یکی از مشکلاتی که سلامتی بدن را تهدید می کند غلظت خون است. غلظت خون، عوارض زیادی دارد که میتوان به افزایش ریسک سکته قلبی اشاره کرد. غلظت خون بالا، باعث می شود که خون در رگها به راحتی حرکت نکرده و خون رسانی به ارگان های بدن به درستی انجام نگیرد. برای درمان این بیماری چه باید کرد؟
بیماری غلظت خون به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود که در بیماری غلظت خون اولیه، تولید گلبولهای قرمز خون توسط سیستم خون ساز بدن به صورت خودکار بالاست. در غلظت خون ثانویه، سیستم خون ساز بدن سالم است ولی بیماریهایی مانند بیماریهای مزمن ریوی، کلیوی و قلبی و یا تومورها، کاهش اکسیژن رسانی بافتی، بودن در ارتفاعات، سیگار کشیدن و زندگی در هوای آلوده موجب افزایش غلظت خون می شوند.
از علائم بالینی بیماری غلظت خون میتوان به برافروختگی پوست صورت، قرمزی چشمها، اختلالات هوشیاری، منگی، سردرد، خواب آلودگی و گزگز دست و پا اشاره کرد.
تنها راهی که نشان میدهد فردی غلظت خون دارد یا نه، دادن آزمایش خون و اندازهگیری (اچ.تی.سی) هماتوکریت است. بعد از اینکه جواب آماده شد، پزشک دو دسته علت اولیه و ثانویه پیش رو دارد:
۱٫ علت اولیه: مغز استخوان بدون هیچ محرکی از بیرون، خود به خود رفتار آنارشیستی نشان داده و شروع به تولید گلبول قرمز میکند که به آن پلیستمی میگویند و افزایش غلظت اولیه یده میشود بدون وجود علت ثانویه. درصد کمی از غلظت خون شامل علت اولیه میشود.
عوارض غلظت خون بالا در مردان
۲٫ علت ثانویه: بین ۹۵-۹۰درصد از کسانیکه با غلظت خون به متخصص مراجعه میکنند، افرادی هستند که غلظت خون ثانویه دارند و این موضوع زمانی اتفاق میافتد که اکسیژن کافی به بافتهای بدن نرسد. با کمبود اکسیژن در بدن، هورمونی به اریتروپویتین از کلیه ترشح میشود که این هورمون، مغز استخوان را برای ساخت بیشتر گلبول قرمز تحریک میکند تا بتواند کمبود اکسیژنرسانی به بافتهای بدن را با افزایش تولید گلبول قرمز جبران کند. نمونه کسانیکه با این مشکل مواجه میشوند، افرادی هستند که در ارتفاعات بلند و کوهستانی زندگی میکنند و چون با کمبود اکسیژن روبهرو هستند، دچار بیماری غلظت خون میشوند.
گاهی اوقات اکسیژن محیط مناسب است، اما به دلیل مشکلات ریوی، فرد دچار غلظت خون میشود یا ممکن است اکسیژن از ریه وارد خون شود، اما بهدلیل مشکلات خونی، بین خون شریانی و وریدی، مشکلی وجود داشته باشد و خونی که در ریه پر از اکسیژن شده، بلافاصله با خون کم اکسیژن مخلوط شده و همین مساله سبب بروز غلظت خون شود.
علت بعدی، هموگلوبین مادرزادی است که در آن افراد فامیل پرخون هستند و به علل مختلفی، مغز استخوان به گلبولسازی تحریک شود. یکی دیگر از علل مهم غلظت خون، کشیدن سیگار و مسمومیت با مونوکسیدکربن است که در نتیجه آنها اکسیژنرسانی به خون کم شده و غلظت خون ثانویه ایجاد میشود.
مصرف دخانیات یکی از علتهای جدی درکنار مسائل قلبی است که هم باعث بروز سرطان شده و هم سبب غلیظ شدن خون فرد میشود. فرض کنید فردی مدام سردرد دارد و جریان خونش سیالیت و روانی لازم را ندارد و مرتب در خواب، خوابزده میشود.
برخی پزشکان روش حجامت را نیز برای کاهش غلظت خون پیشنهاد می نمایند. در مورد مقایسه حجامت و خون دادن باید گفت که اگرچه حجامت می تواند به عنوان یک روش درمانی در بعضی بیمارهای خاص مورد استفاده قرار گیرد ولی نمی تواند در این مورد، جای خون دادن را بگیرد. زیرا حجم خونی که در حجامت از بدن خارج می شود زیاد نیست و ما در این مورد نیاز به خارج کردن مقادیری از خون بدن داریم.
