بر روی زبان و لثهها تشکیل میگردند. ممکن است دام بیمار دهان خود را باز و بسته کرده و صدایی شبیه ملچ ملوچ به گوش بخورد. ممکن است وزیکولها بر روی پوست ناحیهٔ بین دو قطعه سم و نوار تاجی پاها، و بر روی سرپستانها یافت شوند. وزیکولها به زودی ترکیده و منجر به تشکیل زخمهای وسیعی شبیه دهانهٔ آتشفشان میشوند. زخمهای زبانی اغلب طی چند روز بهبود مییابند، اما زخمهایی که بر روی پاها و در داخل حفرات بینی بروز کردهاند اغلب دچار عفونتهای باکتریایی ثانویه شده و منجر به لنگش طولانی مدت و ریزش ترشحات موکوسی چرکی از بینی میشوند. ویروس تا سن ۶ ماهگی به میوکارد گوسالهها آسیب رسانده و موجب میوکاردیت میشود و ممکن است کشنده باشد.
علائم بیماری تب برفکی در گاو
تلفات در گاوهای بالغ بسیار اندک است، اما حتی با وجود اینکه ویروس از جفت عبور نمیکند، ممکن است گاوهای آبستن را سقط کنند. احتمالا سقط جنین در گاوهایی متعاقب از تب ناشی از بیماری و به احتمال کمتر عفونت خود جنین روی میدهد. دامهای مبتلا غیر مولد شده و یا تولیدمثل آنان برای مدت طولانی دچار ضعف میشود. آنها ممکن است برای یک هفته پس از ظهور علائم بالینی خوراک کمتری مصرف کرده و اغلب بسیار ناتوان شوند. در مناطق انزئوتیکی که ممکن است گاوها در آنجا واجد ایمنی نسبی باشند، بیماری میتواند خفیف یا تحت بالینی باشد.
علائم بیماری در خوک:
در خوکها اغلب لنگش نخستین نشانهٔ ابتلا به بیماری تب برفکی است. جراحات ناحیهٔ پا میتواند شدید شود و ممکن است آنقدر دردناک باشند که حیوان نتواند بر روی پاهای خود بایستد. نواحی برهنه بین سمها معمولاً با باکتریها آلوده میشود و این خود موجب عفونت و در مواردی اضمحلال سم و لنگش طولانی مدت میگردد. وزیکولهای داخل دهان در خوک معمولاً نسبت به گاو کمتر جلب توجه میکنند، گرچه اغلب وزیکولهای بزرگی که سریعاً هم پاره میشوند بر روی پوزهٔ خوک بروز مینمایند.
علائم بالینی در حیوانات دیگر:
بیماری بالینی در گوسفند، بز و نشخوارکنندگان وحشی معمولاً نسبت به گاو خفیفتر بوده و با جراحات ناحیهٔ پا و لنگش مشخص میشوند. شناسایی بیماری تببرفکی به عنوان یک بیماری ویروسی حائز اهمیتی که تولیدات دامی در اقصی نقاط جهان را تحت تأثیر قرار میدهد موجب انجام بررسیهای گستردهای راجع به همهگیرشناسی آن شده است.
