قانون مجازات توهین و فحاشی

تابناک در یادداشت خود آورده است:مطمئنا در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون» است که مهمترین اثر این آشنایی و آگاهی را می توان در پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست؛ بنابراین، امروز تلاش داریم تا موضوع «توهین و فحاشی» را بررسی کنیم.توهین و فحاشی و پیامدهای آن توهین و ناسزاگویی در قانون مجازات ایران درجات و سطوح مختلف و متفاوتی دارند و در شرع نیز یکی از صفات زشت و ناپسند مطرح شده که در این گزارش به آن می‌پردازیم. در جامعه کنونی که آستانه تحمل مردم پایین آمده و به ‌سرعت عصبانی می شوند، کوچک‌ترین کلمه‌ای ممکن است مصداق توهین قلمداد شود و فرد با استناد به چنین ادعایی بخواهد اعاده حیثیت کند و فرد توهین‌کننده را مورد پیگرد قانونی و حقوقی قرار دهد.البته از سوی دیگر در کشور ما به علت طولانی شدن روند رسیدگی به دعاوی و آشنایی اندک مردم با حق‌وحقوق قانونی خود این امر شاید چندان عملی نشود، ولی در کشورهای دیگر در این خصوص قوانین سخت‌گیرانه‌ای وضع می‌شود که در واقع اگر کسی دیگری را مورد توهین یا فحاشی قرار دهد باید منتظر برخورد قاطع قانون باشد.با ‌وجود این، در سال‌های اخیر، با آگاهی بیشتر مردم نسبت به حقوق خود شاهد برخوردهای حقوقی‌تر نسبت به جرم توهین و فحاشی هستیم.تعریف توهینتوهین در لغت به معنای خوار کردن، سبک داشتن، خواری و خفت آمده است. جرم توهین دارای اقسامی است: توهین ساده و توهین مشدد.توهین سادهعبارت است از توهین و اهانتی که علیرغم دارا بودن وصف مجرمانه هیچ کیفیت مشدده ای ندارد.توهین مشدد به اعتبار مقام مخاطبقانون‌گذار در برخی موارد به اعتبار مقام و شخصیت طرف اهانت شده همچون توهین به مقام معظم رهبری و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی «ره»، کارکنان و مقامات دولتی، مقامات سیاسی خارجی و توهین به صاحبان حرفه‌ها و مشاغل خاص برای مرتکب مجازات بیشتری تعیین نموده است.توهین و فحاشی از منظر قانونمواد قانونی که به توهین و اهانت در قانون مجازات اسلامی می‌پردازند عبارت است از: هرکس به‌وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به‌وسیله‌ی درج در روزنامه و جراید یا نطق در مجامع یا به هر وسیله‌ی دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن را ثابت نماید، جز در مواردی که موجب حد است، به یک ماه تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق یا یکی از آن‌ها، حسب مورد، محکوم خواهد شد.تبصره: در مواردی که نشر آن امر اشاعه‌ی فحشا محسوب گردد، هرچند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید، مرتکب، به مجازات مذکور خواهد شد.هرکس به‌ قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به‌وسیله‌ی نامه یا شکوائیه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت راسا یا به‌عنوان نقل‌قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی، تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد، اعم از این‌که از طریق مزبور به نحوی از انحاء، ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا نه علاوه بر اعاده‌ی حیثیت، در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا 74 ضربه محکوم شود.هرکس عالماً به‌ قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می‌گردد، بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به اوست بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گرد، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص مرتکب از حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شود.