خواص دارویی و گیاهی
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ سید حامد موسوی درباره مزاج از دیدگاه طب سنتی اظهار داشت: برآیند مزاج‌های تمام اعضای بدن از گرم و سردی یا تری و خشکی, مزاج گفته می‌شود.
وی افزود: مزاج جبلی یا ارثی، مزاجی است که انسانها بدون اینکه مبتلا به بیماری خاصی باشند، به آن مبتلا می‌شوند؛ مزاج عضوی به این معنی است که هر عضوی از اعضای بدن مزاج خاصی دارد مثلاً استخوان دارای طبیعتی سرد و خشک, پوست دارای طبیعتی معتدل و کبد گرم و تر است.
این دستیار تخصصی طب سنتی ایران خاطرنشان کرد: مزاج بیماری، مزاجی است که به‌علت اسباب مختلف دچار عدم تعادل از مزاج عضوی و ارثی می‌شود.
موسوی تصریح کرد: در طبیعت هم، مزاج به‌وفور مشاهده می‌شود؛ تابستان گرم و خشک، زمستان سرد و تر و پاییز سرد و خشک و بهار معتدل یا گرم و تر, چدن مزاجش سرد و خشک, فولاد رطوبت بیشتری نسبت به چدن دارد به همین علت فولاد در برابر کشش مقاوم و چدن شکننده است.
وی یادآور شد: مزاج گرم و تر یا به‌اصطلاح دموی، افرادی هستند درشت‌اندام، با روابط عمومی بالا, مزاج گرم و خشک یا صفراوی افرادی لاغر و گرمایی هستند, رنگ صورتشان به زردی می‌زند, دهان خشک و تشنگی شدید دارند و از احساس تهوع صبحگاهی رنج می‌برند.مزاج گرم و خشك چيست
این دستیار تخصصی طب سنتی ایران متذکر شد: مزاج سرد و خشک، افراد نحیف و با رنگ روی تیره که خلوت‌گزین هستند و خواب بد و هولناک می‌بینند و این افراد ریزه‌خواری دارند و به‌سرعت گرسنه می‌شوند؛ مزاج سرد و تر, افرادی با بدن سفید و سرد، با چاقی و توده‌های چربی، افراد صبور و پرخواب هستند.
موسوی یادآور شد: این مزاج‌های طبیعی یا جبلی هستند، البته ممکن است یک بیمار با مزاج گرم و خشک، بیماری سرد و تر بگیرد و بالعکس؛ این شرایط در مواردی ایجاد می‌شد که فرد، اصول ضروری حیات مانند خوردن و آشامیدن و … را رعایت نکند.
انتهای پیام/*
مزاج، کیفیتی است در طب سنتی، که همان‌طور که در ذخیره خوارزمشاهی آمده‌است، از مخلوط شدن عناصر چهارگانه در بدن پیدا می‌شود و دارای ۹ قسم است.[۱] دانش شناخت مزاج، از مباحث مهم و بنیادین در طب اخلاط است (که در اذهان عامه به «گرمی» و «سردی» معروف است). قدما معتقد بودند مزاجها از واکنش متقابل اجزاء عناصر چهارگانه متضاد، بوجود می‌آیند.[۲]
عناصر چهارگانه (عناصر اربعه)، شامل آب، باد، خاک و آتش هستند.از واکنش این چهار عنصر دو نتیجه حاصل می‌شود:
همچنین گرمی، سردی، تری و خشکی مزاج حاصل قوای اولیهٔ عناصر است.
مزاج بنا بر تقسیم عقلی به دو قسم کلی تقسیم می‌شود :
چهار مزاج مرکب:
مزاج گرم و خشك چيست
اگر مقادیر عناصر متضاد در ترکیب برابر باشد، مزاج حاصل به اعتدال خواهد رسید؛ ولی اگر نتیجهٔ به دست آمده از ترکیب مقادیر عناصر متضاد در حد وسط نباشد، مزاج حاصل نامعتدل است. هر یک از مزاج‌های بسیط نماد کیفی عنصری از عناصر چهارگانه است.
