مقدمه
تاثیر بیماری قند بر چشم
دیابت یا
بیماری قند به علت ناتوانی بدن در تولید یا مصرف انسولین پدید می‌آید. انسولین
مادهای است كه در بدن توسط لوزالمعده تولید می‌گردد و باعث می‌شود قند یا به عبارتی
مهمترین منبع انرژی بدن مورد استفاده قرار گیرد. دیابت باعث افزایش قند خون، عطش بیش
از حد و تكرر ادرار و همچنین تغییراتی در رگ‌های خونی بدن ( سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها) می‌شود.
احتمالا
همه‌ی دیابتی ها این را می‌دانند که بیماری‌شان در بلندمدت، تهدیدی برای سلامت چشم‌شان
است ولی به احتمال زیاد، بیشترشان نمی‌دانند که دیابت یکی از چهار علت اصلی نابینایی
در دنیاست. دیابت می‌تواند آب مروارید، آب سیاه و خون ریزی‌های عروقی در چشم ایجاد
کند؛ پس برای پیشگیری از این عوارض و مقابله با آن‌ها باید به فکر بود و اقدام کرد.
بهترین کار این است که بیمار، قندخونش را بدون نوسان در یک حد مطلوب نگه دارد.
اکثر مردم فکر می‌کنند که تنها اگر قندخون ناشتای آن‌ها نزدیک به صد باشد؛ دیگر
مساله حل است؛ ولی این‌طور نیست. طبق جدیدترین مطالعات، قندخون باید کمترین نوسان را داشته باشد؛ یعنی شخص باید قند غیرناشتای خودش را نیم ساعت و دو ساعت
و چهار ساعت پس از غذا نیز چک کند تا یک رفتار غذایی- دارویی مشخص به دست آورد که
قندش نوسان نداشته و هیچ وقت بالای ۲۰۰ نشود.
میزان شیوع
عوارض دیابت با مدت زمان ابتلا به این بیماری و سن بیمار و میزان کنترل قند خون و
ژنتیک افراد رابطه‌ی مستقیم دارد.
عوارض چشمی
دیابت
این عوارض،
شامل گروهی از مشكلات چشمی است كه می‌تواند به اختلال بینایی جدی یا وخیم منجر شود
كه شامل موارد زیر است:
– آسیب به عروق خونی پرده‌ی شبكیه (رتینوپاتی دیابتی)
همراه با تورم در مركز بینایی شبكیه و خونریزی در شبكیه و زجاجیه. رتینوپاتی
دیابتی شایع‌ترین عارضه‌ی بیماری قند و یكی از دلایل عمده‌ی نابینایی در بزرگسالان
است. شروع رتینوپاتی دیابتی معمولا با اختلال بینایی بیمار همراه
نیست؛ اما پس از گذشت چند سال، رتینوپاتی دیابتی پیشرفت كرده و بینایی را تهدید می‌كند.
درمان به موقع می‌تواند 90 درصد از بیماران مبتلا به رتینوپاتی دیابتی پیشرفته را
از خطر نابینایی نجات دهد.
– كاتاراكت یا آب مروارید زودرس (كدر
شدن عدسی چشم)
– گلوكوم یا آب سیاه (افزایش فشار
مایع داخل چشمی كه به آسیب عصب بینایی و اختلال بینایی منجر می‌شود)
همه
بیماران دیابتی باید سالانه حداقل یك بار تحت معاینه‌ی كامل چشم قرار گیرند.
آسیب شبکیه
در اثر بیماری قند (رتینوپاتی دیابتی)
شبكیه چیست؟
شبكیه یا
پرده‌ی پشتی چشم، که نام علمی آن رتین است، لایه‌ی حساس به نور نازكی است كه در قسمت عقبی كره‌ی
چشم و در سطح داخلی آن قرار دارد. نور وارد شده به چشم پس از تشكیل تصویر روی شبكیه
به علایم عصبی تبدیل می‌شود. این علایم به وسیله‌ی عصب بینایی به مغز می‌رسد. بدون
وجود شبكیه، فرایند بینایی امكان‌پذیر نیست. شبكیه در واقع پرده‌ی
انتهایی و قسمت اصلی چشم است، یعنی كارهایی كه قسمت‌های مختلف چشم مثل عدسی، قرنیه
و… انجام می‌دهند برای ایجاد یك تصویر دقیق و روشن روی شبكیه است تا اثر آن به
مغز ارسال شود و ما بتوانیم ببینیم.
