کمبود عناصر در گندم

کمبود نیتروژن شایع ترین کمبود مواد مغذی در گندم است به خصوص در شرایط سرد و مرطوب و در خاک هایی که آبشویی بالایی دارند. گیاهان مبتلا به کمبود ازت در مقایسه با گیاهان سالم به خاطر مختل شدن روند تشکیل کلروفیل رنگ پریده و زرد هستند. کمبود ازت ابتدا درمسن ترین برگهای گیاه اتفاق می افتد رنگ برگها سبزکم رنگ مایل به زرد می شود علائم کمبود درمزرعه به صورت قطعاتی با رنگ زرد یا سبز روشن دیده می شود.

کمبودپتاسیم غالبا درمسن ترین برگهای گندم ظاهر می شود.قبل ازمشاهده علائم کمبود  در گیاه با ظهوربرگهای ضعیف و باریک موجب کاهش عملکرد می گردد.تحت شرایط کمبود شدید خشک شدن برگهای مسن بصورت لکه هایی در امتداد طولی برگ شروع وسریعا به انتها وحاشیه برگها سرایت می کند بطوریکه بافت سبز رنگ بصورت نیزه ای شکل از قاعده برگ تامرکز بافت نکروزه تشکیل می شود. برگها در گیاه مبتلا به کمبود پتاسیم به رنگ سبز تیره مایل به خاکستری در می آیند و شفافیت خود را از دست می دهند و ممکن است رنگ پریدگی و زردی بخصوصی در بین رگبرگها مشاهده شود.کمبود پتاسیم باعث کاهش عملکرد و کیفیت میوه گیاه می شود.

تغییرات رطوبتی و آبشویی در طول فصل رشد، شدت عوارض کمبود کلسیم را افزایش می دهد. کوچک ماندن برگ های جوان و خمش آن به سمت بالا، ضخیم و کوتاه شدن ریشه، ایجاد نقاط سفیدرنگ و شفاف بر روی نوک و مابین رگبرگ ها در مراحل اولیه کمبود کلسیم. شکاف باند و پارگی در قسمت میانی برگ های جوان

کمبود عناصر در گندم

فسفر(P):

کمبود فسفر موجب کاهش تعداد پنجه ها می گردد ساقه گندم ضعیف ورنگ آن به سبزتیره مایل به ابی یا بنفش تغییر می یابد.برگهای مسن از قسمت نوک به طرف پایین خشک شده وپشت برگهای جوان بنفش رنگ می گردد. کمبود فسفر موجب کوتاه و کوچک ماندن ساقه وخوشه می گردد. زمانی که گیاه درچار کمبود فسفر می گردد، ورود کربوهیدارت ها به ریشه افزایش می یابد. و این امر موجب افزایش نسبت ریشه به جوانی زنی(رشد) می شود. در کمبود فسفر رشد اندام هوایی و ریشه گیاه هر دو کند می شود، برگ ها کوتاه، باریک و نازک می شوند و در این حالت دمبرگ ها زاویه کوچکی را با شاخه تشکیل می دهند. رشد طولی گیاه عمودی بوده و برگ های جانبی کمتر رشد می کنند و تعداد برگ ها و جوانه ها کاهش می یابند.

کمبود گوگرد به لحاظ اینکه این عنصر در تولید کلروفیل نقش دارد مشابه کمبود ازت می باشد بااین تفاوت که کمبود گوگرد موجب زردی برگهای جوان می گردد. در کمبودهای شدید برگهای مسن نیز زرد شده ونهایتا موجب سوختگی انتهای برگها می گردد.درکمبودهای بسیار شدید تشکیل خوشه با مشکل مواجه می گردد. در ازت زردی برگها عموما ابتدا روی برگ های مسن تر شروع شده و به طرف بالا پیش می رود ولی در کمبود گوگرد زردی معمولا روی برگ های جوان تر به وجود می آیند. سوختگی انتهای برگ ها که نشان دهنده تجمع نیترات در برگ هاست در اثر کمبود گوگرد به وجود می آید.