خاورشناسان و استادان تاریخ علم دربارهٔ اصول قضایای علمی طب قدیم و تفسیر نظرات و معتقدات قدما، تحقیق کرده‌اند ولی موفق به تطبیق دانش مزاج‌شناسی با علم روز نشده و شرح و تفسیر آن را در نوشته‌های خود ناتمام گذاشته‌اند.[۶]
در اواخر قرن نوزدهم میلادی دشامبر[پانویس ۱] (دانشمند و محقق فرانسوی)، در دائرةالمعارف صد جلدی پزشکی مقالهٔ مفصلی تحت عنوان «مزاج»[پانویس ۲] نوشت. در این مقاله دشامبر فقط مزاج‌های دموی، بلغمی، صفراوی و سوداوی را که فهم آن سهل و آسان بوده مورد بحث قرار داده و در خصوص مزاج‌های گرم و سرد و تر و خشک که فهم و تفسیر آنها مشکل بوده، چیزی ننوشته‌است. در واقع، موضوعی را که اساس طب قدیم بر آن استوار می‌باشد، مسکوت گذاشته‌است.[۷]جرج سارتن[پانویس ۳]
نظام معرفتی طب سنتی بر این اساس پی ریزی شده که بیماری در اثر به هم خوردن تعادل اخلاط اربعه یعنی صفرا و دم و بلغم و سودا به وجود می‌آید. ایده عناصر چهارگانه آب و باد و خاک و آتش و اینکه رماتیسم غلبه بلغم در پاست و کابوس شبانه، غلبه سودا در سر، هیچ مبنای تجربی ندارد و مبتنی بر یک دیدگاه فلسفی است.[۸]
دربارهٔ مزاج‌های گرم و سرد، ابن سینا در قانون در طب می‌نویسد: اجناس الدلایل آلتی من‌ها یتعرف احوال الامزجه عشره. (یعنی مزاجها را از ده راه می‌توان شناخت)
در خلاصه الحکمه آمده‌است لامسه بهترین و سریع‌ترین راه ورود به تشخیص مزاجها است. درک این روش حتی برای افراد عادی نیز تا حدودی آسان است؛ لذا این راه را بر سایر راه‌ها مقدم داشته‌اند.
طبیب باید خود مزاج معتدل داشته باشد، و اگر از لمس متوجه اختلاف دما نگردد، خواهد دانست که آن شخص، دارای مزاج معتدل است. اگر شخص لمس‌کننده خود مزاج معتدل نداشته باشد و بر این حال خود اطلاع داشته باشد، باز می‌تواند به تشخیص مزاج افراد دیگر بپردازد. یعنی اگر طبیب خود درجه حرارت بدنش گرم‌تر از مزاج معتدل باشد و دست به بدن شخص معتدل‌المزاجی بزند، با اینکه حس سردی می‌کند، مع‌هذا چون توجه به این نکته دارد که خودش گرم مزاج است، و به کیفیت اعتدال مزاج هم از راه دقت و تمرین در حس لمس آشنا است، لذا حکم غلطی دربارهٔ مزاج آن شخص نخواهد داد.[۹]
چون لمس نماید و منفعل نگردد لامس از پوست ملموس به سخونت و گرمی در بلدان معتدل‌الهوا دلالت می‌نماید بر حرارت مزاج ملموس و اگر منفعل گردد از آن به برودت دلالت می‌کند بر برودت مزاج او بدون آنکه به سبب امر خارجی عارضی آن را سخونت و برودت عارض شده باشد.[۱۰] معنی جمله این است که اگر طبیب، به وسیله حس لمس، احساس گرمی یا سردی در شخصی نماید، دلالت بر گرمی یا سردی مزاج آن شخص دارد، مشروط بر این که گرمی و سردی به سبب امر خارجی عارض نشده باشد؛ در مباحث جداگانه‌ای تحت عنوان: سخنات و مبردات، کلیه عوامل گرم‌کننده و سردکننده بدن را که باعث افزایش یا کاهش درجه حرارت اشخاص می‌شود ذکر کرده‌اند.[۱۱]
در سالهای اخیر نرم‌افزارهایی نیز برای تشخیص مزاج طراحی شده‌است که از جمله آنها می‌توان به آزمون مزاج‌سنجی که در سایت طبایع[۱۲] ارائه شده‌است اشاره کرد؛ و البته نظر یک پزشک حاذق دقیق‌تر خواهد بود.
به‌طور کلی صاحبان هریک از مزاج های چهارگانه در یک سری ویژگی‌های ظاهری و اخلاقی و رفتاری مانند هم هستند. برای مثال سوداوی‌ها افرادی ریز بین و واقع نگرند و دموی‌ها افرادی بلند پرواز و سخت کوش. مزاج‌شناسی بررسی مجموعه ای از مؤلفه‌ها ـ من جمله رنگ پوست، جثه و هیکل، حالت اجزای صورت مثل بینی و چشم‌ها، میل و توان جنسی، عادت‌های رفتاری و …. ـ در یک فرد برای تشخیص مزاج وی می‌باشد .[۱۳]
قدما معتقد بودند ارتباط تنگاتنگی مابین سالهای عمر انسان و مزاج او وجود دارد.