رتینوپاتی
دیابتی چگونه ایجاد می‌شود؟
آسیب به شبکیه
یا رتین سبب ایجاد رتینوپاتی می‌شود. بیماری دیابت سبب آسیب به دیواره‌ی عروق خونی
می‌شود که این آسیب در مراحل ابتدایی سبب نشت مایع و پروتئین داخل عروق به فضای
خارج عروق، و در مراحل بعدی سبب خونریزی‌های ریز و نقطه مانند در سطح شبکیه، و در
مراحل انتهایی سبب انسداد رگ‌های ریز شبكیه می شود و در مناطقی که این مویرگ‌ها
بسته شده‌اند، به علت نرسیدن خون و کاهش اکسیژن تحویلی به بافت‌‌ها، با خاصیت
جبرانی، رگ‌های جدیدی پدید می‌آید كه این رگ‌ها سلول‌های محافظ ندارند و وقتی خون
وارد آن‌ها می‌شود، به داخل حفره‌ی زجاجیه (ویتره) نشت پیدا
می‌كند و ادامه این خونریزی‌ها و رگ‌های غیر طبیعی ایجاد شده، در نهایت به كنده
شدن شبكیه می انجامد.
ابتلا به رتینوپاتی دیابتی ممکن است در موارد شدید
نهایتا سبب نابینایی گردد. اگر مبتلا به دیابت هستید به خاطر داشته باشید كه روش‌های
تشخیصی و درمانی جدیدی برای تشخیص زودرس و درمان سریع مشكلات بینایی وجود دارد كه
می‌توان از پیشرفت ضایعات چشمی جلوگیری نمود.
هرچه طول بیماری دیابت
بیشتر باشد احتمال رتینوپاتی دیابتی بیشتر می‌شود. در نزدیک به ۸۰٪ کسانی که لااقل
۱۵ سال دیابت دارند صدمه به عروق شبکیه دیده می‌شود. در مبتلایان به دیابت نوع یک
(نوع جوانان) احتمال ابتلا به رتینوپاتی دیابتی در سنین پایین‌تر بیشتر است. رتینوپاتی
دیابتی یكی از علل اصلی كاهش دید است و كسانی كه دیابت درمان نشده دارند ۲۵ برابر
شانس بیشتری برای كوری نسبت به افراد عادی دارند. البته امروزه با بهبود وسایل تشخیصی
و درمانی، فقط درصد كوچكی از بیماران مبتلا به دیابت مشكلات جدی ناشی از كاهش دید خواهند داشت، مشروط به این كه به موقع به چشم پزشك
مراجعه نمایند.
چه كسانی
در معرض ابتلا به این عارضه هستند؟
تمام افراد مبتلا به
دیابت: هم بیماران مبتلا به دیابت نوع اول (شروع در نوجوانی و یا جوانی) و هم
مبتلایان به دیابت نوع دوم (شروع در بزرگسالی) در معرض ابتلا به رتینوپاتی دیابتی
هستند. هر چه طول مدت ابتلا به بیماری بیشتر باشد خطر ابتلا به رتینوپاتی دیابتی
نیز افزایش می‌یابد. تقریبا نیمی از بیماران دیابتی در طول زندگی خود به درجاتی از
رتینوپاتی دیابتی مبتلا می‌شوند.
سرعت پیشرفت رتینوپاتی
دیابتی در دوران حاملگی بیشتر می‌شود و می‌تواند برای زنان دیابتی باردار مشكل ساز
باشد، بنابراین توصیه می‌شود كه این افراد هر سه ماه یك بار حتما تحت معاینه كامل
ته چشم قرار گیرند تا بینایی آن‌ها حفظ شود.
انواع رتینوپاتی
دیابتی چیست؟
1- رتینوپاتی غیر تکثیری
یا همان رتینوپاتی غیر پرولیفراتیو كه در مراحل
ابتدایی رتینوپاتی دیابتی دیده می شود. این مرحله معمولا بدون علامت است و اثر ناچیزی
روی بینایی بیمار می‌گذارد، مگر آن که با تورم لکه‌ی زرد (ادم ماکولا) یا کاهش خونرسانی به لکه‌ی زرد همراه شود. ادم ماکولا هنگامی اتفاق می‌افتد كه نشت مایع و چربی از
عروق خونی آسیب دیده در لكه‌ی زرد (= ماکولا: قسمتی از شبكیه كه دیدن جزییات را امكان پذیر می‌سازد) رخ
دهد. مایع جمع شده باعث تورم ماکولا و تاری دید می‌شود. ایسکمی ماکولا زمانی رخ می‌دهد
که مویرگ‌ها یا همان عروق مویینه‌ای كه لكه‌ی زرد را تغذیه می‌كنند بسته می‌شوند و
این ناحیه دچار كم‌خونی می‌شود. با كاهش فعالیت این ناحیه دید بیماران نیز كم می‌شود.
