گیاهان دارویی شفانوش

خواص دارویی و گیاهی

شفانوش

زمینه فعالیت : عطاری و گیاهان دارویینشانی : تهران – تهران – پونك – بولوار كمالی – خ. فتح جنوبی – ك. بهار سوم – پ. 41تلفن : ۴۴۴۲۱۰۴۰صندوق پستی : ۱۴۷۶۹

•  آگاه، محمود
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. سبلان شمالی – انتهای خیابان آزادی – پ. 13گیاهان دارویی شفانوش

•  طبیعت
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – شهرك قدس – بولوار پونك باختری – پاساژ سپهر – ط. زیرین

•  شقایق
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – م. قدس – ابتدای بازار تجریش – اولین پاساژ سمت چپ – پاساژ شهیدنوروزی – ط. دوم

•  صراف ها
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. 15خرداد – بازار نوروزخان – سرای صلحی – پ. 77

•  سقت فروش، عباسعلی
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. سعدی شمالی – خ. مرادی نور – پ. 136

•  امید به خدا
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. دامپزشكی – بعد از خیابان جیحون – پ. 586

•  مجموعه گیاهان شفابخش
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. كارگر شمالی – بالاتر از میدان انقلاب – پ. 141

•  علی
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. 17شهریور – خ. سعیدی – پ. 477

•  محمدصالح، حبیب اله
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. دماوند – ك. اسلامی – پ. 19

•  نكوكار
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. مصطفی خمینی – بازار سیداسماعیل – چهارسوق بزرگ – پ. 3

•  شریفیان
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – شهر ری – خ. حرم – بازار حضرتی – پ. 15

•  خورشید
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – سرپل تجریش – جنب پاساژ رضوی

•  گل
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. 2متری افسریه – 15متری اول – مقابل پاساژ مروارید

•  حمزه ای
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. دامپزشكی – بین خیابان خوش و رودكی – پ. 183

•  سینا، گیاهستان
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. مهرآباد جنوبی – خ. دانشگاه هوایی – خ. قادری – پ. 41

•  شقایق
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. مصطفی خمینی – بازار آهنگران – پ. 34

•  صدیقی
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – فلكه اول صادقیه – به سمت خیابان ستارخان – جنب پاساژ شهاب

•  شریفی
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – خ. خیام جنوبی – نرسیده به خیابان مختاری – ابتدای كوچه جعفری – پ. 4

•  كرانه سبز
( عطاری و گیاهان دارویی )گیاهان دارویی شفانوش

تهران – تهران – تهران نو – نارمك – خ. آیت – پ. 9

•  اصلانی سنجدری، فقانعلی
( عطاری و گیاهان دارویی )

تهران – تهران – مهرآباد جنوبی – خ. تفرشی – پ. 116

جغجغه یا کهورک  –  SYRIAN MESQUITE

علم : PROSOPIS FARCTA   

 خانواده بقولات یاFABACEAE  

بومی منطقه اسیا ازهند تا ایران

گیاهان دارویی شفانوش

های دیگر: کهورک کویره چقک

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:

اين گياه نیز همانند ساير گياهان كاربردها فراوانی دارد. و معمولاً مورد استفاده های خاص در بين مردم سيستان می باشد .

عمدتاً این گیاه که با جغجغه و محلی چقک شناخته می شود. در گذشته علاوه بر اینکه اين گياه منبع تغذیه دام ها محسوب می شد، در بسياري مواقع استفاده های پزشکی نیز داشته است. بطوریکه میوه و ریشه این گیاه را درآب می جوشاندند و جوشانده و عصاره آن به افراد دیابتی خورانده می شد.

میوه های له شده آن در آب به عنوان دارو برای مشکلات ادراری-کلیوی استفاده می گردد.

پودر آن را برای ترمیم زخم ها مورد استفاده قرار  می دهند.

برخی تحقیقات حكايت از اين دارد که این گیاه بی نظیر باعث کاهش فشارخون، قندخون، درد قفسه سینه و گلو، سنگ کلیه، ترمیم زخم و زخم های دیابتی، درمان گرفتگی عضلات ناشی از استرس و می شود.

اما كاربردهای متداول اين گياه در سيستان بيشتر از ريشه آن است. ريشه اين گياه خاصيت رنگرزی دارد و بيشتر در دباغی  و رنگ كردن پوست استفاده می شود. در گذشته كه دامداران منطقه جهت تهيه دوغ از پوست دام ها (مَشك ) استفاده می كردند، جهت رنگ از ريشه اين گياه بهره  می بردند .

همچنين دانه های اين گياه نیز پس از سوزندان جهت ضدعفونی مشک ها استفاده می شد .

فارسی: اسفند، اسپند علمی: Peganum harmala عمومی: Syrian rue انگلیسی: Hermel عربی: حرمل فرانسوی: Harmel آلمانی: Syrische raut خانواده: Zygophyllaceae (اسفند)

گیاه شناسی:

اسفند گیاهی است علفی، پایا و بوته ای که ارتفاع آن تا 5 سانتی متر می رسد. دارای برگ های فراوان و سبز با تقسیمات سه تایی نظم و باریک و دراز تقریباً سفید رنگ و پنج گلبرگ بلند به رنگ سفید مایل به سبز دارند. میوه گیاه پوشینه، کروی، دارای سه لب و به قطر تا 8 میلی مترمی باشد که حاوی دانه های قهوه ای مایل به سیاه فراوانی است. قسمت مورد استفاده گیاه این دانه ها هستند. گیاه اسفند در بیشترنقاط ایران از جمله اطراف تهران، قم، قزوین، کرج، تبریز، کرمان، نواحی مختلف فارس، سیستان و بلوچستان، نواحی مختلف خراسان، سمنان، دامغان و حواشی کویرهای ایران می روید.

ترکیبات مهم:

1 گرم گیاه تازه اسفند حاوی تا 68 گرم آب، 6 گرم پروتئین، 1/5 گرم چربی، 16 گرم عصاره حاوی آلکالوئیدهای آزاد (ترکیبات نیتروژن دارآزاد)، 6 گرم فیبر، 4 درصد خاکستر، /6 گرم کلسیم، /6 گرم فسفر، /9 گرم مس و 25 میلی گرم تیامین است. در کشور مصر از روغن دانه های اسفند فرآورده های به Zit-el-Harmel تهیه می شود که برای افزایش میل جنسی به کار می رود. دانه های خشک اسفند حاوی تا 35 درصد پروتئین، 17 درصد روغن و آلکالوئیدهای هارمالین، هارمین، هارمان، هارمالول، پگانین، ایزوپگانین، دی پگانین، وازی سی نن و داوکسی وازی نون می باشند. براساس تحقیقات انجام شده هارمین، هارمالین و هارمالول باعث افزایش میل جنسی در موش می شود. 5 گرم هارمین می تواند باعث افزایش اثرات تحریک جنسی گردد. از هارمین در تحقیقات مربوط به اختلالات مغزی (بیماری های مغزی) استفاده می شود. هارمین و هارمالین در انسان باعث اثرات هالوسینوژن (روانگردانی) می شود و 4 میلی گرم از آن به ازای هر کیلوگرم وزن بدن موثراست.

دارو شناختی و اثرات مهم:

اسفند در طب عامیانه جهت بهبود آسم، کولیک، دیسمنوره، تب، سنگ مثانه، هیستری، یرقان، لارنژیت، مالاریا، نورالژی، سرطان، پارکینسون و روماتیسم استفاده می شود. در یونان از دانه ها برای چشم درد و به عنوان کرم کش، قاعده آور، مسکن و معرق استفاده می شده است. در هندوستان جهت درمان سفلیس و در آفریقای شمالی برای پایین آوردن تب استفاده می شده است. بر اساس مدارک موجود دانشمندان نازی، آلکالوئید هارمین را به عنوان سرم حقیقی در جنگ جهانی دوم مصرف می کردند. مقدارکم هارمین باعث تحریک مغز ومقدار زیاد آن باعث دپرسیون CNS می شود. اثرات هالوسینوژنی هارمین با مصرف خوراکی حدود 25 میلی گرم آن ایجاد می گردد. مطالعات دانشمندان مصری نشان داده که عصاره دانه اسفند دارای خاصیت قارچ و میکروب کش قوی است. این گیاه همچنین به عنوان حشره کش استفاده می شود. اسفند از بین برنده شپش و پروتوزوا نیز می باشد. در نواحی استوا از دانه ها به عنوان ادویه و در الجزایر از روغن دانه ها استفاده می شود. متاسفانه امروزه تبلیغات زیادی در مورد اثرات نشاط آور و روانگردان هارمین، هارمالین و هارمالول می شود که اغراق آمیز هستند. از خواص مختلفی که راجع به اسفند در گزارش ها آمده، می توان به اثرات سقط کننده، آمیب کش، تقویت کننده قوای جنسی، ادرارآور، تهوع آور، قاعده آور، شیرافزا، محرک، اعتیاد اور و کرم کش آن اشاره کرد.

سمیت و عوارض جانبی:

مهم ترین تاثیر سمی گیاه خواص مخدر و روانگردانی آن است. میزان مصرف زیاد اسفند می تواند باعث مشکلات روانی، استفراغ، افزایش بزاق، دیدن مناظر رنگی و رعشه (لرزش) شود. در تحقیقات حیوانی دوز مرگ آورآن 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است که به علت اثرات دپرسیون CNS می باشد. دانه سفید در نواحی آسیا به عنوان کرم کش و آمیب کش استفاده می شود.

مهم ترین اثرات گزارش شده:

آمیب کش، ضد درد، ضد باکتری، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، سقط کننده جنین، افزایش دهنده قوای جنسی، محرک CNS ادرارآور، معرق، قاعده آور، قی آور، قارچ کش، روانگردان، شیرافزا، مخدر، فلج کننده، مسکن، کرم کش، افزایش دهنده بزاق، شپش کش و ضد پروتوزوا.

نکات قابل توجه:

1- گرچه گیاه اسفند در گذشته به عنوان یک گیاه دارویی مورد مصرف بوده و هنوز هم در بعضی نقاط دنیا ازآن استفاده می شود، ولی نباید عواض سمی مختلف آن را از نظر دور داشت. 2- استفاده بیشترازحد دارویی آن ممکن است باعث سقط جنین، استفراغ، دپرسیون و توهم زایی گردد. 3- حداکثر میزان دارویی آن (مثلاً به عنوان ضد درد)، 15 تا 3 میلی لیتر از جوشانده (1 بر 2 گیاه درآب) و یا 2 تا 4 میلی لیتر تنتور (1 بر 1 گیاه در محلول هیدروالکلی) است. 4- بیشترین میزان مواد موثر، آلکالوئیدها و مواد روانگردان در دانه های میوه اسفند می باشد. 5- شرایط آب و هوایی محل رشد این گیاه به طورقابل توجهی در مواد موثر و آثار فارماکولوژی آن تاثیردارد. به عنوان مثال، با مختصر مطالعات انجام شده بر روی اسفند ایران، توسط همکاران دانشکده داروسازی تهران، مشخص شده که ترکیبات اصلی گیاه با نتایج منتشر شده بعضی کشورها از جمله ترکیه کاملاً متفاوت است. 6- درمورد بعضی تاثیرات جالب و مهم اسفند از جمله خواص ضد سرطانی آن تحقیقات زیادی درحال انجام است که در آینده نتایج آنها در دسترس علاقه مندان قرار می گیرد. 7- ابن سینا در کتاب قانون در مورد اسفند چنین نوشته است: «محلول آن را بر مفاصل مالند تا درد مفاصل ازبین برود. دل به هم خوردن به دنبال دارد». بنابراین به اثرات ضد درد، روانگردانی و سمی این گیاه که درمنابع جدید وجود دارد، در کتاب ابن سینا نیزاشاره شده است.

گیاه شناسی:

رازک گیاهی است علفی، چند ساله و بالارونده. این گیاه 2 پایه بوده و اعضای آن پوشیده از تارهای خشن است. برگ های گیاه متقابل، دندانه دار و مرکب از 5-3 لوب ساوی است. گل های نر به صورت مجتمع و گل آذین خوشه هستند. گل های ماده، به صورت مخروط مانند سفید مایل به حنایی می باشند. قسمت مورد استفاده گیاه مخروط های ماده( گل های ماده) آن است که دارای بوی معطر و مطبوع با طعم تلخ است.این گیاه در نواحی شمال ایران از جمله گرگان، چالوس، تنکابن، رشت، لاهیجان و آستارا می روید.

تاریخچه:

کاربرد عمده رازک در تولید آب جو به دلیل طعم تلخ آن است. عصاره رازک به عنوان طعم دهنده در غذا و صنعت نوشابه سازی مصرف می شود. در قدیم، از خاصیت مدر آن استفاده می شد. دیگر مصارف سنتی آن درمان انقباضات روده ای، بیماری سل، سرطان و التهاب مثانه بود. حمام کردن در وان زوائد حاصل از تخمیر رازک، تأثیر جوان کننده دارد و برای رفع مشکلات قاعدگی مؤثر است.برخی اوقات، در افرادی که رازک می چیدند، اثرات آرام بخش مشاهده می شد و به همین جهت از گل های رازک، به عنوان مسکن استفاده می کردند. گاهی نیز به منظور رفع مشکلات عصبی، گل های رازک را در بالش می گذاشتند. عصاره برخی از انواع رازک به دلیل خاصیت نرم کنندگی، در فرآورده های پوستی به کار می رود.

منبع جغرافیایی:

گیاه از کشت رازک ماده در بسیاری از نقاط از جمله غرب اروپا، هند، چین و آمریکا به دست می آید.

ترکیبات مهم:این ترکیبات عبارتند از: مواد تلخ از جمله آسیل فلوروگلوسیدهای موجود در رزین، اسانس به میزان 1-/3 درصد که حاوی میرسن، لینالول، فارنزن و کاریوفیلن است. تانن به میزان 2-4 درصد، فلاونوئید، مقدار کمی فنل کربوکسیلیک اسید از جمله اسیدفرولیک و اسید کلروژنیک، از دیگر ترکیبات مهم گیاه می باشند.

اثرات مهم:

رازک دارای اثر آرام بخش می باشد. به خصوص هنگامی که همراه با آرام بخش های دیگر گیاهی مصرف می شود. همچنین در بدخوابی عصبی و استرس ها استفاده می شود. رازک به صورت دم کرده با مزه تلخ به عنوان مقوی معده، محرک اشتها و افزاینده ترشحات معده کاربرد دارد. اسیدهای تلخ آن شامل لوپولون و هومولون دارای خواص ضد میکروبی است.در طب عوام از دم کرده آن جهت درمان زخم معده و به عنوان ضد ورم مثانه استفاده می شود.

فرآورده های دارویی:

حدود هفتاد فراورده آرام بخش از رازک در آلمان وجود دارد. در انگلستان حدود 6 فراورده از آن تهیه می گردد که همگی به عنوان آرام بخش استفاده می شوند. عمده این فراورده ها به صورت قرص هستند. از عصاره خشک رازک به صورت چای و یا فراورده های دیگر به عنوان خواب آور و مسکن استفاده می شود.تهیه چای- یک لیوان آب در حال جوشیدن را بر روی نیم گرم له شده یا پودر گیاه بریزید و 15 دقیقه صبر کنید؛ سپس صاف کرده و میل نمایید.

نگهداری:

گیاهان دارویی شفانوش

رازک باید دور از نور و در هوای سرد نگهداری شود. حداکثر مدت نگهداری یکسال است.

عوارض جانبی:

مصرف رازک ممکن است در بعضی افراد حساسیت پوستی ایجاد کند. علت آن مربوط به گرده های گیاه است.

مهم ترین اثرات گزارش شده رازک:

آلرژی زا، ضد درد، ضد باکتری، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، معرق، هضم کننده، ادرارآور، قاعده آور، استروژنیک، ملین، خلط آور، قارچ کش، خواب آور، شیرافزا، مسهل، مخدر، مقوی اعصاب، مقوی معده، آرام بخش، مقوی رحم، ضد کرم و کاهش دهنده میل جنسی.

نکات قابل توجه:

1- چای و یا دم کرده رازک بهتر است شب هنگام و یا قبل از خواب مصرف شود تا بتوان خواب آرام تری را در پیش داشت. این میزان مصرف را می توان تا سه بار در روز تکرار کرد.2- میزان مصرف فراورده های صنعتی رازک مانند قرص و یا کپسول در راهنمای همراه دارو توصیه شده است.3- گل های ماده تحت عنوان Strobiles مشهور می باشند که قسمت دارویی رازک هستند.4- خواص گیاه رازک به طور چشمگیر به نو یا کهنه بودن آن ارتباط دارد، چون مواد موجود در آن با گذشت زمان اکسید می گردند. مثلاً مصرف تازه گل های ماده برای رفع بدخوابی بسیار مؤثر است، در صورتی که خشک شده گل های ماده برای پر کردن بالش افرادی که دارای بی خوابی هستند مناسب است. تعویض گل های خشک ماده در این بالش ها باید هر دو سه ماه صورت گیرد، چون گل های خشک کهنه رازک دارای خاصیت محرک می باشند.5- برای رفع بی خوابی بهتر است از گل های ماده تازه، خشک شده تازه و یا گل های فریز شده استفاده نمود. در این صورت بر روی 2 قاشق چایخوری از گل ها یک لیوان آب جوش ریخته و پس از 5 تا 1 دقیقه صاف نموده و میل کنید.

چای، پس از آب، دومین نوشیدنی پرطرفدار و پرمصرف در کشور ما و برخی دیگر از کشورهای دنیاست. اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که زیاد چای می‎نوشند، لازم نیست نگران مضرات این عادت‌تان باشید چون بررسی‎ها نشان داده است نوشیدن چای به‌ویژه چای سبز فواید زیادی برای سلامت دارد. این روزها در اخبار سلامت، از هر نوشیدنی و غذای دیگری درباره فواید چای سبز صحبت می‌شود.

چای از برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس تهیه می‌شود و در سه نوع اصلی سبز، اولانگ و سیاه در بازار وجود دارد اما چای سبز به خاطر خواص درمانی‎اش در جهان شناخته شده‌تر است. چای سبز حداقل 4 هزار سال است که در چین به عنوان یک گیاه دارویی شناخته شده است. چینی‌ها از قدیم با خواص درمانی چای سبز آشنا بودند و از آن به عنوان دارو در درمان ناراحتی‌های مختلف مانند خونریزی، ناراحتی‌های گوارشی، سردرد و افسردگی استفاده می‌کردند اما استفاده از چای سبز فقط به چینی‌ها و شرقی‌ها که عادت به نوشیدن چای دارند محدود نشد و کم‌کم به خاطر خواص درمانی‌اش در سراسر جهان مورد استقبال قرار گرفت.

نتایج بررسی‌ها

دانشمندان آسیایی، اروپایی و آمریکایی در بررسی‌ها و مطالعه‌های خود به شواهد علمی درباره فواید و خواص درمانی نوشیدن چای سبز دست یافتند. برای مثال در سال 1994 نشریه ملی سرطان آمریکا نتایج مطالعه‌ای را منتشر کرد که نشان می‌داد، نوشیدن چای سبز خطر ابتلا به سرطان مری را در زنان و مردان چینی تا حدود 6 درصد کاهش می‌دهد.محققان دانشگاه پوردو نیز دریافتند ترکیبات موجود در چای سبز مانع رشد سلول‌های سرطانی می‌شود. همچنین نتایج مطالعه‌های دیگر نیز نشان داد نوشیدن چای سبز سطح کلسترول تام خون را پایین می‌آورد و نسبت کلسترول خوب (HDL) به کلسترول بد (LDL) را افزایش می‌دهد. به‌طور کلی بررسی‌ها نشان داده است که نوشیدن چای سبز در پیشگیری و بهبود بیماری‌هایی مانند سرطان، آرتریت روماتویید، بالا بودن میزان کلسترول خون، بیماری‌های قلبی و عروقی و عفونت موثر است.

خواص چای سبز

راز شفابخش بودن چای سبز در پلی فنل‌های کاتکین موجود در آن به ویژه پلی فنل «اپی‌گالوکاتکین‌گالات» یا«EGCG» است که یک آنتی‌اکسیدان بسیار قوی است. این ترکیب علاوه بر اینکه مانع از رشد سلول‌های سرطانی می‌شود قادر است سلول‌های سرطانی را بدون آسیب رساندن به بافت‌های سالم از بین ببرد. همچنین این پلی فنل در کاهش کلسترول بد خون (LDL) موثر است و مانع شکل غیرعادی انعقاد خون می‌شود. با توجه به اینکه ترومبوزیس یا شکل غیرعادی لخته‌ شدن خون در رگ‌ها علت بروز حمله‌های قلبی و سکته است این مورد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.بررسی‌ها نشان داده است برخی پلی‎فنل‌ها حتی قادرند اثرات منفی سیگار کشیدن و رژیم غذایی پرچرب را از بین ببرند. در سال 1997 نتایج مطالعه‌ای که توسط دانشمندان دانشگاه کانزاس انجام شد نشان داد پلی‌فنل EGCG موجود در چای سبز یکی از قوی‌ترین انواع این پلی‌فنول‌هاست که می‌تواند علت میزان کم بیماری‌های قلبی میان مردان ژاپنی را با وجودی که 75درصدشان سیگاری هستند توضیح دهد.

چای سبز بهتر است یا چای سیاه؟

هر وقت موضوع فواید چای برای سلامت مطرح می‎شود درباره فواید چای سبز صحبت می‌شود اما سوال اینجاست که آیا انواع دیگر چای‌ این ویژگی‌های سلامتی را ندارند؟ چای سبز، اولانگ و سیاه همه از برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس تهیه می‌شوند و آنچه چای سبز را متمایز می‌کند فرآیند تهیه آن است. فرآیند تهیه چای سبز کوتاه‌تر است و به اندازه سایر انواع چای تخمیر نمی‌شود و به همین دلیل آنتی‌اکسیدان‌هایش حفظ می‌شوند. برگ‌های چای سبز بخار داده می‌شوند و این از اکسیداسیون ترکیبات EGCG پیشگیری می‌کند. در مقابل انواع دیگر چای از تخمیر برگ‌های چای تهیه می‌شوند که در نتیجه EGCG به ترکیبات دیگری تبدیل می‌شوند که به اندازه آن در پیشگیری و مبارزه با بیماری‌ها موثر نیستند.

فواید دیگر

بررسی‌ها نشان داده است چای سبز می‌تواند به افرادی که رژیم غذایی کاهش وزن دارند کمک کند. در نوامبر 1999 مجله آمریکایی تغذیه چینی نتایج مطالعه محققان دانشگاه گنوا در سویتزرلند را منتشر کرد. این محققان دریافتند مردانی که ترکیبی از چای سبز و کافئین دریافت می‌کنند در مقایسه با آنهایی که فقط کافئین دریافت می‌کنند کالری بیشتری می‌سوزانند. چای سبز به دلیل خاصیت ضدمیکروبی‎اش می‌تواند از مسمومیت غذایی پیشگیری کند و همچنین می‌تواند باکتری‌هایی که علت ایجاد پلاک‌های دندانی هستند از بین ببرد و از پوسیدگی دندان‌ها پیشگیری کند. به‌علاوه خاصیت محافظت از پوست چای سبز موجب شده تا از آن در تهیه کرم‌ها استفاده شود و در بازار لوازم آرایشی هم راه پیدا کند.

روزی چند فنجان؟

با وجود خواص زیاد چای سبز برای سلامت این پرسش پیش می‌آید که روزی چند فنجان چای بنوشیم تا از این فواید بهره ببریم. برای پاسخ‌ به این پرسش محققان در حال بررسی ویژگی‌های طبیعی چای سبز هستند. برای مثال مطالعه‌ای که توسط محققان ژاپنی انجام شد نشان داد مردانی که روزانه 1 فنجان چای سبز می‌نوشند در مقایسه با مردانی که کمتر از 3 فنجان چای سبز در روز مصرف می‌کنند سه سال بدون سرطان زندگی می‌کنند. (در3 فنجان چای سبز حدود 24 تا 32 میلی‌گرم پلی فنل وجود دارد.) همچنین نتایج مطالعه دیگری نشان داد نوشیدن از 4 فنجان چای سبز در روز می‌تواند از آرتریت روماتویید پیشگیری کند یا علایم و نشانه‌های این بیماری را در افرادی که به این بیماری مبتلا هستند کاهش دهد. دانشمندان ژاپنی در موسسه تحقیقات سرطان سایتاما نیز در بررسی‌های خود دریافتند در زنانی که روزانه 5 فنجان چای سبز می‌نوشند احتمال ابتلا به سرطان پستان کمتر است و در صورت ابتلا نیز سرعت انتشار این بیماری کندتر است. به‌طورکلی توصیه می‌شود روزانه 4 تا 5 فنجان چای سبز نوشیده شود.

چطور چای سبز را دم کنیم؟

تهیه یک فنجان چای سبز کار آسانی است اما نیاز به مهارت دارد. اگر این کار به طور صحیح انجام نشود ممکن است پلی فنل‎های مفید موجود در آن که خواص بهداشتی و درمانی دارد طعم چای را خراب کند و موجب شود چای طعم و مزه طلوبی پیدا کند. برای اینکه چای خوش طعم باشد نباید جوشیده شود یا زیاد دم بکشد. هرچند بهتر است چای را طبق دستورالعمل روی بسته‌بندی که توسط شرکت تولیدکننده نوشته شده است دم کنید اما این توصیه‎های کلی هم می‎تواند مفید باشد.برای تهیه هر فنجان چای یک چای کیسه‎ای یا 2 تا 4 گرم تقریبا معادل 1 تا 2 قاشق چایخوری چای لازم است. برای تهیه چای ابتدا کتری را با آب سرد پر کرده و بگذارید به جوش بیاید. پس از جوش آمدن آب کتری 3 دقیقه صبر کنید و سپس آب گرم را روی چای کیسه‌ای یا چای خشک بریزید و اجازه دهید 3 دقیقه بماند. اگر از چای کیسه‎ای استفاده کرده‎اید پس از 3 دقیقه آن را از فنجان بیرون بیاورید. سپس چند دقیقه صبر کنید تا چای سرد شود و آن را بنوشید.

بخش شکمی جدار مریکارپ مسطح و بخش پشتی آن محدب است و دارای 5 ضلع برجسته یا خطوط پره مانند طولی است که این پره ها یکی در پشت ، دو تا در طرفین و دو تا در حاشیه مریکارپ قرار دارند. از هر پره یک دسته آوندی عبور می کند که آوند های چوبی در داخل و آوند های آبکش در داخل قرار دارند.گرده افشانی در این گیاه توسط باد و به ندرت حشرات انجام می گیرد . چتر ها از پائین بو ته به سمت بالا و از اطراف به مر کز تولید بذر می کنند که نشان دهنده گل اذین حدود آن است.

