علل ابتلا به بیماری کبد چرب

نشانه‌های سجاوندی

عجب سازنده ی این علامت عرب دولاب است

العالم – ایران / علمی

يكى از فعاليتهاى مهم كبد، ذخيره سازى و سوخت و ساز چربی ها در بدن است. كبد طبيعى حاوى حدود 5 گرم چربى در 100 گرم وزن خود است. هرگاه مقدار چربى بيش از 5 درصد وزن آن افزايش يابد، به اين حالت «كبد چرب» گفته می شود. به استناد مطالعات و تحقیقات دکتر علویان، كبد چرب، بيمارى شايعى در جامعه است و در نتيجه‌ی بسيارى از بيماری ها و يا حالت هاى تغذيه اى در بدن ايجاد مى شود. انباشته شدن چربى در سلول هاى كبدى مى تواند به التهاب اين سلول ها منجر شود. 

*علل و علائم كبد چرب

در اكثر موارد، چاقى و اختلال در چربی هاى خون از علل كبد چرب هستند؛ علل ديگرى كه مى تواند موجب بروز اين حالت در كبد شوند، عبارتند از: بيمارى ديابت (مرض قند)، مصرف مشروبات الكلى، بدغذايى و سوءتغذيه، بيمارى هاى مزمن نظير بى كفايتى پمپاژ قلب، هپاتيت مزمن سی و سل ريوى. كبد نقش مهمى در سوخت و ساز و شكستن چربى ها در بدن دارد. در صورت بروز اختلال در آن، چربى در كبد رسوب مى كند و موجب بروز كبد چرب مى شود.
در بيمارى كبد چرب، كبد معمولاً علامت خاصى ندارد و به دنبال انجام آزمايش هاى دوره اى، اختلال در آنزيم هاى آن مشخص مى شود و يا اينكه در زمان انجام سونوگرافى به علل ديگر، وجود كبد چرب نيز تشخيص داده مى شود. البته اختلالات آنزيمى در كبد چرب معمولاً خفيف است و در اكثر موارد موجب افزايش مختصر در آنزيم هاى كبدی مى شود. در برخى موارد اين بيمارى با علائمى نظير خستگى و احساس ناراحتى در قسمت فوقانى شكم همراه است.
در صورت وجود اختلال در آنزيم هاى كبدى، قبل از آنكه علت كبد چرب تشخيص داده شود، در ابتدا لازم است ساير علل، كه موجب بروز اختلال در اين آنزيم ها مى گردند، رد شوند. همچنين بررسى لازم از نظر منفى بودن هپاتيت بی و هپاتيت سی انجام شود. بهترين راه تشخيص اين بيمارى انجام نمونه بردارى از كبد و بررسى ميكروسكوپى آن است.علل ابتلا به بیماری کبد چرب

*درمان

مهمترين روش درمانى در اين بيمارى، رفع علت زمينه اى بروز بيمارى است. كاهش وزن در افراد چاق، عدم مصرف مشروبات الكلى، كنترل بيمارى ديابت، كاهش چربى هاى خون (ترى گليسيريد) و تغيير در شيوه زندگى و فعاليت، مهمترين اصول درمان اين بيمارى است. در صورت درمان كبد چرب، مى توان مانع پيشرفت ضايعه كبدى شد. با كاهش وزن (در افراد چاق) يا تغيير در شيوه زندگى (افزايش فعاليت جسمانى، پياده روى و غیره)، اصلاح رژيم غذايى، قطع مصرف مشروبات الكلى، كنترل دقيق قند خون با كمك پزشك مى توان در جهت درمان این بیماری نتیجه مطلوب به دست آورد. البته ذكر اين نكته ضرورى است كه على رغم تجويز دارو، هنوز هم كاهش وزن و تغيير در شيوه زندگى از اركان اصلى درمان بيمارى كبد چرب به شمار مى روند. در برخى موارد براى كنترل اين بيمارى، با توجه به شدت عارضه، از دارو استفاده مى شود. در اكثر موارد، اين حالت خطرناك نيست. در صورت عدم درمان به موقع، در درازمدت مقادير زيادى چربى در كبد رسوب مى كند و موجب بروز التهاب كبدى مى شود؛ لذا نبايد نسبت به اين عارضه بى تفاوت بود.