استرس، کار و فعالیت زیاد بر روی بیماری غلظت خون تاثیری ندارد و تنها عامل بروز غلظت خون کاذب می شوند. برای درمان غلظت خون کاذب از مایعات و در غلظت خون اولیه از خونگیری و داروها استفاده می شود و در نهایت در غلظت خون ثانویه باید بیماری های زمینه ای که موجب بروز غلظت خون شده است، برطرف شود.
وقتی میزان هموگلوبین بدون اکسیژن بیش از حد باشد، مخاطهای بدن مثل لب به رنگ بنفش درمیآیند. انگشتان دست و پا و زیر ناخنها بنفش شده، چشمها پرخون و پوست صورت نیز بر افروخته میشود.
وقتی غلظت هموگلوبین خون زیاد میشود، سیالیت، روانی و حرکت خون کم شده و فرد دچار سرگیجه و رخوت شده و خون دماغ میشود. اگر سرگیجه و رخوت بدون هیچ دلیل زمینهای دیگری سراغ شما بیاید و گاه و بیگاه بینیتان هم خونریزی کند.
کسانیکه مشکل ریوی دارند، تنگی نفس پیدا میکنند و نفسنفس میزنند هم ممکن است بهخاطر غلظت خونشان دچار تشدید این علائم شده باشند. پس هر تنگی نفسی را به حسابآلرژی یا آلودگی هوا نگذارید. گذشته از این، افرادیکه مشکل قلبی دارند و تپش قلب پیدا میکنند هم میتوانند دچار این مشکل باشند.
در بحث خونساز بودن جگر مردم بسیار اغراقآمیز رفتار میکنند. جگر در اغلب موارد نمیتواند خونسازی کند، چون غذای غلیظی است، بنابراین جگر برای خونسازی مناسب نیست. پسته هم برای کسانیکه از کمخونی رنج میبرند، مفید است. اما کسانی که خون غلیظ دارند، پسته نخورند بهتر است. یعنی اگر به طور قطع پرخون هستند نباید مصرف کنند. اما همانطور که گفته شد، گاهی اوقات سلولهای خونی به هم چسبیده و متراکم هستند و به نظر میآید فرد دچار پرخونی است، درحالیکه اینطور نیست و کمخون است و خوردن پسته هیچ ضرری برایش ندارد. در مورد اسفناج هم درصورتیکه در کنار کرفس استفاده شود، خوب است و خونسازی میکند. مصرف برخی میوهها ازجمله انار و در راس سبزیجات، کاهو در رقیق و تعدیل کردن خونیکه غلظت بالایی دارد، موثر هستند.
گاهی اوقات خوراکیهایی مصرف میکنیم که خون غلیظ تولید میکنند و ازجمله این خوراکیها، اغلب پروتئینهای گوشتی هستند که هرقدر این گوشتها تیرهتر باشند و حیوانی که این گوشت از آن تهیه میشود، مسن و عظیمالجثهتر باشد، خون غلیظتری تولید میکند. همینطور که گوشت شتر نسبت به گوشت گوسفند و گوشت گوسفند نسبت به گوشت مرغ، خون غلیظتری تولید میکند، به همین علت بهتر است افراد از تنوع غذایی برخوردار بوده و یکسویه نباشد.
کسانی که غلظت خون دارند می توانند خون دهند. البته خون این افراد پس از اینکه از رگ گرفته میشود، قابلیت استفاده ندارد و باید دور انداخته شود چراکه کیسههای جمعآوری خون، به میزان استانداردی حاوی ماده ضدانعقاد خون هستند و خون کسانیکه دچار غلظت خون هستند، در این کیسهها به سرعت لخته میشود و قابل استفاده برای بیمارانی که نیازمند به دریافت خون هستند، نیستند.