شرح گیاه گیاهی کوچک، علفی به ارتفاع 15 تا 5 سانتی متر و دارای ریشه دراز باریک به رنگ سفید و ساقه ای راست و منشعب به تقسیمات دو تایی است منشأ اولیه آن ناحیه علیای مصر و سواحل نیل بوده است ولی امروزه به حالت نیمه وحشی در منطقه وسیعی از مدیترانه ، عربستان ، ایران، و نواحی مختلف می روید و یا در این نواحی پرورش می یابد. برگهای آن متناوب، شفاف، بی کرک، منقسم به بریدگیهای بسیار نازک و ظریف ولی دراز و نخی شکل است. گلهائی کوچک ، سفید یا صورتی رنگ و مجتمع به صورت چتر مرکب دارد. میوه آن بیضوی کشیده، باریک در دو انتها، بسیار معطر ، به طول 6 میلی متر، به قطر 5/1 میلی متر و پوشیده از تارهای خشن است.بعضی از واریته های این گیاه میوه های عاری از تار دارند.رنگ میوه بر حسب واریته های مختلف گیاه ممکن است زرد تیره یا خرمائی مایل به سبز و یا خاکستری باشد.نیاز اکولوژیکی چون زیره سبز گیاهی مدیترانه ای است، لذا در طول رویش به حرارت مناسب و نور کافی نیاز دارد مقدار اسانس گیاهان که در مناطق گرم با نور فراوان می رویند بیش از مناطق دیگر است. این گیاه در مرحله گل دهی و تشکیل میوه به رطوبت کمتری نیاز دارد. خاکهای با بافت متوسط و خاکهای لوم شنی، خاکهای مناسبی برای تولید زیره سبز هستند. کشت در خاکهای سبک شنی و تهی از مواد و عناصر غذایی مناسب نیست چون این خاکها شرایط را برای ابتلای گیاهان به بیماریهای قارچی آماده می کنند. PH خاک برای کشت زیره سبز 5/4 تا 2/8 مناسب است.آماده سازی خاک در اوایل پائیز 15 تا 2 تن در هکتار کودهای حیوانی کاملاً پوسیده به زمین اضافه نموده و سپس شخم زده می شود و در ادامه زمین را باید تسطیح نمود. خاک باید نرم باشد وسله تولید نکند قبل از کشت زمین را آماده و آنرا کرت بندی می کنند.تاریخ و فواصل کاشت از تناوب کاشت زیره با گیاهان تیره جعفری باید خوداری نمود. زیرا زیره سبز به بیماریهای قارچی بسیار حساس بوده و بیماریهای گیاهان تیره جعفری کم و بیش مشابه هستند. تکثیر گیاه توسط بذر صورت می گیرد. تاریخ کشت به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. بطوریکه در مناطق معتدل یک محصول پائیزه در مناطق سرد به صورت یک محصول بهاره کشت می شود اواسط پائیز (آبان ماه) زمان مناسبی برای کشت پائیزه است. در حالیکه کشت بهاره در اسفند انجام می گیرد. اگر زیره سبز ردیفی کشت شود،فاصله ردیف ها 15 تا 2 سانتی متر مناسب است.هر هکتار زمین به 12 تا 15 کیلوگرم بذر با کیفیت نیاز دارد. عمق بذر به تناسب بافت خاک بین 5/1 تا 2 سانتی متر مناسب است. پس از کشت از انجام هر گونه عملی که سبب جابجائی بذر شود باید خودداری نمود.کاشت کشت زیره سبز توسط بذر و مستقیماً در زمین اصلی صورت می گیرد. مدتی قبل از کاشت زمین را باید آبیاری نمود. بذرها را می توان پس از مخلوط کردن با ماسه نرم به صورت دست پاش در سطح زمین پاشید در بعضی نقاط زیره سبز را به صورت ردیفی کشت می کنند.برای افزایش قوه رویشی بذرها را باید به مدت 24 تا 36 ساعت در آب خیس نمود. پس از کاشت بلافاصله باید زمین را آبیاری کرد. آبیاری نباید شدید باشد تا بذرها شسته شود و در مرکز کرتها متراکم شود.دومین آبیاری باید 8 تا 1 روز پس از اولین آبیاری انجام گیرد. رویش بذرها پس از دومین آبیاری آغاز می شود. چنانچه منطقه کشت از دمای بالایی برخوردار باشد باید 5 تا 6 روز پس از دومین آبیاری مجدداً گیاهان را آبیاری نمود. این آبیاری سبب می شود تا رویش بذرها تکمیل شود گیاهان را باید هر 12 تا 2 روز (بسته به شرایط آب و هوائی) آبیاری کرد. اضافه کردن 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار ازت 4 تا 5 روز پس از کشت به همراه آبیاری سبب افزایش عملکرد می شود.داشت چون زیره سبز ارتفاع کمی دارد و اگر امکان رویش به علفهای هرز داده شود،نه تنها می تواند بر زیره سبز غلبه کند و جذب آب و کسب نور را دچار اشکال سازند، بلکه سبب انتشار و گسترش آفتها و بیماریها نیز می شوند لذا وجین علف های هرز ضروری است. هنگامیکه ارتفاع بوته ها به پنج سانتی متر رسید باید وجین علف های هرز را آغاز و در طول رویش زیره سبز علفهای هرز را باید دو تا سه مرتبه وجین کرد. برگرداندن خاک بین ردیفها نیز نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. آبیاری باید با دقت انجام گیرد. هنگام گل دهی و تشکیل میوه، گیاهان به حداقل آبیاری نیاز دارند. آبیاری زیاد نه تنها سبب کاهش عملکرد می شود بلکه شرایط را برای ابتلاء به بیماریهای قارچی آماده می کند. بیماریهای قارچی زیره سبز یکی سفیدک سطحی است که برای مبارزه با آن باید از قارچ کش های سولفوره و تابل به مقدار یک کیلوگرم در هکتار یا از کاراتان به مقدار 5/ لیتر در هکتار به صورت محلول پاشی استفاده کرد.از دیگر بیماری قارچی بلایت زیره است که در مرحله گل دهی به گیاهان آسیب می رساند.وجود لکه های قهوه ای رنگ بر روی ساقه،برگها از علائم این بیماری است برای مبارزه با آن از قارچ کش های حاوی ترکیبات مس نظیر دیتان، بلیتوکس (Blitox 5)، کوپرومار (Cupromar) به مقدار 6/ تا 1 کیلوگرم در هکتار می توان استفاده نمود پوسیدگی ریشه نیز از بیماریهای دیگر زیره است که در تمام مراحل رویش زیره سبز را تهدید می کند که جهت کنترل از مخلوط کاراتان و دیتان می توان استفاده نمود.برداشت محصول معمولاً 1 تا 12 روز پس از کشت آماده برداشت میشود از اردیبهشت تا اوایل خرداد می توان زیره سبز را برداشت نمود. عمل برداشت معمولاً با دست انجام می گیرد. گیاهان را با دست از ریشه بیرون کشیده یا با داس برداشت می کنند. سپس آنها را باید خشک نمود. پس از بوجاری باید بذرها را از سایر اندام ها جدا و با استفاده از جریان هوا آنها را تمیز و بسته بندی کرد. عملکرد بذر بسیار متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. از هر هکتار 8/ تا 1 تن بذر تولید می شود.دامنه انتشار خراسان: سبزوار ، علی آباد، مشهد ،صالح آباد تهران ، بین تهران و سمنان در ناحیه ای ب کیش لک در ارتفاعات 9 متری به حالت خودرو و نیمه خودرو سمنان ، دامغان ، سرخه در 11 متری پرورش آن در غالب نواحی مساعد صورت می گیرد. ترکیبات شیمیایی زیره دارای تانن ، روغن زرین و اسانس است . اسانس زیره را از تقطیر میوه له شده تحت اثر بخار آب بدست می آورند . این اسانس مایعی است بیرنگ که در اثر ماندن ابتدا برنگ زرد و سپس قهو ه ای رنگ می شود . بوی زیره مربوط به آلدئیدی ب کومینول است . مقدر کومینول در زیره بسته به محل کشت آن بین 3 تا 5 درصد است . ضد تشنج است . برای برطرف کردن بیماری صرع مفید است. در دفع گاز معده موثر است . قاعده آور است . عرق آور است. برای رفع برونشیت از دم کرده زیره استفاده کنید . برای برطرف کردن سوءهاضمه مفید است. ترشحات زنانگی را برطرف می کند. برای تحریک اشتها زیره سبزه را با سرکه و آب مخلوط کرده و قبل از غذا بخورید . برای برطرف کردن قطره قطره ادرار کردن زیره را تفت داده و سرخ کنید سپس با آب بخورید . برای رفع نفخ روده و معده می توانید دم کرده زیره را تنقیه کنید . برای التیام زخم چشم ، دانه های له شده زیره سبز را در آب برنج خام خیس کرده و سپس مایع بدست آمده را قطره قطره روی زخم چشم بریزید. هنگامیکه اطفال شیر خوار دل درد دارند و نفخ در شکم شان پیچیده چند قطره اسانس زیره را با روغن بادام مخلوط کرده و با آن شکم آنها را ماساژ دهید . و بالاخره زیره را در غذاهایی که نفاخ هستند مخصوصا حبوبات استفاده کنید(1). سرما و مقاومت به آن در گیاهان: – تنش دمای پایین یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد گیاهان، دمای پایین می باشد. گونه های مختلف گیاهی از نظر قابلیت تحمل به تنش دمای پایین، بسیار متفاوتند. گیاهان گرمسیری حساس به سرما، حتی در دمای بالاتر از دمای انجماد بافتها، بطور جبران ناپذیری آسیب می بینند. گیاه بواسطه اختلال در فرآیندهای متابولیکی، تغییر در خواص غشاءهای سلولی و اندامکی، تغییر در ساختمان پروتیینها و اثرات متقابل میان ماکروملکولها، و نیز توقف واکنشهای آنزیمی دچار صدمه میگردد. گیاهانی که به یخبندان حساس ولی به سرما متحمل هستند، در دمای اندکی زیر صفر قادر به ادامه حیات بوده، ولی بمحض تشکیل کریستالهای یخ در بافتها، بشدت آسیب می بینند. این در حالی است که گیاهان متحمل به یخبندان قادر به ادامه حیات در سطوح متفاوتی از دماهای یخبندان هستند، البته درجه واقعی تحمل بستگی به گونه گیاهی، مرحله نمو گیاه و مدت زمان تنش دارد.قرار گرفتن گیاهان در معرض دمای زیر صفر منتج به تشکیل کریستالهای یخ در فضای بین سلولی، خروج آب از سلولها و از دست رفتن آب سلول (پسابیدگی) میگردد. بنابراین، تحمل به یخبندان با تحمل به پسابیدگی (که در اثر خشکی یا شوری زیاد بوجود می آید)، همبستگی شدیدی دارد. پسابیدگی ناشی از یخبندان سبب اختلالات گوناگونی در ساختمانهای غشایی از جمله بهم چسبیدن غشاءها میگردد. اگرچه پسابیدگی سلولی ناشی از یخبندان، علت اصلی صدمات ایجاد شده در اثر یخبندان می باشد، ولی عوامل دیگری هم در این امر دخالت دارند. کریستالهای در حال رشد یخ سبب وارد آمدن خسارات مکانیکی به سلولها و بافتها میشود. دمای بسیار پایین حاکم در شرایط وقوع یخبندان فی نفسه و پسابیدگی ناشی از آن سبب واسرشتگی پروتیینها و تخریب کمپلکس های ماکروملکول میگردد. وجه مشترک همه تنشهای پیچیده ای نظیر دمای پایین، تولید گونه های اکسیژن فعال (ROS) می باشد، که میتواند سبب صدمه دیدن ماکروملکولهای مختلف درون سلول گردد. دمای پایین بخصوص وقتی با یخبندان همراه باشد، با سیستمهای موثر جلوگیری کننده از تولید اکسیژن فعال که عامل وقوع تنش اکسیداتیو است، همبستگی دارد. گیاهان نواحی معتدله با فعال نمودن مکانیزم سازگاری به سرما که منتج به افزایش تحمل به یخبندان میگردد، به دمای پایین واکنش نشان میدهند. این فرآیند سازگاری با تغییر نحوه ابراز برخی ژنهای مسوول واکنش به تنش همراه است. این ژنها تولید پروتیینها و متابولیتهای نگهدارنده ساختمانهای سلولی و حافظ نقش آنها در مقابل اثرات منفی یخبندان و پسابیدگی ناشی از آن را کنترل می نمایند. تغییر در ابراز ژتهای عامل واکنش به سرما توسط مجموعه ای از فاکتورهای رونوشت برداری که به محرکهای دمایی واکنش نشان میدهند، کنترل میگردد.در اثر سرما تغییرات وسیعی در رفتار غشاها ، چربی ها آنزیم ها رنگیزه ها و اسکلت سلولی گیاهان گرمسیری بوجود می آید. برخی از این تغییرات می توانند به عنوان اثرات اولیه ای تلقی شوند که منجر به عدم تعادل متابولیکی ، تلفات آب نشت یون ، از دست رفتن جایگزینی سلولی و نهایتا مرگ سلول می شوند. مکانیزم هایی که گیاهان مقاوم به سرما بدان وسیله از تغییرات جلوگیری می کنند به خوب شناخته نشده است و تحقیقات بسیار زیادی برای درک اینکه چگونه غشاها و پروتئین ها به نحوی تغییر می یابند که می توانند در مقابل سرما پایدار بمانند ، لازم است. مقاومت به سرمازدگی یک صفت چند ژنی است و بنا بر این اصلاح گران در اتقال صفت مقاومت به سرما به گیاهان حساس به سرما با مساله پیچیده ای روبرو هستند.سرما و یخ زدگی همه ساله خسارات قابل توجهی را به اقتصاد وچرخه تولید کشورتحمیل می کند. بنابر این برای مقاومت گیاهان به سرماویخ زدگی لازم است تا مدیریت تنش رعایت شود. به گزارش خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) سعید ترکش اصفهانی_کارشناس ارشد اصلاح نباتات در مقاله ای به بررسی اثرات سرما بر گیاهان پرداخته است. در این مقاله آمده است: سرما و یخ زدگی ازمهمترین عوامل قهری خسارتزا درمحصولات کشاورزی است وهمه ساله خسارات قابل توجهی را به اقتصاد وچرخه تولیدکشور تحمیل می کند. سهم عامل تنش سرما و یخبندان نسبت به سایر عوامل تهدید کننده در زیربخشهای زراعی و باغی از وزن بسیار بالایی برخوردار است و پهنه وسیعی از حاصلخیزترین مناطق تولیدی کشور ما و قسمت عمده محصولات اقتصادی مهم کشورهمه ساله در معرض تهدید تنش سرما و یخزدگی قرار دارند. این مقاله در خصوص تعریف تنش و عوامل تنش زا می افزاید: تنش عبارت است از هر گونه انحراف معنی دار از شرایط بهینه برای زندگی موجود زنده، و عوامل تنش زا باعث تغییر و اختلال در فرایندهای فیزیولوژیکی گیاهی می شوند واز این طریق تولید گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می دهند.تنش‌های محیطی عبارتند از:عوامل بیماری‌زا،علف‌های هرز،آفات ،آسیب هایمکانیکی،درجه حرارت،آب،خاک و همچنین انواع یخبندانها که باعث خسارتهای زیادی می شوند عبارتند از: یخبندانهای تشعشعی و یخبندانهای انتقالی. این مقاله در خصوص روشهای مقابله با خسارتهای ناشی از سرما و یخبندان می افزاید: روشهای فعال (کوتاه مدت) و روشهای غیرفعال (درازمدت) برخی از این روشها هستند. همچنین آنچه که معمولا در جهت مقابله با سرما و یخبندان انجام می شود, حفاظت در برابر یخبندانهای تشعشعی است و روشهای حفاظتی نقش چندان موثری برای مقابله با یخبندانهای انتقالی ندارد. بخاریها- سیستمهای آبیاری و ماشینهای باد از مهمترین روشهای حفاظتی کوتاه مدت هستند. خصوصیات استفاده از بخاریها عبارتند از: بالا بودن هزینه سوخت ،کارآیی در باغهای میوه نسبت به مزارع ، حداکثر کارآیی در شرایط وارونگی دمایی، مزیت تعداد زیاد بخاریهای کوچک بر تعداد اندک بخاریهای بزرگ. همچنین اساس استفاده از سیستمهای آبیاری، افزایش ظرفیت و هدایت گرمایی خاک و آزادسازی گرمای نهان آب در هنگام یخ زدن را باعث می شود،که انواع ان عبارت است از: آبیاری سطحی (غرقابی و شیاری)، آبیاری بارانی ، سیستمهای آبپاش(رودرختی و زیردرختی) و آبیاری قطره ای. استفاده از روش ماشینهای بادنیز، تنها در صورت وجود وارونگی دمایی کارآیی استفاده دارند تا به صورت ترکیبی با سایر سیستمهای حفاظتی مورد استفاده قرار گیرند و میزان کارآیی انها به شدت وارونگی دما بستگی دارد . سایر روشهای حفاظتی فعال نیزعبارت است از: استفاده از بالگرد، دستگاههای مولد مه، پوشاندن گیاه با پوششهای مخصوص،مالچ پاشی، استفاده از پوشش کف یا فوم، استفاده از سیستم ) SIS Inverted Sink (Selected ، استفاده از سیستمهای تلفیقی، استفاده از بالگرد سبک در نقاط تجمع هوای سرد در سطح مزارع، پرواز بالگرد در ارتفاع پایین جهت بر هم زدن لایه های وارونگی و پوشش خاک با استفاده از مالچ جهت جلوگیری از هدر رفت گرمای خاک. انواع سیستم های SIS نیز عبارتند از: دستگاه HEAT DRAGON جهت گرم کردن هوای سرد مجاور سطح زمین، دستگاه HEAT DRAGON جهت گرم کردن هوای سرد مجاور سطح زمین. مهمترین روشهای حفاظتی غیرفعال نیز عبارتند از: انتخاب مکان مناسب، انتخاب محصول، انتخاب واریته، پوشش زمین، عملیات به زراعی(کوددهی, هرس, شخم,آبیاری, تاریخ کاشت, عمق کاشت, و.)، به کارگیری سیتمهای نظارتی جامع مجهز به حسگرهای دمایی و زنگ اخبار(Monitoring)و استفاده از مواد شیمیایی است. بنابراین: اصلاح‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ سرما و اصلاح‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ یخ‌زدگی‌ (از نظر تئوری‌، عملی‌ و مفهومی)از یکدیگر متفاوت است، منظور ازسرما، کاهش دما به حدود صفر درجه سانتیگراد ویا چند درجه بالاتراست که می تواند برحسب نوع گیاه ودرجه مقاومت آن، به اندامهای مختلف(گل، برگ، میوه، جوانه وشاخه) خسارت وارد کند. این مقاله گیاهان را از نظر طبقه‌بندی انها‌ براساس‌ واکنش‌ آنها به‌ دماهای‌ پایین‌ ، به گیاهان: حساس‌ به‌ سرما، حساس‌ به‌ دماهای‌ سرد بالای‌ صفر، حساس‌، حساس‌ به‌ درجه‌ حرارتهای‌ یخبندان‌ کم‌ یا دماهای‌ نزدیک‌ به‌ صفر درجه‌ سانتی‌گراد، کمی‌ مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد تا -5 درجه‌ سانتی‌گراد، نیمه‌مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد در محدوده‌ -5 تا -1 درجه‌ سانتی‌گراد، بسیار مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد در محدوده‌ -1 تا -2 درجه‌ سانتی‌گراد، خیلی‌ زیاد مقاوم‌، گونه‌های‌ با حداکثر مقاومت‌ به‌ یخ‌زدگی‌ که‌ توانایی‌ تحمل‌ سرماهای‌ بسیار شدید(فراسردی‌) را دارند. ‌اساس ژنتیکی تحمل به‌ سرما عبارت است از: پلی ژن بودن وراثت اکثر صفات مهم اقتصادی از جمله مقاومت به سرما و یخبندان، تحت تاثیر محیط بودن این صفات و دشواری اندازه گیری آنها، متکی بودن مطالعه این صفات بر روشهای آماری پیچیده و شاخصهای آماری مانند میانگین, واریانس, کوواریانس, شاخصهای چندمتغیره و.. استراتژی های بهنژادی برای‌ افزایش‌ مقاومت‌ گیاهان‌ به‌ سرمانیز عبارتند از: اصلاح تدریجی گیاهان برای مقاومت به سرما و یخبندان از طریق کاربرد روشهای مرسوم اصلاحی و انتخاب، انجام هیبریداسیون بین گیاهان زراعی و خویشاوندان وحشی آنها که دارای صفت مقاومت به سرما و یخبندان هستند، اهلی‌کردن‌ گونه‌ های‌ وحشی‌ که‌ در محیطهای‌ سرد به‌ خوبی‌ رشد می‌کنند از طریق‌ اصلاح‌ و انتخاب‌ برای‌ بهبود صفات ‌زراعی‌ آنها، شناسایی‌ ژن‌های‌ مقاومت‌ به‌ سرما و یخ‌زدگی‌، کلون‌کردن‌ آنها و دست‌ورزی‌ ژنتیکی‌ آنها با استفاده‌ از روش‌های‌ بیولوژی‌ مولکولی، معرفی‌ ژنی‌ خالص و نو به‌ محیطهای‌ سرد به‌ منظور وسعت‌ بخشیدن‌ به‌ منابع‌ پایه‌ ژنی، مثال‌های‌ کمی‌ در مورد هیبریداسیون‌ بین‌گونه‌ای‌ شامل‌ گوجه‌فرنگی‌ و گندم‌ وجود دارد. در جمعیتهای‌ اصلاح‌ شده‌ و سازگار گیاهان‌ مختلفی‌ مانند ذرت‌، تنوع‌ ژنتیکی‌ فراوانی‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ تنش‌ سرما دیده‌ شده‌ است اما استفاده‌ از نژادهای‌ خارجی‌ مقاوم‌ نیز موقعیتهای‌ مناسبی‌ را جهت‌ اصلاح‌ مقاومت‌ به‌تنش‌ سرما در این‌ گیاهان‌ فراهم‌ می کند . ‌به عنوان مثال در اصلاح‌ سیب‌ زمینی‌ می‌توان‌ از منابع‌ ژنتیکی‌ وحشی‌ مانند گونه‌های‌ وحشی‌ سیب‌ زمینی‌ مقاوم ‌به‌ یخ‌زدگی‌ به‌ عنوان‌ والد در تلاقی‌ها استفاده‌ کرد. این مقاله در پایان می افزاید: در هر گیاه‌ زراعی‌ عملکرد نتیجه‌ نهایی‌ تمامی‌ فرآیندهای‌ بیوشیمیایی‌ و فیزیولوژیکی‌، از زمان‌ سبزشدن‌ تا بلوغ‌ فیزیولوژیکی‌ و تأثیرات‌ متقابل‌ این‌ فرایندها با محیط است، اختلاف‌ بین‌ عملکرد ثبت‌ شده‌ و میانگین‌ عملکردها، به‌ عواملی‌ که‌ از بروز کامل‌ پتانسیل‌ ژنتیکی‌ گیاهان‌ جلوگیری‌ می‌کنند مربوط می‌شود، برای‌ تعدادی‌ از مؤلفه‌ های‌ صفات‌ مقاومت‌ به‌ سرما، تنوع‌ ژنتیکی‌ وجود دارد. ترکیبی‌ از مقادیر کمی‌ از این‌ تنوع‌، با برخی‌ ازتکنولوژی‌های‌ دقیق‌ اصلاحی‌ که‌ در اینجا بحث‌ شد، می‌تواند زمینه‌ را برای‌ دستکاری‌ ژنهایی‌ در زمینه‌های‌ ژنتیکی‌ خالص‌ فراهم‌ سازد. در مناطقی‌ که‌ گیاهان‌ حساس‌ به‌ سرما کشت‌ می‌شود، هر جا که‌ دماهای‌ سرد درطول‌ فصل‌ رویش‌ غالب‌ است‌، اصلاح‌ مقاومت‌ به‌ سرما که‌ منجر به‌ تولید بهتر در مزرعه‌ می‌شود، می‌تواند قسمتی‌ از تفاوت‌ بین‌عملکردهای‌ بهینه‌ و عملکرد واقعی‌ را کاهش‌ دهد. اصلاح‌ یک‌ صفت‌ مقاومت‌ به‌ سرما به‌ صورت‌ منفرد نمی‌تواند در یک‌ محیط دارای‌ محدویت‌ از نظر دما، اثری‌ روی‌ عملکردیک‌ ژنوتیپ‌ خاص‌ داشته‌ باشد، بلکه‌ راه‌ بهتر این‌ است‌ که‌ چندین‌ صفت‌ مقاومت‌ را در زمینه‌ ژنتیکی‌ مناسب‌ جمع‌آوری‌ کنیم‌ تاژنوتیپ‌هایی‌ به‌ دست‌ آیند که‌ توانایی‌ تولید را در شرایط دمایی‌ سرد طی‌ فصل‌ رشد داشته‌ باشند.مواد و روش ها به منظور بررسی تحمل گیاه زیره به سرما آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی به اجرا در آمد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل خو سرمایی (خوسرمایی و عدم خوسرمایی ) به عنوان پلات اصلی و ترکیب اکوتیپ (تربت ، قوچان، سبزوار، خواف،قائن)در دما( ،3-، 6-،9-،12-،15- درجه سانتیگراد) به صورت فاکتوریل در پلات فرعی در نظر گرفته شده بود. تحمل به سرما و بازیافت گیاه از طریق اندازه گیری صفاتی مانند درصد بقا و دمای کشنده برای 5% از نمونه ها (LT 5 ) سه هفته پس از اعمال تیمار یخ زدگی و ارتفاع گیاه تعداد گره در ساقه اصلی ، وزن خشک گیاه ، دمای کاهنده 5% وزن خشک گیاه ( DMT5 ) در پایان اندازه گیری مورد نظر بود که به دلایلی آزمایش ادامه نیافت. بذور پنج اکوتیپ زیره با دقت به صورت منوکارپ در آمد. سپس با قارچ کش کربوکسی تیرام به مدت 24 ساعت آغشته شد. این عمل بواسطه قرار دادن بذور در دستمال های پارچه ای و خیساندن آنها توسط آب شهری بود.به گونه ای که آب از شیر با دبی تقریبی 1 قطره در ثانیه بر دستمال های حاوی بذر و قارچ کش ریخته و از سمت دیگر اضافی اب از دستمال ها خارج می شد. سپس بذور ضد عفونی شده را در پتری دیش کشت کرده و بیش از 5% از بذور تمام اکوتیپهای مورد نظر پس از 72 ساعت جوانه زدند، که این زمان به عنوان زمان جوانه زنی ثبت شد. سه روز پس از جوانه زنی بذور مذکور توسط پنس آغشته به وایتکس رقیق شده در لیوان های پلاستیکی ( با قطر 8 cm) که از قبل در زیر آنها زهکش تعبیه شده بود قرار داده شد. خاک مورد استفاده مخلوطی از ماسه و خاک برگ ضد عفونی شده بود که با آون استریل شد. بستر کشت متشکل از این دو ماده به نسبت مساوی بود. خاک پیش از کشت خیس شده روی بذور کشت شده در لیوان ها ماسه ای به ضخامت 3 تا 4 میلیمتر پوشانده شد. لیوان ها هر یک روز در میان آبیاری شده و در شرایط دما و رطوبتی گاخانه های تحقیقاتی نگهداری شدند. پس از حدود 4 روز گلدانها به مرحله سبز شدن رسیدند. در ابتدای کار تمامی اکوتیپهای مورد آزمایش به خوبی سبز شدند و مشکلی نیز در مورد بوته میری مشاهده نشد . ولی باگذشت حدود یک هفته از زمان سبز شدگی ، در تمامی اکوتیپ ها کمابیش علائم بوته میری مشاهده شد. پس از حدود پانزده روز(مرحله دو برگ حقیقی) عوارض بوته میری به گونه بود که ادامه آزمایش غیر ممکن نمود.

سابقه گیاهان دارویی :

1- قدیم الایام : در این دوره انسان دریافته بود در زمان بیماری ها و ناراحتی های جسمی ، جهت درمان آن ها به دنبال گیاهان مخصوصی برود . در همین زمان انواع مختلفی از گیاهان به شکل سمی ، خوراکی و دارویی کشف شد که بعضی از آن ها عبارتند از : چای ، قهوه ، کاکائو و .

2- سده ی اخیر : در این دوره با توجه به اینکه کشورها رو به صنعتی شدن می رفتند ، داروهای شیمیایی تولید شدند . در این زمان بود که مراکز دارویی و  داروخانه های بزرگ جهان بوجود آمدند و طب سنتی و گیاهان دارویی ارزش خود را بتدریج از دست داده و به شکل مرکز فروش ادویه در آمدند . اولین ماده  شیمیایی که توسط انسان ساخته شد در سال 1854 . م. به اسید استیک بود .

3- دهه های اخیر : با توجه به اینکه داروهای شیمیایی عوارض زیادی داشتند ، انسان کم کم دوباره به طرف گیاهان دارویی رفته و از آن ها استفاده کرد .

25 درصد داروهای مدرن کنونی از گیاهان دارویی ساخته شده اند  . در سال 2 حدود 6 میلیارد دلار ، درآمد کشورها از فروش گیاهان دارویی بوده است . در ایران آمار این گونه بیان نمود که در سال76 در آمد حاصل از گیاهان دارویی 7 میلیارد ریال بوده که در سال 138 این رقم به 37 میلیارد ریال رسیده است .

در کتاب های قدیمی در رابطه با ارزش گیاهان دارویی به خط میخی مطالبی نوشته شده است  . در بین کشورها و اقوام ، مصریان ، رتبه اول را در استفاده از گیاهان دارویی داشتند . مصریان قدیم از قرن 16 قبل از میلاد ، آثار و نوشته هایی دارند که در رابطه با مزایای گیاهان دارویی ، مطالبی در آن قید شده است . در کتاب تورات ، به بعضی از محاسن و فواید گیاهان دارویی اشاره شده است . در کتاب «کاراکارا » در هند در مورد حدود 5 گونه گیاه دارویی ، مطالبی جمع آوری گردیده است . از پایه گذاران طب دارویی ، بقراط و ارسطو را می توان برد و پس از آن اطبای ایرانی مثل زکریای رازی و ابوعلی سینا ، نقش موثری در پیشرفت علم گیاهان دارویی داشته اند . در قرن 19 . م . انسان به این نکته پی برد که مواد موثره را از گیاهان خارج کند که ساده ترین شکل آن گلابگیری است . در کل سطح زمین حدود 6 هزار گونه گیاهان دارویی وجود دارد که حدود 75 تا ده هزار گونه از این گیاهان مربوط به فلور ایران است . تفاوت داروهای شیمیایی با داروهای گیاهی :

1- داروهای شیمیایی دارای عوارض هستند ؛ بسته به اینکه دارو از چه حساسیتی برخوردار است ، دارای اثرات جانبی مختلفی است . یک سری داروهای شیمیایی در کشورهای غربی تحت عنوان میدها و تالیدها ساخته شدند که مدتی در این کشورها استفاده می شد . پس از چندین سال اثرات جانبی این داروها که مهمترین آن به دنیا آمدن نوزادان ناقص و معلول بود باعث شد که شرکت های سازنده  تا هم اکنون نیز به قربانیان این داروها غرامت پرداخت کنند . پس از اینکه عوارض داروهای شیمیایی مشخص شد مصرف آن ها نیز رو به کاهش گذاشت.

2- بعضی از بیماری ها مثل سرطان و ایدز وجود دارد که داروهای شیمیایی برای آن کشف نشده و یا اثرات داروهای کشف شده کم می باشند ولی در چند سال گذشته داروهایی با پایه ی گیاهی ساخته شده که اثر قابل توجهی بر درمان این نوع بیماری ها دارد .

3- گیاهان دارویی بدلیل اینکه ترکیبات مختلف دارویی را در خود دارند می توانند کاربردهای مختلفی داشته باشند .

البته با تمام تحقیقات به عمل آمده ، هنوز قابلیت حدود 9% گیاهان دارویی مشخص نیست .

وضعیت گیاهان دارویی ایران :

از 13 اقلیم متفاوت جهان ، 11 اقلیم در ایران موجود است و این باعث شده که پتانسیل تولید گیاهان دارویی در ایران بسیار بالا باشد .

 تعریف گیاهان دارویی :

بر اساس تعاریف موجود هر نوع گیاهی که دارای ترکیباتی ( مواد تشکیل دهنده فعال و موثر) که بعد از یک سری عملیات مثل فشردن ، استخراج ، تقطیر و بر روی گیاه بدست آمد و دارای اثرات درمانی و یا به عنوان جزئی از یک فرآورده ی دارویی باشد را گیاه دارویی می گویند .

محصولات فرعی : عبارتست از : ریشه ، ساقه ، برگ ، گل ، میوه ، دانه ، گال ، پوسته و شیرابه که خاصیت دارویی ، صنعتی و غذایی دارند .

مراحل کشت گیاهان دارویی : کشت گیاهان دارویی طی دو مرحله انجام می گیرد :

الف ) مرحله ی تحقیقاتی : در این مرحله هیچ شناختی از نیازهای اکولوژیکی گیاه در اختیار نیست ، لذا گیاه را به روش های مختلفی از طرق جنسی و غیر جنسی به کرت های آزمایشی انتقال می دهند و تمامی فاکتور ها را حتی الامکان در اختیار گیاه قرار می دهند ( مثل نوع خاک ، عمق کاشت ، فاصله آبیاری ، فاصله هر پایه ، شیب زمین و حاصلخیزی خاک ) . در این روش تمامی فاکتورهایی که اثر آن بر روی نحوه رشد و تکثیر گیاهان لازم است را یک جا تاثیر نمی دهند بلکه کار ها را اولویت بندی می کنند . ابتدا مواردی که مهمترند در اولویت قرار می دهند ؛ برای مثال اگر گیاهی در زادگاه طبیعی خود در جایی واقع شده که منطقه سردسیر است ، اولویت اول را بر روی اثر سرما بر بذر گیاه قرار می دهند . پس از انجام کارهای تحقیقاتی ، بهترین روش کاشت با بازدهی (کمی و کیفی) بدست می آید . وقتی به این اطلاعات پایه می رسیم ، اصطلاحا گفته می شود که گیاه مورد نظر حدودا اهلی شده است . در این زمان است که به بخش اجرا توصیه می شود که گیاه مورد نظر را به چه طریق کشت نمایند .

دلایل محدود بودن استفاده گیاهان دارویی به شکل بسته بندی :

1- فاصله محل تولید گیاه دارویی ( به شکل وحشی یا اهلی ) هر چقدر طولانی تر باشد دسترسی به آن گیاه دارویی مشکل تر است .

2- امکان پرورش گیاهان دارویی در هر ناحیه ای امکان پذیر نیست .

3- اعضاء خشک شده گیاهان دارویی حتی اگر دور از نور و رطوبت و در ظرف های در بسته نگهداری شوند بعد از مدتی ، خاصیت دارویی خود را از دست می دهند .

4- در پرورش گیاهان دارویی و اهلی کردن این گیاهان هر چقدر دقت لازم در برآورده کردن نیازهای اولیه گیاه به عمل آید میزان ماده مؤثره بدست آمده از لحاظ کیفی و کمی نسبت به شرایط طبیعی گیاه ( وحشی ) کمتر است .

میوه : مجموعه بذر یک گیاه را میوه می گویند .

مصرف گیاهانی که به عنوان ماده دارویی می شناسیم به اندازه کم ،دارویی – به میزان متوسط ،غذایی و به میزان زیاد از حد، سمی خواهد بود . 