کشورهای عاری از بیماری انزئوتیک:
در کشورهایی که بیماری در گذشته وجود نداشته و یا آن را ریشهکن کردهاند، به سرعت بر اثر ورود ویروس به یک مزرعه شاهد بروز همهگیری خواهیم بود. اشاعه در مدت زمانی کوتاه، اغلب در حد چند روز، میتواند چنان به تعدادی از مزارع سرایت کند که کنترل سرایت و گسترش آن برای مسئولین دامپزشکی دشوار باشد، مانند موردی که در سال ۲۰۰۱ در بریتانیا بر اثر ورود سویهٔ پانآسیا از سروتیپ O ویروس روی داد. علت سرایت سریع بیماری به دامهای حساس، طبیعت بسیار عفونی ویروس، حجم بالای قطرات و آئروسولهای آلوده به ویروسی که از جانب دام دفع میشود، پایداری ویروس در این قطرات، چرخهٔ تکثیر سریع توأم با تولید بسیار بالای ویروسهای جدید و دورهٔ کمون کوتاه ناشی از آن است. بیماری تب برفکی به سرعت از طریق نقل و انتقال دامهای آلوده و نیز توسط انتقال مکانیکی از طریق لباس، کفش، وسایل نقلیه و ابزار دامپزشکی در منطقه گسترش مییابد. دفع ویروس به مدت بیش از ۲۴ ساعت قبل از شروع علائم بالینی بدین معنی است که گاهی پیش از اطلاع از وجود بیماری ویروس در مزرعه منتشر میشود. درگیری گوسفند و سایر حیواناتی که علائم بالینی اندکی را بروز میدهند هم ممکن است در انتقال سریع ویروس نقش داشته باشد. اهمیت انتقال ویروس از طریق هوا به مناطقق دوردست شخص بود تا اینکه طی سالهای ۱۹۶۷-۱۹۶۸ همهگیری هولناکی در انگلستان روی داد و طی آن حدود ۶۳۴۰۰۰ دام از بین رفتند. انتشار ویروس از راه هوا به مناطق دور به سرعت و مسیر باد، دمای پایین، رطوبت بالا و هوای ابرآلود بستگی دارد. به همین دلیل احتمال انتقال ویروس به مناطق دوردست در مناطق معتدل به مراتب بیش از نواحی گرمسیری است. با کنترل اکید نقل و انتقال بینالمللی حیوانات اهلی مولد غذا و محصولات آنان میتوان موارد ورود ویروس به نواحی غیر انزئوتیک را کاهش داد. در مناطقی که بیماری بومی نیست، اشاعهٔ آن در اثر مصرف گوشت آلوده توسط خوکها و در مواردی معدود، انتشار ویروس از طریق آئروسولها به مناطق دوردست است. اکنون روشهای مولکولی وجود دارد که تعیین ژنوتیپ سریع ویروسهای دخیل در اشاعهٔ جدید را فراهم میکند . از این طریق ممکن است بتوان منبع عفونت را ردیابی کرد.
کشورهایی که بیماری در آنجا انزئوتیک است:
ورود نوعی از ویروس که تا پیش از این در کشوری وجود نداشته باز هم ممکن است باعث بروز همهگیری شود و علت آن فقدان وجود ایمنی حاصل از واکسیناسیون یا عفونت طبیعی در برابر سروتیپ جدید ویروس است. برای نمونه در سال ۱۹۶۱ انتشار سروتیپ SAT1 از آفریقا به کشورهای خاور نزدیک (که بسیاری از سروتیپها در آنجا بومی هستند) در مقایسه با تمام موارد مستند سرایت این تیپ در آفریقا، هولناکتر بود. در کشورهای گرمسیری و تحتگرمسیری که غالباً دارای نژادهای بومی (محلی) گاو هستند ابتلا به سویههای انزئوتیک فقط با بروز بیماری خفیفی در این دامها همراه است، اما بیماری در گاوهای وادراتی از شدت بیشتری برخوردار است. تیپهای آنتیژنی ویروس تببرفکی در آفریقا و آسیا به مراتب از اروپای شرقی، خاورمیانه و آمریکای جنوبی است. در آفریقا تعداد زیادی از حیوانات وحشی زندگی میکنند که ممکن است در طی وقوع همهگیری به بیماری دچار شوند. گاومیش کاپ آفریقایی (Syncerus caffer) میزبان طبیعی سروتیپهای SAT1، ۲، ۳ ویروس بیماری تب برفکی است. ویروس بین این گاومیشها رد و بدل میشود، اما بیماری بالینی را ثبت نکردهاند. به نظر نمیرسد که ویروس از گاومیش آفریقایی به نحوی موثر به گاوهای اهلی منتقل شود. توسعهٔ اقدامات بینالمللی به منظور به حداقل رساندن خطر ورود بیماریهای دامی به کشورها در مورد بیماری تب برفکی بیش از هر بیماری دیگری مطرح بوده است. برخی از کشورها از طریق ممنوعیت واردات همهٔ حیوانات و محصولات دامی از کشورهای واجد بیماری توانستهاند به طور موفقیتآمیزی از وقوع بیماری جلوگیری کنند.