در این تقسیم‌بندی اختلاف نظرهایی وجود دارد.[۱۴]
قدما معتقد بودند
[نیازمند منبع]
Timeline
تاریخ بیهوشی عمومی
Neuraxial
تاریخ سی‌پی‌آر
گاه‌شمار روان‌کاوی
تاریخچه سازمان‌های روان‌کاوی
تاریخ جراحی اعصاب
پاپیروس‌های پزشکی مصری
گاه‌شمار آنتی‌بیوتیک‌ها
گاه‌شمار واکسن‌ها
طبع :
گرم و خشک
عنصر :
آتش
فصل :
تابستان
زمان شبانه روز :
ظهر
دسته بندی :
کمال گرایان
طعم :
تند
رنگ :
زرد
فلز :
سرب
سیاره :
زحل
سن شیوع :
جوانی – از ۲۰ تا ۴۰ سالگی
برونگرا
فعال
اجتماعی
پر سر و صدا
پرحرف
حاضر جواب
مصمم
خودانگیخته
پیشقدم
پیشگام
جاه طلب
هیجانی
سریع
چالاک
عجول
ناآرام
بیقرار
بیش فعال
پرتحرک
پر جنب و جوش
پر انرژی
متغیر
ناپایدار
جوگیر
اهل رقابت
ریسک پذیر
شجاع
پر جرات
جسور
تحریک پذیر
تهاجمی
پرخاشگر
بداخلاق
تندخو
عصبی
رُک و صریح
بهانه گیر
لجباز
زود از کوره در رفتن
دارای استعداد خشونت
کم حوصله
کم تحمل
جدی
باهوش
زیرک
ریزبین
تیزبین
دقیق
نکته سنج
بدبین
منفی نگر
دارای حافظه بسیار خوب
دارای روحیات مردانه
آینده‌نگر
تصمیم گیرنده سریع
عملگرا
با پشتکار
با اراده
منظم
مقید به اصول
محکم
استوار
خودخواه
تک رو
پر ادعا
متعصب
افراطی
مدیر
افراد صفراوی برونگرا و دارای روابط اجتماعی قوی هستند.
پرحرف، رُک و صریح و حاضر جوابند.
اگر صفرا در کسی زیاد غلبه کند، نکته سنج و پرحرف می شود.
ریزبین و دقیق هستند و به هر کاری سرک می کشند.
مقید به اصول و معتقد به برنامه ریزی در کارها هستند.
بااراده، جدی، استوار، مدیر و منظم بوده
و پشتکار زیادی دارند.
از حافظه و قدرت یادگیری بالایی برخوردارند.
افرادی باهوش، زیرک و زرنگ هستند.
در رشته های ریاضی، فیزیک و مهندسی استعداد خوبی دارند
و مخترعین خوبی می توانند باشند.
علاقمند به شعر و ادبیات هستند.
افرادی پر جنب و جوش، پر انرژی، عجول و بیقرارند.
تحرک زیادی دارند و در کارها سریع و چالاک هستند،
اما زود و سریع خسته می شوند.
گاهی افزایش صفرا باعث می شود که فرد حرکتی تکانشی انجام دهد و سپس آرام گیرد.
صفراوی مزاجها رفتارهای تند و تیزی دارند،
و در تمام اعمال و رفتار سرعت عمل بالایی نشان می دهند.
این افراد حتی در سخن گفتن هم سرعت بالایی دارند و پیوسته و تند صحبت می کنند.
پرجرات و متهورند، شجاعت بسیار بالایی دارند
و در امور پیشقدم می شوند.
مشاغلی که نیاز به ریاست و شجاعت و چالاکی است مناسب این افراد است، مثل فرمانده جنگ.
زود تصمیم می گیرند و زود هم تصمیم خود را به اجرا در می آورند.
در جایی که نیاز به تصمیم گیری سریع و عمل کردن فوری است، این افراد مناسبند.
انگلیسی ها صفراویهایشان را جدا کرده
و برای فرماندهی نظامی انتخاب می کنند، چون سریعاً تصمیم گرفته و سریعاً اقدام می کنند.
کار ضربتی می کنند و اصلاً فکر نمی کنند دارد چه می شود.
علاقه مند به ورزشهای خشن مثل بوکس و کاراته هستند.
شنا کردن در تابستان برایشان مطلوب است و سرعت بالایی در مسابقات شنا دارند.
افراد صفراوی تحریک پذیر بوده، زود عصبانی می شوند و از کوره در می روند
و زود هم آرام می شوند
و معمولا از عصبانیت خود پشیمان می گردند.
افزایش صفرا به عصبانیت بیشتر فرد می انجامد.
اطرافیان در برخورد با این افراد زمانی که در هوای گرم، عصبانی و کلافه اند
نباید مقابله به مثل کنند
و بهتر است کمی مراعات کنند تا عصبانیت آنها فروکش نماید.
افرادی بهانه گیر، بی حوصله یا کم حوصله هستند.
تک رو، خودخواه و لجبازند.
مستعد خشونت و بدخلقی و پرخاشگری هستند
که گاهی باعث رنجش دیگران می شود.
حساس، آینده نگر و گاهی خیالباف هستند.
گاهی سخاوتمند،
گاهی عاشق و گاهی فارغ،
گاهی علاقمند به ادبیات
و گاهی علاقمند به ریاضی،
گاهی با اراده و گاهی سست،
گاهی پرانرژی و گاهی كم‌انرژی هستند.
دارای استعداد معنوی به صورت مقطعی هستند.
افزایش صفرا در تابستان و در سالهای جوانی بیشتر است.
نکته جالب این است که صفراوی ها علیرغم عصبانی مزاج بودنشان
کمتر دچار سکته های قلبی و مغزی و انسداد عروق می شوند،
چرا که صفرا خلطی است تیز و سوزاننده که مسیر عروق را باز می کند.
به راحتی دچار چربی خون نمی شوند، مگر به هنگام غلبه سردی یا رطوبت.