به این عارضه (کاهش خونرسانی به لکه‌ی زرد) ایسكمی
ماكولا می‌گویند.
2- رتینوپاتی تکثیری یا رتینوپاتی
پرولیفراتیو زمانی پدید می آید كه عروق خونی جدید و كوچك روی سطح شبكیه رشد
می‌كند. این مرحله معمولا سبب اختلال بینایی شده و با ایجاد خونریزی‌های شدید در
زجاجیه (ویتره) و یا کنده شدن پرده‌ی چشم (شبکیه)، می‌تواند سبب ایجاد اختلالات شدید
بینایی و حتی کوری گردد. به علت این كه دیابت عروق كوچك چشم را مبتلا می‌كند، رگ‌های
ریز پرده شبكیه مسدود می‌شوند و در آن نقاط به علت نرسیدن خون، با خاصیت جبرانی رگ‌های
جدیدی پدید می‌آید كه این رگ‌ها سلول‌های محافظ ندارند و وقتی خون وارد آن‌ها می‌شود،
به داخل حفره‌ی زجاجیه نشت پیدا می‌كند و ادامه‌ی این خونریزی‌ها در نهایت به كنده
شدن شبكیه می‌انجامد.تاثیر بیماری قند بر چشم
رتینوپاتی غیر پرولیفراتیو
در صورت عدم کنترل مناسب قند خون، به رتینوپاتی پرولیفراتیو تبدیل خواهد شد، گاهی
علایمی در معاینه‌ی چشم بیمار مبتلا به رتینوپاتی غیر پرولیفراتیو دیده می‌شود که
نشان می‌دهد این حالت خفیف‌تر بیماری، در طی مدت کوتاهی (هفته ها تا یکی دو ماه)
به نوع شدید و پرولیفراتیو بیماری تبدیل خواهد شد. به این مرحله از بیماری، رتینوپاتی پیشرونده و در مراحل با سرعت پیشرفت بیشتر، رتینوپاتی بسیار پیشرونده گفته می‌شود.
علامت‌های
رتینوپاتی دیابتی چیست؟
معمولا بیماری تا مراحل پیشرفته علایمی ندارد و به همین دلیل معاینات منظم
چشمی برای افراد مبتلا به دیابت بسیار حایز اهمیت است.
همان‌گونه
که گفته شد، رتینوپاتی غیر پرولیفراتیو مرحله‌ای است كه گاهی علایم خفیفی دارد و
حتی ممكن است بدون علامت باشد ولی اگر نقطه‌ی حساس دید (ماكولا) درگیر شود، كاهش بینایی
پدید خواهدآمد.
زمانی كه خونریزی اتفاق افتد، ممكن است بیمار دچار
اختلال در دید یا حتی از بین رفتن دید شود.
رتینوپاتی
پرولیفراتیو بدون درد است اما یك نوع شدید و جدی از بیماری است كه باید به سرعت
درمان گردد. حاملگی و فشار خون بالا ممكن است سبب تشدید رتینوپاتی شوند.
با تشكیل عروق خونی
جدید روی شبكیه در مرحله رتینوپاتی پیشرونده ممكن است خونریزی در نتیجه تاری دید
ایجاد شود.
علایم خونریزی
شبكیه و زجاجیه: معمولا اولین خونریزی چندان شدید نیست و در اغلب موارد
تنها چند لكه خون یا نقطه شناور در میدان بینایی دیده می شود كه پس از چند ساعت از
بین می‌رود. پس از گذشت چند روز یا چند هفته خون بیشتری از عروق نشت كرده و باعث
تاری بیشتر دید می‌شود كه در موارد شدید، چشم مبتلا تنها قادر به تشخیص روشنایی
خواهد بود. پاك شدن خون از داخل چشم چند روز، چند هفته و یا حتی سال‌ها می‌تواند
به طول بیانجامد و در برخی موارد هیچ وقت پاك نمی‌شود. توجه داشته باشید كه
خونریزی‌های شدید معمولا بیش از یك بار و غالبا به هنگام خواب رخ می‌دهند.
مثل بقیه‌ی موارد
اختلال شبكیه، تجربه هر شخصی از خونریزی متفاوت است. بعضی بیماران، آن را شبیه به
مگس‌پران و برخی با اشكالی شبیه به تار عنكبوت توصیف می‌كنند.
بعضی می‌گویند
مثل این است كه فرد از خلال یك پرده‌ی تاریك یا لكه‌های متراكم یا سیاهی‌های تكه‌ای
كه توسط یك هاله‌ی نازك‌تر احاطه شده، نگاه می‌كند. خونریزی دردناك نیست ولی از
دست دادن دید به ویژه اگر ناگهانی باشد، ترسناك و پریشان كننده است. گاهی شاید
پیدایش سردرد یا دردی در پشت چشم، هشدار دهنده‌ی بروز قریب‌الوقوع یك خونریزی
باشد.