هرکس با نظم یا نثر یا کتبی یا شفاهی کسی را هجو کند یا هجویه را منتشر نماید به حبس از یک تا شش ماه محکوم می‌شود.جرم توهین یک جرم عمدی است و ارتکاب غیرعمدی آن در حقوق جزا شناخته‌شده نیست یعنی مرتکب «عمد در ارتکاب رفتار موهن نسبت به دیگری» را داشته باشد در واقع این مطالب به دو مورد اشاره می‌کند:۱. مرتکب در ارتکاب عمل خود عامد باشد یعنی در حالت خواب و هیپنوتیزم و مستی نباشد و کلاً بدون اراده مرتکب صورت نگیرد.۲. مرتکب از موهن بودن رفتار خود اطلاع داشته باشد، برای مثال برخی تفاوت‌های فرهنگی یا زبانی باعث عدم اطلاع وی نباشد.توهین و فحاشی از منظر شرعتوهین و ناسزاگویی در کشور اسلامی‌ عملی زشت و ناپسند است؛ حتی اگر فرد متهم یا حتی مجرم و محکوم باشد و پیامبر اکرم (ص) در این رابطه فرموده‌اند که خداوند بهشت را بر افراد فحاش و بدزبان و کم‌حیایی که نسبت به حرف زدن خود بی‌مبالات هستند حرام کرده است. به‌خصوص اینکه اغلب نسبت‌هایی که در کلمات فحش بر زبان افراد جاری می‌شود نسبت دروغ و تهمت است.قرآن کریم در تقبیح بدگویی می‌فرماید: خداوند دوست ندارد کسی با سخنان خود، بدی‌های (دیگران) را اظهار کند مگر آن‌کس که مورد ستم واقع‌شده باشد. چراکه خداوند نیز ستارالعیوب است و پسندیده نمی‌دارد که انسان‌ها پرده‏دری کنند و عیوب مردم را فاش سازند و آبروی یکدیگر را ببرند.با فحاشی و توهین و بردن آبروی یکدیگر، همکاری میان افراد مشکل می‌شود، بنابراین به خاطر استحکام پیوندهای اجتماعی و هم به خاطر رعایت جهات انسانی، لازم است افراد از پرده‏دری و توهین به یکدیگر به‌شدت اجتناب نمایند.از این ‌روی، هیچ‌کس اجازه ندارد به ‌محض اختلاف و ناراحتی با دیگران، به آنان توهین کند و یا عیب‌های آنان را فاش نماید بلکه باید سعی کند معایب آن‌ها را بامحبت برطرف کرده و چه‌بسا آنان را هدایت کند. مخصوصاً درباره اقوام و آشنایان که سال‌ها نیز می‌خواهیم با آنان مراودات خانوادگی و اجتماعی داشته باشیم. همیشه باید توجه داشته باشیم بدزبانی اثرات ناپسند و طولانی‌مدت بر فرد باقی می‌گذارد و جبران آن ضروری به نظر می‌رسد.مجازات توهین به افرادجرم توهین و فحاشی در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ پیش‌بینی‌ شده است که مقرر می‌دارد «توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود»برخی بر این باورند که توهین به کسانی که فوت‌شده‌اند نیز مشمول ماده ۶۰۸ می‌شود و برخی معتقدند واژه «افراد» در ماده فوق به انسان‌های زنده اشاره دارد و درنتیجه توهین به مردگان تنها در صورتی می‌تواند مشمول ماده مذکور قرار گیرد که عرفاً توهین به بازماندگان تلقی شود و درواقع آنان بزه دیده محسوب می‌شوند. این موضع در تبصره ۲ ماده ۳۰ از قانون مطبوعات مصوب سال ۱۳۶۴ نیز پذیرفته ‌شده است که به‌موجب آن «هرگاه انتشار مطالب مذکور در ماده فوق راجع به شخص متوفی بوده ولی عرفاً هتاکی به بازماندگان وی به‌حساب‌ آید هر یک از ورثه قانونی می‌تواند ازنظر جزایی یا حقوقی طبق ماده و تبصره فوق اقامه دعوی نماید.»تنها گفتن فحشی که متضمن نسبت ناموسی ناروا باشد، قذف نیست. قانون می‌گوید چنانچه افرادی نزد مراجع قضایی به‌عنوان شاهد زنا یا لواط دیگران حاضر شوند، اما شهادت آن‌ها مستند به مشاهده نباشد یا تعدادشان به حدنصاب لازم برای شهادت نرسد، عمل آن‌ها نیز قذف و مستوجب مجازات 80 ضربه شلاق خواهد بود. نکته پایانی آن‌که قذف محدود به گفتن فحش ناموسی نیست، نوشتن آن یا درج الکترونیک (نظیر انتشار در اینترنت یا ارسال ایمیل) نیز طبق قانون جدید مجازات اسلامی جرم انگاشته شده است.مدارک موردنیاز برای شکایت توهین؛مدارک شناسایی از قبیل شناسنامه و کارت ملیتابناک/26تیر96اول*انتشاردهنده:علیرضافرجی

