مصرف قرص آهن در سه ماهه دوم بارداری

کدام یک از مواد غذایی در طول سه ماه دوم بارداری لازم و ضروری است؟
موارد غذایی مورد نیاز برای سه ماه دوم بارداری تا حدودی مشابه سه ماه اول بارداری است، اما در این زمان بر لزوم مصرف کلسیم و آهن تاکید می‌شود، زیرا این مواد در رشد مناسب استخوان و نیز انتقال اکسیژن به جنین از طریق جریان خون نقش تعیین کننده دارند.

جنین در حال رشد به کلسیم نیاز دارد تا بتواند استخوان ها و دندان های سالم و محکمی بسازد. علاوه بر این، کلسیم به رشد و تکامل قلب، اعصاب و عضله های جنین هم کمک می کند و نقش موثری در تنظیم ریتم طبیعی قلب و روند ایجاد لخته خون برعهده دارد. یکی از ویژگی های کلسیم این است که می تواند خطر ابتلا به بیماری فشارخون بالا یا پره اکلامپسی را کاهش بدهد. با این حال، اگر خانم ها در دوران بارداری، کلسیم کافی دریافت نکنند، بدن جنین مجبور می شود که کلسیم مورد نیازش را از استخوان های مادر بگیرد و همین روند می تواند به سلامت مادر در مراحل بعدی صدمه بزند.

همچنین برای پیشگیری از عوارض ناشی از فقر آهن در دوران بارداری لازم است که از شروع هفته شانزدهم بارداری تا سه ماه بعد از زایمان روزی یک قرص آهن مصرف شود.

مرگ مادر، زایمان زودرس، عدم رشد کافی جنین و حتی خطر مرگ مادر از عوارض ناشی از کمبود آهن زنان باردار است. مصرف روزانه یک قرص آهن می‌تواند نیاز بدن را تامین کند، اما در صورتی‌ که بدن دچار فقر آهن شدید باشد، دارو با دز بالاتر و با تشخیص پزشک تجویز می‌شود.مصرف قرص آهن در سه ماهه دوم بارداری

گاه مصرف قرص آهن در افراد باعث بروز تهوع، درد معده، اسهال یا یبوست می‌شود، اما توصیه اکید می‌شود در صورت بروز این حالات مصرف قرص متوقف نشود؛ چراکه بعد از مدت زمانی کوتاه یا عوارض کاملا رفع یا قابل تحمل‌تر می‌شود، اما به هیچ عنوان نباید مصرف قرص آهن را قطع کرد.

قرص آهن به هیچ عنوان نباید همراه با شیر یا فرآورده‌های لبنی مصرف شود؛ چراکه کلسیم موجود در آنها جذب آهن در بدن را مختل می‌کند.

معمولاً سه ماه دوم بارداری ساده‌ترین دوره بارداری برای اکثر خانم‌ها است. در حقیقت در طول سه ماه دوم مقدار حالت تهوع و استفراغ مادر کاهش یافته، سطح انرژی بدن به حالت طبیعی باز گشته و حال عمومی مادر بهتر از سه ماه اول بارداری خواهد بود. در صورتی که در طول این دوره مادر با خونریزی یا درد لثه مواجه شود، امکان مصرف مواد غذایی مناسب و نرم برای لثه‌ها وجود داشته و مادر می‌تواند دندان‌های خود را با مسواک دارای موهای نرم مسواک بزند. علاوه بر این مادر می‌تواند به آرامی از نخ دندان برای مواجه شدن با این شرایط استفاده نماید. معمولاً به منظور پیشگیری از این مشکل به مادر توصیه می‌شود در طول دوره بارداری میوه‌ها و سبزیجات تازه برای حفظ سلامت لثه‌ها مصرف کرده و به نکات لازم درباره مراقبت از بهداشت دهان و دندان توجه نماید.