*چاقى و كبد چرب

كبد چرب در افراد چاق شايع است. عواملى چون عدم تكامل جسمانى، توسعه تكنولوژى، زندگى ماشينى، شهرگرايى، تن آسايى، رفاه مادى، مصرف بى رويه مواد غذايى و غیره عواملى مى باشند كه موجب شده اند تا چاقى روز به روز بيشتر شود. اين كه چاقى به چه معنايى است بايد توجه داشت كه بر اساس قد و سن افراد مى توان وزن ايده آل را از روى جداول بررسى كرد. هنگامى كه انرژى ورودى (كالرى) بيش از حد مصرفى باشد، كالرى اضافه در بافت چربى ذخيره مى شود و اگر اين حالت طولانی مدت باشد، چاقى حاصل خواهد شد. افراد چاق نسبت به افراد داراى وزن طبيعى نسبت به بو يا مزه غذا به ميزان بيشترى پاسخ مى دهند. بايد توجه داشت كه زياد خوردن يك علت مهم چاقى است، ولى تنها علت نيست؛ بلكه عوامل ديگرى نظير تأثيرات محيطى، فرهنگى و ژنتيكى همگى در بروز چاقى دخالت دارند. 
براى كاهش وزن بايد در قدم اول به شيوه زندگى فرد توجه داشت و رژيم غذايى با محدوديت كالرى را به اجرا در آورد، ولى رژيم هاى غذايى سخت و طاقت فرسا سبب عدم همكارى بيمار مى شود. مشكل عمده در درمان چاقى، كاهش وزن نيست بلكه حفظ وزن كاهش يافته است. متأسفانه تعداد معدودى از بيماران به طور دائم كاهش وزن خود را حفظ مى كنند. كبد چرب در افراد چاق شايع است و در 80 تا 90 درصد موارد چاقى مفرط ديده مى شود. بديهى است كه مرض قند و بالا بودن چربى هاى خون در افراد چاق نيز ديده مى شود و اين دو عامل به بروز كبد چرب كمك مى كنند.

*مبارزه با چاقى

آيا مى خواهيد اضافه وزن خود را از دست دهيد؟ آيا مى خواهيد با كسب وزن ايده آل، شادابى خود را به دست آوريد. حقيقت اين است كه شما ابتدا بايد تصميم بگيريد و اراده كنيد. بسيارى از شما اين جمله را بيان مى كنيد که من از فردا رژيم غذايى خود را رعايت خواهم كرد و در واقع كار امروز را به فردا مى اندازيد! آيا در آينه به خود نگاه كرده ايد! آيا از آنچه مى بينيد خوشتان مى آيد؟ آيا متوجه شده ايد كه برخى لباس هاى قديمى شما ديگر به تنتان نمى رود و براى شما كوچك شده اند! يك دوست خوب و يا يك فاميل دلسوز مى تواند شما را تشويق به كاهش وزن نمايد و اگر به شما بگويد كه عزيز من! چه خوب بود كه چند كيلوگرم وزن كم مى كرديد! و آن را به صورت مكرر بيان كند، تأثير خود را خواهد گذاشت. آنچه مهم است اين است كه حالا تصميم بگيريد، گذشته ها گذشته! 
انجام تمرينات ورزشى، مختص گروه يا قشر خاصى از جامعه نيست. جوانان، افراد پير، مردان، زنان و غیره، همه بايد ورزش كنند. ورزش تأثير جدى در جلوگيرى از ابتلا به بسيارى از بيمارى ها و حفظ سلامت و حتى روح آدمى دارد. وزن ايده آل با تمرينات ورزشى، تنها همراه با يك رژيم غذايى مناسب و صحيح به دست مى آيد. ورزش، هر چند به ميزان اندك، ولى مداوم و روزانه در طول يك سال موجب كاهش وزن قابل توجهى در افراد چاق مى شود.

