مقدار مواد غذايي مصرفي سبزيجات بطور متوسط بيش از اكثر محصولات زراعي است و 80 % مواد مورد نياز بايستي در طي دو تا سه ماه در اختيار گياه قرار گيرد. گوجه فرنگي از محصولاتي است كه ضمن نياز به كودهاي اصلي به كودهاي ريزمغذي نيز به مقدار زياد احتياج دارد. در زير برخي از علائم كمبودها در حالت شديد ملاحظه ميشود. كاهش محصول در موقع عدم رويت نيز بوجود مي‌آيد.
در اثر كمبود، رشد آهسته و رنگ گياه سبز مايل به آبي تيره شده، محصول كاهش مي‌يابد. در شكل گوجه فرنگي‌هاي با علائم سبز شدگي انتهاي ميوه بواسطه كمبود پتاسيم در مقايسه با گوجه فرنگي‌هاي با رنگ قرمز طبيعي (اولين سري دست چپ) ديده ميشود.براي رفع علائم كمبود، كود كامل فوسامكو 4 و يا كود پتاس مایع و يا الیت سبز مصرف نماييد.
اولين علائم كمبود در برگهاي جوان (مطابق شكل) كه عبارت از زردي در نواحي بين رگبرگ‌هاست ديده ميشود. در كمبود شديد تمام سطح برگ زرد روشن شده به‌تدريج به رنگ تقريبا سفيد در مي‌آيد و سپس كمي خشك و سوخته ميشود. براي رفع علائم كمبود، كود آهن و يا كود مخصوص گلخانه و يا كود آهن فری‌شل 54 مصرف نماييد.
اولين علائم كمبود به صورت ايجاد لكه‌هائي در نواحي رگبرگ‌هاست. سپس برگچه‌ها حالت فنجان برگشته را پيدا ميكنند. شكل, علائم كمبود شديد در قسمت بالايي بوته گوجه فرنگي را نشان مي‌دهد. براي رفع علائم كمبود، كود روي و يا كود مخصوص گلخانه مصرف نماييد.
رفع کمبود کلسیم در گوجه فرنگی
در اثر كمبود برگها پيچيده و شكننده و قدري زرد رنگ ميشوند و سطح برگ توسعه نمي‌يابد. در حالت شديد ساقه‌ها ضخيم و مرگ نقاط رويشي پيش مي‌آيد. براي رفع علائم كمبود، كود مايع بُر و يا كود مخصوص گلخانه مصرف نماييد.
كمبود موليبدن در گوجه فرنگي باعث پيچيدن و ايجاد لكه‌هاي موجدار در برگهاي مسن و روشن‌تر شدن رنگ برگها شده و نواحي كلروتيك ظاهر پف كرده پيدا ميكنند. بايد توجه كرد اين علائم با علائم كمبود آهن اشتباه نشود. براي رفع علائم كمبود، كود كامل فوسامكو 4 مصرف نماييد.
كمبود كلسيم موجب پوسيدگي گلگاه، كاهش سفتي، چوب پنبه‌اي شدن، چروكيدگي و لكه قهوه‌اي ميوه، كاهش خاصيت انبارداري، سوختگي نوك برگ، صدمه ديدن نقاط رويشي وكوچك شدن ميوه ميشود. براي رفع علائم كمبود، كود كلسيم مصرف نماييد.
كمبود مس موجب تاخير در رشد گياه ،پيچيده شدن برگچه‌ها و منحني شدن دمبرگ‌ها ميشود. براي رفع علائم كمبود، كود مس و يا كود مخصوص گلخانه مصرف نماييد.
كمبود منيزيم موجب زرد شدن برگچه‌ها ميشود كه از لبه برگ شروع و بعد تمام برگ را در بر مي‌گيرد. ميوه‌ها سبك و بافت انها نرم مي‌گردد. ميوه قبل از موعد مي‌رسد. براي رفع علائم كمبود، كود منیزیم مصرف نماييد.
كمبود منگنز موجب زرد شدن ميان رگبرگي ميشود در حالي كه كناره رگبرگ‌ها سبز باقي مي‌ماند و ممكن است مقدار محصول وكيفيت ان نيز كاهش يابد. براي رفع علائم كمبود، كود منگنز و يا كود مخصوص گلخانه مصرف نماييد.