در رابطه با استفاده از محصولات فرعی باید به 5 اصل توجه کنیم :

1- استفاده مستمر باشد .

2- بهره برداری ثابت باشد

3- حفظ ، احیا و توسعه عرصه های مرتعی که به دو شکل است : الف ) از نظر فیزیولوژیکی تاثیر سوئی بر روی گیاهان محل نداشته باشد

ب) بهره برداری از نظر اقتصادی – اجتماعی و حقوقی به حفاظت مناطق یا مراتع کمک کند .

4- بهره برداری در غالب طرح باشد .

مجاز : در این دسته گیاهان دارویی قرار می گیرند که محدودیتی جهت برداشت آن ها وجود ندارد.

مجاز مشروط : در این قسمت گیاهانی قرار می گیرند که بهره برداری از آن ها باید در غالب طرح باشد . طرح برداشت محصولات فرعی به این صورت تنظیم می شود که کارشناس مربوطه وارد آن سطح یا مرتع می شود و مطالعه کاملی در رابطه با مقدار تولید ، وضعیت پایه ها ، وضعیت آب و هوای منطقه ، ضعیف یا قوی بودن گیاهی که در محل وجود دارد و انجام می دهد . سپس محدوده ای جهت بهره برداری از آن محصول زیر نظر کارشناس مربوطه انجام می گیرد . یکی از این گیاهان گیاه باریجه است و همینطور گیاه گون .

غیر مجاز : آن دسته از گیاهان دارویی اند که بدلیل از بین بردن گیاه ، استفاده از آن ها ممنوع است .

5- اصل هزینه و درآمد : یعنی از گیاه دارویی چه موقع استفاده کنیم تا حداکثر درآمد را داشته باشیم .

تقسیم بندی Fao روی محصولات فرعی :

1- گیاهان دارویی 2- گیاهان صنعتی 3- گیاهان خوراکی 4- گیاهان زینتی

مشکلات و موانع کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی :

1- در بعضی از گیاهان دارویی چندین سال طول می کشد تا ماده مؤثره دارویی تولید شود . برای رفع این مشکل معمولا مزرعه را به قطعات متفاوتی تقسیم می کنند و گیاهان مختلف دارویی را کشت می کنند . باید گیاهانی کاشته شود که با منطقه سازگار باشد .

2- تغییرات مواد مؤثره به صورت کمی و کیفی

3- عدم شناسایی آفات و امراض گیاهان دارویی

4- عدم وجود بیمه که به دو شکل است : الف ) محصولات دارویی را بیمه نمی کنند ب) برای خرید محصولات شیمیایی بیمه هزینه را می پردازد ولی گیاه دارویی آزاد است .

رعایت نکات فنی در بهره برداری از گیاهان دارویی و اثرات آن در عصاره گیری و استخراج مواد مؤثره :

هر کدام از قسمت های گیاه که به عنوان دارویی معرفی شده اند ، برداشت و عصاره گیری آن در یک زمان مشخص انجام می گیرد . برای مثال زیره کوهی که بذر آن خاصیت دارویی دارد زمان برداشت آن موقعی است که بذر به طور کامل رسیده باشد .

پارامترهای مؤثر در مواد مؤثره :

1- برداشت و جمع آوری گیاه دارویی الف) زمان برداشت ب) اندام مناسب

در رابطه با زمان برداشت باید به مرحله زندگی گیاه دقت شود ( اوایل دوره رویشی است یا اواسط  دوره رویشی یا مرحله زایشی است )  در بحث زمان، اقلیم منطقه هم مهم است .  

2- حذف برخی از اندام های زائد

3- خشک کردن تمام اجزاء گیاه به جز ریشه در سایه .

4- آسیا کردن : یعنی جدا کردن ناخالصی ها با الک کردن .

5- شرایط مناسب انبارداری

1- گل : زمان برداشت گیاهان دارویی که گلشان خاصیت دارویی داد باید گل ها حتما آمیزش را انجام داده باشند .  معمولا قبل از شکفته شدن کامل گل گیاه برداشت نشود . هوای محیط کاملا خشک و سرد باشد و شرایط انبارداری دقیق باشد .

2- برگ : برگ قسمت فتوسنتزی و تنفسی گیاه است . زمان برداشت باید برگ ها جوان ، شاداب ، سالم و عاری از هر گونه آفت و بیماری باشد . از انبار کردن و فشرده کردن برگ ها در یک محیط کوچک باید پرهیز شود .

برگ هایی که دارای اسانس هستند باید طوری نگهداری شوند که از تابیدن مستقیم نور خورشید به آن جلوگیری شود . زمان جمع آوری برگ هایی که دارای اسانس هستند بعد از ظاهر شدن گل تا رسیده شدن کامل میوه می باشد . اگر گیاه علفی ، یکساله و دارای اسانس باشد معمولا زمان جمع آوری آن کمی پس از ظاهر شدن گل می باشد . از لحاظ وضعیت زمانی ، صبح ساعت 7 تا حداکثر 1 باید برگ ها جمع آوری شوند و محیط عاری از رطوبت و شبنم باشد . اگر برگ بدون اسانس باشد و دارای پهنک بزرگ باشد کمی بعد از ظاهر شدن گل ها جمع آوری صورت می گیرد .

3- سرشاخه ی گلدار : برخی از گیاهان دارویی هستند (اکثر گیاهان علفی ) که مجموعه برگ و گل آن خاصیت دارویی دارد در این حالت برای جمع آوری : الف) حتما باید گل ها و غنچه های زیادی بر روی سرشاخه بوجود آمده باشند . ب) جهت جمع آوری سرشاخه ها حتما باید از قیچی استفاده شود تا جای زخم به حداقل برسد . ج) سرشاخه های جوان و تازه را جهت جمع آوری انتخاب می کنیم .

4- جوانه : اگر گیاهی دارای جوانه دارویی بود زمانی جوانه جمع آوری می شود که شیرابه درون آوندها جریان پیدا کرده باشد ( گیاه بیدار شده باشد )

5- ریشه : ریشه در طبیعت به شکل ساده ، منشعب ، مخروطی ، استوانه ای و دیده می شود که کار آن جذب آب و املاح و مواد غذایی و استقرار و استحکام گیاه در محل خود است . زمان جمع آوری ریشه دارویی در گیاهان یکساله شهریور تا اسفند ماه و در گیاهان دو و چندساله از زمان خزان برگ تا آخر زمستان می باشد . ( گیاه در هنگام خزان تمام مواد غذایی را در ریشه نگهداری می کند )

ریشه جمع آوری شده باید بدون آفت باشد . همچنین از ریشه های سخت شده ، تیره رنگ ( ریشه پوک و تو خالی ) و فاسد شده نباید استفاده کرد.

6- پوست : زمان جمع آوری پوست های دارویی گیاهان موقعی است که در آوندها جریان شیرابه وجود داشته باشد . اگر بخواهیم پوست ریشه را جمع آوری کنیم باید نمونه هایی را انتخاب کنیم که رشد و نمو کافی را انجام داده باشد .

7- بذر : زمان جمع آوری بذرهای دارویی وقتی است که بذر بطور کامل رسیده باشد که با توجه به نوع گیاه در فصل تابستان و پاییز این عمل انجام می شود .

8- میوه : گیاهان دارویی که میوه آن ها شفت و دارای خاصیت دارویی است به شکل تازه جمع آوری می شوند . ولی میوه هایی که به شکل سته هستند قبل از خارج شدن بذر از میوه جمع آوری می شوند .

9- گیاه کامل : بعضی گیاهان دارویی هستند که تمام قسمت های آن دارویی است زمان جمع آوری آن ها کمی قبل از ظاهر شدن گل یا با مقدار کمی گل می باشد . در جمع آوری گیاهانی که به شکل وحشی در مراتع پراکنده اند باید به این نکات توجه شود :

الف ) حتما تعدادی پایه جهت حفظ نسل گیاه در سال های آینده باقی بماند .

ب) جمع آوری بصورت متوالی (هر سال ) نباشد .

ج) از جمع آوری قسمت هایی از یک گیاه که خاصیت دارویی ندارد باید خودداری شود .

د) در چیدن قسمت هایی از گیاهان دارویی که سرشاخه های گلدارشان خاصیت دارویی دارد حتما باید از قیچی استفاده نمود .

خشک کردن گیاهان دارویی :

1- روش مصنوعی : الف ) با استفاده از تسمه نقاله ب) تسمه های دوار ج) سیلوهای منطبق د) صفحات نوسانی

این روش ها روش هایی هستند که با گرمای مصنوعی ایجاد شده نمونه گیاهی خشک می شود . حسن این روش نسبت به روش طبیعی ، صرفه جویی در وقت است .

2- روش طبیعی : الف ) سالن های بزرگ با دیواره های عمودی ب) سالن ها ی بزرگ فاقد دیواره

در این روش ، تمام قسمت های گیاه به غیر از ریشه باید در سایه خشک شود . ریشه را می توان بعد از بیرون آوردن از زمین به قطعات کوچکتری تقسیم کرده و در زیر نور خورشید خشک نمود . اگر گیاه دارویی کاملا دارویی است بهتر است به حالت آویخته و در سایه خشک شود . در خشک کردن در انبارها و سالن های بزرگ باید به نوع نمونه گیاهی توجه ویژه ای داشته باشیم .

 ویژگی های انبارهای حدود شامل : ا- وسعت زیاد 2- سقف های بلند 3- بین دو دیواره میخ های محکمی وجود دارد و در روی این میخ ها از توری هایی جهت خشک کردن نمونه گیاهان دارویی به خصوص گیاهانی که بطور کامل دارویی هستند استفاده می شود . این انبارهای بزرگ پنجره هایی دارد که موجب تهویه هوا می شود .

انبارهای بزرگ فاقد دیوار در واقع یک چادر بزرگ می باشد . محاسن این انبارها عبارتند از : هزینه کم ، ظرفیت و قابلیت تاسیس در هر مکان .

در این انبارها وسایلی از این قبیل موجود است : – باسکول (قپان ) – کیسه های توری جهت بسته بندی – چرخ های دستی کوچک جهت حمل و نقل – سیم های فلزی – سوزن های درشت و ریز – دفترچه یادداشت – رطوبت سنج – دما سنج – جعبه های مقوایی و فلزی ( برای گل و گلبرگ ) .

طبق تحقیقات به عمل آمده از هر 7 کیلوگرم ریشه تازه ، 2 کیلوگرم ریشه خشک بدست می آید . از هر 7 کیلوگرم غده تازه کمی بیش از 2 کیلوگرم غده خشک بدست می آید .

از هر 1 کیلوگرم جوانه تازه معادل 5/3 کیلوگرم جوانه خشک شده بدست می آید .

از هر 1 کیلوگرم ریشه تازه معادل 3 کیلوگرم ریشه خشک شده بدست می آید .

از هر 1 کیلوگرم برگ تازه معادل 2/2 کیلوگرم برگ خشک شده بدست می آید .

از هر 1 کیلوگرم گل تازه معادل 2 کیلوگرم گل خشک شده بدست می آید .

از هر 1 کیلوگرم گلبرگ تازه معادل 8/ کیلوگرم گلبرگ خشک شده بدست می آید .

اعداد و ارقام فوق نشان می دهد که هر چه قدر اندام جمع آوری شده ، اندام ظریف و حساسی باشد . اولا مقدار آب آن است و ثانیا درصد مواد مؤثره کمتری دارد . بر عکس هرچه قدر اندام ظریف تر و حساس تر باشد استخراج مواد مؤثره و دارویی آن آسانتر است و دسترسی به مواد مؤثره خالص امکان پذیر می باشد .

بعضی از گیاهان دارویی در شرایط خاص زندگی می کنند . شناخت سازگاری این گیاهان نسبت به محیط اطرافشان می تواند کمک مؤثری جهت کشت و اهلی کردن آن ها باشد . این شرایط باید طوری مهیا شود که دقیقا طبق شرایط رویشگاه اصلی گیاه اجرا شود . بطور کلی گیاهان دارویی بر اساس ساختار رویشگاهی به گروه های زیر تقسیم بندی می شوند :

1- درختان دارویی : مانند زبان گنجشک و انواع درختان میوه

2- گیاهان دارویی جنگلی مثل نارون

3- گیاهان دارویی که فقط کنار رودخانه ها زیست می کنند مثل گز و نی ، انواع پونه ها و نعناع

4- گیاهان دارویی حاشیه مزارع مثل شیرین بیان ، تمشک و زرشک

5- گیاهان دارویی کوهستانی مثل آویشن

6- گیاهان دارویی که فقط در آب زندگی می کنند مثل نیلوفر آبی .

شرایط انتقال گیاهان دارویی از مزرعه به انبار :

1- گیاهان دارویی جمع آوری شده با چرخ های دستی و در صورت نبود آن ها توسط کیسه های پلاستیکی با حجم کافی به انبار انتقال داده می شوند .

2- از فشردن و انباشته شدن گیاه خودداری شود .

3- اگر اندام مشابهی از گیاهان دارویی جمع آوری شده باید از مخلوط شدن آنها جلوگیری نمود .

4- از مخلوط شدن گیاهان سمی (گونه های گیاهی خطرناک )   با گونه های دارویی جلوگیری شود .

دستگاه هایی که به شکل مصنوعی نمونه های جمع آوری شده را خشک می کنند به شرح زیر می باشد : 

1- خشک کن سطحی : کاربرد این دستگاه برای تمام گیاهان دارویی و ادویه ای و علوفه ای ، سبزی ها و میوه ها ، قارچ ها و بذرها می باشد . به این شکل که محصول های بدست آمده را در واگن های متحرکی قرار می دهند . در داخل واگن ها هوای گرم وجود دارد که در زمان مشخصی نمونه را خشک می کنند . در این حالت نمونه ساکن است .

2- خشک کن تسمه ای : برای خشک کردن گیاهان دارویی و  ادویه ای کاربرد دارد . نمونه گیاهی بر روی یک تسمه پهن ، پخش شده و نمونه با تسمه شروع به حرکت می کند . در مسیر حرکت باد گرمی بر خلاف جهت حرکت تسمه بر روی نمونه ها می وزد که این امر باعث خشک شدن گیاهان می شود .

3- خشک کن دوار : این نوع خشک کن سریع و حرکت آن به شکل دوار است که به شیوه معلق و دائمی عمل خشک کردن را انجام می دهد . این دستگاه برای نمونه هایی بکار می رود که برگ های آن گوشتی هستند .

4- خشک کردن سیلویی : برای خشک کردن غلات ، رازیانه ، زیره ، گشنیز و به شرط بذرگیری از آن ها بکار می رود . این دستگاه همزمان با خشک کردن محصول و رساندن حداکثر رطوبت نهایی به 8% ، کار می کند . در عین حال عمل بوجاری بذر را نیز انجام می دهد .  

نکات لازم در مورد دستگاه های خشک کن ( طبیعی و مصنوعی ) :

1- مقدار ، تعداد و توان دستگاه ها و فضاهای خشک کن هر کشاورز و یا جمع کننده به حجم سالیانه محصول تازه برداشت شده بستگی دارد .

2- حجم سالیانه گیاه تازه بر حسب وسعت سطح کشت ، انبوهی رشد گیاهان قابل جمع آوری و نیز تعداد انواع گیاهان و اندام های گیاهان کشت شده تعیین می گردد .

3- سطح خشک کن گل ها و برگ ها طبق بررسی های انجام شده باید 1/1 سطح زیر کشت گیاه باشد .

4- سطح خشک کن گیاهان و ریشه ها باید 6/1 برابر سطح زیر کشت یا جمع آوری شده باشد .

5- جهت صرفه جویی در فضا ، نمونه هایی که بذر و میوه آن ها دارویی هستند پس از جمع آوری روی هم انباشته و به آرامی خشک می گردد .

نگهداری و انبارداری گیاهان دارویی : یکی از عوامل مهم در شرایط انبارداری کنترل رطوبت است . عامل بعدی درجه حرارت می باشد . شرایط انبار باید به گونه ای باشد که از ورود موجودات زنده به آن جلوگیری شود . انبار باید ضد حریق باشد .

نویسنده: مریم مرادیان نیری- کارشناس علوم تغذیه

مرزه (Summer savoury) که از گیاهان خانواده نعناع به شمار می ‌رود، در فاصله ماه‌های تیر تا شهریور در ایران به گل می‌ نشیند.مرزه گیاه چند ساله ای است که بومی مدیترانه شرقی و جنوب غربی آسیاست.

قسمت های هوایی به انضمام برگ ها که در بعضی مواقع، فقط قسمت های فوقانی گل دار جمع آوری می گردد، به صورت خوشه ای دسته شده و یا بر روی قاب های چوبی پهن کرده و در سایه و با حرارت مصنوعی کمتر از 4 درجه سانتی گراد خشک می شوند.برگ‎های آن نرم و متقابل و تقریبا بدون دمبرگ و باریک و نوک تیز و پوشیده از کرک و دارای تارهای غده‎ای فراوان اسانس‎ دار است.

فرآوری

اسانس مرزه از تقطیر با بخار آب از برگ ها و سرشاخه های برگدار حاصل می شود. این اسانس مایعی بی رنگ و یا مایل به زرد و دارای عطر و بوی تند و زننده ای و با مزه ای که طعم فلفل را به یاد می آورد، می باشد.این گیاه دارای /8 تا 1/5درصد اسانس به همراه تانن، رزین و موسیلاژ می باشد. اسانس مرزه درصنایع غذایی کاربرد دارد.

کاربرد مرزه

اسانس گیاه مرزه دارای طبیعت گرم و اثرات تقویت کننده معده، تسهیل کننده عمل هضم، ضد نفخ و مُدر ( ادرار آور ) است.برای معالجه اسهال بسیار مناسب است و یک ضدعفونی کننده قوی می باشد.این گیاه را به عنوان چاشنی و ادویه به همراه لوبیا، سالاد فصل، خیار، ماهی، گوشت، کالباس و سوسیس مصرف می کنند.دارویی به تیمیان Thymian در داروخانه های کشور وجود دارد که از گیاه مرزه، آویشن، رازیانه و اکالیپتوس تهیه می شود و دارای اثرات ضد سرفه و خلط آور می باشد.این گیاه در ایران جزو سبزی‎های خوراکی است و به صورت خام و پخته در غذاها مصرف می‎شود.دارای خاصیت بادشکن و همچنین دافع کرم می باشد.به صورت دم کردنی در رفع گرفتگی معده و روده موثر می باشد.

کشف ترکیبات ضد درد در گیاه مرزه

نشریه “پزشکی مستند مکمل و جایگزین” در جدید ترین شماره ماه مارس خود نتایج تحقیقات یک گروه چهار نفری از پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران را به چاپ رسانده که نشان می‌ دهد چهار ترکیب شیمیایی ضد درد در گیاه مرزه وجود دارد.

گیاهی که در این تحقیق استفاده شده با علمی(Satureja hortensis ) “ساتوریا خوزستانیکا” شناخته می ‌شود که محل رویش طبیعی آن در استان‌های خوزستان و لرستان است و در گویش محلی به “مرزه خوزستانی” شناخته می‌ شود.رویش مرزه خوزستانی نه تنها در این استان، بلکه در سایر استان‌های جنوبی تا میانه ایران نیز وجود دارد.آن چه در تحقیق جدید به آن اشاره شده وجود ترکیبات شیمیایی با خواص ضد التهابی و ضد درد در نمونه‌هایی از گیاه است که نه به شکل وحشی، بلکه به صورت دستی کاشته شده‌اند.پیش از این به خواص 2 ترکیب از 4 ?ترکیب شیمیایی موجود در قسمت برگ و ساقه مرزه اشاره شده بود. این دو ترکیب عبارتند از: بتا سیتروزول و اسید اورسولیک. به عنوان مثال ترکیب بتا سیتروزول که در بادام زمینی نیز وجود دارد، منجر به توقف رشد غده پروستات در حیوانات آزمایشگاهی می ‌شود.همچنین گزارش‌های متعددی مبنی بر اثر ضد التهابی اسید اورسولیک برای درمان سوختگی‌ ها و نیز اثر بازدارندگی آن بر رشد تومورها منتشر شده است.خواص ضد التهابی اسید اورسولیک منجر به استفاده وسیع از این ترکیب در صنایع آرایشی شده است.تا کنون گزارش‌های مختلفی درباره وجود انواعی از روغن‌های ضروری در این گیاه به چاپ رسیده است.علاوه بر این، سه گزارش علمی مختلف در ایران در فاصله سال‌های 23 تا 25 میلادی، به خواص ضد التهابی و ضد میکروبی این گیاه اشاره کرده‌ اند.در بین مصارف بومی از گیاه مرزه در ایران می توان به استفاده از آن برای تسکین دندان درد اشاره کرد.

تاثیر مرزه در درمان دردهای عصبی

مصرف مرزه در درمان دردهای عصبی و نرمی استخوان تاثیر دارد.به گزارش ایسنا،‌ اگر روزانه 1 گرم مرزه در 5 گرم آب جوشانده شود و تا 5 روز مصرف گردد، علاوه بر این که باعث تقویت معده می‌ شود، در رفع زخم روده نیز موثر است.همچنین حمام ( بُخور ) جوشانده برگ های گیاه مرزه در رفع دردهای روماتیسمی ، عصبی و نرمی استخوان نیز موثر است.

اثرات ضد انعقادی خون گیاه مرزه

محققان تاثیر گیاه مرزه را بر افزایش فعالیت فاکتورهای انعقادی خون در حیوانات آزمایشگاهی نشان دادند.تحقیقات این پژوهشگران نشان می دهد که مصرف سه بار در روز گیاه مرزه و هر بار به میزان 5 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، موجب افزایش پروترومبین (PT) و پارشیال پروترومبین (APTT) فعال شده می گردد که هر دو از فاکتورهای انعقادی خون می باشند.

کاهش چربی خون

یک طرح تحقیقاتی که در آزمایشگاه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی لرستان به مدت یک سال انجام شد، نشان داده است که گیاه “مرزه” با علمی “ساتوریا خوزستانیکا” اگر درست مصرف شود، مانند داروهای شیمیایی میزان چربی خون را در بدن انسان کاهش می دهد.لازم است پژوهشگران گیاه را پس از تبدیل به پودر، به شکل کپسول خوراکی درآورند تا برای کنترل چربی خون افراد بیمار از آن استفاده کنند.گیاه مرزه ، وزن را کاهش می دهدبه گزارش شبکه خبر، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی لرستان با بررسی گروهی از افراد چاق دریافتند، افرادی که از رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاهی حاوی مرزه استفاده می کنند، در کاهش وزن خود موفق تر از افرادی هستند که فقط رژیم غذایی کم کالری مصرف می کنند. پژوهشگران با توجه به نتایج این بررسی که در مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شد، برای کاهش وزن، رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاه مرزه را توصیه می کنند.

مهمترین ترکیباتی که در گیاهان دارویی به عنوان ماده مؤثره می شناسیم عبارتست از :

اسانس – رزین – تانن – موسیلاژ – ساپونین – گلوکزیدها – هیدرات های کربن – لعاب ها – انواع اسیدها و .

اسانس “Essential oils” :

طبقه ای از روغن های فراری هستند که جنبه گیاهی دارند و شامل ترکیبات شیمیایی سنگین ، فرار و چرب می باشند . در اصل وجود بوی خوش از اندام های این گونه گیاهان یا مزه آن ها بدلیل وجود این اسانس ها می باشد . اسانس ممکن است بطور مستقیم توسط پروتوپلاسم گیاه که به شکل تجزیه ی مواد رزینی سلول ها یا هیدرولیز گلوکزیدها حاصل می شود بوجود آید . محل تشکیل و جایگزینی روغن های فرار در گیاهان به تیره های مختلف بستگی دارد . به عنوان مثال در گیاهان تیره نعناع ، اسانس ها در تارهای ترشح کننده گیاه و در چتریان در لوله های روغنی و در گل محمدی در گلبرگ و قرار دارد . وزن مخصوص اسانس کمتر از آب می باشد و به جز مواردی کم ، بر روی آب مانند لکه های چربی قرار می گیرند . اسانس به علت تبخیر در اثر مجاورت هوا در ظرف های سر بسته نگهداری می شود . در حالت عادی کلیه ی روغن های فرار به اسانس ها معروف هستند . اسانس در اولین مرحله جداسازی بی رنگ است ولی به محض اینکه در معرض هوا قرار می گیرد تغییر رنگ می دهد . یکی از موارد دیگری که در مورد اسانس ها باید در نظر بگیریم اینست که معمولا اسانس را در ظرف های تیره رنگ نگهداری می کنند چون تابیدن نور بطور مستقیم از خاصیت کیفی اسانس به شدت می کاهد . اسانس در الکل ، محلول است . ساختمان شیمیایی اسانس ها شامل استرها ، آلدئید ها ، الکل ها ، فنولیدها ، ستن ها و ترپن ها می باشد .

عوامل مؤثر در تولید کمی و کیفی  اسانس ها :

1- خاک مزرعه (محل کشت ) : اثر مستقیم بر روی میزان کمی اسانس دارد .

2- ارتفاع ، شیب و جهت محل مورد نظر اثر مستقیم بر روی کیفیت اسانس دارد .

3- سن گیاه بر کیفیت اثر مستقیم و غیر مستقیم دارد .

4- نحوه بهره برداری

5- نحوه انتقال

6- نحوه انبار داری

7- زمان بهره برداری

8- روش های خشک کردن

اسانس بطور کلی برای گیاه مفید است به این صورت که در جایی باعث جذب حشرات مفید و در جایی باعث دفع موجودات مضر می شود .

کاربرد اسانس : اسانس بطور کلی در صنایع داروسازی ، عطر سازی ، بهداشتی ، غذایی و مصارف فنی (اکثر حلال هایی که وجود دارد ) ، لوازم التحریر و استفاده می شود . استفاده بیش از حد از اسانس باعث بروز عوارض جانبی مانند تحریک دستگاه گوارش ، تهوع ، استفراغ و اسهال می گردد . بطور کلی بوی ناشی از اسانس ها از دو ترکیب اسانس ، شامل ترکیبات اکسیژنه و ترکیبات هیدروکربن ها می باشد . اگر اسانسی دارای ترکیبات هیدروکربنی باشد مانند آلدئیدها ، الکل ها ، اترها و زمان طولانی تری بوی اسانس باقی می ماند. از اسانس هایی که زیاد با آن در ارتباطیم اسانس میوه لیمو است . این اسانس بدلیل داشتن ترکیبات هیدروکربنه که مسئول بوی اسانس ها می باشد به محض اینکه در معرض هوا قرار می گیرد خراب می شود و مزه آن از شیرینی به تلخی می گراید .

بطور کلی ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس ها به شکل زیر طبقه بندی می شوند :

1- هیدروکربن ها 2- الکل ها 3- آلدئیدها 4- ستون ها 5- استرها 6- فنول ها 7- اکسیدها 8- ترکیبات ازت دار 9- ترکیبات گوگردی

بطور کلی اسانس ها به دو شکل کمی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند . جهت اندازه گیری مقدار اسانس ها بطور کلی 5 روش وجود دارد :

الف) روش تقطیر : که به چهار شکل مورد استفاده قرار می گیرد : 1- تقطیر با آب 2- تقطیر باآب و بخار 3- تقطیر با بخار 4- تقطیر با آب و همزمان با یک حلال

هدف از روش تقطیر اینست که سطح تماس آب را با مواد مؤثره گیاه زیادتر کرده و در نهایت باعث جابجا شدن اسانس از جای خود به جایی که مورد نظر ماست می شود .

ب) روش خراش ، فشار و تیغ زدن : بعضی از اسانس ها زمانی که حرارت می بینند تجزیه می شوند که برای استخراج آن ها باید از روش خراش دادن ، فشار و تیغ زدن استفاده شود . این روش شامل دو نوع روش اسفنجی و روش تیغ زدن و سوراخ کردن اندام مورد نظر می باشد . بطور کلی این روش برای گونه های گیاهی انتخاب می شود که اندام های گوشتی دارند.

ج) روش استخراج با حلال : با توجه به نوع اسانس از دو نوع حلال فرار و حلال غیر فرار استفاده می شود . اگر گیاه دارای ترکیبات اسانسی باشد که اگر با حلال ترکیب شود جداسازی آن سخت باشد از حلال های فرار استفاده می شود .

د) استخراج با استفاده از آنزیم های هیدرولیز کننده : معمولا این روش برای گروهی از اسانس ها استفاده می شود که منشا گلوکزیدی دارند ( مثل بادام تلخ ) .

هـ) استخراج اسانس به روش دی اکسید کربن : در اسانس هایی که منشا ترپنی دارند از این روش استفاده می شود .

در روش کیفی بطور کلی جهت جداسازی ترکیبات مختلف اسانس از دو روش طیف سنجی جرمی و کاراماتوگرافی گازی استفاده می شود . در ایران از روش دوم استفاده می شود که یک روش فیزیکی است که جهت جداسازی ، شناسایی و اندازه گیری اجزای فرار استفاده می شود . برای مثال برای جداسازی ترکیبات مختلف بنزن از روش تقطیر نمی توان استفاده کرد زیرا این روش باعث تجزیه ترکیبات مختلف در این ماده شیمیایی می شود در صورتی که در عرض چند دقیقه با این روش می توان ترکیبات مختلف را از هم جدا سازی کرد . برسی هایی که روی نفت خام انجام شده نشان داده که توانسته اند تا 2 جزء مختلف شیمیایی را جداسازی نمایند . یکی از کاربردهای دیگر این روش در تعیین میزان آلودگی هوا می باشد . این روش اولین بار در سال 1952 توسط آقای جیمز مارتین برای جداسازی مقادیر کم اسید چرب استفاده گردید . روش کاراماتوگرافی گازی شامل یک فاز متحرک که یک گاز است و یک فاز ساکن که یک ماده جاذب جامد یا مایع پوشش داده یا دارای پیوند بر روی یک دیواره ستونی شکل می باشد . اگر فاز ساکن ، جامد باشد ، روش را کاراماتوگرافی گاز – جامد (G.S.C) می گویند و اگر فاز ساکن ، مایع باشد ، روش را کاراماتوگرافی گاز _ مایع (G.L.C) می گویند . هر دو روش در تجزیه اسانس ها کاربرد دارد و لی از روش G.L.C استفاده می شود . جداشدن مواد در ستون نظیر فرآیند استخراج است . اگر نمونه ای که می خواهند تجزیه کنند گازی شکل باشد ، نمونه را از نزدیکی های بالای ستون وارد دستگاه می کنند و اجزای آن بر حسب ضریب توزیع بین دو فاز مایع و گاز تقسیم می شود . مرحله ی متحرک یا همان مرحله گاز معمولا استفاده از گاز بی اثر است تا به فاز ساکن ، انحلال یا واکنش نشان دهد . معمولا از گاز هیدروژن یا هلیم برای این مرحله استفاده می شود .در دمای ثابت ، فشار و سرعت جریان گاز را بطرف ستون با تنظیم کننده ای ثابت نگه می دارند . اگر نمونه به شکل مایع باشد با یک سرنگ نمونه به دستگاه تزریق می شود . . اگر نمونه اسانس به صورت جامد باشد باید ابتدا در یک حلال فرار حل و سپس تزریق شود و اگر نمونه گازی شکل باشد باید حجم بیشتری را به دستگاه تزریق کرد . نمونه بعد از تزریق در نتیجه گرمای حاصل از سیستم الکتریکی ، تبدیل به گاز می شود و با گاز حامل مخلوط شده و به طرف ستون می رود در نتیجه اجزای موجود در نمونه بر حسب تمایلی که ستون برای نگهداری آن ها دارد از یکدیگر جداشده و بوسیله عبور گاز حامل ، اجزا جدا می شود و به عبارت دیگر حالتی که ستون برای نگهداری یا آزاد سازی ترکیب مورد نظر دارد ، اجزا را از هم جدا می کند . تشخیص اجزای بدست آمده از روی زمان بازداری ان ها صورت می گیرد به این ترتیب که هر جسمی شرایط ثابتی دارد و با در دست داشتن استانداردهای اجزای سازنده اسانس ها ، عمل تشخیص صورت می گیرد . زمان بازداری در این روش ، فاصله زمانی بین تزریق تا ایجاد حداکثر پیک در محور زمان گفته می شود و تابعی از حرارت ستون ، سرعت گاز حامل ، میل ترکیبی مابین نمونه و مرحله ساکن و وزن مرحله مایع می باشد .