بیماریزایی و آسیبشناسی:
راه عمدهٔ کسب عفونت در نشخوارکنندگان استنشاق قطرات است، اما بلع مواد غذایی آلوده، مایهکوبی با واکسنهای آلوده، تلقیح مصنوعی با مایع منی آلوده و تماس با لباسهای آلوده و تجهیزات دامپزشکی همگی قادر به ایجاد بیماری میباشند. در دامهایی که از طریق تنفسی به بیماری مبتلا شدهاند تکثیر ابتدایی ویروس در حلق روی داده و در ادامه پیش از بروز علائم بالینی با گسترش ویرمیک به بافتها و اندامهای دیگر دنبال میشود. دفع ویروس از بدن دام مبتلا حدود ۲۴ ساعت پیش از شروع علائم بالینی روی داده و به مدت چندین روز ادامه مییابد. آئروسولهایی که به وسیلهٔ دامهای بیمار به ویژه خوکها تولید شدهاند میتوانند حاوی مقادیر زیادی از ویروس باشند، در حالی که گوسفندان انتقال دهندهٔ نسبتاً ضعیف آئروسولهای سروتیپ O ویروس تب برفکی در همهگیری سال ۲۰۰۱ در بریتانیا بودهاند. در شیر حیوان هم حجم عظیمی از ویروس دفع میگردد. دفع مقادیر بالایی از ویروس در قطرات تنفسی و شیر واجد اهمیت بهسزایی در مورد کنترل بیماری میباشد. ویروس ممکن است برای مدت زمانی طولانی پس از بهبود از بیماری در حلق برخی از حیوانات باقی بماند. ویروس ممکن است تا مدتهای مدیدی پس از مواجهه اولیه با عفونت در گاو قابل شناسایی باشد (شاید تا بیش از ۲ سال). در گوسفند این موضوع برای حدود ۶ ماه صادق است. پایداری و حضور ویروس در خوک اتفاق نمیافتد. این حالت ناقل در حیوانات وحشی به ویژه گاومیش کاپ آفریقایی مشاهده میشود. گاومیش کاپ آفریقایی حتی در مناطقی که بیماری تب برفکی در گاوها حادث نمیشود، معمولا با بیش از یک تیپ ویروس SAT آلوده میگردد. ساز و کاری که به موجب آن ویروس در نشخوارکنندگان ایجاد عفونتی پایدار مینماید ناشناخته است. ویروس به حالت عفونی در حلق حضور دارد و اگر مایعات حلقی به دام حساس تلقیح شوند، دریافتکننده آن بیماری را بروز خواهند داد. تلاشها به منظور اثبات این که گاوهای ناقل قادرند بیماری را به وسیلهٔ قرارگیری در مجاورت حیوانات حساس به آنان منتقل کنند یا نه با نتایج مبهمی همراه بوده، اما سرایت ویروس از گاومیشهای کاپ (که به طور دائم به ویروس مبتلا بودهاند) به گاوها توصیف شده است.