دیابت هم کمتر به سراغ صفراوی ها می آید،
زیرا صفرا مانع رسوب مواد و ایجاد انسداد در اندامهای گوناگون بخصوص اندامهای انتهایی بدن می شود.
مزاج گرم و خشك چيست
برای شناخت مزاج خود به آزمون مزاج شناسی مراجعه کنید.
منابع
جستجو در سایت
گرم مزاجها چه بخورند و چه نخورند
غذاهای مخصوص گرم مزاج ها،گرم مزاجها چه بخورندمزاج گرم و خشك چيست
یکی از گروه‌هایی که در دسته مزاج‌های گرم قرار می‌گیرد، افراد با مزاج گرم و خشک است. این افراد لاغراندام بوده و رنگ چهره آنها متمایل به زردی است. تحمل گرما را ندارند و معمولاً خواب کمی دارند. افراد با مزاج گرم و خشک، عطش زیاد و دهانی خشک دارند، زود عصبانی می‌شوند و زود هم آرام می‌گیرند. این افراد پر جنب‌وجوش و پر انرژی هستند.
از دیدگاه طب سنتی افراد با مزاج گرم برونگرا و اجتماعی هستند و باید در مصرف برخی غذاها مثل ماکارونی و فست فود پرهیز داشته باشند.
متخصص طب سنتی اعلام کرد افرادی که دارای مزاج گرم و خشک هستند بهتر است گوشت قرمز و سیر و پیاز کمتر بخورند و در مقابل سوپ جو، کدو و اسفناج برایشان مناسب است.
غلامرضا کرد افشاری، متخصص طب سنتی گفت: یکی از گروه‌هایی که در دسته مزاج‌های گرم قرار می‌گیرد، افراد با مزاج گرم و خشک است. این افراد لاغراندام بوده و رنگ چهره آنها متمایل به زردی است. تحمل گرما را ندارند و معمولاً خواب کمی دارند. افراد با مزاج گرم و خشک، عطش زیاد و دهانی خشک دارند، زود عصبانی می‌شوند و زود هم آرام می‌گیرند. این افراد پر جنب‌وجوش و پر انرژی هستند.
این متخصص طب سنتی افزود: برای افراد با مزاج گرم و خشک مصرف بالای سیر، پیاز، ادویه‌های تند، گوشت قرمز، موز، خربزه، آناناس، انجیر، غذاهای سرخ‌کرده، گردو، پسته، فندق و نارگیل مضر است. مصرف زیاد این نوع مواد غذایی بدن این افراد را از حالت تعادل خارج می‌کند و آنها را دچار علائمی مثل خشکی پوست، اضطراب، بی‌خوابی و تپش قلب می‌کند. در مقابل، مصرف سوپ جو و گوشت مرغ، آش تشکیل شده از ماست، کدو، اسفناج و گشنیز برای آنها مناسب است.
شربت‌های مناسب برای این گروه نیز شربت لیمو، آلو، نارنج، ماءالشعیر، سکنجبین و دوغ ترش است و مصرف هویج، انار، سیب، گلابی، آلبالو، زرشک، گوجه سبز، کدو و اسفناج برای این افراد توصیه می‌شود.
در طب سنتی و در گروه افراد با مزاج گرم دو نوع تقسیم‌بندی وجود دارد. گروهی از افراد دارای طبع گرم و تر هستند که در گروه طبع بهاری یا دموی قرار می‌گیرند و گروهی مزاج گرم و خشک دارند که به گروه صفرا مزاجها مشهورند.
افراد با مزاج گرم و تر یا دموی دارای حجم خون بالایی هستند اشتهای زیادی برای غذا خوردن دارند و به همین دلیل معمولاً دارای اضافه‌وزن و چاقی هستند و رنگ چهره آنها متمایل به قرمز است. این افراد از نظر شخصیتی، روحیه‌ای مهربان و برونگرا دارند و بسیار اجتماعی هستند و چون مستعد ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته‌های مغزی هستند باید از غذاهایی با طبع لطیف برای کاهش غلظت خون خود استفاده کنند.
افرادی که دارای مزاج گرم و تر یا دموی هستند بهتر است غذاهای نشاسته‌ای کمتر بخورند و مصرف فست‌فود و سرخ‌کردنی و غذاهای تند و پرادویه برایشان خوب نیست. در عوض مصرف خاکشیر، تخم ریحان، سوپ یا آش جو، نان جو، برگ زردآلو، هلو و انجیر برای این افراد مناسب است . این افراد باید مصرف آب یخ، نوشابه، تخم‌مرغ، بادنجان، نوشیدنی همراه با غذا، ترشی، سرکه، سیر و چای را کم کنند.
افراد با طبع گرم و خشک، این افراد لاغراندام هستند و رنگ چهره‌شان سفید است. این افراد دچار دهانی خشک هستند کم‌خواب بوده و به مصرف ترشی علاقه دارند به طوری که به مصرف لواشک و سرکه و غذاهای سرد مثل خیار و کاهو علاقه دارند.
این گروه از افراد نباید پرخوری کنند و باید مصرف شیرینی را کم کنند. همچنین غذاهای پرحجم مثل آش رشته و ماکارونی برایشان مفید نیست.