کشت و اهلی کردن طی سه مرحله انجام می گیرد : مرحله اول اهلی کردن گونه های وحشی است . مرحله دوم اهلی کردن گونه های زراعی و انتقال به محل های جدید است . مرحله سوم اصلا ح گونه های اهلی شده جهت تولید محصولات جدید است .   

طبق نظریه انجمن علوم و تکنولوژی آمریکا ، اهلی کردن گیاهان طی 7 مرحله انجام می گیرد :

1- جمع آوری ژرم پلاسم ها 2- ارزیابی ژرم پلاسم ها 3- مطالعات شیمیایی و کاربردی 4- ارزیابی زراعی و باغبانی 5- اصلاح نباتات 6- تولید و فرآوری در مقیاس زیاد 7- تجاری ساختن

پارامترهای تولید از زمان کاشت تا برداشت گیاهان دارویی :

الف) سرمایه گذاری ثابت : شامل حفرچاه ، خرید پمپ ، خرید موتور ، احداث موتورخانه ، احداث حوضچه ، احداث کانال های آبرسانی ، اجرای سیستم های آبیاری و هزینه های متفرقه می شود .

ب) سرمایه گذاری های متغیر : شامل گازوئیل ، برق مصرفی ، روغن و هزینه های متفرقه می شود .

ج) هزینه های کاشت : شامل شخم ، دیسک ، کرت بندی ، کود حیوانی ، هزینه علف کش و کود های شیمیایی ، مقدار بذر ، هزینه های کود پاشی ، هزینه های کارگری و هزینه های اجاره زمین می شود .

د) هزینه های برداشت : شامل برداشت محصول (درو) و خالص سازی محصول می شود .

بطور کلی در یک زمین که اختصاص به تولید گیاهان دارویی دارد ، کلیه درآمدهای حاصله به عنوان درآمد ( سود ناخالص) در نظر گرفته می شود . جهت بدست آوردن سود خالص ، درآمد ناخالص را منهای هزینه ها می کنیم .

قوه یه : هر چه درصد قوه یه باشد میزان بذر مصرفی کمتر است .

درصد خلوص : هرچه باشد میزان بذر مصرفی کمتر است .

بطور کلی کشت گیاهان دارویی در پاییز و اوایل بهار صورت می گیرد . اگر گیاه گرامینه باشد در پاییز و اگر لگوم باشد در بهار کشت می شود .

گیاه باریجه (Ferula gammosa) :

گیاهی است که در سطح مراتع بصورت بذر پاشی کشت می شود . شرایط رویشگاهی این گیاه در مناطقی است که ارتفاع از سطح دریا از 2 متر به بالا می باشد . در مناطقی که این گیاه به شکل پایه های وحشی وجود دارد به عنوان مراتع ییلاقی شناخته می شود . باریجه جزء گیاهان مونو کارپیک است . (گیاه مونو کارپیک گیاهی است که در کل دوره حیات ، فقط یکبار گل می دهد ) یک گیاه چند ساله بوده و طول دوره عمر آن 7 سال می باشد و بعد از به گل رفتن کاملا از بین می رود . گیاهی است که با توجه به شرایط رویشگاه ارتفاع .8 تا 3 متری دارد . دارای ساقه های ضخیم بوده و برگ هایی به طول 3 سانتیمتر به رنگ سبز و منقسم دارد . گل های آن زرد رنگ ، گل آذین چتر که شامل چترهای اصلی که دارای 6 تا 12 پایه و فاقد گریباند هستند و چترهای فرعی که پایه های بسیار کوچک دارند می باشد . میوه ، بیضی شکل و دراز بطوریکه در کناره ها باریک است وجود دارد . این گیاه دارویی جزء گیاهان شیرابه دار بوده و شیرابه این گیاه در بازار تحت عنون باریجه خرید و فروش می شود . شیرابه گیاه باریجه دارای طعم تلخ بوده و گس مانند است . به سهولت در داخل آب حل نمی شود ( حدود 25% آن می شود ) . با تجزیه شیمیایی که روی شیرابه این گیاه انجام شده ، دارای 5/9% اسانس ، 5/63% رزین و 27% صمغ می باشد . مرغوبیت باریجه از درصد خاکستری که در اثر سوختن به جای می ماند بدست می آید . معمولا درصد خاکستر نباید بیش از 1% باشد . بطورکلی در بازار ، باریجه را به شکل ممتاز ، درجه 1 ، درجه 2 و درجه 3 خرید و فروش می کنند . در نوع ممتاز آن حداکثر 1% خاکستر وجود دارد . در نوع درجه 1 ، 11 تا 25% ، درجه 2 ، 26 تا 5% و درجه 3 ، 36 تا 5% خاکستر وجود دارد . جهت خارج کردن اسانس از روش تقطیر با بخار آب استفاده می شود . از باریجه در روستاهای اطراف شهر شیراز جهت ضدعفونی کردن جوی های اطراف مزارع استفاده می شود. مصارف دیگر این گیاه شامل : رفع درد معده ، تقویت کننده ، ضد تشنج و و مصارف صنعتی آن در چسب سازی و برای چسباندن الماس های گران قیمت استفاده می شود . کاربرد صنعتی دیگر این گیاه در نساجی ، چاپ و می باشد .

برداشت گیاه باریجه : با توجه به اینکه این گیاه یک گیاه مونوکارپیک است معمولا بهترین موقع برداشت در سن 5 سالگی گیاه می باشد. در هنگام برداشت باید به این نکته توجه شود که پایه هایی که در سال آخر زندگی هستند ، نباید تیغ زده شوند تا عمل تولید بذر انجام گیرد . بطورکلی دو نوع تیغ بر روی غده زده می شود . 1- مماسی 2- دال شکل .

تیغ مماسی در آباده شیراز زده می شود به این صورت که اطراف یقه گیاه را کنار می زنند و با یک چاقوی تیز ، سطح بیرونی غده را به ضخامت 2 میلی متر برش طولی می دهند . پس از گذشت 2 تا 3 روز ، شیرابه ای از غده بیرون می آید که در مرحله اول رنگ سفید داشته و با قرار گرفتن در معرض هوا ، رنگ قهوه ای به شکل عسل به خود می گیرد . این برداشت ، پس از تیغ زدن ، 4 تا 5 مرتبه انجام می گیرد .

روش دال شکل که روش عرضی نیز یده می شود در نواحی فیروز کوه استفاده می شود . به این صورت که غده گیاه به شکل عرضی تیغ می خورد . در روش عرضی میزان تولید شیرابه است . عیب روش عرضی اینست که در موارد باعث خشک شدن و از بین رفتن گیاه می شود .

روش دیگر روش نر بری است . این روش زمانی استفاده می شود که محور گل آذین گیاه ظاهر شده است و در فرهنگ عامه مردم ، پایه های نر یده می شوند . بر همین اساس قسمت گل آذین را قطع می کنند و قسمت بالایی را تیغ می زنند و شیرابه خارج شده را جمع آوری می کنند . پس از این عمل با فاصله مشخصی روی غده را تیغ می زنند . این عمل ادامه پیدا می کند تا تمامی قسمت های غده ، تیغ خورده می شود و شیرابه بطور کلی استخراج می شود . این روش شیرابه خوبی را تولید می کند ولی پایه گیاهی را بطور کلی نابود می کند .

نکته : گیاه باریجه در مناطقی که تیغ زده می شود ، حداقل باید 2 سال استراحت داده شود .

با برآورد انجام گرفته ، هر بوته 5 تا 15 گرم ، تولید محصول می کند . بهترین زمان کاشت گیاه آبان و آذر ماه است . دوره رویش این گیاه از نیمه دوم فروردین شروع شده و تا نیمه اول تیر ماه ادامه دارد . زمان بهره برداری ( تیغ زدن ) از اواخر تیرماه تا اواخر شهریور ماه می باشد . زمان گلدهی این گیاه با توجه به شرایط منطقه از 15 اردیبهشت تا اواخر تیرماه ادامه دارد .

گیاه آنغوزه (Prangos ferulaceae) :

گیاهی است که استفاده چند جانبه ( علوفه ای ، دارویی و حفاظت خاک ) دارد . دارای ارزش غذایی بالا بوده و به سادگی مستقر می شود و تولید علوفه بالایی دارد . خصوصیات گیاهشناسی آن عبارتست از :

گیاه علفی چند ساله به ارتفاع 8 تا 2 سانتیمتر ، یکپایه ، از خانواده چتریان که در ایران در حال حاضر 15 گونه آن شناسایی شده است . رویشگاه اصلی آن در مراکز زاگرسی قرار دارد .

اسامی مختلف فارسی به این گیاه داده شده است مانند : آنغوزه ، سیاه آلو ، زرد آلو ، چغالو ، لوگند و . ریشه  این گیاه ضخیم و در قسمت یقه الیاف فیبر مانند دو ردیفه ای قرار دارد .ریشه این گیاه قادر است تا عمق یک متری نفوذ کند . ریشه ابتدا به صورت راست به طرف اعماق زمین رشد کرده و از عمق 22 سانتیمتری انشعاباتی از خود ایجاد می کند . قسمت ریشه اصلی حالت متورم شده دارد که از قسمت های دیگر به راحتی قابل تشخیص است . دلیل این تورم ، انباشته شدن مواد غذایی زیاد در این قسمت می باشد . ساقه گیاه 6 تا 8 سانتیمتر است که بر روی آن شیارهای موازی در طول ساقه وجود دارد . ساقه در نزدیکی سطح زمین با غلافی پوشیده شده است . در قسمت رویشی این گیاه ، آوندها و لوله های ترشحی فراوان وجود دارد که از آن شیره و اسانس استخراج می شود . برگ گیاه سبز و فاقد کرک است که به ندرت زبر است . شکل برگ تخم مرغی و کناره های برگ مضرس است که در هنگام خزان به رنگ قرمز در می آید. پهنای برگ 3 تا 5 سانتیمتر است که 3 تا 5 عدد برگ مرکب از طوقه ی گیاه خارج می شود . برگ های تازه بدلیل طعم طبوع مورد استفاده دام قرار نمی گیرد . این گیاه به شکل خشک شده مورد استفاده قرار می گیرد . گل آذین ، چتر مرکب و زرد رنگ است و دارای 5 گلبرگ و 5 کاسبرگ می باشد . یکی از خصوصیات ویژه در این گیاه اینست که گل نر و ماده جدا ولی بر روی یک پایه قرار دارند . فصل گلدهی ، اردیبهشت ماه تا تیر ماه است. تولید بذر هر بوته 17 عدد است و وزن هزاردانه آن 83 گرم است . از آفاتی که به این گیاه حمله می کنند ، سوسک بذر خوار است . یکی از اشکالات بذر این گیاه اینست که به دلیل اینکه ماده ذخیره شده داخل بذر ، از نوع چربی است ، باعث می شود به شدت قوه یه آن کاهش پیدا کند ، بطوریکه ممکن است در طول یکسال تا 5% قوه یه خود را از دست بدهد . از طرف دیگر بذر این گیاه دارای دوره خواب است که با تیمار سرما برطرف می شود . این سرما باید طی 2 ماه بر روی بذر اعمال شود .

استفاده دارویی : آنغوزه بطور کلی در بازار به دو شکل اشکی و توده ای است . نوع اشکی ( دانه ای ) مرغوبیت بیشتری دارد که در مجاورت هوا به رنگ بنفش و سپس قهوه ای در می آید ولی نوع توده ای آن رنگ های متفاوتی دارد . از این ماده دارویی به عنوان مسکن درد دندان و گزندگی جانوران و اسانس آن جهت میکروب زدایی و استفاده می شود. اسانس آن دارای 3 نوع ترکیب متفاوت است . اسانس در شاخه ، برگ و میوه وجود دارد ، بطوریکه باعث معطر شدن گیاه می شود .

روش کاشت : ابتدا دوره خواب را می شکنند .  ( توسط سرما دهی در دمای 5- درجه سانتیگراد به مدت 2 ماه ) فصل کشت آن پاییز است . اگر دوره خواب بذر شکسته شده ، بهتر است در اسفند ماه کشت شود . روش کاشت به شکل دستی و پخش کردن بذر در سطح زمین می باشد که حدودا 2 سانتیمتر خاک باید روی بذر قرار بگیرد . فاصله ردیف های کاشت 6 الی 8 سانتیمتر و تعداد بذر 3 تا 5 عدد در هر کپه می باشد .

گیاه پنیرک (Malva sylvestris) :            

گیاهی است دو ساله از خانواده پنیرک (Malvaceae) . ساقه به ارتفاع 5/ تا 2/1 متر ، ریشه سفید رنگ و گوشت دار دارد . برگ ها حالت پنجه ای مانند ، منقسم و دارای 5 تا 7 لوب می باشند . برگ ها دندانه دار و دمبرگ ها دراز است که جداسازی گونه های مختلف آن از همین دمبرگ ها صورت می گیرد . دارای گل هایی به رنگ آبی مایل به بنفش و منقوش به خطوطی ارغوانی رنگ می باشد . قسمت دارویی این گیاه ، برگ ، گل و ریشه است . تکثیر گیاه در مرحله اول با بذر ( پاییز و بهار کاشته می شود ) و بعضی از مواقع با روش خوابانیدن و قلمه زدن انجام می شود . گیاه پنیرک بدلیل داشتن ریشه راست ، در زمین هایی قابل کشت است که خاک شخم عمیق خورده باشد و عمق مناسبی داشته باشد . گیاهی است که میزان رطوبت زیادی نیاز دارد . کودهای لازم برای پرورش گیاه پنیرک در پاییز و در محل خزانه قبل از کشت به خاک داده می شود . اگر فصل کشت پاییز باشد بدلیل اینکه گیاه مقاومت کمی در مقابل سرما دارد با قشر نازکی از کاه ، سطح مزرعه را می پوشانند تا فصل سرما را سپری کند . در فصل بهار نهال های جوان به زمین زراعی اصلی منتقل می شوند . شیارهای در نظر گرفته شده باید از یکدیگر 12 سانتیمتر فاصله داشته باشند و فاصله هر پایه تا پایه بعدی 8 سانتیمتر باشد . پس از انتقال گیاه به زمین زراعی ، معمولا با کودهایی که به حالت محلول و مایع در آمده اند ، زمین را آبیاری می کنند . جمع آوری پنیرک باید تدریجا و قبل از باز شدن کامل در فاصله ماه های خرداد و تیر صورت گیرد . از هر پایه پنیرک ، 2 گرم گل و در هر هکتار 12 پایه گیاه کشت می شود که بطور کلی در هر هکتار 24 کیلوگرم گل بدست می آید . اثرات دارویی آن شامل نرم کنندگی سینه ، رفع ناراحتی های جلدی و برگ های پخته شده آن جهت مصارف غذایی کاربرد دارد .

گیاه زعفران (Crocus sativus) :

گیاه دارویی است که قسمت دارویی آن کلاله می باشد . به عنوان تقویت کننده ، معطر ساختن و رنگین نمودن غذاها استفاده بیشتری دارد . منشا اصلی این گیاه آسیاست . گیاهی است پیاز دار و چند ساله از تیره زنبق . ساقه به ارتفاع 1 تا 3 سانتیمتر ، برگ ها باریک و دراز ، گل ها بنفش یا ارغوانی ، کلاله به رنگ قرمز و حدودا نارنجی است . دارای بوی معطر که در بازار به عنوان زعفران خرید و فروش می شود . تکثیر آن توسط پیاز انجام می شود . ابتدا پیاز را از خاک بیرون آورده و خشک می کنند و در ماه های تیر و مرداد در زمین هایی با بافت نسبتا رسی و کود دار انجام می شود . پیازها در 4 ردیف به نحوی کاشته می شوند که فاصله هر پایه با پایه بعدی حدود 5 سانتیمتر باشد . در سال اول و دوم ، محصول دهی گیاه کم است ولی از سال سوم علاوه بر اینکه محصول آن افزایش پیدا می کند ، ایجاد پیازهای جانبی هم می کند ، بطوریکه از سال سوم به بعد علاوه بر زعفران ، کشاورز می تواند پیاز آن را هم بفروشد .در بعضی از مزارع ، با گیاهان خانواده بقولات نیز بطور مشترک کاشته می شود . پس از کاشت پیاز ، ابتدا برگ ها و پس از مدت زمان کوتاهی گل ها ظاهر می شوند . برای کشت ، بهترین نوع پیاز ، پیاز دو ساله است. کشوری که در حال حاضر به صورت انبوه در کشت زعفران فعالیت دارد ، کشور اسپانیا است . هر 4 سال یکبار گیاه را در زمین های زراعی کشت می کنند . با توجه به پیازهای زیادی که این گیاه تولید می کند ، اولا قابلیت تولید نشا را دارد و ثانیا کل سطح مزرعه را پوشش می دهد . در موقع برداشت محصول ، ابتدا گل ها را می چینند ، سپس کلاله گل ها را جدا و حتی المقدور از خامه جدا می کنند . چیدن گل های زعفران باید صبح و قبل از ساعت 1 انجام شود . خشک کردن کلاله ها معمولا در آبکش هایی که دارای منافذ مناسب هستند و به شکل آویخته هستند ، انجام می شود . برای خشک کردن کلاله ها گرما باید در حد معینی باشد . اگر گرما زیاد باشد ، باعث تغییر رنگ و سیاه شدن کلاله می شود و این امر از مرغوبیت و بازار پسندی آن می کاهد . اگر گرما کم باشد ، چون کلاله قسمت ظریفی از گیاه است ، قارچ و کپک آن را از بین می برد . از هر 77 کیلوگرم کلاله تازه ، 1 کیلوگرم کلاله خشک بدست می آید . زمان جمع آوری اوایل مهر تا اواخر مهر می باشد .

گیاه کاسنی “Cichorium intybus” :

گیاهی است که تاریخ استفاده از آن به قبل از میلاد مسیح برمی گردد که در آن زمان توسط اطبای محلی جهت درمان بیماری های زیادی تجویز می گردید . در حال حاضر نیز ، ارزش و اهمیت خود را از دست نداده است . این گونه ، واریته های مختلفی در ایران دارد . گیاهی است تک پایه ، دارای ریشه قطور از تیره کاسنی ( کمپوزیته) . ویژگی این خانواده اینست که مجموعه گل روی سطح صافی به نهنج قرار دارد . در خانواده کاسنی سه نوع گل وجود دارد : 1- زبانه ای 2- لوله ای 3- زبانه ای – لوله ای .

ساقه گیاه کاسنی 5/ تا یک متر است . برگ های آن در ناحیه قاعده ساقه عموما دراز و دارای بریدگی می باشند ولی در قسمت های انتهایی برگ ها عموما کوچک می باشند . گل آذین ، کاپیتول های مرکب از گل زبانه ای و گل ها معمولا به رنگ آبی است . فصل گلدهی اواخر تیرماه تا اواخر شهریور ماه است . از ساقه گیاه در صورت شکستگی ، شیرابه سفید رنگی از ساقه بیرون می آید که طعم تلخ و گس مانندی دارد . تکثیر کاسنی از طریق میوه گیاه انجام می شود . قوه یه 5 تا 6 سال حفظ می شود . در زمین های نسبتا مرطوب رشد کرده و مناسب ترین فصل برای کشت آن فروردین ماه می باشد . در هر هکتار حدود 5 کیلوگرم بذر نیاز است . ارتفاع گیاه به 4 تا 5 سانتیمتری که می رسد عملیات وجین آغاز می شود. برگ های کاسنی در مرداد ماه جمع آوری و در هوای آزاد خشک می شود . با برآوردهای بعمل آمده از هر هکتار 1 تا 15 کیلوگرم برگ خشک بدست می آید . جهت جمع آوری ریشه ها بهترین زمان آبان ماه است . برای اینکه عملیات خارج سازی ریشه راحت تر و همچنین رشد طولی ریشه شود از خاک با بافت متوسط (لومی ) استفاده می شود . مصارف این گیاه به این شرح است که در کشورهای اروپایی به خصوص کشور فرانسه ، ریشه های این گیاه را بو داده و از آن نوعی قهوه  تولید می شود . مصارف پزشکی از قبیل استفاده در تصفیه خون و تب بر  دارد .

گیاه اسفرزه : “Plantago psyllium”   

گیاهی است علفی ، یکساله ، از تیره بارهنگ ، دارای ساقه 1 تا 3 سانتیمتری ، دارای گل های مجتمع به صورت سنبله ای فشرده ، برگ های باریک و دراز و میوه شکوفا دارد . میوه دو خانه ای و محتوی یک دانه در هر خانه . دانه کوچک ، لغزنده و خرمایی رنگ می باشد . تکثیر بوسیله دانه در زمین های شنی قابل نفوذ انجام می شود . جهت کاشت ابتدا شیارهایی به عمق 4 تا 5 سانتیمتر به فواصل 6 سانتیمتر حفر می شود . چون بذر خیلی کوچک است بعد از اینکه عمل کاشت انجام می شود .  یک غلطک ملایم بر روی خاک زده می شود .  چون هر چه خاک سطح تماس بیشتری با بذر داشته باشد ، عمل انتقال رطوبت به خوبی انجام میشود . فاصله هر پایه با پایه بعدی 1 تا 15 سانتیمتر است . میزان کود مصرفی 2 کیلوگرم در هکتار اوره می باشد .حداکثر عمق کاشت حدود 2 سانتیمتر می باشد . بذر گیاه جهت تسهیل کنندگی عمل دفع ، برگ آن جهت التیام زخم ها استفاده می شود . از لعاب دانه جهت رفع ورم چشم و در صنایع پارچه سازی جهت آهار پارچه استفاده می شود. گیاه اسفرزه دارای گلوکزیدی به اوکوبین و نوعی هیدرات کربن به گزیلین می باشد . دانه اسفرزه در حدود 1% موسیلاژ دارد .

گیاه مریم گلی “Salvia officinalis” :

اسانس گیری از این گیاه از قرون 15 و 16 میلادی تا کنون بین مردم رواج داشته است . گیاهی است از خانواده نعناع ، اسانس به رنگ سبز با بوی مخصوص ، ساقه ها چهار گوش ، منشعب به ارتفاع 3 تا 6 سانتیمتر ، برگ ها متقابل و به رنگ سبز روشن ، گل ها به رنگ آبی مایل به بنفش و مجتمع به صورت دسته های 3 تا 4 تایی ، برگ و ساقه این گیاه پوشیده از کرک است . روش های تکثیر ، دانه ، قلمه و خوابانیدن می باشد که اکثرا با بذر انجام می شود . تکثیر روش به قلمه زدن در اسفند ماه یا آذر ماه انجام می شود که بعد از اینکه قلمه ها کاملا ریشه دار شدند به زمین اصلی انتقال داده می شوند. جهت تکثیر با دانه در فصل بهار اقدام می شود. بذر این گیاه در شرایط مناسب تا 7 سال قوه یه خود را حفظ می کند . یکی از ویژگی های دیگر این گیاه اینست که می توان از قطعات مختلف ریشه جهت تکثیر استفاده نمود . هر 3 کیلوگرم ساقه سبز برگ دار یا گل دار این گیاه معادل یک کیلوگرم اسانس تولید می کند . زمان جمع آوری برگ گیاه خرداد و تیر ماه است . سرشاخه گلدار گیاه بعد از باز شدن گل جمع آوری می شود . زمین در نظر گرفته ، جهت کاشت باید اصلاح شده باشد . در زمین های اصلاح شده و حاصلخیز و مرطوب انجام می شود . اثرات دارویی این گیاه نیرو دهنده یا تقویت کننده ، مدر ، تسهیل کننده عمل هضم ، رفع ضعف مفرط ، ضعف اعصاب و می باشد . برگ گیاه مصرف ادویه ای دارد . همچنین از اسانس این گیاه جهت ساخت علف کش استفاده می شود .

گیاه اسطوخودوس “Lavandula vera” :

اسطوخودوس گیاهی است که در زمین های آهکی به خوبی رشد می کند ، پرورش این گیاه جهت استفاده از اسانس آن است . گیاهی است چند ساله ، غیر علفی و همیشه سبز از تیره نعناع که ارتفاع ساقه آن تا 6 سانتیمتر می رسد . گل ها مجتمع به رنگ آبی که در راس ساقه قرار دارند . شرایط متفاوت زیستی به خصوص درجه حرارت و رطوبت و مشخصات جنسی زمین تغییرات محسوس و قابل توجهی را در گیاه مذکور  بوجود آورده است که منجر به پیدایش دو فرم متمایز که یکی دارای عطر بیشتری است گردیده است . بطور کلی جنس زمین ( خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ، کودها و علف های هرز ) تاثیر بسزایی در کیفیت محصول ایفا می کند . روش مرسوم تکثیر این گیاه از طریق قلمه زدن است . ابتدا قلمه ها در محل مناسبی مانند گلخانه ها ، برگ دار و ریشه دار می شود ، سپس به زمین اصلی منتقل می شود . از طریق بذر و خوابانیدن نیز این گیاه قابلیت تکثیر دارد . در هر هکتار زمین 125 پایه ( قلمه ) از این گیاه کاشته می شود . از هر پایه مرغوب گیاه 5 گرم سرشاخه گلدار و از هر هکتار 5 کیلوگرم گیاه بدست می آید . کود لازم 7 کیلوگرم فسفات و 2 تا 35 کیلوگرم در هکتار نیترات سدیم قبل از کشت استفاده می شود . با بررسی های بعمل آمده ، آب و هوا ، ارتفاع محل ، جنس زمین و نوع واریته در ایجاد محصول مرغوب و فراوان تاثیر دارد . آفتی به “Sophoronia humerella” جزء آفات اصلی این گیاه است .

جلسه هشتم

گیاه رزماری “Rosmarinus officinalis” :

گیاهی است که اعضای هوایی آن ارزش دارویی دارد . از این گیاه با توجه به اینکه همیشه سبز است به عنوان گیاه زینتی در کنار معابر عمومی استفاده می شود . هدف اصلی کشت گیاه مذکور تولید اسانس است .

از خواص درمانی آن می توان به ضد تشنج بودن ، مدر بودن ، صفرا بر ( ترشح غده کبدی را آسانتر می کند ) ، مقوی وعده ، ناراحتی های کلیوی و یرقان ( زردی ) و استفاده و کاربرد دارد . 

در صنایع غذایی برای ادکلن سازی از آن استفاده می شود . گل های این گیاه به دلیل داشتن نوش در حرفه زنبورداری استفاده می شود . گیاهی است پایا از خانواده نعناع ، ساقه گیاه از 3 تا 7 سانتیمتر است . در ماه های اردیبهشت و خرداد گل می دهد . گل به رنگ آبی روشن است . بهترین زمین ها برای کشت زمین هایی با جنس آهکی است . بافت خاک باید سبک باشد .

تکثیر گیاه از طریق دانه ، قلمه ، خوابانیدن انجام می شود . اگر تکثیر از طریق دانه باشد ، دانه های رسیده گیاه را در اسفندماه یا فروردین در محلی به خزانه کشت می کنند ، سپس به زمین اصلی انتقال داده می شود . فاصله هر گیاه 6 سانتیمتر تا 1 متر در نظر گرفته می شود . به روش قلمه در فصل بهار تعداد قلمه های زیادی از شاخه های مسن تهیه می شود . جهت ریشه دار کردن قلمه ها لازم است که از شرایط  گلخانه ای استفاده شود . بعد از سه هفته که در داخل گلخانه قلمه تولید برگ و ریشه کرد به زمین اصلی انتقال داده می شود . روش مرسوم تکثیر این گیاه ، قلمه است . قلمه حتما باید یک یا دو جوانه داشته باشد . هیچ وقت برش قلمه نباید به صورت عمودی باشد . زیرا اگر سطح صاف باشد ، رطوبت راحت در محل برش جمع می شود و محلی است برای آفات و بیماری ها . برش باید مورب باشد .

در روش جنسی کنترل صفات مرغوب یا مرغوب دست ما نیست . ولی در روش غیر جنسی اگر صفت مرغوب را در یک صفت داشته باشیم می توانیم صفت را در پایه دیگر قلمه بزنیم . بهره برداری معمولا از سال سوم شروع می شود . در زمانی که گیاه کاملا به گل رفته باشد. از خصوصیات مثبت این گیاه آن است که به محض برش شاخه ، سریعا جوانه های زیادی که در زیر برش هستند گیاه را پر بار و پر پشت می کنند . در زمان برش باید دقت شود که چون مقدار مواد مؤثره کم است ساقه های مسن برداشت نشود . زیرا اکثر جوانه هایی که باعث انبوه شدن گیاه می شود در ساقه های مسن هستند .

گیاه رازیانه “Foeniculum vulgare” :

گیاهی است که در مصارف دارویی ، غذایی ، صنایع عطر سازی از اعضا و قسمت های مختلف گیاه استفاده می شود .

بذر این گیاه حاوی اسانس نسبتا مناسبی است . اثرات دارویی که برای این گیاه است شامل ، نیرودهندگی و تقویت کننده ، افزایش دهنده ترشحات غدد شیری . گیاهی است از خانواده جعفری . با توجه به شرایط خاک ، ساقه از 1 تا 5/1 متر است . برگ ها به قطعات باریک رشته ای ، گل ها زرد و به صورت چتر مرکب است . میوه کوچک و معطر ، قسمت های دارویی این گیاه ، ریشه ، برگ و میوه آن است. در کتاب های مختلف دو نوع رازیانه برده شده است :

رازیانه شیرین که میوه آن درشت تر ، ساقه کوتاه تر و بسیار معطر است .

رازیانه تلخ

تکثیر توسط بذر انجام می شود . برای تکثیر گیاه ابتدا باید در داخل خزانه ، بذر کشت می شود . سپس نهال های جوان به زمین اصلی انتقال داده می شود . خطوط کاشت با فاصله 12 سانتیمتر و فاصله هر پایه با پایه بعدی 8 سانتیمتر است .

با آزمایشات به عمل آمده کشت مستقیم این گیاه در طبیعت و زمین اصلی جواب داده است . زمین باید آهکی ، آفتاب گیر و رطوبت در حد متوسط باشد .

کودهای شیمیایی که قبل از کاشت به زمین داده می شود عبارتست از سولفات پتاسیم ، سوپر فسفات ، نیترات و اسید فسفریک .