– براي رفع علائم كمبود، الیت سبز مصرف نماييد.
ازت (N):
توقف رشد رویشی، تغییر رنگ برگ به سبز کم رنگ یا زرد، رنگ میوه‌ها روشن، گل کوچک مانده و می‌ریزد، رشد بیش از حد ریشه و قهوه‌ای شدن ریشه.
درمان کمبود ازت: کوددهی سرک ازت به خاک ۵۰-۲۰ کیلوگرم در هکتار یا محلول‌پاشی اوره ۵۰۰-۲۰۰ گرم در ۱۰۰ لیتر آب هر دو هفته یکبار در هنگام غروب خورشید.
دو شکل کلی کودهای ازته:
رفع کمبود کلسیم در گوجه فرنگی
۱ ـ بصورت آلی: کودهای دامی، پودر استخوان
۲ ـ بصورت معدنی: کودهای شیمیایی از قبیل نیترات آمونیوم، فسفات آمونیوم، اوره.
مصرف بیش از حد ازت باعث بیماری قارچی مثل پیتیوم میشود.
پتاسیم (K):
علائم: سطح میوه‌ها غیر طبیعی میشود. رنگ میوه نامناسب میشود.
درمان کمبود: بصورت سرک قبل از کشت یا محلول‌پاشی با سولفات پتاسیم به میزان ۲ در ۱۰۰۰
کلسیم (Ca):
همزمان با شکوفه دهی
عمدتاٌ در برگ گیاهان وجود دارد.
علائم کمبود: حاشیه برگها قهوه‌ای و پیچدار شده و برگها کوچک باقی می‌مانند. نوک ریشه‌ها می‌میرد و در قسمتهای باقیمانده ریشه زایده‌هایی شبیه غده‌های کوچک ساخته میشود.
درمان کمبود: محلول‌پاشی با نیترات کلسیم ۸۰۰ گرم در ۱۰۰ لیتر آب
فسفر(P):
علائم کمبود: برگها سبز تیره مایل به ارغوانی و بنفش، برگها کوچک و براق مانده و لکه‌های قهوه‌ای روی برگهای مسن ایجاد میشود. پیچیدگی برگها به پشت
درمان کمبود: استفاده از کود سوپر فسفات تریپل به میزان ۲۰ گرم در هر متر مربع یا فسفات منوپتاسیم به مقدار ۵۰-۳۰ میلی‌گرم در لیتر همراه آب آبیاری.
نقش گوگرد در تشکیل پروتئین و اسید آمینه است.
درمان کمبود: استفاده از کود سوپر فسفات، سولفات آمونیوم، گل گوگرد، سولفات کلسیم
ین عنصر در ساختمان کلروفیل بکار می‌رود.
علائم کمبود: وجود لکه‌های موجدار و قهوه‌ای با ظاهری چروکیده، میوه‌ها کوچک مانده و بافت میوه نرم میشود.
درمان کمبود: محلول‌پاشی با سولفات منیزیم ۲ کیلوگرم در ۱۰۰ لیتر هر ۲ هفته
این عنصر در ساخت و تولید سبزینه نقش مهمی دارد.
علائم کمبود: رنگ برگهای جوان زرد روشن میشود. احتمال سوختگی برگها
درمان کمبود: محلول‌پاشی سولفات آهن ۱۵۰ گرم در ۱۰۰ لیتر آب
نیاز گیاه به این عنصر کم است. کمبود و فراوانی منگنز هر دو سبب زردی گیاه میشود.
علائم کمبود: زرد شدن تمام سطح برگچه‌ها و زرد شدن جوانه گلها، ایجاد نقاط سوخته روی برگها بصورت لکه‌های مواج در آمدن
درمان کمبود: محلول‌پاشی سولفات منگنز ۵۰۰ گرم در ۱۰۰ لیتر آب یا ۵۰ گرم در هر متر مربع
علائم کمبود: رشد گیاه متوقف، ارتفاع گیاه کم، وجود لکه‌های زرد در قسمت میانی برگهای بالغ، میوه‌ها کوچک هستند.
درمان کمبود: محلول‌پاشی با سولفات مس ۱ گرم در لیتر به همراه ۵ گرم در لیتر آهک
در رشد و میوه‌دهی و مقاومت بوته در مقابل بیماریهای قارچی مؤثر است.