میوه‌هایی مثل انار و شاتوت، زرشک، تمشک، زردآلو، هلو، سیب، گلابی و خیار برای آنها مفید است و مصرف هویج، کاهو، کدو، اسفناج، گشنیز و نخودفرنگی برایشان توصیه می‌شود.
مقاله از : غلامرضا کرد افشاری متخصص طب سنتی
سرد مزاجها چه بخورند چه نخورند
علت سرد مزاجی زنان چیست
علت سرد مزاجی مردان
مزاج گرم و خشك چيست
امکانات فوق شامل خریدارای سی دی مقالات سایت و مجموعه آموزشی زوج خوشبخت نیز می شود
مشاهده دسته بندی :
مقالات مقالات پزشکی و بهداشتی
بازدید :
130536
این مطلب را به اشتراک بگذارید
و در گوگل محبوب کنید
عضویت در خبرنامه
بخش مشاوره و پرسش و پاسخ
شناسه کاربری
رمز عبور
عضویت در سایت
دسته بندی مطالب
مطالب روابط جنسی و زناشویی
مطالب دوران قبل از ازدواج
مطالب پزشکی و سلامت
مطالب تربیت فرزندان
مطالب احکام شرعی
مطالب روانشناسی
مطالب اجتماعی
مطالب صوتی
ویدئو
خدمات عمومی
افراد آنلاین :
42352
بازدید امروز:
54997
بازدید دیروز:
202661818
آمار کل:
مشاوره
ازدواج و مشاوره زناشویی تنظیم خانواده ،کلیه حقوق مادی و
معنوی مروبط به مطالب اختصاصی ثبت شده و ترجمه شده در این
سایت برای پایگاه اطلاع رسانی تنظیم خانواده محفوظ است.
پدید آورنده : شریف، حوراء ، صفحه 77
اشاره
مطابقت تغذیه و خوراک فرد با مزاج، موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی،
سن و حتی اصول و شرایط اجتماعی هر شخص ضامن سلامتی او می باشد و طب اسلامی
هم براساس همین معیار به درمان افراد می پردازد.
از این رو برای ورود به بحث اصلی مزاج پایه افراد و درمان و غذاهای
مربوط به آن، در شماره گذشته به معرفی مزاج فصل ها، شب و روز، مزاج سن و
مزاج موقعیت جغرافیایی پرداختیم.
قسمت سوم
مزاج گرم و خشك چيست
مزاج پایه، مزاجی است که افراد با آن متولد می شوند (مزاج گرم و خشک یا صفراوی،
مزاج گرم و تر یا دموی، مزاج سرد و تر یا بلغمی، مزاج سرد و خشک یا
سودایی) و آن را از پدر و مادر خود به ارث می برند و به آن مزاج جبلّی هم
می گویند. این مزاج همانند رنگ چشم، مو و رنگ پوست افراد قابل تغییر نیست،
ولی قابل تعدیل و تنظیم می باشد.
نکته دیگر این که هر فرد با هر مزاجی که آفریده شده است، اگر تغذیه صحیح
و بهداشتی داشته باشد، در آن مزاج سالم است و نیاز به تغییر و تبدیل مزاج
ندارد؛ ولی اگر براساس تغذیه نادرست مزاجش بیشتر از حد بروز کند یا غلبه یک
مزاج دیگر را نشان دهد، نیاز به درمان و تعدیل مزاج دارد. از این رو ما در
طب اسلامی در مبحث درمان درباره اصلاح مزاج و تعدیل آن صحبت می کنیم نه
تغییر آن.
الف) خصوصیات ظاهری: اندام باریک و قد افراد کشیده است، رنگ پوست به
دلیل وجود صفرا به زردی متمایل می شود و چهره گندمگون است و پوست به دلیل
خشکی مزاج، خشک است. موها قهوه ای رنگ و موج دار و چشم ها معمولاً متوسط و
قهوه ای رنگ یا مشکی است.
ب) خصوصیات گوارشی: چون حجم معده متوسط است، اشتها نیز متوسط است و زود
سیر می شوند، همیشه عطش دارند و تشنه هستند. چون مزاجشان خشک است. به سردی
تمایل دارند و چون کبد یا همان جگرشان گرم است، علائم کبد گرم را نشان می
دهند (توضیح آن در ادامه خواهد آمد).
ج) خصوصیات روحی ـ روانی: خصوصیات روحی ـ روانی این افراد مثل آتش است؛
یعنی بلند پروازند، در یک جای ثابت آرام نیستند و همیشه در حال فعالیت می
باشند. بسیار مهربان اند، اهل ریسک اند، زود عصبانی و زود هم آرام می شوند،
عصبانیتشان با آب فروکش می کند، اهل علوم عقلی و اثباتی (فلسفه، هندسه
و…) می باشند. افراد با استعدادی هستند، قوه مدیریتی بالا دارند و دوست
دارند در رأس باشند.