اگر
خونریزی به وقوع بپیوندد چه باید كرد؟
اگر خونریزی اتفاق
افتد، بیمار باید با چشم پزشك خود تماس بگیرد تا در اولین فرصت ویزیت شود. اگر
بینایی به طرز بدی دچار اشكال شده باشد، شاید از بیمار خواسته شود چند هفته صبر كند
تا خون در چشم جذب گردد. زمانی كه چنین شد، چشم پزشك خواهد توانست منبع خونریزی را
كه نیاز به درمان دارد، ببیند. ممكن است به بیمار گفته شود كه از بلند كردن و هل
دادن اشیای سنگین و یا انجام ورزش‌های سنگین پس از یك حمله‌ی خونریزی خودداری كند.
آیا
راهی برای جلوگیری از خونریزی وجود دارد؟
در حال حاضر راهی برای
جلوگیری از خونریزی وجود ندارد؛ اما لیزردرمانی به كنترل خونریزی‌هایی كه به تازگی
اتفاق افتاده‌اند كمك می‌كند. متأسفانه خونریزی هم در حال استراحت و هم در
غیراستراحت، می تواند اتفاق بیفتد. زمانی كه لیزر درمانی موفقیت آمیز باشد خونریزی
متوقف خواهد شد.
رتینوپاتی
دیابتی چگونه تشخیص داده می شود؟
رتینوپاتی
دیابتی با معاینه‌ی كامل چشمی قابل تشخیص است، این معاینه باید شامل موارد زیر
باشد:
– آزمایش حدت بینایی:
در این آزمون میزان بینایی با استفاده از جداول در فواصل گوناگون ارزیابی می‌شود.
– گشاد كردن مردمك و معاینه‌ی شبکیه (افتالموسكوپی): با ریختن چند قطره از داروی گشاد كننده‌ی مردمك داخل چشم،
مردمك‌ها گشاد شده و چشم پزشك می‌تواند با استفاده از عدسی بزرگ كننده و وسایل ویژه‌ای
قسمت وسیعی از شبكیه را معاینه كند.
چشم پزشك
با معاینه‌ی شبكیه علایم اولیه‌ی بیماری را تشخیص می‌دهد. این علایم عبارتند از:
الف- عروق
خونی نشت كننده
ب- تورم
شبكیه مانند تورم لكه زرد (ادم ماکولا)
د- بافت
عصبی آسیب دیده
ه- هرگونه
تغییری در عروق خونی
پزشك ممكن
است از بیمار بخواهد تا عكسبرداری خاصی از شبكیه به نام فورسین آنژیوگرافی
انجام دهد، در این آزمایش ماده‌ی رنگی ویژه‌ای در عروق بازوی بیمار تزریق می‌شود
و سپس حین عبور این ماده از عروق خونی شبكیه، تصاویری تهیه می‌گردد. این تصاویر می‌توانند
اختلالات عروق خونی را نشان دهند.
بهترین
راه مقابله با رتینوپاتی دیابتی، معاینه پزشكی منظم توسط چشم پزشك می‌باشد؛ زیرا
رتینوپاتی ممكن است تا مدت‌ها بدون علامت باشد. لازم به ذكر است كه این بیماری با
درمان صحیح و به موقع بهبود می‌یابد.
رتینوپاتی
دیابتی چگونه درمان می شود؟
درمان این عارضه با توجه به سن بیمار، تاریخچه‌ی
پزشکی، شیوه‌ی زندگی، و میزان تخریب شبکیه انجام می‌گیرد. سه روش درمانید اصلی برای
رتینوپاتی وجود دارد كه در كاهش اختلال بینایی ناشی از این بیماری بسیار موثر هستند.
در حقیقت حتی افرادی كه از رتینوپاتی پیشرفته رنج می‌برند در صورتی كه پیش از بروز
آسیب شدید شبكیه اقدام به درمان نمایند، تقریبا 90 درصد شانس نگهداری بینایی را دارند.
این سه درمان، لیزر و جراحی
ویتركتومی و تزریق داخل چشمی
است. باید توجه داشت كه اگر چه این درمان‌ها در
كاهش اختلال بینایی بسیار موفقیت آمیز هستند اما معمولا نمی‌توانند بینایی از دست
رفته را باز گردانند و موجب درمان قطعی بیماری شوند.