برگ ها زرد کمرنگ گشته ولکه ها  کلروفیل بصورت دانه هایی روی آنها مشاهده می گردد. باپسشرفت کمبود ابتدا بین رگبرگها وسپس تمام سطح برگ رافرا می گیرد. علائم کمبود منیزیم دربعضی موارد شبیه به کمبود پتاسیم وآهن است با این تفاوت که کمبود منیزیم بر خلاف کمبود پتاسیم در برگهای جوان گندم اتفاق می افتد وبرگهای گیاه حالت تنش خشکی پیدا می کند. زردی برگهای جوان تبدیل به لکه های تیره وروشن ونهایتا منجر به سوختگی برگ خواهد شد.

در کشور ما مهمترین عامل کمبود آهن زیادی بودن بی کربنات کلسیم محلول در خاک است. آهک به تنهایی باعث مشکل کمبود آهن نمی شود. آبیاری سنگین، فشردگی و یا هر عامل دیگری که تهویه خاک را کاهش دهد باعث افزایش غلظت دی اکسید کربن در خاک می شود که در حضور آهک واکنش انجام می دهدو  به بی کربنات کلسیم تبدیل می شود. علائم کمبودآهن در ابتدا به شکل رنگ پریدگی بین رگ برگ ها می باشد و با شدت گرفتن کمبود آهن تمام برگ رنگ پریده می شود چون آهن در گیاه پویا نیست ابتدا کمبود آهن در برگ های جوان و بالای ساقه مشاهده می شود و با شدت گرفتن کمبود تمامی گیاه را در بر  میگیرد. در غلا ت برگهای درچار کمبود آهن راه راه به نظر می رسند.

درنتیجه این کمبود رنگ گیاه سبز روشن خواهد شد که تا اندازه ای مشابه کمبودهای آهن ومنیزیم است.دراثر این کمبود ابتدا لکه ها ونوارهاب برنزی کم رنگی درقاعده جوانترین برگهای جدید کاملا باز شده است ظاهر می شود نوار برنزی دربین رگبرگها تشکیل می شود ولی به دلیل بی نظمی ولکه دارشدن این نوارها اینکمبود از کمبودآهن متفاوت خواهد شد.کمبود منگنز در خاک های آهکی ونیز خاکهای بسیار شنی اتفاق می افتد.

نوک سوختگی اولین علامت مشخص کمبود مس است که دربرگهای جوان ظاهر می شود.با پیشرفت کمبود،این قسمت به حالت پیجیده وبدشکل درمی آید.کمبود نسبتا شدید موجب تشکیل خوشه هایی می گردد که درانتها به علت عقیم شدن گلچه ها به رنگ سفید درمی آید.در کمبودهای بسیار شدید خوشه هایی بسیار ضعیف واندک بوجود می آید.(مشابه باعلامت خسارت سن گندم). پژمردگی عمومی گیاه که در اوایل پنجه زنی دیده می شود. ممکن است در گیاهان مبتلا به کمبود شدید مس میزان پنجه زنی افزایش  یابد.

کمبود روی معمولا به صورت تغییر رنگ از سبز طبیعی به سبز برنزی کدر دربخش مرکزی برگهای میان سال ظاهر می گردد. دراین قسمت لکه های سوختگی کوچکی بوجود آمده که تدریجا به کناره های برگ کشیده می شود. دورنمای ظاهری کمبود روی درمزرعه شبیه کمبود ازت بوده بااین تفاوت که درمورد کمبود روی زردی بیشتری روی برگهای جوان مشاهده می شود. کمبود روی در گندم باعث کاهش تعداد پنجه می شود. گلدهی و تولید بذر در هنگام کمبود روی  به شدت دچار اختلال می گردد. کمبود روی در گیاه باعث کاهش طول میانگرها در ساقه می شود.

طراحی و اجرا : مریم مرزبان

راهنماي تشخيص كمبود عناصر در زراعت گندم

1-   ازت(:(N

کمبود عناصر در گندم

كمبود ازت ابتدا درمسن ترين برگهاي گياه اتفاق مي افتد رنگ برگها سبزكم رنگ مايل به زرد مي شود علائم كمبود درمزرعه به صورت قطعاتي با رنگ زرد يا سبز روشن ديده مي شود كمبود ازت موجب كاهش رشد گندم كاهش تعداد پنجه وكوتاه ماندن طول خوشه مي گردد.