قبل از اینکه وارد مبحث بیماری ها شویم بهتر است به یک جمله خوب دقت
کنیم: در طب اسلامی اصطلاحی با عنوان «تقویت مزاج به عین، درمان به ضد»
وجود دارد. این اصطلاح به این معناست که در مزاج های پایه، تقویت به عین
است؛ یعنی کسی که مزاجش گرم است ـ چه گرم و خشک چه گرم و تر ـ باید گرم
بخورد، در محیط گرم زندگی کند، حرف های گرم و با محبت بزند، با انسان های
گرم مزاج در ارتباط باشد، کارهای گرم مثل محبت، عبادت، کمک به دیگران…
انجام دهد تا همیشه سالم و سرحال و پر انرژی باشد. به همین علت خداوند در
عربستان خرما را آفریده است که افراد گرم مزاج آنجا با خرما خود را گرم تر
کنند، یا مثلاً در شمال کشور که کنار دریا است مرکبات را آفریده است تا آن
ها مزاج جبلّی خود را تقویت کنند و به طور کلی خوراکی ها و میوه جات کنار
دریا ملایم تر و خنک تر از میوه ها و مواد داخل کویر و بیابان ها و یا در
روی کوه ها است. پس پروردگار برای افراد هر سرزمین، گیاه، میوه جات و
حیوانات مختص آن سرزمین را آفریده است که با استفاده از آن ها مزاج پایه و
اصلی خود را تقویت نمایند.
درمان به ضد یعنی اگر فرد به هر دلیلی دچار بیماری شد یا گرفتار افزایش و غلبه غلطِ مزاج خود شد، مثلاً صفراوی
است و غلبه صفرا پیدا کرد، یعنی صفرا از حد متعادل بیشتر شد، یا یک خلطِ
مزاج دیگر در او ایجاد شد، مثلاً به دلیل مصرف بیش از اندازه سودا دچار
غلبه بلغم شد، باید ضد آن را بخورد تا درمان شود؛ مثلاً برای افزایش بلغم
باید گرمی و خشکی بخورد تا این افزایش بلغم درمان شود.
الف) اولین تظاهر افزایش صفرا معمولاً در سر بوده و باعث بروز سردرد می
شود. این سردردها معمولاً همان سردردهای میگرن ولی از نوع گرم است که
معمولاً جلوی سر و چشمان را درگیر می کند و در این حوالی متمرکز است. این
سردردها با انواع تحریکات نوری، گرما، سر و صدا، گرسنگی، تشنگی، استرس و
تغییر برنامه خواب شروع می شوند.
حجامت در این نوع میگرن که میگرن گرم است، بسیار تأثیرگذار است و به طور
کلی حجامت که باعث خروج گرمی اضافی از بدن است، در تمام بیماری های ناشی
از افزایش صفرا، مؤثر می باشد. بیماری های ناشی از افزایش صفرا با رعایت
نکات تغذیه ای و دارویی درمان می شود و حتی با حجامت به موقع می توان از
بروز آن جلوگیری کرد.
ب) یکی از تظاهرات افزایش صفرا در سر، ریزش موهای سر خصوصاً در جلوی سر
می باشد. این مسئله در آقایان بیشتر از خانم هاست؛ زیرا صفرای مردان بیشتر
از زنان می باشد، حتی این ریزش مو ممکن است آن چنان شدید باشد که منجر به
طاسی جلوی سر شود که با حجامت خصوصاً حجامت سر به خوبی درمان می شود.
ج) تظاهر دیگر افزایش صفرا در بدن، خارش است. علت این خارش این است که
مزاج صفرا گرم و خشک است. در اثر خشکی زیاد، این افراد معمولاً دارای پوست
های خشک هستند، از سویی چون دارای کبد گرم می باشند، کبد نیز از درون نمی
تواند به راحتی املاح صفراوی را از خون تصفیه کند در نتیجه املاح صفراوی در زیر پوست رسوب کرده و باعث خارش شدید می شود. درمان این افراد با تعدیل کبد و مایعات زیاد و حجامت است.
د) اگر خارش بسیار شدید باشد، آن چنان که باعث خراش پوستی شود تبدیل به اگزما می شود. این اگزمای صفراوی است. اگزمای سودایی نیز داریم که درمان آن متفاوت است.
هـ) یکی دیگر از مشکلات افزایش صفرا بروز جوش است. که بیشتر در سن صفرا
بروز می کند. جوش ها ممکن است در تمام بدن باشند، حتی ممکن است به تاول های
زیر پوستی تبدیل شوند.
و) افزایش صفرا در گوارش می تواند باعث عطش زیاد، بی اشتهایی، خشکی لب و
دهان و تلخ شدن دهان خصوصاً در صبح ها شود. علت این است که صفرا هنگام
خواب از دوازدهه وارد معده و بعد مری و سپس دهان می شود. گاهی ممکن است
صفرا آنقدر زیاد باشد که باعث استفراغ صفراوی گردد و زردآب دفع کند. پس از استفراغ صفراوی، اسهال صفراوی
داریم که از شدت گرمی معده و روده به وجود می آید. این افراد دائم اسهال
دارند، این اسهال بیشتر در سن صفرا بروز می کند. بسیاری اوقات اسهال بدون
عامل عفونی و در اثر افزایش صفرا و استرس است که با خنکی های ملایم مثل کته
و ماست همراه با نعناع درمان می شود.