در بهره برداری گیاه زمانی که ریشه مدنظر است در سال های اول و دوم ، زمانیکه ریشه ها به رنگ سفید هستند و هنوز چوبی نشده اند از خاک بیرون آورده و استفاده میشود . برگ رازیانه پس از آن که رشد کامل انجام شد ( رشد قسمت رویشی گیاه ) قبل از ظهور گل ها ، برگ ها جمع آوری می شود . میوه زمانی برداشت می شود که کاملا رسیده و به رنگ زرد روشن درآمده باشد .

گیاه شیرین بیان “Glycyrrhize globra” :

گیاهی است که مصارف آن دارویی است و در مناطقی که خاک مناسبی داشته باشد تا 3 متر ریشه ، رشد می کند . نکته ای که در مورد این گیاه باید در نظر گرفته شود این است که از ریشه های مسن بهره برداری کمتری به عمل آید .

با توجه به اینکه قسمت دارویی این گیاه ریشه می باشد و باعث ریشه کردن کامل گیاه می شود ، استفاده به صورت وحشی این گیاه ممنوع است. در جنوب ایران گیاه مذکور به مقدار زیادی کشت می شود . گیاهی است از خانواده لگومینوز ، ساقه به ارتفاع 1 متر و از جمله معدود گیاهانی است که  در بافت رسی یا بافت سنگین ، رشد مناسبی دارد . این گیاه وقتی به صورت زراعی در زمین کشاورزی کشت می شود ، ندرتا به گل می نشیند . جهت تکثیر این گیاه از سوش جوانه دار این گیاه استفاده می شود .  در بعضی مواقع از بذر نیز استفاده می شود .

سوش : غده هایی که دارای جوانه های کوچکی است و در اطراف ریشه به خصوص یقه گیاه به حد زیادی دیده می شود . جهت کشت انبوه این گیاه ، نهال های جوانی که در پاییز در خزانه به صورت سوش جوانه دار یا بذر تکثیر شده اند در فصل بهار به زمین اصلی انتقال داده می شود .

فاصله خطوط کاشت 8 سانتیمتر و فاصله هر پایه با پایه بعدی 5 سانتیمتر می باشد .

خاک مناسب برای این گیاه باید کاملا مغذی باشد .

ریشه های گیاه از سال سوم به بعد ، زمانیکه گیاه ، خزان کامل انجام می دهد ، جمع آوری می شود . با برآوردهای به عمل آمده از هر هکتار 8 تا 1 هزار کیلوگرم ریشه ، جمع آوری می شود .

گیاه گل محمدی “Rosa gallica” :

گیاهی است که مصارف دارویی ، غذایی و صنعتی دارد ولی عمده مصرف این گیاه جهت گلابگیری و تهیه اسانس است . اگر گل را به عنوان جنبه دارویی بخواهیم جمع آوری کنیم ، از غنچه هایی که در حالت شکفته یا نیمه شکفته هستند استفاده می شود که علت آن دارا بودن درصد زیادی از تانن و بعضی از مواد مؤثره دیگر است که اثرات درمانی زیادی دارند که در هنگام شکفته شدن گل،  قسمت زیادی از آن یا ترکیب می شود یا کلا از دست می رود .

تکثیر این گیاه از روش قلمه زدن است . قلمه را معمولا از ساقه های جوان تهیه می کنند . ابتدا قلمه ها را در خزانه یا گلدان های پلاستیکی در گلخانه ریشه دار کرده و خود قلمه برگ دار شده ، سپس به زمین اصلی منتقل می کنند که این زمان برابر یکسال است . زمین اصلی باید شخم کافی و عمیق زده شده باشد . بافت خاک باید سبک ، مرطوب و حاوی کودهای دامی پوسیده باشد . خاک های سنگین برای تکثیر و پرورش این گیاه مناسب نیست .

انتقال به زمین های اصلی در مهر ماه انجام می شود . فاصله خطوط کاشت 12 سانتیمتر و فاصله هر پایه با پایه بعدی 6 سانتیمتر است . قسمت های انتهایی گیاه بعد از کاشت بهتر است قطع شود.

سم پاشی و استفاده از گرد های ضد عفونی کننده به منظور جلوگیری از هجوم حشرات و قارچ ها به گیاه کاشته شده ضروری است . در زمستان نیز با انجام مراقبت های کامل ، شاخه های غیر مفید را از گیاه جدا می کنند . در پاییز نیز کودهای دامی به خاک اضافه می شود . بهره برداری در حالت غنچه و گل از گیاه انجام می شود که بعد از چیدن گل ها قسمت پایینی گل آذین از گلبرگ جدا می شود . باید دقت شود که پرچم ها به گلبرگ ها نچسبند .

هر چه گلبرگ ها خالص باشد ، ماده مؤثره نیز خالص تر است .

بهترین زمان هرس ، اواخر زمستان است ، چون اگر سرمای شدید در منطقه وارد شود ، حداقل شاخه هایی که نیاز نیست و استفاده ندارد با سرما از بین برود .

گیاه نعناع “Menta piperita” :

 گیاه دارویی است که برگ های تازه آن به عنوان نیرو دهنده ، مقوی معده و ضد تشنج کاربرد دارد . مهمترین اهمیت این گیاه تولید اسانس است و به عنوان گیاه مرجع در مقایسه با سایر گیاه تولید کننده اسانس کاربرد دارد . گیاهی است که تقریبا بیشترین اسانس را دارد

این گیاه در طبیعت دارای دو گره های فراوانی است که ساقه و برگ خشک شده آن مصرف غذایی داشته و به عنوان طعم دهنده غذا استفاده می شود .

گیاهی است علفی ، پایا ، از تیره نعناع که دارای دو نوع ساقه است : 1- ساقه خزنده 2- ساقه زیر زمینی

از ساقه خزنده در محل گره ها ، ریشک هایی به طرف زمین ایجاد می شود و دقیقا از همان محل ریشک ها ، ساقه هایی به شکل قائم از گیاه بوجود می آید که هر کدام نقش یک گیاه مادری را بازی می کند . در فصول مختلف از قسمت های همین ساقه ها به عنوان تکثیر گیاه استفاده می شود .

برگ های گیاه متقابل که در کناره ، دندانه دار است ، گل ها به رنگ قرمز و کم و بیش ارغوانی که به شکل مجتمع و سنبله هستند وجود دارد . سنبله ها شکل بیضی دارند .

نحوه تکثیر این گیاه از ساقه های خزنده در زمانیکه تولید ریشک ها و ساقه ها را نموده اند ، است .

گیاه کم توقعی است که شرایط مرطوب را می پسندد و زمینش باید کاملا شخم خورده باشد . اگر قسمتی از گیاه آفت زده شود ، بهترین حالت ، آن است که آن قسمت از مزرعه حذف شود .

برداشت محصول معمولا بعد از گل دادن تعدادی از پایه ها که حدودا تیرماه است انجام می شود . اگر آبیاری به صورت مرتب انجام بگیرد ، از این گیاه دو چین با محصول دهی بالا برداشت می شود . میزان محصول در هکتار ، 2 تن است . قسمت های برگ این گیاه ، خالص ترین قسمت های دارویی این گیاه از لحاظ مواد مؤثره می باشد .

گیاه ختمی   “Althea officinalis” :

گیاهی است چند ساله ، علفی ، از تیره پنیرک که در ایران از گل آن به عنوان دارویی استفاده می شود . گیاهی است که ارتفاع 5/ تا 5/1 متر دارد . دارای برگ ها و ساقه های پوشیده شده از کرک های نرم و غده مانند است .

در مناطق مرطوب ، به شکل وحشی یا طبیعی به وفور دیده می شود . یکی از گیاهانی است که علاوه بر جنبه دارویی ، جنبه زیستی هم دارد . برگ های ختمی به صورت متناوب ، پهنک آن منقسم ( تقسیم شده ) به سه تا پنج لوپ و کنار برگ ، حالت دندانه دار است . گل های آن به رنگ صورتی است . از مشخصات عمده این گیاه ، جهت شناسایی ریشه های دراز و دوکی شکل آن است که به رنگ خاکستری است .

پراکندگی : به صورت وحشی در سواحل ماسه ای و زمین های مرطوب دیده می شود .

قسمت های مورد استفاده این گیاه ، برگ ، ریشه و گل های آن است که مهمترین اثر دارویی آن ، اثر نرم کنندگی  است . 

زمینی که می خواهد گیاه در آن کشت شود باید دارای بافت سبک بوده و رطوبت در حد متوسط و شخم کافی خورده باشد .

کودهای شیمیایی که استفاده میشود ، کودهای پتاس و اوره است . اگر روش تکثیر به وسیله دانه باشد ، ابتدا دانه را در خزانه ، سبز کرده و دقیقا یک سال بعد به زمین اصلی منتقل می کنند .   زمان جمع آوری معمولا بعد از شکفتن گل است .

جلسه نهم :

گیاه علف چای “Hypericum perforatum” :

از جمله گیاهان دارویی است که به دلیل اینکه در سطح مراتع به وفور دیده می شود و با بیشترین شرایط آب و هوایی کشور سازگاری دارد ، کشت و اهلی کردن آن کمتر انجام می شود .  گیاه دارویی است که سرشاخه گلدار آن جنبه دارویی دارد . به عنوان مسکن اعصاب و ضدعفونی کننده و تقویت کننده و استفاده می شود .

ترکیباتی که در اسانس این گیاه شناسایی شده شامل تانن ، هتروزئید و یک نوع ماده رنگی است .

گیاهی است چند ساله از تیره علف چای ، ساقه (5/ – 8/ متر ) ، برگ ها ساده و متقابل می باشد . نقاط کوچک و شفافی به تعداد زیاد در سطوح فوقانی پهنک برگ دیده می شود که عامل مهمی جهت شناسایی این گونه است . گل آن به رنگ زرد و به صورت مجتمع بر روی گیاه دیده می شود . این گیاه در اراضی متروکه حاشیه راه های روستایی دیده می شود .  

گیاه کنجد “Sesamum indicum” :

این گیاه در درجه اول به عنوان دانه های روغنی کشت می شود و در درجه دوم  به عنوان ارزش دارویی استفاده می شود .

روغن کنجد ، معمول ترین قسمت غذایی این گیاه است . در حال حاضر حدود 2 واریته این گیاه با فرم های مختلف شناخته شده است . دانه های روغنی این گیاه بر حسب واریته و فرم گیاه به رنگ های مختلف سفید ، حنایی ، قهوه ای ، سیاه و ابلق دیده می شود . روغن کنجد اثر ملین دارد و در صنعت به عنوان روغن موی سر یا صابون های مختلف و از روغن های با کیفیت پایینتر به عنوان چرب کنندگی برخی از دستگاه های مکانیکی استفاده می شود .

گیاه کنجد گیاهی است یکساله به ارتفاع 5 تا 65 سانتیمتر و در مواقعی که زمین مرغوب باشد ارتفاع به یک متر می رسد . برگ آن دارای پهنک بیضوی شکل است . نوک برگ تیز است . گل ها به شکل منفرد هستند . میوه محتوی دانه کوچک بیضوی است . تکثیر از طریق بذر ، در مناطق جنوبی ایران مثل اهواز رونق زیادی دارد . کل دوره رویشی گیاه 9 تا 1 روز است.

جمع آوری محصول کمی قبل از باز شدن میوه یعنی 4 تا 6 هفته پس از خاتمه گل دادن انجام می شود . در این حالت گیاه از 1 سانتیمتری خاک چیده می شود ، سپس به انبار منتقل می شود . بعد از اینکه رطوبت گیاه به حداقل خود رسید ( حدودا یک هفته) با چوب مخصوصی ضرباتی به قسمت هوایی گیاه وارد می شود . این عمل باعث می شود که بذرها جدا شده و روی زمین بریزد . بعد از اینکه مطمئن شدند میوه ای روی گیاه وجود ندارد ، کاه و کلش را جدا کرده و بذرهای آن را جمع آوری می کنند . برای استخراج روغن ابتدا دانه ها را در آب می شویند تا گرد و خاک احتمالی و مواد رنگی گرفته شود . سپس با وسیله ای پوست از بذر جدا می شود و مرحله بعدی وارد کردن این بذرها با پوسته ها در داخل آب است . بذرها به علت سنگینی ته نشین شده و پوسته ها روی آب قرار می گیرند . تفاله یا پوسته بذر استفاده دامی دارد و به عنوان یک ماده مغذی به دام داده می شود . قسمت داخلی یا مواد غذایی داخل بذر ، خاصیت دارویی دارد .

گیاه خشخاش “Papaver somniferum” :

 گیاهی است که در کشورهای مختلف به خصوص ایران ، کشت آن تحت نظر دولت است .

گیاهی است علفی از خانواده Papaveraceae  یا شقایق . ارتفاع گیاه در صورت مرغوب بودن زمین به 5/1 متر هم می رسد .

برگ ها بزرگ و دندانه دار ، متناوب و شفاف . باگل های درشت واقع در انتهای ساقه است . رنگ گل آن سفید ، قرمز و بنفش است . قسمت دارویی آن کپسول است . شیرابه حاصل از کپسول نارس و دانه آن می باشد .  میوه خشخاش کپسول است . در هر کپسول خشخاش معادل 25 تا 3 هزار دانه به بزرگی 1/ تا 2/ میلیمتر وجود دارد . به رنگ خاکستری ، قهوه ای و سیاه رنگ است . عمده روش تکثیر این گیاه از طریق بذر است.

دانه ها در اوایل اسفندماه در امتداد یا خطوط کشت با فاصله 6 سانتیمتر از همدیگر کاشته می شوند .  زمینی که به عنوان کشت خشخاش در نظر گرفته می شود باید بافت سبک یا کود دار و حاصلخیز باشد . به دلیل ریز بودن بذرها معمولا بذرها در بطری هایی ریخته می شود که در سر بطری چوب پنبه ای قرار می دهند و از وسط چوب پنبه سوراخ ریز ایجاد می کنند و در امتداد شیار حرکت می دهند تا بذر کمی در واحد سطح ریخته شود . اگر بذر زیادی در واحد سطح ریخته شود خطا پذیری خیلی کم است ولی چون گیاه تولید ریشه های مستقیم و عمودی می کند  اگر تصمیم به تنک کردن داشته باشیم با مشکل مواجه می شویم . میزان بذر لازم 2 کیلوگرم در هکتار است . زمانی که کپسول گیاه نارس و سبز رنگ است با یک سری تیغ های تیز روی رگه های میوه را خراش داده که در اثر این خراش دهی ، شیرابه ای از کپسول خارج می شود که به عنوان مصارف دارویی و تهیه تریاک استفاده می شود. از هر پایه خشخاش 4 کپسول تولید می شود که در هکتار 2 تا 25 هزار عدد کپسول بوجود می آید . هر پایه ، شاخه های متعددی دارد . دانه خشخاش آلکالوئید کم یا ناچیزی دارد ولی به عنوان غذایی مانند خوش طعم کردن نان و به عنوان تفاله در دامپروری استفاده می شود . برگ های این گیاه مصرف دارویی کمی دارد که زمان جمع آوری قبل از شکفته شدن گل هاست .

از شیرابه سفت شده کپسول های نارس به عنوان آرام کننده دردهای عصبی ، خواب آور ، تعدیل کننده عمل اعصاب ، تسکین سرفه های مزمن و تسکین ناراحتی های دستگاه تنفسی و . استفاده می شود . گیاه خشخاش در مناطق خشک و نیمه خشک کشت و کار می شود و یک گیاه تقریبا سازگار به کم آبی است . دوره آبیاری برای این گیاه از 12 روز تا 15-16 روز است .

گیاه گزنه “Urtica dioica” :

گیاهی است مخصوص مناطق مرطوب و سایه دار و در مناطق مخروبه باغ ها و نقاط مرطوب به وفور دیده می شود . ساقه چهار گوش و ارتفاع آن 5 سانتیمتر تا 1 متر است . سرتاسر پیکر گیاه از یکسری تارها یا کرک های مخروطی شکل پوشیده شده است که به محض اینکه دست یا اعضاء مختلف بدن با این گیاه ارتباط برقرار می کند سریعا کرک ها وارد پوست شده و ماده مؤثره وارد بدن می شود .

با بررسی هایی که به عمل آمده است از لحاظ ترکیبات شیمیایی تقریبا مثل زهر زنبور است . لذا به افرادی که رماتیسم دارند توصیه می شود از این گیاهان استفاده کنند ( تماس با سطح بدن ) . از ریشه خزنده گیاه و پاجوش ها جهت تکثیر استفاده می شود . گزنه به علت مصارف درمانی و مخصوصا صنعتی ( تهیه کلروفیل ) در بعضی از مناطق پرورش داده می شود . استخراج کلروفیل از برگ ها راحت تر است .  از برگ های تازه و جوان این گیاه استفاده های غذایی در بعضی از مناطق ( اسفناج ) می شود .

گل آذین آن بعد از ظاهر شدن گل و قبل از تشکیل میوه ، چیده می شود و به صورت له شده با تخم مرغ آب پز به عنوان تغذیه پرندگان و طیور مورد استفاده قرار می گیرد .

فاصله خطوط کاشت 4 سانتیمتر و فاصله هر پایه با پایه بعدی 2 سانتیمتر است . در زمین هایی که بافت سبک و رطوبت کافی داشته باشند ، تکثیر گیاه به آسانی انجام می شود .

گیاه بو مادران “Achilla millefolium” :

گیاهی است دارویی و ارزنده . قسمت دارویی گیاه سرشاخه گلدار است به همراه برگ و به عنوان بند آورنده خون و درمان بیماری های عصبی و کاربرد دارد .

گیاهی است چند ساله از تیره کاسنی ، ساقه به ارتفاع 2 تا 9 سانتیمتر که در دشت ها و دامنه ها به صورت وحشی دیده می شود . برگ مستقیما به محور شاخه چسبیده است و بدون دمبرگ است و پوشیده از کرک های باریک . کاپیتول های این گیاه منفرد و کوچک هستند و به صورت مجتمع بر روی گیاه دیده می شود . گل های زبانه ای و سفید رنگ در کنار و گل های لوله ای در وسط کاپیتول وجود دارد . پرورش آن به علت پراکندگی زیاد آن در سطح مراتع کمتر انجام شده است .

در برخی از مناطق از ریشه گیاه نیز به عنوان دارویی استفاده می شود .  

گیاه بابونه “Anthemis nobilis” :

گیاهی چند ساله از خانواده کاسنی است که ارتفاع آن 3 سانتیمتر است و به حالت کم و بیش خزنده است . برگ های دارای بریدگی های باریک و متعدد هستند . کاپیتول به صورت منفرد ( کاپیتول ها کنار هم نیستند ) که در خرداد ماه تا مرداد ماه تولید گل می کنند . از این گیاه به عناوین مختلف استفاده می شود : به عنوان تب بر ، تسکین دهنده دردهای عصبی ناحیه کمر و .

این گیاه بومی نواحی جنوبی اروپا است . در نوع وحشی ، کاپیتول ها به دلیل کم بودن گل های زبانه ای برای مصارف درمانی قابل توجه نیست ولی پایه های پرورشی آن دارای کاپیتول هایی با گل های فراوان است . تکثیر گیاه با سوش های جوانه دار و بذر انجام می شود . فاصله خطوط کاشت 6 سانتیمتر و فاصله هر پایه با پایه بعدی 3 سانتیمتر است . این گیاه در آب و هوای گرم بهتر رشد می کند ،  یعنی هوا نباید خیلی سرد باشد . بافت خاک متوسط برای این گیاه مناسب است . در هنگام برداشت محصول کاپیتول ها نباید کاملا شکفته باشند ( نیمه شکفته ) . میزان محصول 12 کیلوگرم در هکتار است .

گیاه زیره سیاه “Carm carvi” :

مصارف دارویی برای این گیاه : جهت رفع ناراحتی های روده ، نیرو دهنده ، هضم کننده ، باد شکن و زیاد کنده شیر استفاده می شود .

در ایران به عنوان غذایی نیز استفاده می شود . پرورش این گیاه در کشورهای هلند ، آلمان ، روسیه ، انگلستان و متداول است .

از میوه له شده این گیاه حدودا 7% اسانس تهیه می شود ( درصد اسانس ، بالاست ) . گیاهی است یکساله یا دوساله که با توجه به منطقه ، فرق می کند . از خانواده جعفری بوده ، ساقه های بی کرک و شفاف به ارتفاع 3 تا 6 سانتیمتر دارد . برگ ها سبز روشن و گل ها کوچک و سفید رنگ هستند و به صورت چتر مرکب قرار دارند که از مشخصات این خانواده است .

تکثیر انبوه در زمنیه ایی که کاملا شخم خورده اند انجام می شود . مقدار میوه یا بذر 8 تا 1 کیلوگرم در هکتار است . در اسفند ماه تا اواخر فروردین ماه کشت انجام می شود . فاصله هر پایه با پایه بعدی 2 تا 3 سانتیمتر است . برداشت محصول در تیر ماه است . برای این کار ، گیاه از نزدیکی های سطح خاک چیده می شود و با کمک ضرباتی که به گیاه وارد می شود ، بذر جدا می شود . میزان تولید بذر در هکتار 1 تا 15  کیلوگرم است .

گیاه گلرنگ “Carthamus tinctorius” :

گیاهی است از خانواده کمپوزیته و فقط گل لوله ای دارد . کاپیتول های درشت گلرنگ دارای ماده زرد رنگ و ماده قرمز رنگ به کارتامین می باشد . از گل های این گیاه جهت رنگین کردن مواد غذایی مثل نان ، سوهان و استفاده می شود . گیاهی است که منشا اصلی آن کشور عربستان است . اثر درمانی گیاه گلرنگ از دانه آن  به عنوان مسهلی و حلال و می باشد . ساقه به ارتفاع 3 تا 6 سانتیمتر ، برگ ها دندانه دار منتهی به یک خار نازک و نوک تیز می باشند . کاپیتول ها درشت و به شکل منفرد در انتهای شاخه یا انشعابات آن ظاهر می شود . بذر این گیاه بدلیل داشتن پوسته سخت ، باید قبل از کاشت ، 24 ساعت در آب خیسانده شود . سپس در زمین هایی که زراعی اند و قبلا آماده شده اند ، در عمق 2 تا 3 سانتیمتری کشت شوند . خاک مرغوب و آفتاب گیر و بافت های لومی ، بهترین خاک جهت کشت این گیاه است . زمان تنک کردن این گیاه وقتی است که هر گیاه تعدادی برگ تولید کرده باشد و فاصله هر پایه با پایه بعدی باید بعد از تنک کردن 2 تا 3 سانتیمتر باشد . کل دوره رشد گیاه 115 تا 15 روز است . برداشت محصول بعد از تولید یا به گل نشستن گیاه انجام می شود . از ویژگی های این گیاه اینست که به هیچ وجه ، حتی بعد از رسیدن گیاه ، بذر بر روی زمین نمی ریزد و به دلیل خاردار بودن کاپیتول ، پرندگان نیز نمی توانند از بذر آن ها استفاده کنند .

گیاه گاو زبان “Borago officinalis” :

گیاهی است علفی از تیره گاو زبان ، ساقه به ارتفاع 3 تا 7 سانتیمتر ، برگ ها پوشیده از تارهای خشن ، به شکل بیضوی و منتهی به دمبرگ در قاعده می باشد  ، گل ها به رنگ قرمز مایل به بنفش هستند . گاو زبان به صورت بومی در مناطق مدیترانه ای دیده می شود . قسمت دارویی این گیاه سرشاخه گلدار است . به عنوان نرم کننده ، آرام کننده ، تصفیه کننده خون ، رفع ناراحتی های پوستی و زکام      و استفاده می شود . تکثیر این گیاه در زمین های مرغوب شخم خورده و حاصلخیز توسط میوه انجام می شود . ( میوه ناشکوفا است ) ابتدا در پاییز یا بهار دانه گیاه در خزانه کشت می شود ، سپس گیاه را در زمین اصلی به طوری که فاصله هر پایه با پایه بعدی 3 سانتیمتر باشد ، کشت می دهند . فاصله ردیف ها هم حدودا 6 تا 7 سانتیمتر است . برداشت گیاه زمانی انجام می شود که گیاه به گل رفته باشد در این زمان ساقه گیاه را از قاعده قطع می کنند و به شکل بسته های کوچک آماده کرده و در جریان هوای آزاد ، خشک می کنند . اولین برداشت محصول در اواخر خرداد ماه انجام می شود . این عمل تا چند هفته بعد از شکفتن گل ادامه پیدا می کند . از هر هکتار زمین زراعی 9 تا 11 کیلوگرم سرشاخه های گلدار خشک شده  به دست  می آید .

کلیات گیاه شناسی

چای کوهی به مقدار زیاد در آمریکا و اروپا پرورش می یابد و معمولاً به صورت خودرو در میان مزارع گندم و ذرت یافت می شود . چای کوهی در اروپا و آمریکا به «سنت جونز» شهرت دارد و مدتی است که بسیار معروف شده و تقریباً برای مداوای هر بیماری به کار می رود.

جالب است بدانید که روغن چای کوهی برای مدت سه قرن درانگلستان تنها داروی زخم ها بوده است .چای کوهی در ایران در دامنه ی کوه های البرز ،کرج ، چالوس و مازندران ونقاط غرب ایران به وفور می روید . در اروپا نانوایی ها این گیاه را خوب می شناسند. زیرا کمی از آن را به آرد اضافه می کنند که نان را بهتر و خوش طعم تر می کند.گل های چای کوهی به رنگ سفید یا زرد هستند که در بالای ساقه به صورت انبوه به چشم می خورند. این گل ها کمی معطر و دارای بوی مخصوصی هستند. میوه ی چای کوهی به شکل کپسول است.

ـ ترکیبات شیمیایی: 

مهمترین ماده ی شیمیایی چای کوهی هایپرسین و همچنین ماده ی قرمز رنگی ب هایپرسین است.چای کوهی دارای تانن و اسید نیکوتی نیک نیز هست.

ـ خواص دارویی : 

1 ) از نظر طب قدیم ایران این گیاه گرم و خشک است . ماده ی قرمز رنگی که در برگ های چای کوهی وجود دارد و با فشار دادن برگ ها از آن استخراج می شود، برای التیام زخم و درمان سوختگی ها بکار می رود.برای تهیه ی جوشانده ی یا دم کرده ی این گیاه باید حدود یک قاشق چایخوری برگ و گل خشک گیاه را در دو فنجان آب جوش ریخته و آن را آن قدر بجوشانید تایک فنجان باقی بماند ،سپس آن را مصرف کنید.2) ضد کرم معده و روده است.3) گرفتگی صدا را باز می کند و خلط آور است.4 ) برای درمان مرض کزاز به کار می رود.5 ) درمان کننده ی اسهال است .6 ) درمان کننده ی بیماری مننژیت است.7 ) برای درمان فلج بکار می رود .8 ) سیاه سرفه را از بین می برد.9) برای درمان کم خونی مفید است .1) ضد افسردگی است.11) درمان کننده ی بی خوابی است 12) در درمان سرماخوردگی معجزه می کند.13 ) و بالأخره با تحقیقات جدیدی که دانشمندان روی این گیاه معجزه آسا انجام داده اند ،دریافته اند که چای کوهی می تواند ویروس ها را از بین ببرد و حتی روی ویروس بیماری AIDS اثر مثبت دارد و سیستم دفاعی بدن را تقویت کرده و بیماری را تخفیف می دهد.14 ) دانشمندان مدتی است که روی اثر چای کوهی بر ریه و سرطان خون تحقیقات دامنه داری را شروع کرده اند و به نتایج درخشانی دست یافته اند.

ـ مضرات : 

کسانی که از قرص ضدبارداری ، داروهای آسم ، ضد سرماخوردگی و حساسیت استفاده می کنند ، نمی توانند چای کوهی مصرف کنند.

چکیده :

اگروفورستری به تولید درختان و گیاهان در بخشی از زمین گفته می شود . سیستم اگروفورستری دارای مزایای زیادی می باشد که از مزایای آن می توان به استفاده از فضا ، آب ، نور و کاهش نیاز کودی از طریق افزایش ماده آلی خاک و همچنین جلوگیری از فرسایش خاک و آبشویی اشاره کرد . اگروفورستری دارای اجزایی می باشد که اجزای آن شامل زمین ، درخت و گیاهان است . در گیاهانی که ارزش دارویی دارند اندام های مختلفی از آنها خواص دارویی دارند و با توجه به  اینکه چه اندامی خواص و ارزش دارویی دارند مراحل پردازش آنها متفاوت است . گیاهان دارویی در سیستم اگروفورستری کاربرد زیادی دارند و به دلیل ویژگی هایشان در سیستم اگروفورستری می توانند با درختان مختلف بکار روند و در فواصل درختان مختلف کاشته شوند . از جمله این گیاهان ، گیاه جنسینگ است که دارای خواص دارویی است. گیاه جنسینگ را در سیستم اگروفورستری به همراه درختانی مانند صنوبر ، گردو و حتی افرا به راحتی می توان کشت نمود . در جهان توجه به سیستم اگروفورستری با استفاده از گیاهان دارویی افزایش یافته است .

مقدمه :

اگروفورستری چیست ؟

بطور عمومی اگروفورستری به تولید درختان و گیاهان یا حیوانات در بخشی از زمین گفته می شود. گیاهان می توانند با هم در زمان مشابه یا بصورت تناوبی رشد کنند یا حتی وقتی از مواد متفاوتی استفاده می شود در پلات هایی به صورت جداگانه رشد کنند. این یک تعریف کلی از اگروفورستری است . اما به صورت تخصصی اگروفورستری سیستمی است که مدیریت زمین را از طریق عوامل اکولوژیکی موجود در آن حفظ می کند و از هیچ سیستم کشاورزی در آن استفاده نمی شود . در این سیستم حداکثر استفاده از زمین می شود و در هر قسمت از زمین می توان گیاهان مفید را کشت کرد . در این روش بهتر است از گیاهان چندساله ای استفاده شود که یکبار کاشته می شوند اما در یک دوره طولانی برداشت می شوند .در سیستم اگروفورستری اثر متقابل بین گیاهان در سطح مطلوب قرار دارد . این سیستم خطرات موجود در کشاورزی را به حداقل می رساند و به حفظ و بهبود خاک کمک می کند . در اگروفورستری اثر متقابل بین گیاهان باید به خوبی شناسایی شود و اثرات طلوب بین گیاهان به حداقل ممکن کاهش یابد . مهمترین اثری که بین گیاهان وجود دارد رقابت است که ممکن است برای نور ، آب و مواد غذایی خاک باشد . رقابت همیشه رشد و عملکرد گیاهان را کاهش می دهد . این اثر می تواند دو طرفه باشد به عنوان مثال درختان ، علوفه و سایه را برای حیوانات فراهم می کنند در حالی که حیوانات کود دامی را برای درختان فراهم می کنند . اگروفورستری معمولا باعث حاصلخیزی خاک می شود .