علائم کمبود: کاهش گلدهی و ریزش گلها
درمان کمبود: محلول‌پاشی با سولفات روی ۵۰۰ گرم در ۱۰۰ لیتر آب
علائم کمبود: مرگ جوانه‌ها و نقاط رشدی، ایجاد ظاهر پرپشت و بدشکل
درمان کمبود: استفاده از ۱۰ کیلوگرم بوراکس در هکتار یا محلول‌پاشی بوراکس ۱۰۰ گرم در ۱۰۰ لیتر آب
علائم کمبود: ایجاد سوختگی در نوک و حاشیه برگها
درمان کمبود: مصرف مولیبدات پتاسیم به میزان ۱۵۰ میلی‌گرم در متر مربع بصورت خاکی یا محلو‌پاشی ۱ گرم در لیتر
طراحی و اجرا : مریم مرزبان
كمبود كلسيم در هندوانه
سياه شدن ته ميوه (گلگاه) در ميوه گوجه فرنگي . اين عارضه يك بيماري فيزيولوژيكي است .آگر ميزان آب محدود باشد . رشد گياه كند ميشود و جذب مواد غذائي كاهش مي يابد اين موضوع باعث كاهش غلظت كلسيم در گياه ميشود زيرا كلسيم توسط جريان آب در گياه جابجا ميشود بنابر اين آن بخش از گياه كه سريعتر تعرق ميكنند بيشترين ميزان كلسيم را دريافت ميكنند كه اين نقاط برگهاي بزرگتر هستندكه به خاطر اندازه آنهاكلسيم بيشتري دريافت ميكنند. به اين ترتيب ميوه هاي در حال رشد كمترين كلسيم را دريافت ميكنند . مصرف كودهاي ازته باعث كاهش جذب كلسيم در گياه ميشوند . زمانيكه كود هاي ازت-منيزيم-پتاسيم-وكلر زياد شود كلسيم كم ميشود . جذب كلسيم از خاك همبستگي زيادي با تشعشع خورشيدي و دماي سيستم ريشه دارد . حركت كلسيم در داخل گياه و تجمع آن در بافت ذخيره اي و ميوه به حركت و تعريق آب مربوط ميشود . كلسيم فقط در آوند چوبي حركت ميكند .كه اين حركت يكترفه است از ريشه به طرف اندامهاي هوائي .اگر آبياري نامنظم باشد آگركرتها آبگير نباشند اگر ازت زياد مصرف شود سياه شدن ته ميوه گوجه فرنگي (پوسيدگي گلگاه)بيشتر ميشود اين عارضه در هندوانه هم ديده ميشود
رفع کمبود کلسیم در گوجه فرنگی
پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی
هر زمان مقدار کلسیم میوه کمتر از 2/0 در صد باشد , به طور کلی پوسیدگی گلگاه بوجود می آید. همچنین , وقوع پوسیدگی گلکاه هنگامی افزایش می یابد که کود های دارای ازت , منیزیوم , پتاسیم , کلر زیاد و کلسیم پائین استفاده گردد.افزودن کود کلسیم دار و محلول پاشی آنها روی گوجه فرنگی در مزرعه و گلخانه به مقدار زیاد موجب کاهش شیوع پوسیدگی گلگاه می گردد. جذب کلسیم از خاک همبستگی زیادی با تشعشع خورشیدی و دمای سیستم ریشه دارد. حرکت کلسیم در داخل گیاه و تجمع آن در بافت ذخیره و میوه , به حرکت تعرقی آب مربوط می شود. کلسیم فقط در آوند چوبی حرکت می کند , که این یک حرکت یک طرفه از ریشه ها به اندام هوایی می باشد.این یک بیماری غیر انگلی گوجه فرنگی است. پوسیدگی ته میوه گوجه فرنگی در اثر کمبود کلسیم در میوه در حال نمو به دلیل عدم جذب این عنصرضروری رشد از خاک می باشد. رویش بوته های گوجه فرنگی در خاک دارای کلسیم پائین و ابیاری نامنظم به احتمال بیشتر دچار پوسیدگی ته میوه می گردند. به طور کلی پوسیدگی ته میوه وقتی شدید تر می شود که ازت به مقدار خیلی زیاد مصرف شده باشد. این مشکل می تواند در هر مرحله از نمومیوه بوجود آید اما بیشتر در مرحله یک سوم تا یک دوم رویش میوه دیده می شود. اولین علامت پوسیدگی گلگاه میوه کمی تغییر و ظاهر اب سوخته در ته میوه می باشد.