تشخیص:
تشخیص سریع بیماری به ویژه در کشورهای عاری از آن اهمیت را دارد و از این رو برههای کنترلی در سریعترین زمان ممکن باید به اجرا درآیند. به علت اینکه سه ویروس دیگر هم میتوانند عوارض بالینی مشابه یا جراحات وزیکولی غیرقابل افتراق با تب برفکی ایجاد کنند تشخیص آزمایشگاهی بیماری ضرورت دارد، گرچه تاریخچهٔ بیماری و درگیر کردن گونههای مختلف میتواند نکتهٔ ارزشمندی در افتراق آنها باشد. تب برفکی در بسیاری از کشورها یک بیماری قابل گزارش محسوب میشود، بنابراین هرگاه بیماری وزیکولاری در دامهای اهلی مشاهده شد باید مراتب را به مراجع ذیصلاح دولتی اطلاع داد. مقامات دولتی نمونههایی را از دامهای مبتلا به علائم بالینی برای تشخیص گزینش میکنند. این اقدامات در کشورهای مختلف متفاوت است. در مراحل ابتدایی عفونت باید نمونهها از مایعات وزیکولی، بافت اپیتلیال مجاور وزیکولهایی که به تازگی پاره شدهاند، خون (همراه مادهٔ ضد انعقاد)، شیر و سرم حاصل شوند. در موارد پیشرفتهتر باید با استفاده از سواب، مایعات مروی حلقی نشخوارکنندگان را نمونهبرداری کرد. در خوک نیز باید سواب حلقی تهیه شود. عمدتاً این نمونهها را با حجم برابری از محیط انتقالی ویروس که حاوی پایدار کنندهٔ پروتئینی نظیر سرم جنینی گاو ۱۰٪ است رقیق میکنند. ویژگی حیاتی محیط انتقالی سیستم بافری است که میتواند محدودهٔ pH را بین ۷/۶-۷/۲ حفظ کند. نمونههای بافتی دیگری که در بافت تلف شده نمونه برداریگیری میشوند ممکن است از عقدههای لنفی، تیروئید و قلب حاصل شوند. نمونهها باید در محل سرد نگهداری شده و در کمترین زمان ممکن به آزمایشگاه ارسال شوند. اگر امکان انتقال سریع نمونهها به آزمایشگاه فراهم نیست باید نمونهها را منجمد کرد (ترجیحاً در دمای زیر ۷۰ درجهٔ سانتیگراد). امروزه تعدادی از آزمایشات تشخیصی برای تفکیک بیماریهای وزیکولی دامها از جمله تب برفکی وجود دارد. تفکیک سریع عامل ایجاد کنندهٔ بیماری وزیکولی امروزه با روش Multiplex RT-PCR میسر است و میتوان از PCR برای افتراق و شناسایی سروتیپهای اختصاصی ویروس بیماری تب برفکی استفاده کرد. روش الایزا نیز امروزه موجود بوده و تشخیص بیماری را طی چند ساعت میسر میکند و در آن از مایعات و بافتهای وزیکولی حاوی مقادیر کافی از آنتیژن استفاده میشود. از این آزمایش میتوان برای شناسایی هر یک از هفت نوع ویروس مسبب بیماری نیز بهره برد. ایمونواسی آنزیم حساس هم برای تعیین آنتیبادی اختصاصی در دسترس است. آزمایشهای الایزایی که آنتیبادیهای علیه پروتئینهای غیرساختاری ویروس را شناسایی میکند نیز برای تفکیک دام واکسینه از دامهایی که به طور طبیعی مبتلا شدهاند توسعه یافته است. سنجشهای خنثیسازی ویروس روش اصلی تشخیص سرولوژیک ویروس بودهاند، اما انجام این آزمایشات به علت تعدد سروتیپهای ویروس دشوار میباشند. کشتهای سلولی به منظور جداسازی ویروس از نمونههای بالینی و برای تائید وجود عامل و به دست آوردن جدایههای ویروسی برای آنالیزهای ژنتیکی و آنتیژنی مورد استفاده قرار میگیرند. کشتهای اولیهٔ کلیهٔ گاو، خوک و گوسفند به نسبت تیرههای سلولی نظیر BHK-21 یا IB-RS-2 حساسیت بیشتری دارند. کشتهای سلولی عموماً برای جدا کردن ویروس از بافتها، خون، شیر و مایعات مروی حلقی به کار میروند. ویروس جدا شده توسط آزمایشات الایزا، RT-PCR یا آزمایش خنثیسازی شناسایی میگردد.