– لیزر: لیزر در مطب پزشك یا كلینیك چشم‌پزشكی انجام می‌شود. قبل
از لیزر، پزشك مردمك را گشاد می‌كند و برای بی‌حس كردن چشم از قطره‌های چشمی
استفاده می‌كند. در اتاق تاریك بیمار در مقابل دستگاه لیزر می‌نشیند و پزشك عدسی ویژه‌ای
را روی چشم قرار می‌دهد و پرتوهایی با قدرت بالای انرژی روی شبكیه متمركز می‌کند.
طی لیزر بیمار ممكن است جرقه‌هایی از نور را ببیند. این جرقه‌ها گاهی باعث سوزش و
ناراحتی می‌شوند.
پس از پایان
لیزر، بیمار می‌تواند مطب را ترك نماید اما به یك نفر همراه نیاز دارد كه او را به
منزل برساند. از آن‌جایی كه مردمك برای چند ساعت گشاد باقی می‌ماند بیمار باید از
عینك آفتابی استفاده نماید. احتمالا دید بیمار تا پایان روز تا حدودی تار خواهد
بود و چنانچه احساس سوزش و درد چشم نماید برای درمان آن می‌تواند با پزشك خود
مشورت كند. پزشكان برای درمان تورم شدید لكه زرد و رتینوپاتی پیشرونده از لیزر
استفاده می‌كنند.
لیزردرمانی
معمولا بینایی از دست رفته را بر نمی‌گرداند ولی مانع از افزایش اختلال بینایی می‌شود:
الف-
تورم لكه زرد: انجام به موقع لیزر می‌تواند میزان بروز اختلال بینایی ناشی از تورم لكه زرد
را به نصف برساند اما برای كنترل نشت مایع گاهی بیماران به بیش از یك بار لیزر
نیاز دارند. در این روش درمانی، پرتوهای پرانرژی لیزر باعث بسته شدن عروق خونی نشت
كننده در مركز شبكیه می‌شوند. همان‌طور که پیشتر گفته شد، به طور كلی لیزر درمانی مانع از افزایش اختلال بینایی می‌شود، اما معمولا
بینایی از دست رفته را بر نمی‌گرداند.
ب-
رتینوپاتی پیشرونده: در این نوع از بیماری نیز جهت از بین بردن عروق خونی جدید غیر طبیعی از لیزر
درمانی استفاده می شود. اما روش آن با نوع قبلی متفاوت است و به جای لیزر موضعی
روی نقاط خاص در مركز شبكیه، صدمات سوختگی لیزری در منطقه‌ای دور از مركز شبكیه
ایجاد می‌شود. فاكتورهای رشد عروقی كاهش یافته و باعث می‌شود كه عروق اضافی پسرفت
كنند.
در این روش مختصری از
دید محیطی، دید شب و تمایز رنگ‌ها كاسته می شود. بیمار مبتلا به “رتینوپاتی
دیابتی پیشرونده” همواره در معرض خطر خونریزی‌های جدید است. این بدان معنی
است كه برای حفظ بینایی گاهی به بیش از یك بار لیزر نیاز است.
عوارض
احتمالی لیزر درمانی: لیزر درمانی شبكیه، در بیماری
دیابت ممكن است تا حدودی موجب كاهش دید محیطی، كاهش قدرت تطابق، كاهش دید شب، عدم
تحمل به نور خورشید و كاهش تمایز رنگ‌ها شود. در طول درمان با لیزر معمولا درد
مختصری در چشم ایجاد می‌شود كه قابل تحمل است و می‌توان با داروهای خاصی آن را
كنترل كرد. در مجموع با انجام مطالعات گسترده‌ای كه در دنیا در این زمینه انجام
شده‌است چنین به اثبات رسیده كه كسانی كه تحت درمان با لیزر قرار گرفته‌اند نسبت
به كسانی كه لیزر نشده‌اند از این روش سود فراوان برده‌اند و دید آن‌ها حفظ شده
است.
– تزریق
داخل چشمی داروها:
الف: در مواردی كه ورم لكه زرد شدید باشد و یا به درمان‌های قبلی با
لیزر جواب نداده باشد می‌توان از تزریق داخل چشمی استفاده كرد.
ب: همچنین در مواردی
كه علی‌رغم لیزر درمانی عروق اضافی پسرفت نكنند
و یا خونریزی زجاجیه تكرار شود می‌توان از
تزریق داخل چشمی داروهایی كه به این منظور ساخته شده‌اند استفاده كرد. تزریق داخل
چشمی در اطاق عمل و شرایط استریل انجام می‌شود.