این لکه در ته میوه بزرگ شده و به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه در می اید. پوست روی لکه پوسیده خشک و چرم مانند می گردد.عوامل مانع تعرق مانند قابلیت استفاده کم آب , رطوبت نسبی بالا , محدودیت رشد ریشه , و دمای پائین می باشند. در اواخر فصل , کاهش نسبت سطح به حجم و تشکیل کوتین و موم بیشتر روی سطح بیرونی میوه اساسا” نفوذپذیری آب کاهش می یابد.در نتیجه , حرکت کلسیم به داخل میوه کاهش می یابد. حرکت کلسیم به سوی میوه با گذشت فصل و افزایش عناصر متحرک آوند آبکشی مانند منیزیوم , پتاسیم , فسفر و ازت همراه با انتقال مواد فتوسنتزی کاهش می یابد.غلظت کلسیم در خاک 10 برابر غلظت پتاسیم می باشد . کلسیم در خاک با کارایی خیلی کمتر از پتاسیم توسط ریشه ها جذب می شود.کلسیم یک یون دو ظرفیتی است و با افزایش ظرفیت یون ها , جذب آنها کاهش می یابد.غلظت زیاد یون های یک ظرفیتی مانند پتاسیم , سدیم و امونیوم در خاک موجب کاهش جذب کلسیم می شوند. یون کلسیم برای توسعه و تقسیم سلول ضروری است.گیاهان دو لپه به کلسیم بیشتر از گیاهان تک لپه نیاز دارند.کاربرد برگی کلسیم یک بار در هفته در طی فصل رویش موجب افزایش سفتی میوه گوجه فرنگی می گردد. علائم کمبود کلسیم بد شکل شدن نقاط رویش , و پیرامون پهنک برگ جوان , توقف رشد , ایجاد بافت مرده در برگها و مرگ مریستم می باشد.کمبود کلسیم به تدریج موجب پیری زود رس و عدم تشکیل میوه می گردد.بذور حاصل از گیاهان دچار کمبود کلسیم قدرت جوانه زنی ضعیفی دارند.کمبود کلسیم در دوره توسعه سریع سلول های میوه یک یا سه هفته بعد از تشکیل میوه شدید تر است. حداکثر سرعت رشد نسبی میوه گوجه فرنگی در 12 تا 15 روز بعد از گرده افشانی اتفاق می افتد. در این دوره توسعه سریع میوه , کلسیم برای جلوگیری از پوسیدگی گلگاه ضروری می باشد. شیوع بیشتر پوسیدگی گلگاه حدود هفته دوم بعد از گرده افشانی بوجود می آید. پوسیدگی ته میوه گوجه فرنگی در اثر کمیود کلسیم در خاک یا به علت عدم توانایی گیاه در جذب کلسیم از خاک به دلیل تنش می باشد.این عارضه در میوه های رویش یافته بیش از نصف اندازه خود کمتر دیده می شود. در شرایط خشک تر خاک ، بوته مشکل بیشتر در جذب عناصر غذایی دارند.موارد پوسیدگی ته میوه گوجه فرنگی بیشتر در بوته هایی دیده می شود که در خاک های دارای زهکشی ضعیف و با مقدار کلسیم کم دیده می شود.سرد شدن خاک موجب بیشتر شدن این عارضه در گوجه فرنگی می شود.انجام سله شکنی یا وجین علف های هرز نزدیک به بوته گوجه فرنگی موجب آسیب دیدن ریشه هاشود این عارضه بیشتر می شود.بیشتر ارقام گوجه فرنگی می توانند دچار پوسیدگی ته میوه شوند اما در برخی از ارقام این عارضه کمتر دیده می شود. کلسیم برای رشد طبیعی سلول به مقدار نسبتا” زیاد لازم می باشد. وزش باد های گرم و خشک که موجب تخلیه سریع رطوبت خاک میشود می تواند موحب افزایش این اختلال در گوجه فرنگی گردد.1- چون این مشکل ارتباط نزدیک به تامین اب دارد و نظارت برای رطوبت خلک مهم می باشد و آبیاری قبل از ظهور علاوم تنش رطوبت انجام شود. به طور کلی ، بوته های گوجه فرنگی حداقل حدود 3 سانتی متر درهفته به شکل باران یا آبیاری نیاز دارد.2- ایجاد مالچ یا خاکپوش می تواند به حفظ رطوبت خاک کمک نماید.3- مصرف کود کلسیم دار در چند نوبت در طول رویش میوه گوجه فرنگی توصیه می شود.