2-فسفر(P):

كمبود فسفر موجب كاهش تعداد پنجه ها مي گردد ساقه گندم ضعيف ورنگ آن به سبزتيره مايل به ابي يا بنفش تغيير مي يابد.برگهاي مسن از قسمت نوك به طرف پايين خشك شده وپشت برگهاي جوان بنفش رنگ مي گردد. كمبود فسفر موجب كوتاه و كوچك ماندن ساقه وخوشه مي گردد.

3-پتاسيم(k):

كمبودپتاسيم غالبا درمسن ترين برگهاي گندم ظاهر مي شود.قبل ازمشاهده علائم كمبود  در گياه با ظهوربرگهاي ضعيف و باريك موجب كاهش عملكرد مي گردد.تحت شرايط كمبود شديد خشك شدن برگهاي مسن بصورت لكه هايي در امتداد طولي برگ شروع وسريعا به انتها وحاشيه برگها سرايت مي كند بطوريكه بافت سبز رنگ بصورت نيزه اي شكل از قاعده برگ تامركز بافت نكروزه تشكيل مي شود.

4- گوگرد(S):

كمبود گوگرد به لحاظ اينكه اين عنصر در توليد كلروفيل نقش دارد مشابه كمبود ازت مي باشد بااين تفاوت كه كمبود گوگرد موجب زردي برگهاي جوان مي گردد. در كمبودهاي شديد برگهاي مسن نيز زرد شده ونهايتا موجب سوختگي انتهاي برگها مي گردد.دركمبودهاي بسيار شديد تشكيل خوشه با مشكل مواجه مي گردد.

5- منيزيم(M):

بركها زرد كمرنگ گشته ولكه ها  كلروفيل بصورت دانه هايي روي آنها مشاهده مي گردد. باپسشرفت كمبود ابتدا بين رگبرگها وسپس تمام سطح برگ رافرا مي گيرد. علائم كمبود منيزيم دربعضي موارد شبيه به كمبود پتاسيم وآهن است با اين تفاوت كه كمبود منيزيم بر خلاف كمبود پتاسيم در برگهاي جوان گندم اتفاق مي افتد وبرگهاي گياه حالت تنش خشكي پيدا مي كند. زردي برگهاي جوان تبديل به لكه هاي تيره وروشن ونهايتا منجر به سوختگي برگ خواهد شد.

6- مس(CU):

نوك سوختگي اولين علامت مشخص كمبود مس است كه دربرگهاي جوان ظاهر مي شود.با پيشرفت كمبود،اين قسمت به حالت پيجيده وبدشكل درمي آيد.كمبود نسبتا شديد موجب تشكيل خوشه هايي مي گردد كه درانتها به علت عقيم شدن گلچه ها به رنگ سفيد درمي آيد.در كمبودهاي بسيار شديد خوشه هايي بسيار ضعيف واندك بوجود مي آيد.(مشابه باعلامت خسارت سن گندم)

7- منگنز(Mn):

درنتيجه اين كمبود رنگ گياه سبز روشن خواهد شد كه تا اندازه اي مشابه كمبودهاي آهن ومنيزيم است.دراثر اين كمبود ابتدا لكه ها ونوارهاب برنزي كم رنگي درقاعده جوانترين برگهاي جديد كاملا باز شده است ظاهر مي شود نوار برنزي دربين رگبرگها تشكيل مي شود ولي به دليل بي نظمي ولكه دارشدن اين نوارها اينكمبود از كمبودآهن متفاوت خواهد شد.كمبود منگنز در خاك هاي آهكي ونيز خاكهاي بسيار شني اتفاق مي افتد.

8- روي(Zn):

كمبود روي معمولا بهصورت تغيير رنگ از سبز طبيعي به سبز برنزي كدر دربخش مركزي برگهاي ميان سال ظاهر مي گردد. دراين قسمت لكه هاي سوختگي كوچكي بوجود آمده كه تدريجا به كناره هاي برگ كشيده مي شود. دورنماي ظاهري كمبود روي درمزرعه شبيه كمبود ازت بوده بااين تفاوت كه درمورد كمبود روي زردي بيشتري روي برگهاي جوان مشاهده مي شود