كليات

تابناك

توهين

مجازات

قانون مجازات توهین و فحاشی

ارتباط با سردبیر newsroom@irna.ir

تماس بی واسطه با مسئولین

بالای صفحه

خبر گزاری جمهوری اسلامی       پست الکترونیک : irna@irna.ir

© کلیه حقوق این سایت متعلق به خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع آزاد است.

خدمات دعاوی ملکیخدمات دعاوی تجاریخدمات دعاوی خانوادگیخدمات دعاوی کیفریخدمات ایرانیان مقیم خارج

توهینجرم توهین یکی از جرائم علیه حیثیت معنوی اشخاص محسوب می شود در اصطلاح به هر رفتاری اعم از فعل، گفتار، اشاره یا نوشتار دلالت دارد که بتواند به نحوی موجب سبک کردن یا خوار و خفیف کردن یا ضعیت کردن مخاطب توهین، در نظر افراد متعارف و معمولی جامعه شود. جرم توهین از اقسامی برخوردار است. توهین ساده عبارت از توهین و اهانتی است که علم رغم دارابودن وصف مجرمانه، از هیچ کیفیت مشدده ای برخوردار نیست.

(تلفن تماس با وکیل برای توهین: 88019244)

توهین ساده1- این جرم در ماده 608 قانون تعزیرات (1375) پیش بینی شده است؛ این ماده مقرر می دارد: توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا 74 ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود. 

قانون مجازات توهین و فحاشی

2- این جرم در زمره جرائم قابل گذشت است که با شکایت شاکی خصوصی آغاز و با گذشت وی در هر مرحله متوقف می شود.

3- رفتار فیزیکی در جرم توهین می تواند به شکل گفتار، کردار، نوشتار و حتی انتشارات مختلف دست و چشم و نظایر آنها باشد .اگر چه طبق قانون، فحاشی و استعمال الفاظ رکیک نمونه بارز توهین است اما این مصادیق تفصیلی هستند، بنابراین آب دهان بر روی یگری ریختن، هل دادن تحقیرآمیز دیگری یا برداشتن خشونت آمیز کلاه یا عمامه یا روسری از شخص محترمی و پرت کردن آن روی زمین به جهت آنکه عرفاً باعث تحقیر و تخفیف شخص می شود، میتواند توهین کیفری محسوب شود نکته اینجاست که برای کیفری محسوب شدن توهین، حتما باید فعل مثبتی از مرتکب سر زند.

بنابراین حتی اگر ترک فعل به قصد تحقیر شخص دیگر انجام شود، جرم توهین محقق نمی شود حتی توهین های متعدد مثل توهین به مقامات دولتی یا توهین به مقدسات یا توهین به رهبری نیز تنها با فعل مثبت رخ می دهد.

(تلفن مشاوره با وکیل افتراء: 88019243)

4- شرایط و اوضاع واحوال لازم برای تحقق جرم توهین:1-4 موهن بودن رفتار: تشخیص موهن بودن رفتار با عرف است که در این خصوص عواملی مثل زمان و مکان و طبقه اجتماعی و شخصیت مخاطب و موقعیت خاصی که رفتار مورد نظر در آن ارتکاب یافته است، در نظر گرفته می شود، در هر حال صرف خشنونت در کلام توهین محسوب نمی شود. عرف باید رفتار را توهین آمیز تلقی کند و صرف خلاف ادب تلقی کردن کفایت نمی کند.

2-4 وجود مخاطب معین: توهین به خود جرم نیست، همچنین توهین به یک گروه کلی بدون تعیین مصادیق نیز جرم محسوب نمی شود البته اگر مخاطب توهین تعداد افراد گروهی باشد که کم و قابل تشخیص هستند به طوری که توهین را بتوان متوجه تک تک آنها دانست، توهین کیفری تحقق می یابد؛ مثل توهین به همه دانش آموزان یک کلاس خاص یا توهین به همه اعضای هیئت مدیره یک شرکت بازرگانی.

3-4 شخص حقیقی بودن مخاطب: توهین به اشخاص حقوقی مشمول ماده 608 قانون تعزیرات نمی گردد؛ زیرا در این ماده از کلمه «افراد» استفاده شده است که دلالت بر شخص حقیقی دارد. بنابراین نمی توان کسی را به ارتکاب توهین علیه دولت یا اداره دولتی یا شرکت خصوصی، شهرداری نیروی مسلح قوه قضائیه و غیره محکوم کرد.

4-4 زنده بودن مخاطب: واژه افراد در ماده 608 دلالت بر زنده بودن مخاطب توهین دارد؛ زیرا توهین به مردگان درصورتی توهین محسوب می شود که عرفاً توهین به بازماندگان تلقی شود.