– ویتركتومی (جراحی برداشت زجاجیه): گاهی به جای لیزر به عمل جراحی خاصی به نام ویتركتومی برای حفظ بینایی نیاز
است. چنانچه در زجاجیه خون زیادی برای مدت طولانی وجود داشته باشد و یا جدا شدگی
شبكیه ناشی از رشد بافت‌های فیبروز بر روی شبكیه وجود داشته باشد، ویتركتومی انجام
می‌گیرد. در این عمل زجاجیه‌ی كدر برداشته می‌شود.
آمار نشان
می‌دهد كه بیماران مبتلا به دیابت نوع اول (بیماران دیابتی وابسته به انسولین) كه
بلافاصله پس از خونریزی شدید ویتركتومی می‌شوند در مقایسه با افرادی كه با تاخیر
این عمل را انجام می‌دهند دچار اختلال بینایی كمتری می‌شوند. ویتركتومی می‌تواند تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام شود. حین عمل جراحی، پزشك
شكاف بسیار كوچكی در صلبیه یا سفیدی چشم (اسکلرا)
ایجاد می‌كند و سپس وسیله‌ی كوچكی در چشم قرار می‌دهد كه زجاجیه را خارج و محلول
سرم مخصوصی را جایگزین آن می‌نماید. در مواردی كه همزمان، جداشدگی شبكیه نیز وجود
داشته باشد زجاجیه و بافت‌های اضافی از روی شبكیه برداشته شده و سپس با استفاده از
تزریق گاز و یا روغن سیلیكون به جای زجاجیه‌ی برداشته شده، شبكیه به محل اصلی خود
چسبانده می‌شود. بیمار ممكن است پس از عمل به خانه برگردد یا این كه شب را در
بیمارستان به سر برد. پس از عمل، چشم بیمار قرمز و حساس می‌شودو جهت محافظت از آن
باید از محافظ چشمی برای چند روز تا چند هفته استفاده نمود. همچنین قطره‌های چشمی
برای جلوگیری از عفونت و كاهش التهاب تجویز می‌شود.
آیا می‌توان
از رتینوپاتی دیابتی جلوگیری نمود؟
خطر ابتلا به
رتینوپاتی را می‌توان تا حدودی كاهش داد. كنترل مناسب قند خون، خطر بروز و پیشرفت
رتینوپاتی دیابتی را كاهش می‌دهد.
بررسی‌ها نشان می‌دهند
كه بیمارانی كه قند خون خود را تا حد ممكن نزدیك به میزان طبیعی نگه می‌دارند كمتر
به عوارض عصبی، كلیوی و چشمی دیابت مبتلا می‌شوند. در نتیجه بیمار باید با پزشك
خود درباره‌ی میزان قند خون مناسب، مشورت نماید.
شیوع سایر
عوارض چشمی دیابت چه میزان است؟
بیماران دیابتی در خطر
ابتلا به عوارض چشمی دیگری نیز هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد كه خطر ابتلا به آب
مروارید در افراد دیابتی دو برابر افرا غیر دیابتی است. همچنین این بیماری در افراد
دیابتی در سنین پایین‌تری اتفاق می‌افتد. معمولا آب مروارید با جراحی درمان می‌شود.
میزان ابتلا به گلوكوم (آب سیاه) نیز در افراد دیابتی دو برابر افراد غیر دیابتی
است و مانند رتینوپاتی دیابتی هرچه مدت زمان ابتلا به دیابت طولانی‌تر باشد، خطر
ابتلا به آب سیاه نیز بیشتر خواهد بود. درمان گلوكوم شامل دارو، لیزر درمانی و
جراحی است.
برای حفظ
بینایی چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
تشخیص و درمان
زودهنگام بیماری قبل از ایجاد اختلال بینایی یا نابینایی بهترین راه كنترل عوارض
چشمی دیابت است؛ به همین دلیل بیمار مبتلا به دیابت باید حتما سالانه یك بار توسط
چشم پزشك معاینه شود و چنانچه به رتینوپاتی دیابتی مبتلا شده یا حامله می‌باشد
باید با فواصل كوتاه‌تری به پزشك مراجعه نماید. همچنین اگر بیمار دچار علایمی چون
تاری دید، مشاهده جرقه‌هایی در میدان دید و حملات ناگهانی از دست دادن بینایی گردد،
باید بلافاصله به پزشك متخصص چشم مراجعه نماید.
نقش بیمار
در درمان چیست ؟
مراقبت موفقیت آمیز
آسیب به شبکیه فقط به درمان اولیه توسط چشم پزشک بستگی ندارد؛ بلکه طرز برخورد و
توجه بیمار به درمان دارویی و رعایت رژیم غذایی مناسب ضروری است. بیمار باید میزان
مناسب قند خون خود را حفظ کند؛ از سیگار کشیدن خودداری نماید و به فشار خون خود
نیز توجه داشته باشد. انجام ورزش و فعالیت‌های
فیزیکی معمولاً برای بیماران مبتلا به رتینوپاتی دیابتی مشکل‌ساز نیست، اما گاهی
در بیماران مبتلا به نوع فعال آسیب به شبکیه، محدود کردن فعالیت‌های فیزیکی توصیه
می گردد.