صرف نظر از تعداد دفعات ادرار کردن، در این زمان لازم است سطح آب بدن حفظ شود تا به این ترتیب بتوان از کاهش نیافتن فشار خون و از دست ندادن آب بدن مادر اطمینان حاصل کرد (بطور خاص در هنگامی که مادر دچار مشکلات جدی در ارتباط با ویار باشد). استفاده از یک رژیم غذایی سالم، استراحت کافی و انجام معاینات منظم از اهمیت خاص در طول این دوره برخوردار است. سه ماه دوم بارداری زمانی است که مقدار مصرف کالری بدن به میزان 3 تا 35 کالری در روز افزایش می‌یابد.

متخصص تغذیه و رژیم درمانی با بررسی دقیق وضعیت مادر و در نظرگیری اهمیت سه ماه دوم بارداری رژیم جامع و مناسب این دوران را به شما پیشنهاد می‌دهد که می‌تواند شامل موارد زیر باشد. برای کنترل وزن در دوران بارداری میزان دقیق مصرف هر ماده غذایی و دفعات استفاده از آن نیز مشخص می‌شود:

در این زمان لازم است در طول روز 5 واحد میوه و سبزیجات مصرف شود. این سبزیجات شامل مجموعه متنوعی از سبزیجات دارای برگ سبز (مثل، بروکلی، کلم پیچ، اسفناج و سایر سبزیجات مانند آن) است که می‌تواند سطح فولیک اسید و آهن بدن را افزایش دهد.

در هنگام غذا خوردن لازم است از مواد غذایی کامل حاوی نشاسته و کربوهیدرات همچون نان، حبوبات، سیب زمینی، ماکارونی و برنج استفاده شود (به منظور انتخاب مواد غذایی برای مصرف به عنوان صبحانه لازم است غلاتی انتخاب شود که سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز همچون فولیک اسید باشند. به این ترتیب برای اطمینان از ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در مواد غذایی می‌توان به برچسب روی محصول توجه کرد).
مصرف محصولات لبنی کم‌چرب به تعداد 2 تا 3 بار در روز تا به این ترتیب از مقدار مصرف کلسیم کافی اطمینان حاصل گردد.

مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین (برای مثال گوشت لخم کم چرب، ماهی، تخم‌مرغ، لوبیا، عدس و پنیر لوبیا) برای دو بار در یک روز. مصرف این مواد غذایی باعث می‌شود پروتئین و آهن مورد نیاز برای بدن مادر و جنین تامین شود.
مصرف روغن ماهی حداقل یک بار در هفته (اما نه از دو بار در یک هفته). انجام این کار باعث می‌شود از تامین مقدار مناسب اسیدهای چرب حاوی امگا 3 که نقش موثر در رشد مغز جنین دارند، اطمینان حاصل گردد.
مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های سالم به جای مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های سرشار از قند، چربی، و نمک. به این منظور می‌توان نان برشته، میوه، سبزیجات، ماست و غلات مصرف کرد.

احساس خانم‌های باردار در طول سه ماه دوم بارداری چگونه است و چگونه مواد غذایی می‌تواند به بهبود احساس مادر در طول این دوره کمک کند؟
سوزش سر دل (رفلکس اسیدی معده) و یبوست از علائم عادی در اواخر سه ماه اول و در طول سه ماه دوم بارداری هستند. به منظور اجتناب از این شرایط و بهبود شرایط مادر، لازم است از مصرف غذاهای تند، چرب و سرخ شده و نیز پرخوری خودداری شده و از وعده‌های غذایی زیاد با مقدار مصرف غذای کم در هر وعده استفاده شود. برای شرایط یبوست، لازم است مادر مواد غذایی حاوی سطح فیبر بالا از طریق میوه‌ها، سبزیجات (به خصوص آلو و انبه) و غلات کامل مصرف کند. علاوه بر این امکان مصرف برخی داروهای خاص نیز برای مادر در این شرایط وجود دارد. در صورتی که با وجود انجام این فعالیت‌ها شرایط یبوست مادر به صورت شدید و دردناک ادامه پیدا کرد، لازم است در این رابطه با پزشک ملاقات و صحبت شود.