ایمنی، پیشگیری و کنترل:
بهبودی از بیماری بالینی با بروز پاسخ آنتیبادی اختصاصی ویروس همراه است. آنتیبادیهای IgM اولیه، انوع همولوگ ویروس را خنثی کرده و ممکن است بر علیه انواع تجانس هم موثر واقع شوند. در مقابل، IgGهایی که در طی دورهٔ نقاهت تولید شدهاند فقط برای همان تیپ ویروسی و به درجات کمتر برای تحت نوع آن ویژگی دارند. اطلاعات محدودی در مورد نقش ایمنی وابسته به سلول در مورد بهبودی از بیماری وجود دارد، اما مشخص شده که احتمالاً این موضوع در سایر عفونتهای پیکورناویروسی اهمیت اندکی دارد. گاوی که پس از ابتلا به تب برفکی بهبود یافته معمولاً برای سالها در برابر کسب عفونت از سروتیپ ویروسی مشابه ایمن میشود، ولی این ایمنیت مادامالعمر نخواهد بود. حیوانات بهبود یافته ممکن است با دیگر سروتیپهای ویروس آلوده شوند و علائم بالینی را بروز دهند. ایمنی حاصل از عفونت طبیعی سرمنشا تلاشهایی برای تولید واکسنهایی مؤثر بر علیه بیماری بوده است. همانگونه که در عفونتهای طبیعی هم مشاهده میشود، استراتژی کاربرد واکسن هم مبتنی بر یک سروتیپ ویروس بوده و در زمینهٔ کنترل عفونتهایی با دیگر سروتیپهای ویروس کاربردی ندارند. حتی در همان یک سروتیپ هم ممکن است تنوع آنتیژنی موجب کاهش تأثیر واکسن گردد. در مورد گاوهایی که به عفونت پایدار یا مزمن مبتلا هستند، ایمنی استریل مطلوب بوده و متضمن این امر است که دامهای واکسینه عفونت را منتقل نکنند، اما با این حال کسب ایمنی استریل در مورد بیماری تب برفکی دشوار است. در برخی مناطق واکسنهای غیرفعال را برای کنترل بیماری به کار میبرند تا ریشهکنی آن. گرچه واکسنهای اخیر عالی محسوب نمیشوند، اما اجرای واکسیناسیون به همراه کنترل نقل و مکان دامها میتواند مؤثر واقع شود. در مورد کشورهایی نظیر استرالیا، کانادا و بریتانیا و ایالات متحده که اخیراً بیماری را ریشهکن کردهاند در زمان بروز بیماری آنالیزهای مقرون به صرفهٔ اقتصادی و سیاست حذف دام آلوده مورد استفاده قرار میگیرد. این سیاست، مبتنی بر کشتار دام آلوده و دامهای مواجه شده و اجرای سفت و سخت قرنطینه و محدودیت نقل و انتقال دام در این نواحی است. این موضوع روشی بود که در اشاعهٔ سال ۲۰۰۱ در بریتانیا هم مورد استفاده قرار گرفت. تلف شدن میلیونها دام که تا حدودی ناشی از نبود خوراک در نواحی قرنطینهای بود موجب برآورد خسارات اقتصادی ناشی از اجرای چنین برههایی و چگونگی حمایت از آنان شد و بر این اساس اقدامات کنترلی جدید مبتنی بر واکسیناسیون اضطراری در نواحی آلوده میباشد که به منظور جلوگیری از سرایت ویروس صورت میپذیرد. آزمایشات سرولوژی مبتنی بر شناسایی آنتیبادی علیه پروتئینهای غیر ساختاری برای تفکیک میان دام مبتلا و واکسینه و در مورد اهداف کنترلی نقل مکان دامها مورد استفاده قرار خواهند گرفت. واکسیناسیون با پایان همهگیری متوقف میشود.
عفونتهای انسان:
موارد ابتلا به عفونت بسیار نادر بوده و اغلب تحت بالینی هستند، اما در برخی مواقع ممکن است با ایجاد علائمی مشابه عفونت دامها همراه باشد. علائم بالینی شامل تب، بیاشتهایی و بروز تاول بر روی پوست و یا غشاهای مخاطی است. ممکن است جراحات تاولی اولیهای در منطقهٔ ورود ویروس (مثلاً خراشیدگیهای جلدی) و جراحات تاولی ثانویهای در دهان و روی دستها و پاها مشاهده شود. موارد گزارش شده طی این سالها در افراد دارای تماس با دامهای بیمار و نیز کارکنان آزمایشگاهها روی دادهاند. برای تأیید موارد ابتلای انسانی به تشخیص آزمایشگاهی نیاز است. جلوگیری از ابتلا انسان متکی بر کنترل بیماری در حیوانات و کاربرد اقدامات امنیت زیستی سطح ۲ و تجهیزات مناسب در مراکز آزمایشگاهی است.
منبع: کتاب ویروسشناسی دامپزشکی / هادی پورتقی، کاوه کامرانکیش
بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *
Comment
علائم بیماری تب برفکی در گاو
9