RSS
تغییرات چشمی در بیماری دیابت ( بیماری قند )
در سنین بین 20 تا 60 سالگی که هنوز اختلالات چشمی وابسته به سن مانند کاتاراکت و گلوکوم شیوع بالایی ندارند ، تغییرات چشمی وابسته به دیابت مهم ترین عامل از دست رفتن بینایی می باشد .
بیماری دیابت شایع ترین بیماری مزمن در جهان بوده که در همه نژادها دیده می شود . بروز و شیوع این بیماری در اکثر جوامع به خصوص کشورهای در حال توسعه ، روبه افزایش است .
طی دهه های اخیر مطالعات همه گیر شناختی ( ایپدمیولوژیک ) متعددی درباره دیابت در کشور ایران انجام شده که بر اساس این پژوهش ها جمعیت مبتلایان دیابت در ایران بیش از 5/1 میلیون نفر برآورد شده است .
نتایج این بررسی ها نشان می دهد شیوع بیماری در شهرهای تهران و اصفهان حدود 7 % تا 8 % است .تاثیر بیماری قند بر چشم
در برخی از شهرهای کشور شیوع دیابت از این میزان نیز بالاتر می باشد ، به طور مثال در شهر یزد و در بندر بوشهر شیوع دیابت به ترتیب 3/16 و 6/13 درصد برآورد شده است .این بیماری در مناطق روستایی کشور شیوع پایین تری دارد .
دیابت به گروهی از بیماری های متابولیک اطلاق می شود که به علت وجود نقایصی در ترشح انسولین ، عملکرد آن و یا مجموعه ای از هر دو ، باعث افزایش قند خون می گردند .
هورمون انسولین مسئول کنترل و تنظیم مقدار قند خون می باشد . بالا بودن طولانی مدت قند خون باعث عملکرد نامناسب و نارسایی اندام های مختلف از جمله چشم ها ، کلیه ها ، اعصاب و قلب و عروق می شود .
بیماری دیابت به دو دسته تقسیم می شود :
دیابت نوع 1 که معمولاً قبل از 30 سالگی بروز کرده و افراد مبتلا وابسته به تزریق انسولین می باشند .
دیابت نوع 2 معمولاً در سنین بالاتر بروز کرده و سابقه خانوادگی در ایجاد آن نقش مهمی دارد . اولین قدم درمانی در دیابت نوع 2 داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون است .
آثار مخرب دیابت درنوع 1 شایع تر است . 99 % بیماران با دیابت نوع 1 ، بعد از گذشت 20 سال از شروع بیماری ، مبتلا به علایم چشمی هستند .
در حالی که در همین بازه زمانی فقط 60 % از مبتلایان به دیابت نوع 2 اختلالات چشمی پیدا می کنند . تقریباً 4 % از مبتلایان دیابت نوع 1 و 5/1 % از مبتلایان نوع 2 در نهایت در اثر این بیماری نابینا می شوند .
تغییرات چشمی دیابت در دو گروه اصلی طبقه بندی می شوند :
تغییرات پرولیفراتیو و غیر پرولیفراتیر
پیشرفت اختلالات چشمی در دیابت از یک الگوی مشخص پیروی می کند .
در ابتدا به دلیل اثر قند خون بالا روی جدار عروق ، رگ ها دچار آسیب شده و خون و سرم از داخل رگ به فضای شبکیه وارد می شود .
در مرحله بعد، خونریزی ، تورم و انسداد عروق ایجاد می گردد به مجموعه این تغییرات مرحله غیر پرولیفراتیو گفته می شود .
اگر قند خون بیمار به خوبی کنترل نشود بیماری پیشرفت کرده و تغییرات پرولیفراتیو ایجاد می شود . در این مرحله به علت اکسیژن رسانی نامناسب برخی از سلول های شبکیه ، ماده ای از این سلول ها ترشح می شود که باعث ساخته شدن رگ های جدید می گردد .
این عروق معمولاً ساختار نامناسبی داشته و باعث خونریزی و ایجاد کشش روی شبکیه می شوند . به این مرحله تغییرات پرولیفراتیو گفته می شود .