مزایای اگروفورستری :

 اگروفورستری مزایای زیادی دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :

اجزای سیستم اگروفورستری :

اگروفورستری اجزای متفاوتی دارد که از اجزای آن می توان به زمین ، درخت و گیاهان دیگر اشاره کرد . اگروفورستری سیستمی است که برای گلخانه مناسب نمی باشد . این سیستم منابع موجود در خاک را مدیریت می کند . این سیستم برای تمامی زمین ها مخصوصا آن زمین های کشاورزی که در دامنه کوه ها قرار دارند مناسب می باشند که از جمله مشکلات این زمین ها فرسایش زیاد است . در این سیستم یکی از مهمترین اجزا درختان می باشند .از مهمترین درختانی که در سیستم اگروفورستری می توانند مورد استفاده قرار گیرند درختان خانواده لگومینوز هستند که قادرند نیتروژن را تثبیت کرده و در دسترس گیاهان قرار دهند . نقش درختان در مزارع بسیار زیاد است که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :

با توجه به مواردی که اشاره شد ، درختان از مهمترین بخش های اگروفورستری می باشند که باید مورد توجه قرار گیرند . از دیگر اجزای یک سیستم اگروفورستری گیاهان دیگر هستند . هر گیاهی می تواند در سیستم اگروفورستری مورد استفاده قرار گیرد اما انتخاب گیاه باید بر اساس منطقه ، بازار ، حیوانات و مصارف خانگی صورت گیرد . از جمله مواردی که در انتخاب گیاهان باید به آنها توجه نمود :

استفاده از گیاهان دارویی در سیستم اگروفورستری :

یکی از بزرگترین خطراتی که ما را تهدید می کند  از بین رفتن گیاهان دارویی است .  در جنگل ها  گیاهان مفیدی وجود دارند که ارزش دارویی دارند  . گیاه جنسینگ یکی از مفید ترین گیاهانی است که در جنگل ها شناسایی شده است . زیرا این گیاه ارزش اقتصادی و دارویی زیادی دارد . از جمله گیاهانی که ارزش دارویی دارند می توان Hydrastis Canadensis  ،  Caulophyllum thalictroides ، Ulmus rubra  ، Asarum canadense  را برد . این گیاهان همانند گیاهانی مانند ذرت و سویا ارزش اقتصادی دارند . ارزش سالانه گیاهان دارویی حدود 6 بیلیون می باشد . بعضی سازمان ها گیاهان دارویی را خریداری می کنند و آنها را یا به فروش می رسانند یا بذر آنها را در بین کشاورزان تقسیم می کنند . در مورد این گیاهان لازم است تا مشخص شود که این گیاهان چه وقت باید کشت شوند ، کی باید برداشت شوند ، چطور باید برداشت شوند و بخش قابل استفاده آنها کدام است . گیاهان دارویی برای استفاده نیاز به پردازش دارند برای مثال باید خشک شوند . که این فرایند پردازشی برای گیاهان مختلف متفاوت است و با توجه به اندامی که دارای ارزش دارویی می باشد تعیین می شود . کشاورزان باید از کاشت گیاهان جدید در منطقه خودداری کنند و گیاهان دارویی که در منطقه وجود دارند را کشت کنند . خیلی از گیاهان دارویی با هم در منطق مشابهی رشد می کنند و ما می توانیم آنها را در یک منطقه ببینیم . مثلا بعضی از گیاهان مانند جنسینگ و زنجبیل وحشی با هم ممکن است در دامنه های جنوبی یا شمالی یافت شوند که دارای آب و هوای خنک تر و مطلوب تر است و بیش از 9 درصد توسط سایه پوشانده می شوند . بعضی از آنها در شیب های کمتر دامنه های کوه ها یافت می شوند . جنسینگ به خوبی در سایه درختانی مانند صنوبر و گردو رشد می کنند . جنسیگ می تواند در سیستم اگروفورستری به همراه درخت افرا نیز کاشت شود که این درخت کلسیم مورد نیاز جنسینگ را تامین می کند . خیلی از گیاهان دارویی چند ساله هستند و اگر به بخش های مختلف آنها از جمله ریشه آنها آسیبی وارد شود ممکن است از رشد باز بمانند . خیلی از این گیاهان دارویی هر ساله این اندامی که ارزش دارویی دارد را تولید می کنند اما بعضی از آنها مدتی طول می کشد تا این اندام خود را تولید کنند . Ph  6 تا 7 خاک برای خیلی از گیاهان دارویی مناسب است . مرحله دوم بعد از اینکه فهمیدیم که چه گیاهانی با خواص دارویی با گیاهان دیگر می توانند رشد کنند این است که بدانیم که آیا آن گیاهان ارزش اقتصادی هم دارند . بعضی از گیاهان ارزش اقتصادیشان از گیاهان دیگر است . گیاهان دارویی می توانند به عنوان تولیدات خام مثلا از ریشه ، برگ وغیره مصرف می شوند .  بعضی گیاهان دارویی به صورت خشک کرده و بعضی به صورت تازه مصرف می شوند . ارزیابی مزارع در تصمیم گیری به ما کمک می کند که ما چه گیاهانی را با توجه به شرایط محیطی ، خاک و بهتر است کشت کنیم . جنسینگ که از گیاهان دارویی است که در سیستم اگروفورستری بسیار متداول است ریشه های عمودی دارد و مدت زمان زیادی طول می کشد تا ریشه اش که بخش دارویی و اقتصادی آن است رشد کند . جنسینگ وحشی ارزش دارویی بیشتری دارد . جنسینگ می تواند در سایه هر درختی رشد کند بنابراین در سیستم اگروفورستری کارایی زیادی دارد . جنسینگ در خاک های مختلف می تواند رشد کند و بستر خاک جنسینگ می تواند از هوموس و بقایای برگ درختان نیز تشکیل شود و از این نظر محدودیت ندارد . این گیاه از نظر تراکم کاشت نیز با هر تراکمی می تواند رشد کند  . البته پرورش این گیاه نیاز به مدیریت دارد .  جنسینگ وحشی زمانیکه بیش از 1 سال کشت شود ارزش دارویی و اقتصادیش می شود   . ارزش اقتصادی جنسینگ توجه بسیاری از کشاورزان را در جهان به خود جلب کرده است با وجود این مدت زیادی طول می کشد که ریشه این گیاه که بخش اقتصادی آن است توسعه یابد . بنابراین گیاهانی که ارزش دارویی دارند را می توان به راحتی در بین درختان کشت نمود و از خواص دارویی و ارزش اقتصادی آنها استفاده نمود . 

نتیجه گیری :

گیاهان دارویی کاربرد زیادی در درمان بیماریها دارند که لازم است عملکرد آنها در جهان افزایش یابد . یکی از راه های افزایش عملکرد استفاده از سیستم اگروفورستری است . درختان در این سیستم ، مواد غذایی مورد نیاز گیاهان دارویی را فراهم می کنند و به دلیل داشتن ریشه های عمیق آب را از اعماق خاک به لایه های سطحی خاک منتقل می کنند در نتیجه گیاهان دارویی می توانند از این آب استفاده کنند . پس می توان نتیجه گرفت که سیستم اگروفورستری هم باعث حاصلخیزی خاک و هم باعث افزایش عملکرد مخصوصا در گیاهان دارویی می شود . پس لازم است توجه بیشتری به سیستم اگروفورستری به عنوان یک سیستم مفید در کشاورزی و گیاهان دارویی شود . 

گیاهی کوچک، علفی به ارتفاع 15 تا 5 سانتی متر و دارای ریشه دراز باریک به رنگ سفید و ساقه ای راست و منشعب به تقسیمات دو تایی است منشأ اولیه آن ناحیه علیای مصر و سواحل نیل بوده است ولی امروزه به حالت نیمه وحشی در منطقه وسیعی از مدیترانه ، عربستان ، ایران، و نواحی مختلف می روید و یا در این نواحی پرورش می یابد. برگهای آن متناوب، شفاف، بی کرک، منقسم به بریدگیهای بسیار نازک و ظریف ولی دراز و نخی شکل است.

گلهائی کوچک ، سفید یا صورتی رنگ و مجتمع به صورت چتر مرکب دارد. میوه آن بیضوی کشیده، باریک در دو انتها، بسیار معطر ، به طول 6 میلی متر، به قطر 5/1 میلی متر و پوشیده از تارهای خشن است.بعضی از واریته های این گیاه میوه های عاری از تار دارند.رنگ میوه بر حسب واریته های مختلف گیاه ممکن است زرد تیره یا خرمائی مایل به سبز و یا خاکستری باشد زیره سبز با علمیL. Cuminum cyminum گیاهی است از خانواده apiaceae ، یکساله ، معطر ، بدون کرک (جز میوه) ساقه علفی با انشعابات دو تایی و گاهی سه تایی می باشد. ساقه گیاه شیار دار بوده و دارا ی بافت کلانشیم محیطی است .همچنین گیاهی است یکساله کوچک و علفی که ارتفاع آن 6 سانتیمتر است ریشه آن دراز و باریک برنگ سفید ، ساقه آن راست و برگهایش به شکل نوار باریک و نخی شکل و برنگ سبز می باشد . گل آذین از نوع چتر مرکب می باشد و هر چتر مرکب به سه تا شش چترک ختم می شود. و هر چترک دارای سه تا چهار گل می باشد. براکته های گشیده و خطی در زیر چتر مرکب به صورت حلقه ای مجتمع شده و گریبان یده می شود. براکته های قاعده هر گل نیز در قاعده چترک ها به صورت حلقوی وجود داشته و گریبانک یده می شود. میوه دوکی شکل بوده و در دو سر باریک می باشد و از نوع دو فندقه شیزوکارپ است که شامل دو مریکارپ میباشد . جنین دانه کوچک بوده و در البومین محصور است و به شدت به جدار مریکارپ فشرده است. بخش شکمی جدار مریکارپ مسطح و بخش پشتی آن محدب است و دارای 5 ضلع برجسته یا خطوط پره مانند طولی است که این پره ها یکی در پشت ، دو تا در طرفین و دو تا در حاشیه مریکارپ قرار دارند. از هر پره یک دسته آوندی عبور می کند که آوند های چوبی در داخل و آوند های آبکش در داخل قرار دارند.گرده افشانی در این گیاه توسط باد و به ندرت حشرات انجام می گیرد . چتر ها از پائین بو ته به سمت بالا و از اطراف به مر کز تولید بذر می کنند که نشان دهنده گل اذین حدود آن است. شرح گیاه گیاهی کوچک، علفی به ارتفاع 15 تا 5 سانتی متر و دارای ریشه دراز باریک به رنگ سفید و ساقه ای راست و منشعب به تقسیمات دو تایی است منشأ اولیه آن ناحیه علیای مصر و سواحل نیل بوده است ولی امروزه به حالت نیمه وحشی در منطقه وسیعی از مدیترانه ، عربستان ، ایران، و نواحی مختلف می روید و یا در این نواحی پرورش می یابد. برگهای آن متناوب، شفاف، بی کرک، منقسم به بریدگیهای بسیار نازک و ظریف ولی دراز و نخی شکل است. گلهائی کوچک ، سفید یا صورتی رنگ و مجتمع به صورت چتر مرکب دارد. میوه آن بیضوی کشیده، باریک در دو انتها، بسیار معطر ، به طول 6 میلی متر، به قطر 5/1 میلی متر و پوشیده از تارهای خشن است.بعضی از واریته های این گیاه میوه های عاری از تار دارند.رنگ میوه بر حسب واریته های مختلف گیاه ممکن است زرد تیره یا خرمائی مایل به سبز و یا خاکستری باشد. نیاز اکولوژیکی چون زیره سبز گیاهی مدیترانه ای است، لذا در طول رویش به حرارت مناسب و نور کافی نیاز دارد مقدار اسانس گیاهان که در مناطق گرم با نور فراوان می رویند بیش از مناطق دیگر است. این گیاه در مرحله گل دهی و تشکیل میوه به رطوبت کمتری نیاز دارد. خاکهای با بافت متوسط و خاکهای لوم شنی، خاکهای مناسبی برای تولید زیره سبز هستند. کشت در خاکهای سبک شنی و تهی از مواد و عناصر غذایی مناسب نیست چون این خاکها شرایط را برای ابتلای گیاهان به بیماریهای قارچی آماده می کنند. PH خاک برای کشت زیره سبز 5/4 تا 2/8 مناسب است. آماده سازی خاک در اوایل پائیز 15 تا 2 تن در هکتار کودهای حیوانی کاملاً پوسیده به زمین اضافه نموده و سپس شخم زده می شود و در ادامه زمین را باید تسطیح نمود. خاک باید نرم باشد و سله تولید نکند قبل از کشت زمین را آماده و آنرا کرت بندی می کنند. تاریخ و فواصل کاشت از تناوب کاشت زیره با گیاهان تیره جعفری باید خوداری نمود. زیرا زیره سبز به بیماریهای قارچی بسیار حساس بوده و بیماریهای گیاهان تیره جعفری کم و بیش مشابه هستند. تکثیر گیاه توسط بذر صورت می گیرد. تاریخ کشت به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. بطوریکه در مناطق معتدل یک محصول پائیزه در مناطق سرد به صورت یک محصول بهاره کشت می شود اواسط پائیز (آبان ماه) زمان مناسبی برای کشت پائیزه است. در حالیکه کشت بهاره در اسفند انجام می گیرد. اگر زیره سبز ردیفی کشت شود،فاصله ردیف ها 15 تا 2 سانتی متر مناسب است.هر هکتار زمین به 12 تا 15 کیلوگرم بذر با کیفیت نیاز دارد. عمق بذر به تناسب بافت خاک بین 5/1 تا 2 سانتی متر مناسب است. پس از کشت از انجام هر گونه عملی که سبب جابجائی بذر شود باید خودداری نمود . کاشت کشت زیره سبز توسط بذر و مستقیماً در زمین اصلی صورت می گیرد. مدتی قبل از کاشت زمین را باید آبیاری نمود. بذرها را می توان پس از مخلوط کردن با ماسه نرم به صورت دست پاش در سطح زمین پاشید در بعضی نقاط زیره سبز را به صورت ردیفی کشت می کنند.برای افزایش قوه رویشی بذرها را باید به مدت 24 تا 36 ساعت در آب خیس نمود. پس از کاشت بلافاصله باید زمین را آبیاری کرد. آبیاری نباید شدید باشد تا بذرها شسته شود و در مرکز کرتها متراکم شود.دومین آبیاری باید 8 تا 1 روز پس از اولین آبیاری انجام گیرد. رویش بذرها پس از دومین آبیاری آغاز می شود. چنانچه منطقه کشت از دمای بالایی برخوردار باشد باید 5 تا 6 روز پس از دومین آبیاری مجدداً گیاهان را آبیاری نمود. این آبیاری سبب می شود تا رویش بذرها تکمیل شود گیاهان را باید هر 12 تا 2 روز (بسته به شرایط آب و هوائی) آبیاری کرد. اضافه کردن 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار ازت 4 تا 5 روز پس از کشت به همراه آبیاری سبب افزایش عملکرد می شود . داشت چون زیره سبز ارتفاع کمی دارد و اگر امکان رویش به علفهای هرز داده شود،نه تنها می تواند بر زیره سبز غلبه کند و جذب آب و کسب نور را دچار اشکال سازند، بلکه سبب انتشار و گسترش آفتها و بیماریها نیز می شوند لذا وجین علف های هرز ضروری است. هنگامیکه ارتفاع بوته ها به پنج سانتی متر رسید باید وجین علف های هرز را آغاز و در طول رویش زیره سبز علفهای هرز را باید دو تا سه مرتبه وجین کرد. برگرداندن خاک بین ردیفها نیز نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. آبیاری باید با دقت انجام گیرد. هنگام گل دهی و تشکیل میوه، گیاهان به حداقل آبیاری نیاز دارند. آبیاری زیاد نه تنها سبب کاهش عملکرد می شود بلکه شرایط را برای ابتلاء به بیماریهای قارچی آماده می کند. بیماریهای قارچی زیره سبز یکی سفیدک سطحی است که برای مبارزه با آن باید از قارچ کش های سولفوره و تابل به مقدار یک کیلوگرم در هکتار یا از کاراتان به مقدار 5/ لیتر در هکتار به صورت محلول پاشی استفاده کرد.از دیگر بیماری قارچی بلایت زیره است که در مرحله گل دهی به گیاهان آسیب می رساند.وجود لکه های قهوه ای رنگ بر روی ساقه،برگها از علائم این بیماری است برای مبارزه با آن از قارچ کش های حاوی ترکیبات مس نظیر دیتان، بلیتوکس (Blitox 5)، کوپرومار (Cupromar) به مقدار 6/ تا 1 کیلوگرم در هکتار می توان استفاده نمود پوسیدگی ریشه نیز از بیماریهای دیگر زیره است که در تمام مراحل رویش زیره سبز را تهدید می کند که جهت کنترل از مخلوط کاراتان و دیتان می توان استفاده نمود . برداشت محصول معمولاً 1 تا 12 روز پس از کشت آماده برداشت میشود از اردیبهشت تا اوایل خرداد می توان زیره سبز را برداشت نمود. عمل برداشت معمولاً با دست انجام می گیرد. گیاهان را با دست از ریشه بیرون کشیده یا با داس برداشت می کنند. سپس آنها را باید خشک نمود. پس از بوجاری باید بذرها را از سایر اندام ها جدا و با استفاده از جریان هوا آنها را تمیز و بسته بندی کرد. عملکرد بذر بسیار متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. از هر هکتار 8/ تا 1 تن بذر تولید می شود . دامنه انتشار خراسان: سبزوار ، علی آباد، مشهد ،صالح آباد تهران ، بین تهران و سمنان در ناحیه ای ب کیش لک در ارتفاعات 9 متری به حالت خودرو و نیمه خودرو سمنان ، دامغان ، سرخه در 11 متری پرورش آن در غالب نواحی مساعد صورت می گیرد. ترکیبات شیمیایی زیره دارای تانن ، روغن زرین و اسانس است . اسانس زیره را از تقطیر میوه له شده تحت اثر بخار آب بدست می آورند . این اسانس مایعی است بیرنگ که در اثر ماندن ابتدا برنگ زرد و سپس قهو ه ای رنگ می شود . بوی زیره مربوط به آلدئیدی ب کومینول است . مقدر کومینول در زیره بسته به محل کشت آن بین 3 تا 5 درصد است . ضد تشنج است . برای برطرف کردن بیماری صرع مفید است. در دفع گاز معده موثر است . قاعده آور است . عرق آور است. برای رفع برونشیت از دم کرده زیره استفاده کنید . برای برطرف کردن سوءهاضمه مفید است. ترشحات زنانگی را برطرف می کند. برای تحریک اشتها زیره سبزه را با سرکه و آب مخلوط کرده و قبل از غذا بخورید . برای برطرف کردن قطره قطره ادرار کردن زیره را تفت داده و سرخ کنید سپس با آب بخورید . برای رفع نفخ روده و معده می توانید دم کرده زیره را تنقیه کنید . برای التیام زخم چشم ، دانه های له شده زیره سبز را در آب برنج خام خیس کرده و سپس مایع بدست آمده را قطره قطره روی زخم چشم بریزید. هنگامیکه اطفال شیر خوار دل درد دارند و نفخ در شکم شان پیچیده چند قطره اسانس زیره را با روغن بادام مخلوط کرده و با آن شکم آنها را ماساژ دهید . و بالاخره زیره را در غذاهایی که نفاخ هستند مخصوصا حبوبات استفاده کنید. سرما و مقاومت به آن در گیاهان: تنش دمای پایین یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد گیاهان، دمای پایین می باشد. گونه های مختلف گیاهی از نظر قابلیت تحمل به تنش دمای پایین، بسیار متفاوتند. گیاهان گرمسیری حساس به سرما، حتی در دمای بالاتر از دمای انجماد بافتها، بطور جبران ناپذیری آسیب می بینند. گیاه بواسطه اختلال در فرآیندهای متابولیکی، تغییر در خواص غشاءهای سلولی و اندامکی، تغییر در ساختمان پروتیینها و اثرات متقابل میان ماکروملکولها، و نیز توقف واکنشهای آنزیمی دچار صدمه میگردد. گیاهانی که به یخبندان حساس ولی به سرما متحمل هستند، در دمای اندکی زیر صفر قادر به ادامه حیات بوده، ولی بمحض تشکیل کریستالهای یخ در بافتها، بشدت آسیب می بینند. این در حالی است که گیاهان متحمل به یخبندان قادر به ادامه حیات در سطوح متفاوتی از دماهای یخبندان هستند، البته درجه واقعی تحمل بستگی به گونه گیاهی، مرحله نمو گیاه و مدت زمان تنش دارد. قرار گرفتن گیاهان در معرض دمای زیر صفر منتج به تشکیل کریستالهای یخ در فضای بین سلولی، خروج آب از سلولها و از دست رفتن آب سلول (پسابیدگی) میگردد. بنابراین، تحمل به یخبندان با تحمل به پسابیدگی (که در اثر خشکی یا شوری زیاد بوجود می آید)، همبستگی شدیدی دارد. پسابیدگی ناشی از یخبندان سبب اختلالات گوناگونی در ساختمانهای غشایی از جمله بهم چسبیدن غشاءها میگردد. اگرچه پسابیدگی سلولی ناشی از یخبندان، علت اصلی صدمات ایجاد شده در اثر یخبندان می باشد، ولی عوامل دیگری هم در این امر دخالت دارند. کریستالهای در حال رشد یخ سبب وارد آمدن خسارات مکانیکی به سلولها و بافتها میشود. دمای بسیار پایین حاکم در شرایط وقوع یخبندان فی نفسه و پسابیدگی ناشی از آن سبب واسرشتگی پروتیینها و تخریب کمپلکس های ماکروملکول میگردد. وجه مشترک همه تنشهای پیچیده ای نظیر دمای پایین، تولید گونه های اکسیژن فعال (ROS) می باشد، که میتواند سبب صدمه دیدن ماکروملکولهای مختلف درون سلول گردد. دمای پایین بخصوص وقتی با یخبندان همراه باشد، با سیستمهای موثر جلوگیری کننده از تولید اکسیژن فعال که عامل وقوع تنش اکسیداتیو است، همبستگی دارد. گیاهان نواحی معتدله با فعال نمودن مکانیزم سازگاری به سرما که منتج به افزایش تحمل به یخبندان میگردد، به دمای پایین واکنش نشان میدهند. این فرآیند سازگاری با تغییر نحوه ابراز برخی ژنهای مسوول واکنش به تنش همراه است. این ژنها تولید پروتیینها و متابولیتهای نگهدارنده ساختمانهای سلولی و حافظ نقش آنها در مقابل اثرات منفی یخبندان و پسابیدگی ناشی از آن را کنترل می نمایند. تغییر در ابراز ژتهای عامل واکنش به سرما توسط مجموعه ای از فاکتورهای رونوشت برداری که به محرکهای دمایی واکنش نشان میدهند، کنترل میگردد. در اثر سرما تغییرات وسیعی در رفتار غشاها ، چربی ها آنزیم ها رنگیزه ها و اسکلت سلولی گیاهان گرمسیری بوجود می آید. برخی از این تغییرات می توانند به عنوان اثرات اولیه ای تلقی شوند که منجر به عدم تعادل متابولیکی ، تلفات آب نشت یون ، از دست رفتن جایگزینی سلولی و نهایتا مرگ سلول می شوند. مکانیزم هایی که گیاهان مقاوم به سرما بدان وسیله از تغییرات جلوگیری می کنند به خوب شناخته نشده است و تحقیقات بسیار زیادی برای درک اینکه چگونه غشاها و پروتئین ها به نحوی تغییر می یابند که می توانند در مقابل سرما پایدار بمانند ، لازم است. مقاومت به سرمازدگی یک صفت چند ژنی است و بنا بر این اصلاح گران در اتقال صفت مقاومت به سرما به گیاهان حساس به سرما با مساله پیچیده ای روبرو هستند. سرما و یخ زدگی همه ساله خسارات قابل توجهی را به اقتصاد وچرخه تولید کشورتحمیل می کند. بنابر این برای مقاومت گیاهان به سرماویخ زدگی لازم است تا مدیریت تنش رعایت شود. به گزارش خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) سعید ترکش اصفهانی_کارشناس ارشد اصلاح نباتات در مقاله ای به بررسی اثرات سرما بر گیاهان پرداخته است. در این مقاله آمده است: سرما و یخ زدگی ازمهمترین عوامل قهری خسارتزا درمحصولات کشاورزی است وهمه ساله خسارات قابل توجهی را به اقتصاد وچرخه تولیدکشور تحمیل می کند. سهم عامل تنش سرما و یخبندان نسبت به سایر عوامل تهدید کننده در زیربخشهای زراعی و باغی از وزن بسیار بالایی برخوردار است و پهنه وسیعی از حاصلخیزترین مناطق تولیدی کشور ما و قسمت عمده محصولات اقتصادی مهم کشورهمه ساله در معرض تهدید تنش سرما و یخزدگی قرار دارند. این مقاله در خصوص تعریف تنش و عوامل تنش زا می افزاید: تنش عبارت است از هر گونه انحراف معنی دار از شرایط بهینه برای زندگی موجود زنده، و عوامل تنش زا باعث تغییر و اختلال در فرایندهای فیزیولوژیکی گیاهی می شوند واز این طریق تولید گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می دهند. تنش‌های محیطی عبارتند از:عوامل بیماری‌زا،علف‌های هرز،آفات ،آسیب هایمکانیکی،درجه حرارت،آب،خاک و همچنین انواع یخبندانها که باعث خسارتهای زیادی می شوند عبارتند از: یخبندانهای تشعشعی و یخبندانهای انتقالی. این مقاله در خصوص روشهای مقابله با خسارتهای ناشی از سرما و یخبندان می افزاید: روشهای فعال (کوتاه مدت) و روشهای غیرفعال (درازمدت) برخی از این روشها هستند. همچنین آنچه که معمولا در جهت مقابله با سرما و یخبندان انجام می شود, حفاظت در برابر یخبندانهای تشعشعی است و روشهای حفاظتی نقش چندان موثری برای مقابله با یخبندانهای انتقالی ندارد. بخاریها- سیستمهای آبیاری و ماشینهای باد از مهمترین روشهای حفاظتی کوتاه مدت هستند. خصوصیات استفاده از بخاریها عبارتند از: بالا بودن هزینه سوخت ،کارآیی در باغهای میوه نسبت به مزارع ، حداکثر کارآیی در شرایط وارونگی دمایی، مزیت تعداد زیاد بخاریهای کوچک بر تعداد اندک بخاریهای بزرگ. همچنین اساس استفاده از سیستمهای آبیاری، افزایش ظرفیت و هدایت گرمایی خاک و آزادسازی گرمای نهان آب در هنگام یخ زدن را باعث می شود،که انواع ان عبارت است از: آبیاری سطحی (غرقابی و شیاری)، آبیاری بارانی ، سیستمهای آبپاش(رودرختی و زیردرختی) و آبیاری قطره ای. استفاده از روش ماشینهای بادنیز، تنها در صورت وجود وارونگی دمایی کارآیی استفاده دارند تا به صورت ترکیبی با سایر سیستمهای حفاظتی مورد استفاده قرار گیرند و میزان کارآیی انها به شدت وارونگی دما بستگی دارد . سایر روشهای حفاظتی فعال نیزعبارت است از: استفاده از بالگرد، دستگاههای مولد مه، پوشاندن گیاه با پوششهای مخصوص،مالچ پاشی، استفاده از پوشش کف یا فوم، استفاده از سیستم ) SIS Inverted Sink (Selected ، استفاده از سیستمهای تلفیقی، استفاده از بالگرد سبک در نقاط تجمع هوای سرد در سطح مزارع، پرواز بالگرد در ارتفاع پایین جهت بر هم زدن لایه های وارونگی و پوشش خاک با استفاده از مالچ جهت جلوگیری از هدر رفت گرمای خاک. انواع سیستم های SIS نیز عبارتند از: دستگاه HEAT DRAGON جهت گرم کردن هوای سرد مجاور سطح زمین، دستگاه HEAT DRAGON جهت گرم کردن هوای سرد مجاور سطح زمین. مهمترین روشهای حفاظتی غیرفعال نیز عبارتند از: انتخاب مکان مناسب، انتخاب محصول، انتخاب واریته، پوشش زمین، عملیات به زراعی(کوددهی, هرس, شخم,آبیاری, تاریخ کاشت, عمق کاشت, و.)، به کارگیری سیتمهای نظارتی جامع مجهز به حسگرهای دمایی و زنگ اخبار(Monitoring)و استفاده از مواد شیمیایی است. بنابراین: اصلاح‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ سرما و اصلاح‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ یخ‌زدگی‌ (از نظر تئوری‌، عملی‌ و مفهومی)از یکدیگر متفاوت است، منظور ازسرما، کاهش دما به حدود صفر درجه سانتیگراد ویا چند درجه بالاتراست که می تواند برحسب نوع گیاه ودرجه مقاومت آن، به اندامهای مختلف(گل، برگ، میوه، جوانه وشاخه) خسارت وارد کند. این مقاله گیاهان را از نظر طبقه‌بندی انها‌ براساس‌ واکنش‌ آنها به‌ دماهای‌ پایین‌ ، به گیاهان: حساس‌ به‌ سرما، حساس‌ به‌ دماهای‌ سرد بالای‌ صفر، حساس‌، حساس‌ به‌ درجه‌ حرارتهای‌ یخبندان‌ کم‌ یا دماهای‌ نزدیک‌ به‌ صفر درجه‌ سانتی‌گراد، کمی‌ مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد تا -5 درجه‌ سانتی‌گراد، نیمه‌مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد در محدوده‌ -5 تا -1 درجه‌ سانتی‌گراد، بسیار مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد در محدوده‌ -1 تا -2 درجه‌ سانتی‌گراد، خیلی‌ زیاد مقاوم‌، گونه‌های‌ با حداکثر مقاومت‌ به‌ یخ‌زدگی‌ که‌ توانایی‌ تحمل‌ سرماهای‌ بسیار شدید(فراسردی‌) را دارند. ‌اساس ژنتیکی تحمل به‌ سرما عبارت است از: پلی ژن بودن وراثت اکثر صفات مهم اقتصادی از جمله مقاومت به سرما و یخبندان، تحت تاثیر محیط بودن این صفات و دشواری اندازه گیری آنها، متکی بودن مطالعه این صفات بر روشهای آماری پیچیده و شاخصهای آماری مانند میانگین, واریانس, کوواریانس, شاخصهای چندمتغیره و.. استراتژی های بهنژادی برای‌ افزایش‌ مقاومت‌ گیاهان‌ به‌ سرمانیز عبارتند از: اصلاح تدریجی گیاهان برای مقاومت به سرما و یخبندان از طریق کاربرد روشهای مرسوم اصلاحی و انتخاب، انجام هیبریداسیون بین گیاهان زراعی و خویشاوندان وحشی آنها که دارای صفت مقاومت به سرما و یخبندان هستند، اهلی‌کردن‌ گونه‌ های‌ وحشی‌ که‌ در محیطهای‌ سرد به‌ خوبی‌ رشد می‌کنند از طریق‌ اصلاح‌ و انتخاب‌ برای‌ بهبود صفات ‌زراعی‌ آنها، شناسایی‌ ژن‌های‌ مقاومت‌ به‌ سرما.

جغجغه یا کهورک  –  SYRIAN MESQUITE

علم : PROSOPIS FARCTA   

 خانواده بقولات یاFABACEAE  

بومی منطقه اسیا ازهند تا ایران

گیاهان دارویی شفانوش

های دیگر: کهورک کویره چقک

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:

اين گياه نیز همانند ساير گياهان كاربردها فراوانی دارد. و معمولاً مورد استفاده های خاص در بين مردم سيستان می باشد .