این محلول پاشی از گسترش بیشتر این عارضه جلو گیری می کند و اما بر میوه دچار شده به این عارضه را تاثیر نمی گذارد.4- مصرف ازت را به اندازه مورد نیاز گیاه توصیه می شود از مصرف خیلی زیاد ازت جلوگیری شود.5- انجام ازمون خاک برای تعیین میزان کلسیم قالب جذب کلسیم توصیه می شود.کود کامل کلسیم به نام کلسان: ترکیبی ویژه حاوی 350 گرم در لیتر ترکیبات کلسیمی برای رفع کمبود کلسیم و عوارض ناشی از آن است که از طریق برگ پاشی قابل استفاده می باشد. این کود همچنین حاوی مقادیر مناسبی ازت,آهن,مس,منگنز,بور,مولیبدون,انواع اسید آمینه می باشد که باعث جذب سریع و رفع علائم کمبود در کوتاه ترین زمان شده و همچنین در افزایش شادابی گیاه بسیار موثر می باشد.از وظایف عمده کلسیم در گیاه می توان موارد زیر را نام برد:-استحکام دیواره سلولی و بافت های گیاهی و جلوگیری از نفوذ قارچ-رشد مناسب لوله گرده و در نتیجه تبدیل بیشتر گل به میوه-ترمیم جراحات در گیاهان زراعی و باغی-کاهش تنش های محیطی مانند سرما زدگی-افزایش طول عمر انبار داری محصولات کشاورزی-پیشگیری و درمان عوارض فیزیولوژیکی مانند لکه تلخی ,لکه چوب پنبه ای و لهیدگی در میوه های سیب,نوک سوختگی برگ کاهو ,پوسیدگی گلگاه در هندوانه ,گوجه فرنگی,فلفل و…روش مصرفمحصولات باغی:فبل از باز شدن جوانه ها تا قبل از گلدهی و پس از اتمام گرده افشانی تا زمان برداشت محصول به فواصل 20روز قابل استفاده می باشد.محصولات زراعی:از زمان 6تا8برگی تا انتهای فصل رشد به فواصل یک ماهه قابل استفاده می باشد.مقدار محلول پاشی از طریق برگگیاهان زراعی 2-1لیتر در هکتارگیاهان باغی 4-3در هزارمصرف کود الی کمپوست شده می تواند موجب کاهش این عارضه با حفظ رطوبت کافی درخاک گردد. ذیل برای کاهش شدت پوسیدگی ته میوه توصیه می شود.کود دامی ارگومیکس از کود مرغی کمپوست و غنی شده بدست آمده است که برای گیاهان زراعی و باغی در خاک عناصر غذایی مانند ازت,فسفر , پتاسیم , گوگرد , کلسیم و همچنین عناصر ریزمغذی فراهم می سازد.وظایف مهمی در بهبود خواص شیمیایی و فیزیکی خاک دارد. حاصل خیزی خاک افزایش می یابد و خاک نرم و متخلخل می شود. از این طریق رطوبت خاک نیز نگهداری می گردد.در برخی گیاهان نشایی مانند گوجه فرنگی , خیار وغیره می توان در مخلوط خاک ظروف گلدان ها به ازای هر متر مکعب خاک به مقدار 1000-500 گرم از کود الی ارگومیکس بسته به نوع خاک مورد استفاده و نیاز گیاه مصرف نمود.برای گسترش بیشتر ریشه های گوجه فرنگی در خاک و استفاده بهینه از اب و عناصر غذایی خاک از کود های طبیعی تکامین رایز و اگریفول و اگریفول آنتی سال (که دارای کلسیم است) ازطریق آبیاری قطره ای و یا بارانی استفاده می شود.این کود های طبیعی دارای هورمون های گیاهی , عصاره جلبک دریایی و اسید هیومیک و فولیک می باشند.
رفع کمبود کلسیم در گوجه فرنگی