گلبول های قرمز خون سلول هایی است که وظیفه اکسیژن رسانی به بافت های بدن را به عهده دارد و تعداد آن ها بر حسب سن و جنس متفاوت است. بیماری را که در آن تعداد گلبول های قرمز در واحد حجم افزایش می یابد، غلظت خون می ند. در این بیماری، میزان هموگلوبین در مردان به بالاتر از 18 گرم و در خانم ها به بالاتر از 16 گرم در دسی لیتر می رسد. این بیماری در آقایان و در سنین بالاتر از 4 سال شایع است. این بیماری موجب کند شدن حرکت خون در رگ ها و قلب می شود و احتمال ایجاد لخته های خونی را بالا می برد. به دنبال آن مشکلاتی مثل گرفتگی دست و پا، افزایش فشارخون، خونریزی از بینی، بزرگ شدن کبد و طحال، آمبولی ریوی و سکته های قلبی و مغزی روی می دهد. عوامل مختلفی می تواند موجب بروز غلظت خون شود؛ از جمله زیاده روی در خوردن غذاهای چرب و سرشار از گوشت قرمز و چربی های جامد، عوامل ژنتیکی و مادرزادی، اضطراب و شوک های عاطفی، تعریق و اسهال های شدید، زندگی یا حضور در ارتفاعات و نواحی کوهستانی، آلودگی هوا، استعمال سیگار و وجود بیماری های قلبی- ریوی و
عوارض غلظت خون بالا در مردان
بالا رفتن غلظت خون یک سری علائم و نشانه های ظاهری دارد مانند برافروختگی و قرمز شدن صورت، کبودی لب ها و نوک انگشتان دست و پا به خصوص هنگام فعالیت بدنی، اختلالات هوشیاری مثل خواب آلودگی، اختلالات بینایی و تنفسی، ضعف و بی حالی، سردردهای غیرطبیعی، خارش بدن به خصوص بعد از استحمام و برجستگی ورید های چشمی.
با دیدن این علائم می توان به احتمال بالا رفتن غلظت خون مشکوک شد ولی تشخیص نهایی با آزمایش هایی مثل شمارش سلول های خونی و سنجش میزان هموگلوبین امکان پذیر است. باید دانست که بر خلاف تصور بعضی مردم که تیرگی خون را نشانه غلظت خون می دانند، تشخیص این بیماری با استفاده از رنگ ظاهری خون امکان پذیر نیست. درمان این بیماری شامل استفاده از درمان دارویی توام با تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی است. برای درمان دارویی اغلب با نظر پزشک از تجویز قرص آسپرین برای کاهش غلظت خون استفاده می شود .همچنین اهدای خون به صورت منظم و پرهیز از کشیدن سیگار و قرار گرفتن در معرض هوای آلوده نیز دردرمان موثر است. در این میان اگر بیماری زمینه ای مثل بیماری های قلبی و ریوی عامل ایجاد غلظت خون باشد، بیماری مذکور نیز باید به نحو مناسب کنترل و درمان شود. اگر به این بیماری مبتلا هستید، باید در رژیم غذایی خود مصرف روغن های جامد و حیوانی، گوشت قرمز، دل و قلوه و مغز گوسفند و لبنیات پرچرب را کاهش دهید و در عوض مصرف لبنیات کم چرب، ماهی، میوه و سبزیجات فراوان را جایگزین کنید. نوشیدن آب و مایعات فراوان نیز در طول روز به رقیق شدن خون کمک می کند. در طب سنتی مصرف میوه هایی مثل آلبالو، انار، توت سیاه، تمشک، زغال اخته، لیموی تازه، موز، زرشک، آلو، انگور قرمز، کیوی و سبزیجاتی مثل سیر و پیاز خام، شنبلیله، کاسنی، ریواس، کدوی سبز و پاپریکا ( نوعی فلفل قرمز) در کاهش غلظت خون موثر است. همچنین نوشیدن روزانه چای سبز و چای ترش نیز در کاهش فشارخون و نیز کاهش خطر بروز لخته های خونی مفید است .نتایج برخی تحقیقات نیز نشان می دهد که مصرف روزانه مقادیر کمی شکلات سیاه باعث کاهش تولید لخته خون و بروز بیماری های قلبی- عروقی می شود. بعضی از افراد مبتلا به غلظت خون به علت داشتن افزایش گلبول های قرمز در بدنشان لازم است جهت درمان خود (کاهش غلظت گلبول های قرمز) و با دستور پزشک معالج اندکی از خـون را اهـدا نمـاینـد به این کار ((فصد درمانی)) می گویند. معمـولاً افـرادی که میزان همـوتـوکریت آنها بیش از 5 درصد باشد اقدام به فصد درمانی می کنند. اگر خون آنها برای انتقال خون مناسب باشد مورد استفاده قرار می گیرد، در غیر این صورت غیر قابل استفاده است.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
سازمان نظام پزشکی
سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور
سازمان صدا و سیما
سازمان غذا و دارو
طب سنتی ایرانی
باشگاه سلامت
دانستنی ها
دوربین سلامت
صدای سلامت
شبکه سلامت
شبکه نشاط تندرستی
تمامی حقوق سایت محفوظ است . استفاده در جهت بهبود سلامت جامعه بلامانع است .
1