عمدتاً این گیاه که با جغجغه و محلی چقک شناخته می شود. در گذشته علاوه بر اینکه اين گياه منبع تغذیه دام ها محسوب می شد، در بسياري مواقع استفاده های پزشکی نیز داشته است. بطوریکه میوه و ریشه این گیاه را درآب می جوشاندند و جوشانده و عصاره آن به افراد دیابتی خورانده می شد.

میوه های له شده آن در آب به عنوان دارو برای مشکلات ادراری-کلیوی استفاده می گردد.

پودر آن را برای ترمیم زخم ها مورد استفاده قرار  می دهند.

برخی تحقیقات حكايت از اين دارد که این گیاه بی نظیر باعث کاهش فشارخون، قندخون، درد قفسه سینه و گلو، سنگ کلیه، ترمیم زخم و زخم های دیابتی، درمان گرفتگی عضلات ناشی از استرس و می شود.

اما كاربردهای متداول اين گياه در سيستان بيشتر از ريشه آن است. ريشه اين گياه خاصيت رنگرزی دارد و بيشتر در دباغی  و رنگ كردن پوست استفاده می شود. در گذشته كه دامداران منطقه جهت تهيه دوغ از پوست دام ها (مَشك ) استفاده می كردند، جهت رنگ از ريشه اين گياه بهره  می بردند .

همچنين دانه های اين گياه نیز پس از سوزندان جهت ضدعفونی مشک ها استفاده می شد .

فارسی: اسفند، اسپند علمی: Peganum harmala عمومی: Syrian rue انگلیسی: Hermel عربی: حرمل فرانسوی: Harmel آلمانی: Syrische raut خانواده: Zygophyllaceae (اسفند)

گیاه شناسی:

اسفند گیاهی است علفی، پایا و بوته ای که ارتفاع آن تا 5 سانتی متر می رسد. دارای برگ های فراوان و سبز با تقسیمات سه تایی نظم و باریک و دراز تقریباً سفید رنگ و پنج گلبرگ بلند به رنگ سفید مایل به سبز دارند. میوه گیاه پوشینه، کروی، دارای سه لب و به قطر تا 8 میلی مترمی باشد که حاوی دانه های قهوه ای مایل به سیاه فراوانی است. قسمت مورد استفاده گیاه این دانه ها هستند. گیاه اسفند در بیشترنقاط ایران از جمله اطراف تهران، قم، قزوین، کرج، تبریز، کرمان، نواحی مختلف فارس، سیستان و بلوچستان، نواحی مختلف خراسان، سمنان، دامغان و حواشی کویرهای ایران می روید.

ترکیبات مهم:

1 گرم گیاه تازه اسفند حاوی تا 68 گرم آب، 6 گرم پروتئین، 1/5 گرم چربی، 16 گرم عصاره حاوی آلکالوئیدهای آزاد (ترکیبات نیتروژن دارآزاد)، 6 گرم فیبر، 4 درصد خاکستر، /6 گرم کلسیم، /6 گرم فسفر، /9 گرم مس و 25 میلی گرم تیامین است. در کشور مصر از روغن دانه های اسفند فرآورده های به Zit-el-Harmel تهیه می شود که برای افزایش میل جنسی به کار می رود. دانه های خشک اسفند حاوی تا 35 درصد پروتئین، 17 درصد روغن و آلکالوئیدهای هارمالین، هارمین، هارمان، هارمالول، پگانین، ایزوپگانین، دی پگانین، وازی سی نن و داوکسی وازی نون می باشند. براساس تحقیقات انجام شده هارمین، هارمالین و هارمالول باعث افزایش میل جنسی در موش می شود. 5 گرم هارمین می تواند باعث افزایش اثرات تحریک جنسی گردد. از هارمین در تحقیقات مربوط به اختلالات مغزی (بیماری های مغزی) استفاده می شود. هارمین و هارمالین در انسان باعث اثرات هالوسینوژن (روانگردانی) می شود و 4 میلی گرم از آن به ازای هر کیلوگرم وزن بدن موثراست.

دارو شناختی و اثرات مهم:

اسفند در طب عامیانه جهت بهبود آسم، کولیک، دیسمنوره، تب، سنگ مثانه، هیستری، یرقان، لارنژیت، مالاریا، نورالژی، سرطان، پارکینسون و روماتیسم استفاده می شود. در یونان از دانه ها برای چشم درد و به عنوان کرم کش، قاعده آور، مسکن و معرق استفاده می شده است. در هندوستان جهت درمان سفلیس و در آفریقای شمالی برای پایین آوردن تب استفاده می شده است. بر اساس مدارک موجود دانشمندان نازی، آلکالوئید هارمین را به عنوان سرم حقیقی در جنگ جهانی دوم مصرف می کردند. مقدارکم هارمین باعث تحریک مغز ومقدار زیاد آن باعث دپرسیون CNS می شود. اثرات هالوسینوژنی هارمین با مصرف خوراکی حدود 25 میلی گرم آن ایجاد می گردد. مطالعات دانشمندان مصری نشان داده که عصاره دانه اسفند دارای خاصیت قارچ و میکروب کش قوی است. این گیاه همچنین به عنوان حشره کش استفاده می شود. اسفند از بین برنده شپش و پروتوزوا نیز می باشد. در نواحی استوا از دانه ها به عنوان ادویه و در الجزایر از روغن دانه ها استفاده می شود. متاسفانه امروزه تبلیغات زیادی در مورد اثرات نشاط آور و روانگردان هارمین، هارمالین و هارمالول می شود که اغراق آمیز هستند. از خواص مختلفی که راجع به اسفند در گزارش ها آمده، می توان به اثرات سقط کننده، آمیب کش، تقویت کننده قوای جنسی، ادرارآور، تهوع آور، قاعده آور، شیرافزا، محرک، اعتیاد اور و کرم کش آن اشاره کرد.

سمیت و عوارض جانبی:

مهم ترین تاثیر سمی گیاه خواص مخدر و روانگردانی آن است. میزان مصرف زیاد اسفند می تواند باعث مشکلات روانی، استفراغ، افزایش بزاق، دیدن مناظر رنگی و رعشه (لرزش) شود. در تحقیقات حیوانی دوز مرگ آورآن 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است که به علت اثرات دپرسیون CNS می باشد. دانه سفید در نواحی آسیا به عنوان کرم کش و آمیب کش استفاده می شود.

مهم ترین اثرات گزارش شده:

آمیب کش، ضد درد، ضد باکتری، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، سقط کننده جنین، افزایش دهنده قوای جنسی، محرک CNS ادرارآور، معرق، قاعده آور، قی آور، قارچ کش، روانگردان، شیرافزا، مخدر، فلج کننده، مسکن، کرم کش، افزایش دهنده بزاق، شپش کش و ضد پروتوزوا.

نکات قابل توجه:

1- گرچه گیاه اسفند در گذشته به عنوان یک گیاه دارویی مورد مصرف بوده و هنوز هم در بعضی نقاط دنیا ازآن استفاده می شود، ولی نباید عواض سمی مختلف آن را از نظر دور داشت. 2- استفاده بیشترازحد دارویی آن ممکن است باعث سقط جنین، استفراغ، دپرسیون و توهم زایی گردد. 3- حداکثر میزان دارویی آن (مثلاً به عنوان ضد درد)، 15 تا 3 میلی لیتر از جوشانده (1 بر 2 گیاه درآب) و یا 2 تا 4 میلی لیتر تنتور (1 بر 1 گیاه در محلول هیدروالکلی) است. 4- بیشترین میزان مواد موثر، آلکالوئیدها و مواد روانگردان در دانه های میوه اسفند می باشد. 5- شرایط آب و هوایی محل رشد این گیاه به طورقابل توجهی در مواد موثر و آثار فارماکولوژی آن تاثیردارد. به عنوان مثال، با مختصر مطالعات انجام شده بر روی اسفند ایران، توسط همکاران دانشکده داروسازی تهران، مشخص شده که ترکیبات اصلی گیاه با نتایج منتشر شده بعضی کشورها از جمله ترکیه کاملاً متفاوت است. 6- درمورد بعضی تاثیرات جالب و مهم اسفند از جمله خواص ضد سرطانی آن تحقیقات زیادی درحال انجام است که در آینده نتایج آنها در دسترس علاقه مندان قرار می گیرد. 7- ابن سینا در کتاب قانون در مورد اسفند چنین نوشته است: «محلول آن را بر مفاصل مالند تا درد مفاصل ازبین برود. دل به هم خوردن به دنبال دارد». بنابراین به اثرات ضد درد، روانگردانی و سمی این گیاه که درمنابع جدید وجود دارد، در کتاب ابن سینا نیزاشاره شده است.

گیاه شناسی:

رازک گیاهی است علفی، چند ساله و بالارونده. این گیاه 2 پایه بوده و اعضای آن پوشیده از تارهای خشن است. برگ های گیاه متقابل، دندانه دار و مرکب از 5-3 لوب ساوی است. گل های نر به صورت مجتمع و گل آذین خوشه هستند. گل های ماده، به صورت مخروط مانند سفید مایل به حنایی می باشند. قسمت مورد استفاده گیاه مخروط های ماده( گل های ماده) آن است که دارای بوی معطر و مطبوع با طعم تلخ است.این گیاه در نواحی شمال ایران از جمله گرگان، چالوس، تنکابن، رشت، لاهیجان و آستارا می روید.

تاریخچه:

کاربرد عمده رازک در تولید آب جو به دلیل طعم تلخ آن است. عصاره رازک به عنوان طعم دهنده در غذا و صنعت نوشابه سازی مصرف می شود. در قدیم، از خاصیت مدر آن استفاده می شد. دیگر مصارف سنتی آن درمان انقباضات روده ای، بیماری سل، سرطان و التهاب مثانه بود. حمام کردن در وان زوائد حاصل از تخمیر رازک، تأثیر جوان کننده دارد و برای رفع مشکلات قاعدگی مؤثر است.برخی اوقات، در افرادی که رازک می چیدند، اثرات آرام بخش مشاهده می شد و به همین جهت از گل های رازک، به عنوان مسکن استفاده می کردند. گاهی نیز به منظور رفع مشکلات عصبی، گل های رازک را در بالش می گذاشتند. عصاره برخی از انواع رازک به دلیل خاصیت نرم کنندگی، در فرآورده های پوستی به کار می رود.

منبع جغرافیایی:

گیاه از کشت رازک ماده در بسیاری از نقاط از جمله غرب اروپا، هند، چین و آمریکا به دست می آید.

ترکیبات مهم:این ترکیبات عبارتند از: مواد تلخ از جمله آسیل فلوروگلوسیدهای موجود در رزین، اسانس به میزان 1-/3 درصد که حاوی میرسن، لینالول، فارنزن و کاریوفیلن است. تانن به میزان 2-4 درصد، فلاونوئید، مقدار کمی فنل کربوکسیلیک اسید از جمله اسیدفرولیک و اسید کلروژنیک، از دیگر ترکیبات مهم گیاه می باشند.

اثرات مهم:

رازک دارای اثر آرام بخش می باشد. به خصوص هنگامی که همراه با آرام بخش های دیگر گیاهی مصرف می شود. همچنین در بدخوابی عصبی و استرس ها استفاده می شود. رازک به صورت دم کرده با مزه تلخ به عنوان مقوی معده، محرک اشتها و افزاینده ترشحات معده کاربرد دارد. اسیدهای تلخ آن شامل لوپولون و هومولون دارای خواص ضد میکروبی است.در طب عوام از دم کرده آن جهت درمان زخم معده و به عنوان ضد ورم مثانه استفاده می شود.

فرآورده های دارویی:

حدود هفتاد فراورده آرام بخش از رازک در آلمان وجود دارد. در انگلستان حدود 6 فراورده از آن تهیه می گردد که همگی به عنوان آرام بخش استفاده می شوند. عمده این فراورده ها به صورت قرص هستند. از عصاره خشک رازک به صورت چای و یا فراورده های دیگر به عنوان خواب آور و مسکن استفاده می شود.تهیه چای- یک لیوان آب در حال جوشیدن را بر روی نیم گرم له شده یا پودر گیاه بریزید و 15 دقیقه صبر کنید؛ سپس صاف کرده و میل نمایید.

نگهداری:

گیاهان دارویی شفانوش

رازک باید دور از نور و در هوای سرد نگهداری شود. حداکثر مدت نگهداری یکسال است.

عوارض جانبی:

مصرف رازک ممکن است در بعضی افراد حساسیت پوستی ایجاد کند. علت آن مربوط به گرده های گیاه است.

مهم ترین اثرات گزارش شده رازک:

آلرژی زا، ضد درد، ضد باکتری، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، معرق، هضم کننده، ادرارآور، قاعده آور، استروژنیک، ملین، خلط آور، قارچ کش، خواب آور، شیرافزا، مسهل، مخدر، مقوی اعصاب، مقوی معده، آرام بخش، مقوی رحم، ضد کرم و کاهش دهنده میل جنسی.

نکات قابل توجه:

1- چای و یا دم کرده رازک بهتر است شب هنگام و یا قبل از خواب مصرف شود تا بتوان خواب آرام تری را در پیش داشت. این میزان مصرف را می توان تا سه بار در روز تکرار کرد.2- میزان مصرف فراورده های صنعتی رازک مانند قرص و یا کپسول در راهنمای همراه دارو توصیه شده است.3- گل های ماده تحت عنوان Strobiles مشهور می باشند که قسمت دارویی رازک هستند.4- خواص گیاه رازک به طور چشمگیر به نو یا کهنه بودن آن ارتباط دارد، چون مواد موجود در آن با گذشت زمان اکسید می گردند. مثلاً مصرف تازه گل های ماده برای رفع بدخوابی بسیار مؤثر است، در صورتی که خشک شده گل های ماده برای پر کردن بالش افرادی که دارای بی خوابی هستند مناسب است. تعویض گل های خشک ماده در این بالش ها باید هر دو سه ماه صورت گیرد، چون گل های خشک کهنه رازک دارای خاصیت محرک می باشند.5- برای رفع بی خوابی بهتر است از گل های ماده تازه، خشک شده تازه و یا گل های فریز شده استفاده نمود. در این صورت بر روی 2 قاشق چایخوری از گل ها یک لیوان آب جوش ریخته و پس از 5 تا 1 دقیقه صاف نموده و میل کنید.

چای، پس از آب، دومین نوشیدنی پرطرفدار و پرمصرف در کشور ما و برخی دیگر از کشورهای دنیاست. اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که زیاد چای می‎نوشند، لازم نیست نگران مضرات این عادت‌تان باشید چون بررسی‎ها نشان داده است نوشیدن چای به‌ویژه چای سبز فواید زیادی برای سلامت دارد. این روزها در اخبار سلامت، از هر نوشیدنی و غذای دیگری درباره فواید چای سبز صحبت می‌شود.

چای از برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس تهیه می‌شود و در سه نوع اصلی سبز، اولانگ و سیاه در بازار وجود دارد اما چای سبز به خاطر خواص درمانی‎اش در جهان شناخته شده‌تر است. چای سبز حداقل 4 هزار سال است که در چین به عنوان یک گیاه دارویی شناخته شده است. چینی‌ها از قدیم با خواص درمانی چای سبز آشنا بودند و از آن به عنوان دارو در درمان ناراحتی‌های مختلف مانند خونریزی، ناراحتی‌های گوارشی، سردرد و افسردگی استفاده می‌کردند اما استفاده از چای سبز فقط به چینی‌ها و شرقی‌ها که عادت به نوشیدن چای دارند محدود نشد و کم‌کم به خاطر خواص درمانی‌اش در سراسر جهان مورد استقبال قرار گرفت.

نتایج بررسی‌ها

دانشمندان آسیایی، اروپایی و آمریکایی در بررسی‌ها و مطالعه‌های خود به شواهد علمی درباره فواید و خواص درمانی نوشیدن چای سبز دست یافتند. برای مثال در سال 1994 نشریه ملی سرطان آمریکا نتایج مطالعه‌ای را منتشر کرد که نشان می‌داد، نوشیدن چای سبز خطر ابتلا به سرطان مری را در زنان و مردان چینی تا حدود 6 درصد کاهش می‌دهد.محققان دانشگاه پوردو نیز دریافتند ترکیبات موجود در چای سبز مانع رشد سلول‌های سرطانی می‌شود. همچنین نتایج مطالعه‌های دیگر نیز نشان داد نوشیدن چای سبز سطح کلسترول تام خون را پایین می‌آورد و نسبت کلسترول خوب (HDL) به کلسترول بد (LDL) را افزایش می‌دهد. به‌طور کلی بررسی‌ها نشان داده است که نوشیدن چای سبز در پیشگیری و بهبود بیماری‌هایی مانند سرطان، آرتریت روماتویید، بالا بودن میزان کلسترول خون، بیماری‌های قلبی و عروقی و عفونت موثر است.

خواص چای سبز

راز شفابخش بودن چای سبز در پلی فنل‌های کاتکین موجود در آن به ویژه پلی فنل «اپی‌گالوکاتکین‌گالات» یا«EGCG» است که یک آنتی‌اکسیدان بسیار قوی است. این ترکیب علاوه بر اینکه مانع از رشد سلول‌های سرطانی می‌شود قادر است سلول‌های سرطانی را بدون آسیب رساندن به بافت‌های سالم از بین ببرد. همچنین این پلی فنل در کاهش کلسترول بد خون (LDL) موثر است و مانع شکل غیرعادی انعقاد خون می‌شود. با توجه به اینکه ترومبوزیس یا شکل غیرعادی لخته‌ شدن خون در رگ‌ها علت بروز حمله‌های قلبی و سکته است این مورد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.بررسی‌ها نشان داده است برخی پلی‎فنل‌ها حتی قادرند اثرات منفی سیگار کشیدن و رژیم غذایی پرچرب را از بین ببرند. در سال 1997 نتایج مطالعه‌ای که توسط دانشمندان دانشگاه کانزاس انجام شد نشان داد پلی‌فنل EGCG موجود در چای سبز یکی از قوی‌ترین انواع این پلی‌فنول‌هاست که می‌تواند علت میزان کم بیماری‌های قلبی میان مردان ژاپنی را با وجودی که 75درصدشان سیگاری هستند توضیح دهد.

چای سبز بهتر است یا چای سیاه؟

هر وقت موضوع فواید چای برای سلامت مطرح می‎شود درباره فواید چای سبز صحبت می‌شود اما سوال اینجاست که آیا انواع دیگر چای‌ این ویژگی‌های سلامتی را ندارند؟ چای سبز، اولانگ و سیاه همه از برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس تهیه می‌شوند و آنچه چای سبز را متمایز می‌کند فرآیند تهیه آن است. فرآیند تهیه چای سبز کوتاه‌تر است و به اندازه سایر انواع چای تخمیر نمی‌شود و به همین دلیل آنتی‌اکسیدان‌هایش حفظ می‌شوند. برگ‌های چای سبز بخار داده می‌شوند و این از اکسیداسیون ترکیبات EGCG پیشگیری می‌کند. در مقابل انواع دیگر چای از تخمیر برگ‌های چای تهیه می‌شوند که در نتیجه EGCG به ترکیبات دیگری تبدیل می‌شوند که به اندازه آن در پیشگیری و مبارزه با بیماری‌ها موثر نیستند.

فواید دیگر

بررسی‌ها نشان داده است چای سبز می‌تواند به افرادی که رژیم غذایی کاهش وزن دارند کمک کند. در نوامبر 1999 مجله آمریکایی تغذیه چینی نتایج مطالعه محققان دانشگاه گنوا در سویتزرلند را منتشر کرد. این محققان دریافتند مردانی که ترکیبی از چای سبز و کافئین دریافت می‌کنند در مقایسه با آنهایی که فقط کافئین دریافت می‌کنند کالری بیشتری می‌سوزانند. چای سبز به دلیل خاصیت ضدمیکروبی‎اش می‌تواند از مسمومیت غذایی پیشگیری کند و همچنین می‌تواند باکتری‌هایی که علت ایجاد پلاک‌های دندانی هستند از بین ببرد و از پوسیدگی دندان‌ها پیشگیری کند. به‌علاوه خاصیت محافظت از پوست چای سبز موجب شده تا از آن در تهیه کرم‌ها استفاده شود و در بازار لوازم آرایشی هم راه پیدا کند.

روزی چند فنجان؟

با وجود خواص زیاد چای سبز برای سلامت این پرسش پیش می‌آید که روزی چند فنجان چای بنوشیم تا از این فواید بهره ببریم. برای پاسخ‌ به این پرسش محققان در حال بررسی ویژگی‌های طبیعی چای سبز هستند. برای مثال مطالعه‌ای که توسط محققان ژاپنی انجام شد نشان داد مردانی که روزانه 1 فنجان چای سبز می‌نوشند در مقایسه با مردانی که کمتر از 3 فنجان چای سبز در روز مصرف می‌کنند سه سال بدون سرطان زندگی می‌کنند. (در3 فنجان چای سبز حدود 24 تا 32 میلی‌گرم پلی فنل وجود دارد.) همچنین نتایج مطالعه دیگری نشان داد نوشیدن از 4 فنجان چای سبز در روز می‌تواند از آرتریت روماتویید پیشگیری کند یا علایم و نشانه‌های این بیماری را در افرادی که به این بیماری مبتلا هستند کاهش دهد. دانشمندان ژاپنی در موسسه تحقیقات سرطان سایتاما نیز در بررسی‌های خود دریافتند در زنانی که روزانه 5 فنجان چای سبز می‌نوشند احتمال ابتلا به سرطان پستان کمتر است و در صورت ابتلا نیز سرعت انتشار این بیماری کندتر است. به‌طورکلی توصیه می‌شود روزانه 4 تا 5 فنجان چای سبز نوشیده شود.

چطور چای سبز را دم کنیم؟

تهیه یک فنجان چای سبز کار آسانی است اما نیاز به مهارت دارد. اگر این کار به طور صحیح انجام نشود ممکن است پلی فنل‎های مفید موجود در آن که خواص بهداشتی و درمانی دارد طعم چای را خراب کند و موجب شود چای طعم و مزه طلوبی پیدا کند. برای اینکه چای خوش طعم باشد نباید جوشیده شود یا زیاد دم بکشد. هرچند بهتر است چای را طبق دستورالعمل روی بسته‌بندی که توسط شرکت تولیدکننده نوشته شده است دم کنید اما این توصیه‎های کلی هم می‎تواند مفید باشد.برای تهیه هر فنجان چای یک چای کیسه‎ای یا 2 تا 4 گرم تقریبا معادل 1 تا 2 قاشق چایخوری چای لازم است. برای تهیه چای ابتدا کتری را با آب سرد پر کرده و بگذارید به جوش بیاید. پس از جوش آمدن آب کتری 3 دقیقه صبر کنید و سپس آب گرم را روی چای کیسه‌ای یا چای خشک بریزید و اجازه دهید 3 دقیقه بماند. اگر از چای کیسه‎ای استفاده کرده‎اید پس از 3 دقیقه آن را از فنجان بیرون بیاورید. سپس چند دقیقه صبر کنید تا چای سرد شود و آن را بنوشید.

بخش شکمی جدار مریکارپ مسطح و بخش پشتی آن محدب است و دارای 5 ضلع برجسته یا خطوط پره مانند طولی است که این پره ها یکی در پشت ، دو تا در طرفین و دو تا در حاشیه مریکارپ قرار دارند. از هر پره یک دسته آوندی عبور می کند که آوند های چوبی در داخل و آوند های آبکش در داخل قرار دارند.گرده افشانی در این گیاه توسط باد و به ندرت حشرات انجام می گیرد . چتر ها از پائین بو ته به سمت بالا و از اطراف به مر کز تولید بذر می کنند که نشان دهنده گل اذین حدود آن است.