خانم‌ها در بسیاری از موارد در طول دوره بارداری نسبت به مصرف برخی مواد غذایی بیزار شده یا اشتیاق خاص به مصرف مواد غذایی خاص پیدا می‌کنند. در بهترین شرایط لازم است مواد غذایی که علاقه خاص به مصرف آن‌ها وجود دارد با سایر مواد غذایی جایگزین گردد. همچنین همواره به مادر توصیه می‌شود در مصرف مواد غذایی جنبه اعتدال و میانه‌روی را مورد توجه قرار دهد.

افزایش وزن در طول سه ماه دوم بارداری در بین تمام خانم‌های باردار بطور مشخص مشاهده می‌شود و به همین خاطر همواره به خانم‌های باردار توصیه می‌شود سطح فعالیت خود را در طول این دوره حفظ کرده (به خصوص هنگامی که مادر قبل از بارداری فعالیت بدنی زیاد داشته است) و با انجام فعالیت‌های ورزشی آرام مثل راه رفتن یا شنا کردن وزن بدن خود را در سطح مناسب حفظ نمایند. در طول دوره بارداری، افزایش وزن طبیعی و سالم در حدود 5 تا 1 کیلوگرم (یا 2 کیلوگرم در مواردی که بارداری دو قلو باشد) است. علاوه بر این افزایش وزن زیاد می‌تواند نشان دهنده زیاده‌روی یا ایجاد مشکلات خاص برای مادر باشد.

در طول سه ماه دوم بارداری از مصرف کدامیک از مواد غذایی می‌بایست دوری و اجتناب شود؟
از مصرف برخی مواد غذایی لازم است از ابتدای بارداری تا انتهای آن خودداری شود. اجتناب از مصرف این مواد غذایی به خاطر خطر بالاتر ابتلای مادر به مشکلات خاص در طول دوره بارداری بوده و در عمل این مواد غذایی می‌تواند جنین متولد نشده را نیز دچار مشکل نماید. به این ترتیب همواره به خانم‌های باردار توصیه می‌شود از مصرف مواد غذایی که بطور کامل تمیز یا پخته نشده‌اند، خودداری کنند. برخی از مهم‌ترین مواد غذایی که لازم است در طول سه ماه دوم بارداری از مصرف آن‌ها خودداری شود به شرح زیر هستند:

هر گونه مواد غذایی خام (در این زمان لازم است از پخته شدن کامل گوشت و عدم وجود لکه‌های صورتی در آن مطمئن شد)
غذاهای دریایی خام (مثل سوشی، ساشیمی، صدف خوراکی، حلزون دریایی)
انواع مختلف پنیرها و گوشت‌ها و محصولات پروتئینی فرآوری شده
تخم‌مرغ نیم‌پز یا آب پز و نیز تخم‌مرغ همراه با مواد غذایی خام (مثل مایونز)
محصولات لبنی پاستوریزه نشده (شیر، بستنی و سایر محصولات مانند آن)
مواد غذایی نیم‌پز یا جوانه‌های گیاهی خام (شامل بروکلی، پیاز، نخود فرنگی، ماش، سویا)
هر گونه میوه یا سبزی که بطور کامل تمیز و ضد عفونی نشده باشد.
اجتناب از مصرف الکل زیرا این ماده تاثیر سمی بر بدن داشته و می‌تواند باعث نقص نوزاد، و ابتلا به سندرم الکل جنینی شود.
مصرف برخی ماهی‌های خاص همچون شمشیر ماهی، کاشی ماهی، شاه ماهی خال‌دار، و کوسه. علاوه بر این لازم است ماهی سالمون، گربه ماهی، ماهی روغن و ماهی تن بطور کامل پخته شوند تا مصرف آن‌ها برای مادر خطرناک نباشد.
اجتناب از مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین A (بطور خاص رتینول) یا مکمل‌های حاوی روغن کبد ماهی، زیرا مصرف آن‌ها می‌تواند برای وضعیت رشد نوزاد مضر بوده و باعث ایجاد نقص در بدن نوزاد به خصوص در صورت مصرف به مقدار زیاد شود.
اجتناب از مصرف منظم مواد غذایی حاوی سطح بالای قند زیرا این شرایط می‌تواند باعث ایجاد مشکل در فرآیند رشد نوزاد گردد.