ز) مزاج کبد، گرم و تر و وظیفه اش دفع سموم از بدن است. اگر کبد بیشتر
از حالت عادی گرم شود یا کلاً کبد گرم ایجاد شود، نمی تواند آن طور که باید
سموم را از بدن دفع کند؛ بنابراین مقداری از آن ها زیر پوست (خارش)، در
ریه ها (آلرژی)، در سفیدی چشم (زردی) و در سینوس ها (آلرژی فصلی و زیست
آلرژیک) رسوب می کند و باعث بیماری های مذکور می شود. جگر این افراد را
باید با انواع خنکی های مؤثر بر کبد خنک کرد تا زودتر بهبود یابند، سپس
گرمی اضافی را از طریق حجامت از بدن خارج کرد. مرحله بعد مایعات زیاد است
که برای صفراوی
ها بسیار مؤثر است. البته آب سرد چندان مفید نیست؛ زیرا به راحتی از مثانه
دفع می شود. بنابراین درمان با آب و مایعات ملایم، خنکی جگر و حجامت است.
ح) یکی دیگر از بیماری های افزایش صفرا در بدن انواع آلرژی ها، از جمله
آسم و تنگی نفس، آلرژی های فصلی همراه با آبریزش بینی و خارش صورت و چشم
است که ناشی از گرم شدن بیش از حد کبد است. درمان مفید برای این بیماری ها
چندین جلسه بادکش بعد از حجامت آلرژی می باشد.
ط) یکی دیگر از مشکلات افزایش صفرا، سوخته شدن صفرا در مغز و تبدیل آن
به سودا است که باعث ایجاد بیماری های غلب سودا می شود. این مورد در آینده
توضیح داده می شود.
ی) افزایش صفرا در کودکان می تواند باعث بیماری بیش فعالی می شود که یک
بیماری دوگانه صفرا ـ سودا است. قسمت بیش فعالی این بیماری مربوط به افزایش
صفرا و قسمت عدم تمرکز به علت افزایش سودا می باشد.
ک) افزایش صفرا در افراد صفراوی
می تواند باعث عصبانت زیاد، بداخلاقی و تندخویی فرد شود. در این مورد نیز
همانند بیماری های قبلی حجامت بسیار مؤثر است. از صفرا به همین بیماری ها
اکتفا می کنیم.
همان طور که در مزاج شناسی نیز گفتیم، صفرا (مزاج آتش) گرم و خشک است.
از آنجا که بسیاری از ایرانی ها دارای مزاج صفرا هستند، برای سلامتی باید
مواد گرم، یعنی موادی که دارای مزاج گرم و خشک هستند را میل کنند.
صفرا یا به طور ذاتی و ژنتیکی یا در اثر خوردن مواد گرم مثل گردو، پسته،
دارچین، زنجبیل، فلفل و انواع ادویه ها، زیره، نعناع و… در بدن تولید می
شوند. برای تعدیل صفرای ایجاد شده می توان از مواد زیر استفاده کرد:
1. انواع عرقیات خنک، مانند کاسنی، بید، شاتره؛
2. انواع دم کردنی های خنک، مانند خاکشیر، بارهنگ، فلوس، ترنجبین، شیرخشت؛
3. انواع میوه های خنک، مانند عَناب، آلو، هندوانه؛
4. انواع غذاهای ترکیبی خنک، مانند آش خصوصاً آش جو؛
5. درمان های ملاحظه ای، مانند حجامت که بسیاری از بیماری ها ناشی از افزایش صفرا در بدن را درمان و تعدیل می کند.
بیماری هایی که در اثر افزایش صفرا در افراد صفراوی بیشتر مشاهده می شود و با حجامت و خوردن خنکی های عنوان شده برطرف می گردند، عبارت اند از:
1. انواع آلرژی های پوستی، تنفسی، حساسیت فصلی و حساسیت به مواد غذایی؛
2. جوش صورت و انواع بثورات جلدی مثل آبله مرغان، کهیر و…؛
3. سردردهای میگرنی.
افراد صفراوی
به علت اینکه خون رقیقی دارند، معمولاً دچار بیماری کم خونی نیز می شوند.
در این افراد علاوه بر خنک کردن بدن می توان از ترکیب سیب رنده شده با پوست
و یک قاشق غذاخوری عسل و یک قاشق غذاخوری عرق بیدمشک جهت درمان کم خونی
برای یک دوره چهل روزه، صبح ها استفاده کرد. این ترکیب حاوی مقادیر فراوان
آهن در سیب می باشد، با عسل این آهن در خون حمل شده جهت خون سازی به سلول
های مغز استخوان می رسد. عرق بیدمشک نیز محیط معده را جهت جذب این آهن
همراه ویتامین C موجود در سیب آماده می کند.