شرح گیاه گیاهی کوچک، علفی به ارتفاع 15 تا 5 سانتی متر و دارای ریشه دراز باریک به رنگ سفید و ساقه ای راست و منشعب به تقسیمات دو تایی است منشأ اولیه آن ناحیه علیای مصر و سواحل نیل بوده است ولی امروزه به حالت نیمه وحشی در منطقه وسیعی از مدیترانه ، عربستان ، ایران، و نواحی مختلف می روید و یا در این نواحی پرورش می یابد. برگهای آن متناوب، شفاف، بی کرک، منقسم به بریدگیهای بسیار نازک و ظریف ولی دراز و نخی شکل است. گلهائی کوچک ، سفید یا صورتی رنگ و مجتمع به صورت چتر مرکب دارد. میوه آن بیضوی کشیده، باریک در دو انتها، بسیار معطر ، به طول 6 میلی متر، به قطر 5/1 میلی متر و پوشیده از تارهای خشن است.بعضی از واریته های این گیاه میوه های عاری از تار دارند.رنگ میوه بر حسب واریته های مختلف گیاه ممکن است زرد تیره یا خرمائی مایل به سبز و یا خاکستری باشد.نیاز اکولوژیکی چون زیره سبز گیاهی مدیترانه ای است، لذا در طول رویش به حرارت مناسب و نور کافی نیاز دارد مقدار اسانس گیاهان که در مناطق گرم با نور فراوان می رویند بیش از مناطق دیگر است. این گیاه در مرحله گل دهی و تشکیل میوه به رطوبت کمتری نیاز دارد. خاکهای با بافت متوسط و خاکهای لوم شنی، خاکهای مناسبی برای تولید زیره سبز هستند. کشت در خاکهای سبک شنی و تهی از مواد و عناصر غذایی مناسب نیست چون این خاکها شرایط را برای ابتلای گیاهان به بیماریهای قارچی آماده می کنند. PH خاک برای کشت زیره سبز 5/4 تا 2/8 مناسب است.آماده سازی خاک در اوایل پائیز 15 تا 2 تن در هکتار کودهای حیوانی کاملاً پوسیده به زمین اضافه نموده و سپس شخم زده می شود و در ادامه زمین را باید تسطیح نمود. خاک باید نرم باشد وسله تولید نکند قبل از کشت زمین را آماده و آنرا کرت بندی می کنند.تاریخ و فواصل کاشت از تناوب کاشت زیره با گیاهان تیره جعفری باید خوداری نمود. زیرا زیره سبز به بیماریهای قارچی بسیار حساس بوده و بیماریهای گیاهان تیره جعفری کم و بیش مشابه هستند. تکثیر گیاه توسط بذر صورت می گیرد. تاریخ کشت به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. بطوریکه در مناطق معتدل یک محصول پائیزه در مناطق سرد به صورت یک محصول بهاره کشت می شود اواسط پائیز (آبان ماه) زمان مناسبی برای کشت پائیزه است. در حالیکه کشت بهاره در اسفند انجام می گیرد. اگر زیره سبز ردیفی کشت شود،فاصله ردیف ها 15 تا 2 سانتی متر مناسب است.هر هکتار زمین به 12 تا 15 کیلوگرم بذر با کیفیت نیاز دارد. عمق بذر به تناسب بافت خاک بین 5/1 تا 2 سانتی متر مناسب است. پس از کشت از انجام هر گونه عملی که سبب جابجائی بذر شود باید خودداری نمود.کاشت کشت زیره سبز توسط بذر و مستقیماً در زمین اصلی صورت می گیرد. مدتی قبل از کاشت زمین را باید آبیاری نمود. بذرها را می توان پس از مخلوط کردن با ماسه نرم به صورت دست پاش در سطح زمین پاشید در بعضی نقاط زیره سبز را به صورت ردیفی کشت می کنند.برای افزایش قوه رویشی بذرها را باید به مدت 24 تا 36 ساعت در آب خیس نمود. پس از کاشت بلافاصله باید زمین را آبیاری کرد. آبیاری نباید شدید باشد تا بذرها شسته شود و در مرکز کرتها متراکم شود.دومین آبیاری باید 8 تا 1 روز پس از اولین آبیاری انجام گیرد. رویش بذرها پس از دومین آبیاری آغاز می شود. چنانچه منطقه کشت از دمای بالایی برخوردار باشد باید 5 تا 6 روز پس از دومین آبیاری مجدداً گیاهان را آبیاری نمود. این آبیاری سبب می شود تا رویش بذرها تکمیل شود گیاهان را باید هر 12 تا 2 روز (بسته به شرایط آب و هوائی) آبیاری کرد. اضافه کردن 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار ازت 4 تا 5 روز پس از کشت به همراه آبیاری سبب افزایش عملکرد می شود.داشت چون زیره سبز ارتفاع کمی دارد و اگر امکان رویش به علفهای هرز داده شود،نه تنها می تواند بر زیره سبز غلبه کند و جذب آب و کسب نور را دچار اشکال سازند، بلکه سبب انتشار و گسترش آفتها و بیماریها نیز می شوند لذا وجین علف های هرز ضروری است. هنگامیکه ارتفاع بوته ها به پنج سانتی متر رسید باید وجین علف های هرز را آغاز و در طول رویش زیره سبز علفهای هرز را باید دو تا سه مرتبه وجین کرد. برگرداندن خاک بین ردیفها نیز نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. آبیاری باید با دقت انجام گیرد. هنگام گل دهی و تشکیل میوه، گیاهان به حداقل آبیاری نیاز دارند. آبیاری زیاد نه تنها سبب کاهش عملکرد می شود بلکه شرایط را برای ابتلاء به بیماریهای قارچی آماده می کند. بیماریهای قارچی زیره سبز یکی سفیدک سطحی است که برای مبارزه با آن باید از قارچ کش های سولفوره و تابل به مقدار یک کیلوگرم در هکتار یا از کاراتان به مقدار 5/ لیتر در هکتار به صورت محلول پاشی استفاده کرد.از دیگر بیماری قارچی بلایت زیره است که در مرحله گل دهی به گیاهان آسیب می رساند.وجود لکه های قهوه ای رنگ بر روی ساقه،برگها از علائم این بیماری است برای مبارزه با آن از قارچ کش های حاوی ترکیبات مس نظیر دیتان، بلیتوکس (Blitox 5)، کوپرومار (Cupromar) به مقدار 6/ تا 1 کیلوگرم در هکتار می توان استفاده نمود پوسیدگی ریشه نیز از بیماریهای دیگر زیره است که در تمام مراحل رویش زیره سبز را تهدید می کند که جهت کنترل از مخلوط کاراتان و دیتان می توان استفاده نمود.برداشت محصول معمولاً 1 تا 12 روز پس از کشت آماده برداشت میشود از اردیبهشت تا اوایل خرداد می توان زیره سبز را برداشت نمود. عمل برداشت معمولاً با دست انجام می گیرد. گیاهان را با دست از ریشه بیرون کشیده یا با داس برداشت می کنند. سپس آنها را باید خشک نمود. پس از بوجاری باید بذرها را از سایر اندام ها جدا و با استفاده از جریان هوا آنها را تمیز و بسته بندی کرد. عملکرد بذر بسیار متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. از هر هکتار 8/ تا 1 تن بذر تولید می شود.دامنه انتشار خراسان: سبزوار ، علی آباد، مشهد ،صالح آباد تهران ، بین تهران و سمنان در ناحیه ای ب کیش لک در ارتفاعات 9 متری به حالت خودرو و نیمه خودرو سمنان ، دامغان ، سرخه در 11 متری پرورش آن در غالب نواحی مساعد صورت می گیرد. ترکیبات شیمیایی زیره دارای تانن ، روغن زرین و اسانس است . اسانس زیره را از تقطیر میوه له شده تحت اثر بخار آب بدست می آورند . این اسانس مایعی است بیرنگ که در اثر ماندن ابتدا برنگ زرد و سپس قهو ه ای رنگ می شود . بوی زیره مربوط به آلدئیدی ب کومینول است . مقدر کومینول در زیره بسته به محل کشت آن بین 3 تا 5 درصد است . ضد تشنج است . برای برطرف کردن بیماری صرع مفید است. در دفع گاز معده موثر است . قاعده آور است . عرق آور است. برای رفع برونشیت از دم کرده زیره استفاده کنید . برای برطرف کردن سوءهاضمه مفید است. ترشحات زنانگی را برطرف می کند. برای تحریک اشتها زیره سبزه را با سرکه و آب مخلوط کرده و قبل از غذا بخورید . برای برطرف کردن قطره قطره ادرار کردن زیره را تفت داده و سرخ کنید سپس با آب بخورید . برای رفع نفخ روده و معده می توانید دم کرده زیره را تنقیه کنید . برای التیام زخم چشم ، دانه های له شده زیره سبز را در آب برنج خام خیس کرده و سپس مایع بدست آمده را قطره قطره روی زخم چشم بریزید. هنگامیکه اطفال شیر خوار دل درد دارند و نفخ در شکم شان پیچیده چند قطره اسانس زیره را با روغن بادام مخلوط کرده و با آن شکم آنها را ماساژ دهید . و بالاخره زیره را در غذاهایی که نفاخ هستند مخصوصا حبوبات استفاده کنید(1). سرما و مقاومت به آن در گیاهان: – تنش دمای پایین یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد گیاهان، دمای پایین می باشد. گونه های مختلف گیاهی از نظر قابلیت تحمل به تنش دمای پایین، بسیار متفاوتند. گیاهان گرمسیری حساس به سرما، حتی در دمای بالاتر از دمای انجماد بافتها، بطور جبران ناپذیری آسیب می بینند. گیاه بواسطه اختلال در فرآیندهای متابولیکی، تغییر در خواص غشاءهای سلولی و اندامکی، تغییر در ساختمان پروتیینها و اثرات متقابل میان ماکروملکولها، و نیز توقف واکنشهای آنزیمی دچار صدمه میگردد. گیاهانی که به یخبندان حساس ولی به سرما متحمل هستند، در دمای اندکی زیر صفر قادر به ادامه حیات بوده، ولی بمحض تشکیل کریستالهای یخ در بافتها، بشدت آسیب می بینند. این در حالی است که گیاهان متحمل به یخبندان قادر به ادامه حیات در سطوح متفاوتی از دماهای یخبندان هستند، البته درجه واقعی تحمل بستگی به گونه گیاهی، مرحله نمو گیاه و مدت زمان تنش دارد.قرار گرفتن گیاهان در معرض دمای زیر صفر منتج به تشکیل کریستالهای یخ در فضای بین سلولی، خروج آب از سلولها و از دست رفتن آب سلول (پسابیدگی) میگردد. بنابراین، تحمل به یخبندان با تحمل به پسابیدگی (که در اثر خشکی یا شوری زیاد بوجود می آید)، همبستگی شدیدی دارد. پسابیدگی ناشی از یخبندان سبب اختلالات گوناگونی در ساختمانهای غشایی از جمله بهم چسبیدن غشاءها میگردد. اگرچه پسابیدگی سلولی ناشی از یخبندان، علت اصلی صدمات ایجاد شده در اثر یخبندان می باشد، ولی عوامل دیگری هم در این امر دخالت دارند. کریستالهای در حال رشد یخ سبب وارد آمدن خسارات مکانیکی به سلولها و بافتها میشود. دمای بسیار پایین حاکم در شرایط وقوع یخبندان فی نفسه و پسابیدگی ناشی از آن سبب واسرشتگی پروتیینها و تخریب کمپلکس های ماکروملکول میگردد. وجه مشترک همه تنشهای پیچیده ای نظیر دمای پایین، تولید گونه های اکسیژن فعال (ROS) می باشد، که میتواند سبب صدمه دیدن ماکروملکولهای مختلف درون سلول گردد. دمای پایین بخصوص وقتی با یخبندان همراه باشد، با سیستمهای موثر جلوگیری کننده از تولید اکسیژن فعال که عامل وقوع تنش اکسیداتیو است، همبستگی دارد. گیاهان نواحی معتدله با فعال نمودن مکانیزم سازگاری به سرما که منتج به افزایش تحمل به یخبندان میگردد، به دمای پایین واکنش نشان میدهند. این فرآیند سازگاری با تغییر نحوه ابراز برخی ژنهای مسوول واکنش به تنش همراه است. این ژنها تولید پروتیینها و متابولیتهای نگهدارنده ساختمانهای سلولی و حافظ نقش آنها در مقابل اثرات منفی یخبندان و پسابیدگی ناشی از آن را کنترل می نمایند. تغییر در ابراز ژتهای عامل واکنش به سرما توسط مجموعه ای از فاکتورهای رونوشت برداری که به محرکهای دمایی واکنش نشان میدهند، کنترل میگردد.در اثر سرما تغییرات وسیعی در رفتار غشاها ، چربی ها آنزیم ها رنگیزه ها و اسکلت سلولی گیاهان گرمسیری بوجود می آید. برخی از این تغییرات می توانند به عنوان اثرات اولیه ای تلقی شوند که منجر به عدم تعادل متابولیکی ، تلفات آب نشت یون ، از دست رفتن جایگزینی سلولی و نهایتا مرگ سلول می شوند. مکانیزم هایی که گیاهان مقاوم به سرما بدان وسیله از تغییرات جلوگیری می کنند به خوب شناخته نشده است و تحقیقات بسیار زیادی برای درک اینکه چگونه غشاها و پروتئین ها به نحوی تغییر می یابند که می توانند در مقابل سرما پایدار بمانند ، لازم است. مقاومت به سرمازدگی یک صفت چند ژنی است و بنا بر این اصلاح گران در اتقال صفت مقاومت به سرما به گیاهان حساس به سرما با مساله پیچیده ای روبرو هستند.سرما و یخ زدگی همه ساله خسارات قابل توجهی را به اقتصاد وچرخه تولید کشورتحمیل می کند. بنابر این برای مقاومت گیاهان به سرماویخ زدگی لازم است تا مدیریت تنش رعایت شود. به گزارش خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) سعید ترکش اصفهانی_کارشناس ارشد اصلاح نباتات در مقاله ای به بررسی اثرات سرما بر گیاهان پرداخته است. در این مقاله آمده است: سرما و یخ زدگی ازمهمترین عوامل قهری خسارتزا درمحصولات کشاورزی است وهمه ساله خسارات قابل توجهی را به اقتصاد وچرخه تولیدکشور تحمیل می کند. سهم عامل تنش سرما و یخبندان نسبت به سایر عوامل تهدید کننده در زیربخشهای زراعی و باغی از وزن بسیار بالایی برخوردار است و پهنه وسیعی از حاصلخیزترین مناطق تولیدی کشور ما و قسمت عمده محصولات اقتصادی مهم کشورهمه ساله در معرض تهدید تنش سرما و یخزدگی قرار دارند. این مقاله در خصوص تعریف تنش و عوامل تنش زا می افزاید: تنش عبارت است از هر گونه انحراف معنی دار از شرایط بهینه برای زندگی موجود زنده، و عوامل تنش زا باعث تغییر و اختلال در فرایندهای فیزیولوژیکی گیاهی می شوند واز این طریق تولید گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می دهند.تنش‌های محیطی عبارتند از:عوامل بیماری‌زا،علف‌های هرز،آفات ،آسیب هایمکانیکی،درجه حرارت،آب،خاک و همچنین انواع یخبندانها که باعث خسارتهای زیادی می شوند عبارتند از: یخبندانهای تشعشعی و یخبندانهای انتقالی. این مقاله در خصوص روشهای مقابله با خسارتهای ناشی از سرما و یخبندان می افزاید: روشهای فعال (کوتاه مدت) و روشهای غیرفعال (درازمدت) برخی از این روشها هستند. همچنین آنچه که معمولا در جهت مقابله با سرما و یخبندان انجام می شود, حفاظت در برابر یخبندانهای تشعشعی است و روشهای حفاظتی نقش چندان موثری برای مقابله با یخبندانهای انتقالی ندارد. بخاریها- سیستمهای آبیاری و ماشینهای باد از مهمترین روشهای حفاظتی کوتاه مدت هستند. خصوصیات استفاده از بخاریها عبارتند از: بالا بودن هزینه سوخت ،کارآیی در باغهای میوه نسبت به مزارع ، حداکثر کارآیی در شرایط وارونگی دمایی، مزیت تعداد زیاد بخاریهای کوچک بر تعداد اندک بخاریهای بزرگ. همچنین اساس استفاده از سیستمهای آبیاری، افزایش ظرفیت و هدایت گرمایی خاک و آزادسازی گرمای نهان آب در هنگام یخ زدن را باعث می شود،که انواع ان عبارت است از: آبیاری سطحی (غرقابی و شیاری)، آبیاری بارانی ، سیستمهای آبپاش(رودرختی و زیردرختی) و آبیاری قطره ای. استفاده از روش ماشینهای بادنیز، تنها در صورت وجود وارونگی دمایی کارآیی استفاده دارند تا به صورت ترکیبی با سایر سیستمهای حفاظتی مورد استفاده قرار گیرند و میزان کارآیی انها به شدت وارونگی دما بستگی دارد . سایر روشهای حفاظتی فعال نیزعبارت است از: استفاده از بالگرد، دستگاههای مولد مه، پوشاندن گیاه با پوششهای مخصوص،مالچ پاشی، استفاده از پوشش کف یا فوم، استفاده از سیستم ) SIS Inverted Sink (Selected ، استفاده از سیستمهای تلفیقی، استفاده از بالگرد سبک در نقاط تجمع هوای سرد در سطح مزارع، پرواز بالگرد در ارتفاع پایین جهت بر هم زدن لایه های وارونگی و پوشش خاک با استفاده از مالچ جهت جلوگیری از هدر رفت گرمای خاک. انواع سیستم های SIS نیز عبارتند از: دستگاه HEAT DRAGON جهت گرم کردن هوای سرد مجاور سطح زمین، دستگاه HEAT DRAGON جهت گرم کردن هوای سرد مجاور سطح زمین. مهمترین روشهای حفاظتی غیرفعال نیز عبارتند از: انتخاب مکان مناسب، انتخاب محصول، انتخاب واریته، پوشش زمین، عملیات به زراعی(کوددهی, هرس, شخم,آبیاری, تاریخ کاشت, عمق کاشت, و.)، به کارگیری سیتمهای نظارتی جامع مجهز به حسگرهای دمایی و زنگ اخبار(Monitoring)و استفاده از مواد شیمیایی است. بنابراین: اصلاح‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ سرما و اصلاح‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ یخ‌زدگی‌ (از نظر تئوری‌، عملی‌ و مفهومی)از یکدیگر متفاوت است، منظور ازسرما، کاهش دما به حدود صفر درجه سانتیگراد ویا چند درجه بالاتراست که می تواند برحسب نوع گیاه ودرجه مقاومت آن، به اندامهای مختلف(گل، برگ، میوه، جوانه وشاخه) خسارت وارد کند. این مقاله گیاهان را از نظر طبقه‌بندی انها‌ براساس‌ واکنش‌ آنها به‌ دماهای‌ پایین‌ ، به گیاهان: حساس‌ به‌ سرما، حساس‌ به‌ دماهای‌ سرد بالای‌ صفر، حساس‌، حساس‌ به‌ درجه‌ حرارتهای‌ یخبندان‌ کم‌ یا دماهای‌ نزدیک‌ به‌ صفر درجه‌ سانتی‌گراد، کمی‌ مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد تا -5 درجه‌ سانتی‌گراد، نیمه‌مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد در محدوده‌ -5 تا -1 درجه‌ سانتی‌گراد، بسیار مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد در محدوده‌ -1 تا -2 درجه‌ سانتی‌گراد، خیلی‌ زیاد مقاوم‌، گونه‌های‌ با حداکثر مقاومت‌ به‌ یخ‌زدگی‌ که‌ توانایی‌ تحمل‌ سرماهای‌ بسیار شدید(فراسردی‌) را دارند. ‌اساس ژنتیکی تحمل به‌ سرما عبارت است از: پلی ژن بودن وراثت اکثر صفات مهم اقتصادی از جمله مقاومت به سرما و یخبندان، تحت تاثیر محیط بودن این صفات و دشواری اندازه گیری آنها، متکی بودن مطالعه این صفات بر روشهای آماری پیچیده و شاخصهای آماری مانند میانگین, واریانس, کوواریانس, شاخصهای چندمتغیره و.. استراتژی های بهنژادی برای‌ افزایش‌ مقاومت‌ گیاهان‌ به‌ سرمانیز عبارتند از: اصلاح تدریجی گیاهان برای مقاومت به سرما و یخبندان از طریق کاربرد روشهای مرسوم اصلاحی و انتخاب، انجام هیبریداسیون بین گیاهان زراعی و خویشاوندان وحشی آنها که دارای صفت مقاومت به سرما و یخبندان هستند، اهلی‌کردن‌ گونه‌ های‌ وحشی‌ که‌ در محیطهای‌ سرد به‌ خوبی‌ رشد می‌کنند از طریق‌ اصلاح‌ و انتخاب‌ برای‌ بهبود صفات ‌زراعی‌ آنها، شناسایی‌ ژن‌های‌ مقاومت‌ به‌ سرما و یخ‌زدگی‌، کلون‌کردن‌ آنها و دست‌ورزی‌ ژنتیکی‌ آنها با استفاده‌ از روش‌های‌ بیولوژی‌ مولکولی، معرفی‌ ژنی‌ خالص و نو به‌ محیطهای‌ سرد به‌ منظور وسعت‌ بخشیدن‌ به‌ منابع‌ پایه‌ ژنی، مثال‌های‌ کمی‌ در مورد هیبریداسیون‌ بین‌گونه‌ای‌ شامل‌ گوجه‌فرنگی‌ و گندم‌ وجود دارد. در جمعیتهای‌ اصلاح‌ شده‌ و سازگار گیاهان‌ مختلفی‌ مانند ذرت‌، تنوع‌ ژنتیکی‌ فراوانی‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ تنش‌ سرما دیده‌ شده‌ است اما استفاده‌ از نژادهای‌ خارجی‌ مقاوم‌ نیز موقعیتهای‌ مناسبی‌ را جهت‌ اصلاح‌ مقاومت‌ به‌تنش‌ سرما در این‌ گیاهان‌ فراهم‌ می کند . ‌به عنوان مثال در اصلاح‌ سیب‌ زمینی‌ می‌توان‌ از منابع‌ ژنتیکی‌ وحشی‌ مانند گونه‌های‌ وحشی‌ سیب‌ زمینی‌ مقاوم ‌به‌ یخ‌زدگی‌ به‌ عنوان‌ والد در تلاقی‌ها استفاده‌ کرد. این مقاله در پایان می افزاید: در هر گیاه‌ زراعی‌ عملکرد نتیجه‌ نهایی‌ تمامی‌ فرآیندهای‌ بیوشیمیایی‌ و فیزیولوژیکی‌، از زمان‌ سبزشدن‌ تا بلوغ‌ فیزیولوژیکی‌ و تأثیرات‌ متقابل‌ این‌ فرایندها با محیط است، اختلاف‌ بین‌ عملکرد ثبت‌ شده‌ و میانگین‌ عملکردها، به‌ عواملی‌ که‌ از بروز کامل‌ پتانسیل‌ ژنتیکی‌ گیاهان‌ جلوگیری‌ می‌کنند مربوط می‌شود، برای‌ تعدادی‌ از مؤلفه‌ های‌ صفات‌ مقاومت‌ به‌ سرما، تنوع‌ ژنتیکی‌ وجود دارد. ترکیبی‌ از مقادیر کمی‌ از این‌ تنوع‌، با برخی‌ ازتکنولوژی‌های‌ دقیق‌ اصلاحی‌ که‌ در اینجا بحث‌ شد، می‌تواند زمینه‌ را برای‌ دستکاری‌ ژنهایی‌ در زمینه‌های‌ ژنتیکی‌ خالص‌ فراهم‌ سازد. در مناطقی‌ که‌ گیاهان‌ حساس‌ به‌ سرما کشت‌ می‌شود، هر جا که‌ دماهای‌ سرد درطول‌ فصل‌ رویش‌ غالب‌ است‌، اصلاح‌ مقاومت‌ به‌ سرما که‌ منجر به‌ تولید بهتر در مزرعه‌ می‌شود، می‌تواند قسمتی‌ از تفاوت‌ بین‌عملکردهای‌ بهینه‌ و عملکرد واقعی‌ را کاهش‌ دهد. اصلاح‌ یک‌ صفت‌ مقاومت‌ به‌ سرما به‌ صورت‌ منفرد نمی‌تواند در یک‌ محیط دارای‌ محدویت‌ از نظر دما، اثری‌ روی‌ عملکردیک‌ ژنوتیپ‌ خاص‌ داشته‌ باشد، بلکه‌ راه‌ بهتر این‌ است‌ که‌ چندین‌ صفت‌ مقاومت‌ را در زمینه‌ ژنتیکی‌ مناسب‌ جمع‌آوری‌ کنیم‌ تاژنوتیپ‌هایی‌ به‌ دست‌ آیند که‌ توانایی‌ تولید را در شرایط دمایی‌ سرد طی‌ فصل‌ رشد داشته‌ باشند.مواد و روش ها به منظور بررسی تحمل گیاه زیره به سرما آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی به اجرا در آمد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل خو سرمایی (خوسرمایی و عدم خوسرمایی ) به عنوان پلات اصلی و ترکیب اکوتیپ (تربت ، قوچان، سبزوار، خواف،قائن)در دما( ،3-، 6-،9-،12-،15- درجه سانتیگراد) به صورت فاکتوریل در پلات فرعی در نظر گرفته شده بود. تحمل به سرما و بازیافت گیاه از طریق اندازه گیری صفاتی مانند درصد بقا و دمای کشنده برای 5% از نمونه ها (LT 5 ) سه هفته پس از اعمال تیمار یخ زدگی و ارتفاع گیاه تعداد گره در ساقه اصلی ، وزن خشک گیاه ، دمای کاهنده 5% وزن خشک گیاه ( DMT5 ) در پایان اندازه گیری مورد نظر بود که به دلایلی آزمایش ادامه نیافت. بذور پنج اکوتیپ زیره با دقت به صورت منوکارپ در آمد. سپس با قارچ کش کربوکسی تیرام به مدت 24 ساعت آغشته شد. این عمل بواسطه قرار دادن بذور در دستمال های پارچه ای و خیساندن آنها توسط آب شهری بود.به گونه ای که آب از شیر با دبی تقریبی 1 قطره در ثانیه بر دستمال های حاوی بذر و قارچ کش ریخته و از سمت دیگر اضافی اب از دستمال ها خارج می شد. سپس بذور ضد عفونی شده را در پتری دیش کشت کرده و بیش از 5% از بذور تمام اکوتیپهای مورد نظر پس از 72 ساعت جوانه زدند، که این زمان به عنوان زمان جوانه زنی ثبت شد. سه روز پس از جوانه زنی بذور مذکور توسط پنس آغشته به وایتکس رقیق شده در لیوان های پلاستیکی ( با قطر 8 cm) که از قبل در زیر آنها زهکش تعبیه شده بود قرار داده شد. خاک مورد استفاده مخلوطی از ماسه و خاک برگ ضد عفونی شده بود که با آون استریل شد. بستر کشت متشکل از این دو ماده به نسبت مساوی بود. خاک پیش از کشت خیس شده روی بذور کشت شده در لیوان ها ماسه ای به ضخامت 3 تا 4 میلیمتر پوشانده شد. لیوان ها هر یک روز در میان آبیاری شده و در شرایط دما و رطوبتی گاخانه های تحقیقاتی نگهداری شدند. پس از حدود 4 روز گلدانها به مرحله سبز شدن رسیدند. در ابتدای کار تمامی اکوتیپهای مورد آزمایش به خوبی سبز شدند و مشکلی نیز در مورد بوته میری مشاهده نشد . ولی باگذشت حدود یک هفته از زمان سبز شدگی ، در تمامی اکوتیپ ها کمابیش علائم بوته میری مشاهده شد. پس از حدود پانزده روز(مرحله دو برگ حقیقی) عوارض بوته میری به گونه بود که ادامه آزمایش غیر ممکن نمود.

برند یا سازنده‌ای با این پیدا نشد!

برند شفانوش طراوت در 26 فروردین ماه 1396 در زمینه‌ی نوشیدنی‌ه ، چای و دمنوش‌های گیاهی و میوه‌ای فعالیت خود را آغاز نمود. این برند در راستای پیشبرد اهداف خود که کارآفرینی و شناساندن فواید گیاهان دارویی در بازارهای جهانی‌ است، با ایجاد زمینه مناسب برای تولید فعالیت خود را ادامه داده و سعی بر تولید محصولات متنوع با مرغوب‌ترین گیاهان دارویی را داشته است. از جمله محصولات تولیدی این برند می‌توان به دمنوش‌های چای سبز، چای ترش، بابونه، رزماری، اسطوخدوس و نعنا اشاره کرد.

گیاهان دارویی شفانوش

ارسال سریع کالای سوپر مارکتی فقط در تهران امکان پذیر است.

با توجه به محدودیت ارسال، آیا مایل هستید این کالا به سبد خرید شما افزوده شود؟

ورود | عضویت

واحد شغلی یا زمینه فعالیت مورد نظرتان را وارد کنید:

طراحی، قالب گیری و تولید انواع قطعات فایبرگلاس.

نشانی : ایران، تهران، تهران، جاده شهریار. باغستان‌. شهرک باباسلمان. خیابان شهید چالوکه. کوچه گلشو پلاک۷

تلفن : ۰۲۱۶۵۷۳۳۴۱۰ – ۰۹۱۲۶۴۴۰۶۵۱

گیاهان دارویی شفانوش

خیاطی : چرخ خیاطی و/یا گلدوزی – لوازم و قطعات یدكی

نشانی : ایران، تهران، تهران، ایران، تهران، تهران، خ. خیام – مقابل بازار فرش پلاک 622

تلفن : 5587935 _ 9122773654

عرضه کننده انواع عایق های پشم سنگ تخته ای، پشم سنگ لوله ای، پشم سنگ پتویی، پشم سنگ لحافی، و پشم سنگ فله

نشانی : ایران، تهران، تهران، سعادت آباد، خ 16 ام

تلفن : 21476258

کلینیک لیزر موهای زاید در نیاوران

نشانی : ایران، تهران، تهران، نیاوران

تلفن : 9384599

سوپر مارکت الهیه دریانی فیاضی فرشته مارکت فرشته

نشانی : ایران، تهران، تهران، الهیه فرشته فیاضی خزر مهدیه شریفی منش آقا بزرگی تختی صحرا بوسنی مریم

تلفن : 212629272

نشانی : ایران، تهران، تهران، توانیر

تلفن : 2188873727

تابلو سازی

نشانی : ایران، تهران، تهران، تهران – خیابان ملاصدرا – خیابان شیرازی شمالی – بن بست کاج – پلاک 1 – واحد 4

تلفن : 57996

واردات و صادرات انواع کالاهای صنعتی مربوط به نفت و گاز ، پتروشیمی ، فولاد و معادن ، تاسیسات و تجهیزات و
تعمیرات انواع پمپ و توربین
واردات و فروش انواع لوله ، اتصالات ، شیرآلات صنعتی ، تجهیزات دوار ، پکیج های فرآیندی ، تجهیزات برق و ابزار دقیق و

نشانی : ایران، تهران، تهران، بزرگراه رسالت – خ شصت و هفت – پلاک 51 – واحد 7

تلفن : 21-778239

موسسه حقوقی

نشانی : ایران، تهران، تهران، تهران

تلفن : 9125141336

918426935
فاکتور رسمی مورد تایید دارایی همراه با کد اقتصادی با گواهی ارزش افزوده
ارائه فاکتور رسمی
ارائه فاکتور رسمی از شرکتهای واقعی
ارائه فاکتور رسمی جهت اخذ وام
ارائه فاکتور رسمی خرید
ارائه فاکتور رسمی فروش
ارائه فاکتور رسمی مورد تایید دارایی
ارائه فاکتور فروش
ارائه فاکتور فروش رسمی با کد اقتصادی
ارائه وفروش کد اقتصادی
پیش فاکتور جهت اخذ وام
پیش فاکتور جهت ارائه به بانک
پیش فاکتور فروش
خرید فاکتور رسمی
خرید فاکتور رسمی فروش
خرید و فروش فاکتور رسمی
دریافت و صدور گواهی ارزش افزوده الکترونیکی
صدور پیش فاکتور جهت وام
صدور پیش فاکتور و فاکتور رسمی
صدور فاکتور رسمی
صدور فاکتور رسمی ارزش افزوده
صدور فاکتور رسمی از شرکتها ، کارخانه ها و تولیدی های مورد تایید دارایی
صدور فاکتور رسمی از شرکتهای تولیدی
صدور فاکتور رسمی از شرکتهای واقعی
صدور فاکتور رسمی با کد اقتصادی معتبر
صدور فاکتور رسمی برای اشخاص حقوقی
صدور فاکتور رسمی قانونی
صدور فاکتور رسمی مورد تایید دارایی
صدور گواهی ارزش افزوده
فاکتور
فاکتور خرید
فاکتور رسمی
فاکتور رسمی ارزش افزوده
فاکتور رسمی ارزش افزوده دار
فاکتور رسمی از شرکتهای تولیدی
فاکتور رسمی از شرکتهای واقعی
فاکتور رسمی از کارخانه های تولیدی
فاکتور رسمی با کد اقتصادی
فاکتور رسمی با گزارش فصلی
فاکتور رسمی با گواهی ارزش افزوده
فاکتور رسمی فروش
فاکتور رسمی فروش مورد تایید دارایی
فاکتور رسمی قانونی
فاکتور رسمی معتبر
فاکتور رسمی معتبر چیست
فاکتور رسمی مورد تایید دارایی
فاکتور فروش
فاکتور فروش رسمی
فاکتور فروش رسمی مورد تایید دارایی
فاکتور معتبر
فاکتوررسمی
فاکتوررسمی فروش
فروش فاکتور رسمی
فروش فاکتور رسمی ارزش افزوده
فروش فاکتور رسمی با کد اقتصادی
فروش فاکتور رسمی قانونی
فروش فاکتور رسمی معتبر
فروش فاکتور رسمی مورد تایید دارایی
فروش فاکتوررسمی
فروش فاکتوررسمی با کد اقتصادی
کد اقتصادی
کد اقتصادی قانونی
کد اقتصادی معتبر
کد اقتصادی مورد تایید دارایی
گزارش معاملات فصلی
گواهی ارزش افزوده
ازرگانی از شرکت

نشانی : ایران، تهران، تهران، تهران

تلفن : 918426935

خشكشويي

نشانی : ایران، تهران، تهران، خيابان انقلاب نرسيده به ميدان فردوسي خيابان رامسر پلاك 24

تلفن : 21-885947

دندانپزشکی در غرب تهران

نشانی : ایران، تهران، تهران، صادقیه

تلفن : 214423315

باشگاه بدنسازی در گیشا

نشانی : ایران، تهران، تهران، گیشا

گیاهان دارویی شفانوش

تلفن : 218825498

روانشناس در جنت آباد

نشانی : ایران، تهران، تهران، جنت آباد

تلفن : 212281

واردات و توزیع تایرهای OTRو TBR با برندهای Goodyear،Apollo،Goodride،Westlake

نشانی : ایران، تهران، تهران، خیابان ملاصدرا، پلاک 235، طبقه 2، واحد4

تلفن : 21-41524

آمبولانس

نشانی : ایران، تهران، تهران، الهیه

تلفن : 212281

صدور و ارائه فاکتور رسمی

ارائه و صدور فاکتور رسمی معتبر مورد تایید سازمان امور مالیاتی کشور در اسرع وقت با کمترین هزینه
موسسه حسابداری وحسابرسی تقدیم می کند.
ارائه و صدور فاکتور رسمی از شرکتهای بازرگانی و تولیدی معتبر با چند سال سابقه کار

طبخ و عرضه غذای ایرانی

نشانی : ایران، تهران، تهران، مشیریه خ مطلبی غربی شماره 189

تلفن : 2133481687

طبخ و عرضه غذای ایرانی

نشانی : ایران، تهران، تهران، مشیریه خ مطلبی غربی شماره 189

تلفن : 2133481687

آموزشگاه آرایشگری در فاطمی

نشانی : ایران، تهران، تهران، فاطمی

تلفن : 2188957938

دفتر ازدواج پیوند قلبها

نشانی : ایران، تهران، تهران، : بلوار استادمعین ، خیابان هاشمی ، نرسیده به بزرگراه یادگارامام ، کوچه محمدی پور ، پلاک 4

تلفن : 2166159614

سمساری غرب تهران

نشانی : ایران، تهران، تهران، تهران

تلفن : 9127249167

شرکت کاردان صنعت در زمینه فروش و خدمات پس از فروش و آموزش انواع تجهیزات تعمیرگاهی خودرو های سبک و سنگین آماده ارائه خدمات به مشتریان محترم می باشد.

کیفیت کلیه دستگاهها درجه 1 و با قیمت مناسب می باشد و تمامی دستگاهها دارای 1 سال گارانتی ، 1 سال خدمات

آرایشگاه زنانه

نشانی : ایران، تهران، تهران، بلوارفردوس

تلفن : 91232943

لیفتراک و تجهیزات انبارداری

نشانی : ایران، تهران، تهران، تـهران – خیابان قزوین – بعد از دو راهی قپان – خیابان حسینی – خیابان درویش – پلاک 119

تلفن : 9129175633

نشانی : ایران، تهران، تهران، خیابان رودکی بالاتر از آذربایجان نبش کوچه بزرگی ساختمان پزشکان اندیشه پلاک ۲طبقه ۴ واحد ۱۲

تلفن : ۰۲۱۶۶۵۷۰۱۷۵

نشانی : ایران، تهران، تهران، خیابان رودکی بالاتر از آذربایجان نبش کوچه بزرگی ساختمان پزشکان اندیشه پلاک ۲طبقه ۴ واحد ۱۲

تلفن : ۰۲۱۶۶۵۷۰۱۷۵

کاربر گرامی:

ليست کامل زمینه‌هاى فعاليت شرکت‌های گوناگون ایران

جهت مشاوره رایگان درباره تبلیغات، با ما تماس بگیرید:

۰۲۱ – ۲۳۰ ۴۴ ۳۳۳

آفتاب مرجع فارسی زبانان سراسر دنیا، از سال ۱۳۸۰ تا کنون است

+۹۸ ۲۱ ۲۳۰ ۴۴ ۳۳۳

تلگرام آفتاب

اینستاگرام آفتاب

+۹۸ ۲۱ ۲۳۰ ۴۴ ۱۰۳

ایران، تهران، میدان نوبنیاد ، کوهستان سوم ، پلاک ۳9