توهین به فوت شدگان:نکته 1: گاهی توهین به فوت شدگان به طور خاص جرم انگاری شده است مثل توهین به امام خمینی(ره) هر کس به حضرت امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی رضوان ا… علیه و مقام معظم رهبری به نحوی از انحاء اهانت نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

نکته 2: اهانت به مردگان به شکل جنایت بر حسب قانون مجازات اسلامی مشمول پرداخت دیه خواهد بود.

نکته 3: همچنین نبش قبر بر اساس ماده 634 قانون تعزیرات جرم محسوب می شود:

ماده 634 قانون تعزیرات: هر کس بدون مجوز مشروع نبش قبر نماید به مجازات حبس از سه ماه و یک روز تا یک سال محکوم می‌شود و هر گاه جرم دیگری نیز با نبش قبر مرتکب شده باشد به مجازات آن جرم هم محکوم خواهد شد.

5-4 حضوری یا علنی بودن توهین:

نکته 1: جز در موارد خاص قانونی مثل توهین به رئیس یا نماینده سیاسی کشور خارجی در ایران موضوع ماده 517 قانون تعزیرات، علنی بودن توهین شرط تحقق توهین نیست. لذا توهین در یک مکان خصوصی و بدون حضور شاهد هم قابل تحقق است.

نکته 2: حضور مخاطب توهین هم شرط تحقق نیست. ممکن است در میان دیگران به شخصی که در جمع حاضر نیست، توهین کند.

نکته 3: وجود یکی از دو شرط حضوری یا علنی بودن توهین برای تحقق آن لازم و کافی است.

نکته 4: منظور از حضوری بودن لزوماً حضور فیزیکی نیست لذا صرف ارتکاب توهین از طریق تلفن یا ارتباط اینترنتی یا پیام کوتاه کافی است.

نکته 5: منظور از علنی بودن، صرف حضور شاهد در محل نیست، بلکه ارتکاب توهین در محل معد برای حضور شاهد (مثل خیابان یا کوچه) هم علنی محسوب می شود حتی اگر در آن لحظه شاهد نباشد.

6-4 توهین باید صریح باشد: الفاظ یا حرکات مرتکب باید صراحت بر توهین داشته باشد و به اصطلاح تفسیربردار نباشد. در صورت عدم صراحت، مرتکب به جرم توهین محکوم نخواهد شد.

7-4 عدم لزوم ابتدایی بودن توهین: به این معنا اگر کسی در پاسخ به توهین دیگری مرتکب توهین شود وصف مجرمانه توهین از وی سلب نمی شود؛ در واقع لازم نیست حتما توهین ابتدائا از ناحیه شخصی صورت گیرد، بلکه پاسخ به توهین هم اگر واجد شرایط توهین باشد، توهین محسوب می شود. فقط شخصی که در پاسخ به توهین طرف، مرتکب توهین شده است، ممکن است از کیفیات مخففه برخوردار شود.

نکته: تنها در خصوص قذف، در قانون مجازات، قذف متقابل افراد به هم از موجبات سقوط حد است لیکن مجازات تعزیری سر جای خود است.

بند ث ماده 261 قانون مجازات در این خصوص مقرر می دارد: هرگاه دو نفر یکدیگر را قذف نمایند، خواه قذف آنها همانند خواه مختلف باشد حد قذف ساقط و هر یک به سی ویک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم خواهند شد.

5- نتیجه حاصله (مطلق بودن جرم توهین): جرم توهین یک جرم مطلق است و مقید به نتیجه نیست، لذا حتی اگر مخاطب توهین از شخصیت والایی برخوردار باشد و عملاً از توهین متأثر نشود، باز جرم توهین به صرف موهن بودن رفتار مرتکب، از نظر عرف به ارتکاب یافته تلقی می شود.

6- سوءنیت در جرم توهین: تحقق جرم توهین مستلزم عمدی بودن آن است یعنی مرتکب باید عمد در ارتکاب رفتار موهن نسبت به دیگری داشته باشد. بنابراین اولاً مرتکب نباید در حالت خواب، بیهوشی، هیپنوتیزم، مستی و نظایر آنها باشد. دوماً باید به موهن بودن رفتار خود آگاه باشد نه آنکه به دلایلی مثل تفاوت فرهنگی یا زبانی مثل معنی برخی اشارات دست در برخی زبان ها و فرهنگ ها، نسبت به موهن بودن رفتار خود جاهل باشد.

نکته: انگیزه شرافتمندانه موجب زوال وصف کیفری جرم توهین نمی شود. مثلا کسی به انگیزه خنداندن شخص افسرده به وی توهین کند.

مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری در مورد افتراء؛ توهین؛ فحاشی: 88019244 و 88019243