لطفاً درباره این مطلب نظر بدهید. نظرات و سوالات شما بعد از تایید نمایش داده خواهد شد.

تمامي حقوق مادي و معنوي سايت براي ني ني نما محفوظ مي باشد و استفاده از مطالب فقط بادرج و لينک سايت مجاز است.

در دوران بـارداری نیـاز بدن شـما به آهن به نحو شـگرفی افزایش می یابد. آهن برای تشکیل هموگلوبین (پروتئین موجود در گلبولهای قرمز که اکسیژن را به سایر سلولها می برد) ضروری است. در دوران بارداری میزان خون بدن شما رفته رفته تا ۵۰% حد طبیعی افزایش می یابد. برای اینکه هموگلوبین کافی برای این میزان حجم خون ساخته شود آهن اضافی لازم است. بدن شما مقداری آهن اضافی نیز برای جنین و جفت نیاز دارد.

متاسفانه اکثر خانمها، بارداری را بدون ذخائر کافی آهن آغاز می کنند و بنابرین نیاز روز افزون به این عنصر، بخصوص در سه ماهه دوم و سوم تامین نخواهد شد. اگر به مرحله ای برسید که بدنتان آهن کافی برای ساخت هموگلوبین در اختیار نداشته باشد دچار کم خونی خواهید شد.احتمال ایجاد کم خونی در شریطی نظیر تهوع و استفراغ صبحگاهی، پشت سر گذاشتن دو یا سه بارداری بدون فاصله، بارداری چند قلو، مصرف غذاهای فاقد آهن کافی، و خونریزی زیاد قاعدگی قبل از بارداری، افزایش می یابد.

به همین علت است که میزان آهن مورد نیاز شما از ۱۸ میلی گرم در روز بالا رفته به ۲۷ میلی گرم در روز می رسد و از آنجایی که تامین این میزان آهن از طریق رژیم غذایی مشکل است متخصصین توصیه می کنند که خانمهای باردار روزانه ۳۰ میلی گرم عنصر آهن به عنوان دوز پیشگیری کننده دریافت دارند. بسیاری از مکمل های دوران بارداری حاوی این میزان آهن هستند.مصرف قرص آهن در سه ماهه دوم بارداری

فقر آهن شایعترین علت کم خونی است ولی تنها علت آن نیست. ممکن است در اثر عدم دریافت اسیدفولیک یا ویتامین B12، از دست رفتن حجم وسیعی از خون، و یا در اثر بعضی بیماریهای خاص یا اختلالات ارثی نظیر “کم خونی سلول داسی شکل نیز کم خونی به وجود آید. درمان کم خونی بستگی به علت ایجاد کننده آن دارد و مصرف آهن، درمان تمام انواع کم خونی ها نیست.

چطور می توانم بفهمم که به کم خونی مبتلا شده ام پزشک در اولین معاینه دوران بارداری با کمک آزمایشهای مختلف کم خونی را بررسی می کند. یکی از این آزمایشات (هماتوکریت) درصد گلبولهای قرمز را در پلاسما می‌سنجد. آزمایش دیگر (هموگلوبین) وزن هموگلوبین خون را می سنجد. با این حال با پیشرفت بارداری، احتمال ایجاد کم خونی افزایش می یابد. بنابراین در اواخر سه ماهه دوم یا اوایل سه ماهه سوم باید آزمایش تکرار شود. ممکن است به طور طبیعی هماتوکریت و هموگلوبین تا حدی در نیمه دوم بارداری افت کند. علت این امر افزایش چشمگیر حجم خون و پلاسما (پلاسما بخش مایع خون است) با سرعتی بیش از افزایش گلبولهای قرمز است ولی این افت نباید شدید باشد.