*خار علیص

خار عليص يا داروى سيليمارين، يكى از گياهان شناخته شده طبى در درمان بيمارى هاى كبدى است كه از دو هزار سال پيش اثرات مفيد آن بر كبد شناخته شده است. عصاره ريشه و برگ اين گياه به صورت مايع سفيد شيرى رنگ است. در حال حاضر اين دارو به صورت كپسول و شربت تهيه مى شود و براى پيشگيرى از تشديد ضايعه كبدى به كار مى رود. اين دارو باعث مهار راديكال هاى آزاد اكسيژن مى شود و با اين اثرات از تخريب سلولى جلوگيرى مى كند. خوشبختانه عارضه مهمى در اثر مصرف اين دارو ذكر نشده است. از اين دارو در درمان كبد چرب نيز استفاده مى شود.

 خبرگزاری علم و فناوری

دکتر سید موید علویان، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه کبد نقش مهمی در ذخیره‌سازی و سوخت‌وساز چربی بر عهده دارد، گفت: کبد چرب طبیعی حاوی کمتر از حدود پنج گرم چربی در 100 گرم وزن خود بوده که از این میزان 14 درصد تری‌گلیسرید، 64 درصد فسفولیپید، 8 درصد کلسترول و 14 درصد اسید چرب است. بنابراین باید توجه کرد که در حالت کبد چرب، میزان چربی در کبد بیش از 5 در صد وزن کبد است که در این شرایط بیش از نیمی از چربی‌ها را تری گلیسیرید تشکیل می‌دهد.

وی بیماری کبد چرب را شایع در جامعه دانست و افزود: در اکثر موارد چاقی، اختلال در چربی‌های خون و کم تحرکی از علل کبد چرب است، اما موارد دیگری مانند بیماری دیابت، مصرف مشروبات الکلی، بد غذایی و سوء تغذیه، مصرف برخی داروها مانند داروهای ضدتشنج و بیماری‌های مزمن نیز در بروز کبد چرب موثرند. از طرفی کبد نقش مهمی در سوخت وساز و شکستن چربی‌ها در بدن دارد. حال در صورت بروز اختلال در آن، چربی در کبد رسوب کرده و موجب ایجاد کبد چرب می‌شود. در عین حال تجمع چربی در کبد، نتیجه اختلال در یکی از چرخه‌های گردشی بین سلول‌های کبد و بافت‌های چربی حاصل می‌شود.

علویان ادامه داد: در واقع  چهار چرخه به صورت جداگانه و یا با هم در ایجاد کبد چرب موثرند که عبارتند از افزایش تحویل اسیدهای چرب آزاد به کبد، افزایش تولید اسیدهای چرب آزاد در کبد، کاهش بتااکسیداسیون اسیدهای چرب در کبد و  کاهش تولید و ترشح VLDL. امروزه دلیل اهمیت قائل شدن برای کبد چرب، تاثیر آن در بروز استئاتوهپاتیت یا همان هپاتیت ناشی از چربی و بروز فیبروز در کبد و پیشرفت به سمت بیماری مزمن کبدی است.

وی مصرف الکل، چاقی، دیابت قندی و بالا بودن چربی‌های خون، عمل جراحی روده و کاهش سریع وزن، سوء جذب پروتئین و کالری، بیماری‌های التهابی کبد مانند هپاتیت سی، کبد چرب حاملگی، مسمومیت با مواد سمی مانند تتراکلریدکربن ، تری‌کبرواتیلن، فسفر و فیالوریدین، مصرف برخی داروها مانند تتراسیکلین، اسید والپروئیک،آمیودارون و ترکیبات کورتن‌دار را از علل و بیماری‌های همراه با کبد چرب دانست.