برای تکمیل درمان کم خونی، روزی 10ـ 5 عدد خرما و ده عدد پسته خام باید
استفاده کرد. علاوه بر آن، به علت جلوگیری از هدر رفتن آهن بدن در موارد کم
خونی، از بیمار می خواهیم که از خوردن چای پر رنگ، قهوه، شکلات، کاکائو،
نوشابه و انواع رنگ های شیمیایی موجود در مواد غذایی کارخانه ای مثل انواع
کنسروها و… اجتناب کند؛ زیرا این مواد با آهن خون ترکیب شده، از جذب آن
جلوگیری کرده و باعث دفع آن از طریق گوارش می گردند.
مزاج شناسی مهمترین بخش در فهم طب سنتی ایران و همچنین طب اسلامی است و تا مزاج بیمار مشخص نشود، بیماری او قابل درمان نخواهد بود.در حالی که در پزشکی امروز متاسفانه این اصل به کلی فراموش شده است و به عنوان مثال برای درمان دیابت به فردی که مزاج گرم یا سرد دارد یک مدل دارو داده می شود. در حالی که در پزشکی سنتی، تشخیص مزاج در ابتدای کار انجام و سپس به حوزه درمان پرداخته می شود.
متخصصان طب سنتی بر این باورند که رژیم غذایی شامل فست فودها و غذای آماده باعث افزایش سودا می شود و شاید یکی از دلایل کم تحملی و پرخاشگری و ناهنجاری های رفتاری به دلیل افزایش سودا ی ناشی از تغذیه ناسالم امروزی باشد.
سید جواد علوی اظهار داشت:طبع بهار گرم وتر, تابستان گرم و خشک, پاییز سرد و خشک, زمستان سرد وتر است. از دیدگاه طب سنتی هر فرد در فصل خاصی راحت ترند و بدنشان سرحال تر است. یعنی هر فردی مزاج خاصی دارد.
چه افرادی از فصل بهار خوش شان می آید
مزاج گرم و خشك چيست
به گفته وی افرادی که دارای مزاج سرد و خشک هستند در فصل بهار احساس راحتی و آرامش بیشتری دارند چرا که طبع فصل بهار گرم و تر است و مزاج سودا سرد و خشک این تضاد به این افراد حال بهتری می بخشد و بهار موافق سوداوی مزاجان است.
این کارشناس طب سنتی افزود:ولی به دلیل اعتدال مزاج فصل بهار این اعتدال به بدن کمک می کند که بدن با بیماری ها مبارزه کنند و بروز بیماری های بلغمی یا صفراوی یا سوداوی نیز در بهار بیشتر است.
افرادی که مزاج گرم و تر دارند افرادی هستند با روابط عمومی بالا طوری که خیلی زود با اطرافیان ارتباط برقرار می کنند و در جمع به شوخی و بذله گویی می پردازند
علوی ادامه داد:در فصل تابستان صفرا بیشتر است و مانند سردردها, حالت تهوع و گرمازدگی و تابستان مناسب بلغمی هاست یا افرادی که دارای مزاج سرد و تر هستند.
افرادی که مزاج گرم وخشک دارند رفتارهای تند و تیزی دارند و در تمام اعمال و رفتار سرعت عمل بالایی نشان می دهند. این افراد زود تصمیم می گیرند و خیلی زود تصمیم خود را به اجرا در می آورند.
وی بیان داشت:بیماری های سرد و خشک در پاییز بیشتر است. انواع اگزماها و حساسیت های پوستی و دعواهای زن و شوهرها خود نشانه افزایش سودا در خون است.
افرادی که مزاج سرد و خشک دارند دقیق و حساسند و به جزئیات بسیار توجه می کنند که این موضوع برای انجام کارهایی که نیاز به دقت و توجه زیاد دارد، مناسب است. اما اگر غلبه سودا زیاد شود باعث بدبینی و وسواس می شود
این کارشناس طب سنتی اضافه کرد:افرادی که سودای زیاد دارند و خشکی در بدنشان غلبه دارد, حساس, زودرنج و شکاک می شوند. جزءنگری خود نشانه افزایش سودا در خون است.
افرادی که مزاج سرد و تر دارند بسیار آرام، صبور و حرکاتشان کند است. این افراد به طور معمول بسیار دیر برای انجام کارها تصمیم می گیرند به طوری که حوصله اطرافیان را سر می آورند.
راه کار آرامش افراد عصبی
علوی افزود:وقتی افراد عصبانی هستند و صفرا در بدن فوران می کند, این افراد باید جای خود را تغییر دهند مثلاً از حیاط بروند داخل خانه یا اینکه اگر ایستاده اند باید بنشینند و کاری کنند که صفرا فرونشیند که خود موجب آرامش می شود.
وی خاطرنشان کرد:زنان برای مردان عصبانی خود یک نوشیدنی خنک مانند سکنجبین آماده کنند و در بدو ورود آنها به خانه به همسرشان بدهند, خود موجب کاهش شدت عصبانیت آنها می شود.
توجه : ارسال پیام های توهین آمیز به هر شکل و با هر ادبیاتی با اخلاق و منش اسلامی ،ایرانی ما در تناقض است لذا از ارسال اینگونه پیام ها جدا خودداری فرمایید.