کم خونی ممکن است بدون علامت باشد بخصوص در موارد خفیف. علائم کم خونی عبارتند از خستگی، تب و سرگیجه. (البته این علائم را بسیاری از خانمهای باردار تجربه می کنند خواه مبتلا به کم خونی باشند یا خیر). همچنین ممکن است شما متوجه رنگ پریدگی شوید (بخصوص در ناخنها، سطح درونی پلک ها و لب ها) و ضربان قلبتان تشدید شده و دچار تپش قلب، تنگی نفس و یا اختلال در تمرکز حواس شوید. نهایتاً بعضی از مطالعات نشان داده اند که بین کم خونی فقر آهن شدید و تمایل زیاد برای خوردن مواد غیر خوراکی نظیر یخ، کاغذ و یا گِل (حالتی که به ویار خوانده می شود) ارتباط شدیدی وجود دارد. اگر چنین ویاری دارید آنرا ندیده نگیرید و حتماَ به پزشک اطلاع دهید.

کم خونی را چطور باید درمان کرد اگر آزمایش نشان دهد که شما کم خون هستید پزشک برایتان روازنه مکمل محتوای ۶۰ تا ۱۲۰ میلی گرم آهن و یا حتی تجویز می‌کند. برای آنکه آهن بهتر در روده جذب شود آهن را با شکم خالی بخورید و میزان کافی آب یا آب پرتقال بنوشید (ویتامین C جذب آهن را تشدید می کند) ولی همراه قرص محتوای آهن شیر ننوشید (کلسیم از جذب آهن جلو گیری می کند).

دقت کنید که این دوز مربوط به عنصر آهن یا آهن خالص است. بعضی از مکمل ها به جای عنصر آهن یا علاوه بر آن میزان “سولفات آهن موجود را می نویسند (یکی از املاح آهن). مکملی که محتوی ۳۲۴ میلی گرم سولفات آهن باشد حدود ۶۰ میلی گرم آهن در اختیار بدن شما قرار می دهد. بعضی دیگر محتوی گلوکونات آهن هستند که مصرف ۳۰۰ میلی گرم آن به جذب ۳۴ میلی گرم آهن می انجامد.

نکته بسیار مهم آن است که بخاطر داشته باشید قرصهای محتوای هر نوع آهن را از دسترس کودکان دور نگهدارید. تعداد کودکانی که همه ساله در اثر مصرف بیش از حد قرصهای آهن می میرند بیش از تعداد کودکانی است که در اثر مسمومیت با سایر داروها می میرند. در حقیقت تنها یک قرص بالغین کافی است که یک کودک را دچار مسمومیت داروئی سازد.

آیا مصرف زیاد آهن عوارض دارد مصرف مقادیر زیاد آهن به صورت قرصهای مکمل می تواند موجب اختلالات گوارشی شود. در اکثر موارد مصرف بیش از حد آهن منجر به یبوست می شود که خود یکی از مشکلات دوران بارداری است. اگر شما از یبوست رنج می برید، آب آلو بنوشید زیرا سیستم گوارشی را به حالت طبیعی برمی‌گرداند (و خود یکی از منابع غنی آهن است). تهوع و به ندرت اسهال از سایر عوارض آهن محسوب می شوند. اگر مصرف آهن شما را دچار تهوع می کند سعی کنید هنگام خواب آنرا مصرف کنید.

اگر عوارض بیش از حد شما را می آزارد، با پزشک خود مشورت کنید. بری اجتناب از مشکلات گوارشی می توانید از دوزهای کم شروع کنید و رفته رفته میزان آن را بالا برده به حد مورد نیاز برسانید و یا دارو را در دوزهای منقسم مصرف کنید. در بعضی خانـم ها عـوارض دارو با مصـرف قرص هایی که به آهستگی آهن را آزاد می کند کاهش می یابد. و بالاخره اگر مدفوع شما به رنگ سیاه درآمد نگران نشوید. این تغییر کاملاً طبیعی است.