چاقی و کبد چرب

علل ابتلا به بیماری کبد چرب

علویان با بیان اینکه کبد چرب در افراد چاق شایع است، گفت: در اکثر مطالعات انجام شده بین 60 تا 100 درصد بیماران مبتلا به کبد چرب، چاق بوده‌اند. عواملی چون عدم تحرک جسمانی، توسعه تکنولوژی، زندگی ماشینی، شهرگرایی و مصرف بی‌رویه مواد غذایی چرب، موجب شده‌اند تا شیوع چاقی روزبه‌روز بیشتر شود. البته بر اساس قد و سن افراد می‌توان وزن ایده‌آل آنها را از جدول بررسی کرد و نسبت وزن به قد و اندازه دور کمر نیز در این زمینه کمک کننده است. هنگامی که انرژی(کالری) ورودی بیش از حد مصرفی باشد، کالری اضافه در بافت چربی ذخیره می‌شود. حال اگر این حالت طولانی مدت باشد، چاقی حاصل خواهد شد.

رییس شبکه هپاتیت کشور ادامه داد: افراد چاق نسبت به افراد دارای وزن طبیعی، به بو یا مزه غذا به میزان بیشتری پاسخ می‌دهند. حال باید توجه داشت که زیاد خوردن یک علت مهم چاقی است، ولی تنها علت نیست، بلکه عوامل دیگری نظیر تاثیرات محیطی، فرهنگی و ژنتیکی همگی در بروز چاقی دخالت دارند؛ حتی چاقی تنه‌ای یعنی با شکم برجسته در افرادی که نمایه توده بدنی (BMI) طبیعی دارند و اندام‌های آنها چاق نیست، با خطر جدی ابتلا به کبد چرب غیر الکلی همراه است. باید توجه داشت که برخی روش‌های سریع کاهش وزن مانند جراحی یا رژیم‌های بسیار سخت، می‌تواند سبب تشدید کبد چرب و بیماری کبد شود.

کودکان هم در معرض خطرند!

علویان همچنین اظهار کرد: همه فکر می‌کنند که فشار خون بالا، دیابت قندی و کبد چرب خاص بزرگسالان است. این در حالیست که این عوارض در نتیجه وجود سندرم متابولیک از سال‌ها قبل است.  متاسفانه بزرگسالان توجه کافی به سلامت کودکان خود ندارند و به راحتی غذاهای آماده “FAST FOOD”، پفک و تنقلات غیرسالم را در اختیار کودکان خود قرار می‌دهند. ریشه بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت قندی و کبد چرب در بزرگسالی، در سنین کودکی است. بنابراین باید همانطور که برای آینده فرزندان‌مان سرمایه‌گذاری می‌کنیم، به فکر سلامت آنان و اصلاح رفتار تغذیه‌ای آنان نیز باشیم و آنها را به جای صرف وقت طولانی برای بازی‌های کامپیوتری به تحرک بیشتر تشویق کرد.

قندها در بروز چاقی موثرترند یا مواد چربی؟

وی ادامه داد: گرچه متهم اصلی در ذهن مردم در قضیه چاقی مصرف مواد چرب است، اما باید دانست که چربی مقصر اصلی نیست و در عوض رژیم های غذایی غنی از نظر قندها به صورت مخفیانه چربی ذخیره کرده و دور کمر را افزایش داده و باعث شیوع چاقی می‌شوند. مصرف چربی‌های خوب مانند اسیدهای چرب اشباع نشده در روغن زیتون و آجیل، می‌تواند چربی‌های اشباع شده گوشت‌ها یا در برخی غذا ها را از بین ببرد . منابع دیگر چربی‌های خوب مانند اسیدهای چرب ماهی و روغن آن، بدن را در برابر چربی‌های مضر محافظت می‌کند.

علویان در عین حال توصیه کرد که در موارد علاقه زیاد به شکلات و کاکائو، از شکلات‌های با درصد کاکائو بالا و شکر کم انتخاب کنید. کاکائو حاوی مقادیر زیاد آنتی‌اکسیدان بوده که در حفظ تندرستی بدن موثر است. هنگام مصرف لبنیات نیز از ماست کم چرب یا پروبیوتیک استفاده کنید.

انتهای پیام