ادم یا تورم ماکولا ( تورم ماکولا ) :
عارضه مهم دیگر قند خون بالا ، ورم ماکولا است . ادم ماکولا شایع ترین علت کاهش بینایی در این بیماران می باشد ، در این حالت به علت اختلالات موجود در جدار عروق خونی ثانویه به دیابت ، پروتئین و چربی از داخل رگ های خونی وارد فضای شبکیه شده و باعث تورم و ضخیم شدن ماکولا می گردند .
در معاینه چشم پزشکی در شبکیه این بیماران ، ضخیم شدگی ماکولا و رسوبات زرد رنگ دیده می شود .
درمان عوارض چشمی دیابت :
بسته به میزان دید و مرحله بیماری ، درمان متفاوت است . در مرحله تغییرات غیر پرولیفراتیو نیاز به درمان چشمی وجود ندارد .
اما این بیماران باید با جدیت قند خونشان را کنترل نمایند ، داروهای خوراکی کاهنده قند خون و یا انسولین تزریقی ، بهترین درمان در این مرحله هستند و به این بیماران توصیه می شود تا فعالیت ورزشی منظم داشته و تا حد امکان پیاده روی نمایند .
بعد از ایجاد عروق خونی بد شکل در مرحله پرولیفراتیو ، درمان با لیزر نواحی ایسکمیک انجام می شود . لیزر درمانی با از بین بردن سلول های مناطق آسیب دیده ، منبع ترشح ماده نورگزا از بین برده و در نتیجه عروق بد شکل پس روی می کنند .
باید توجه داشت لیزر درمانی خود باعث کاهش حدت بینایی و کاهش دید حساسیت ( کنتراست ) می شود . همچنین به دلیل آسیب اعصاب داخل چشمی ، اختلالات مردمک و حساسیت به نور نیز ایجاد می گردد .
برای درمان ادم ماکولا نیز از نوعی لیزر استفاده می شود . این درمان با هدف قرار دادن عروق زیر ماکولا ، تورم آن را کاهش می دهد .
خونریزی داخل چشمی یکی از عوارضی است که مبتلایان به مرحله پرولیفراتیو تجربه می کنند . با بروز خونریزی دید فرد به شکل ناگهانی کم می شود .
در این مرحله بیمار باید فعالیت های روزانه اش را محدود کرده و هنگام استراحت سر خود را بالاتر از بدن نگاه دارد .
اگر شبکیه قابل رویت باشد می توان از لیزر درمانی استفاده کرد و در غیر این صورت پس از تزریق آوایتینو بعد از کاهش خونریزی ، مبادرت به انجام لیزر درمانی می شود .
یکی از درمان های نسبتاً جدید ، تزریق دارویآواستینمی باشد . این دارو به مهار ماده ترشح شده از بافت ایسکمیک شبکیه ، باعث پس روی عروق خونی بد شکل و کاهش تورم ماکولا می شود .
معاینات دوره ای
همه بیماران هنگام تشخیص دیابت باید توسط چشم پزشک معاینه شوند . بر اساس مرحله بیماری فواصل معاینات بعدی متغیر است . اگر هیچ تغییری در شبکیه دیده نشود بیماران باید سالانه ویزیت شوند بعد از بروز تغییرات شبکیه طبق نظر چشم پزشک فواصل معاینه از هر دو ماه تا هر 9 ماه متغییر است .تاثیر بیماری قند بر چشم
کلینیک چشم پزشکی هما
تعیین وقت و نوبت دهی دکتر منصور همایونی برای
جراحی لازک
جراحی لیزیک
آب مروارید
لیزر چشم
جراحی شبکیه چشم
عمل جراحی آب سیاه چشم
و درمان تمام بیماری های چشم در کلینیک هما ، مشاوره های قبل و بعد از عمل ، پاسخ گویی سریع و به موقع به سئوالات بیماران ، معاینات و ویزیتهای پس از عمل در محیطی آرام و مدرن برای کلیه بیماران داخلی و خارجی فراهم شده است. معیار اعتبار ما ، رضایتمندی شماست و آرامش شما پس از درمان ، سرمایه و افتخار ماست.
منبع : کتاب بیماری های چشم به زبان ساده
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.
انجام معاینات چشم پزشکی ، درمان انواع اختلالات و عیوب انکساری چشمی ، انجام متدهای متنوع و پیشرفته جراحی لیزیک ، فمتولیزیک ،لازک ، لازک هوشمند ، پی آرکی (PRK ) ، درمان آب مروارید (کاتاراکت ) و آب سـیاه ( گلوکوم ) ، تنبلی چشم ، پیرچشمی ، انواع جراحی های شبکیه و در کلینیک هما
تهران – خیابان شریعتی – بالاتر از حسینیه ارشاد – خیابان قبا – پلاک 12 – طبقه پنجم واحد 17
22876516 – 22876511
22876499