کم خونی چه خطراتی برای سلامت من و کودک من دارد کودک شما به خوبی می تـواند نیاز آهن خود را برطرف سـازد؛ او سهم خود را قبل از شما برداشت می کند. اگر شما در سه ماهه اول و دوم بارداری به کم خونی مبتلا باشید احتمال آنکه دچار زایمان زودرس شوید یا نوزادتان با وزن کم به دنیا آید خواهد شد. بنابراین این امر را جدی بگیرید. اگر فقر آهن بسیار شدید باشد ذخائر آهن نوزاد هنگام تولد پائین خواهد بود و او را در دوران کودکی در معرض خطر کم خونی قرار خواهد داد.

کم خونی فقر آهن به سلامت شما نیز لطمه می زند. انرژی شما کاهش خواهد یافت و بدنتان نخواهد توانست بخوبی با عفونت مبارزه کند. در صورت ابتلا به کم خونی در اواخر بارداری، اگر هنگام زایمان دچار خونریزی شوید احتمال بروز مشکلات جدی خواهد بود؛ ممکن است به سرگیجه، افزایش ضربان قلب یا علائم دیگر دچار شوید که باعث شود یک یا دو روز اضافی در بیمارستان بمانید. حتی ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشید.

چگونه می‌توان از فقر آن پیشگیری کرد ویتامین های دوران بارداری را به طور منظم مصرف کنید و از رژیم غذایی سالمی که شامل مقادیر زیاد مواد غنی از آهن باشد پیروی کنید. گوشت قرمز بهترین منبع است. البته خوراک مرغ و سایر گوشت ها و حتی صدف دریایی نیز سرشار از آن است.

احتیاط برای برطرف ساختن نیاز خود به آهن از جگر استفاده نکنید. در دوران بارداری باید از مصرف جگر خودداری کرد. زیرا حاوی ویتامین A در حدی زیان آور است که منجر به ناهنجاریهای مادرزادی می شود.غذاهای غیرگوشتی حاوی آهن عبارتند از لوبیا، کشمش، خرما، آلو، انجیر، زردآلو، سیب‌زمینی (با پوست)، کلم بروکلی، چغندر، سبزیجات دارای برگهای سبز، نانهای سبوس دار، شیرۀ قند سیاه، و غلات غنی شده با آهن. به خاطر داشته باشید که آهن موجود در منابع حیوانی (آهن به صورت Heme) خیلی راحت تر از آهن موجود در منابع غیرحیوانی جذب می شوند.

چه چیزی به جذب آهن در بدن کمک می کند خوردن یا نوشیدن مواد سرشار از ویتامین C همزمان با مصرف قرص آهن یا مواد غذایی حاوی عنصر آهن کمک می کند که جذب این ماده از منابع غیر حیوانی بالا رود. یک لیوان آب پرتقال یا آب گوجه فرنگی، یک مشت پُر توت فرنگی، فلفل شیرین، یا نصف یک عدد گریپ فروت داری میزان کافی ویتامین C برای جذب آهن خواهد بود. گوشت و ماهی (منابع آهن heme که بهتر جذب میشود) نیز جذب این ماده از منابع غیر حیوانی را بالا می برند. بعنوان مثال قرار دادن یک قطعه گوشت گوساله در یک ظرف محتوای سبزیجات به جذب آهن سبزیجات کمک می کند.

چه عواملی با جذب آهن تداخل دارند کلسیم با جذب آهن تداخل دارد. بنابرین اگر مکمل های حاوی کلسیم و یا ترکیبات ضد اسید حاوی کلسیم دریافت می کنید دقت کنید که مصرف آنها با مصرف غذا های غنی از آهن و یا قرص آهن همزمان نباشد. به همین دلیل نباید قرص آهن را با شیر مصرف کنید زیرا شیر سرشار از کلسیم است. شیر را در فاصله بین دو وعده غذا مصرف کنید. از آنجاییکه پلی فنل موجود در چای و قهوه با جذب آهن موجود در مکمل ها و آهن منابع گیاهی تداخل دارد، نباید بطور همزمان مصرف شوند.

1