نشانههای سجاوندی
عجب سازنده ی این علامت عرب دولاب است
یاد داشت
انعکاس یافته ها وبافته ها
ADHD با بیش فعالی اختلالی است که در آن پرتحرکی، بیتوجهی و رفتارهای ناگهانی بیشتر و شدیدتر از کودکان دیگر وجود دارد. ۳ تا ۵ درصد کودکان به این اختلال مبتلا هستند و در پسرها نیز شایعتر است. ممکن است در بعضی بیشتر علائم پرتحرکی و رفتارهای ناگهانی و در گروهی علائم بیتوجهی بیشتر دیده شود. علائم این بیماری قبل از هفت سالگی شروع میشود ولی اغلب در دوران مدرسه مشکلات جدی ایجاد میکند.
این بیماری سالهاست که شناخته شده و عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند.به نظر میرسد علت آن بیشتر نقص در تکامل سیستم اعصاب باشد. کودکان مبتلا احتمالا در قسمتهایی از مغز که مسئول توجه، تمرکز و تنظیم فعالیتهای حرکتی است دچار نقص جزئی هستند. توارث و ژنتیک در این اختلال نقش دارد. همچنین در بعضی موارد در جریان حاملگی یا زایمان یا پس از آن صدمات جزئی به ساختمان مغز وارد میشود که میتواند باعث این مشکل شود.کارشناسان بر این اعتقادند که بهبودی در صورت وقوع معمولا بین ۱۲ تا ۲۰ سالگی رخ میدهد و بهبودی قبل از ۱۲ سالگی نادر است.
با افزایش سن پرتحرکی کمتر شده ولی اختلال تمرکز و رفتارهای ناگهانی میتواند باقی بماند. در ۱۵ تا ۲۰ درصد موارد علائم همراه با افزایش سن ادامه مییابد. بدون درمان تنها یک سوم تا نصف کودکان دچار ADHD میتوانند با علائم خود در زندگی سازگار و منطبق باشند و بقیه مستعد بروز مشکلات ثانویه خواهند بود.
از هر ۱۰۰ کودک ۵ کودک میتوانند مبتلا به ADHA باشند. پسران ۳ برابر بیش از دختران در معرض ابتلا قرار دارند. اغلب این مشکلات قبل از ۷ سالگی آغاز میشوند و ممکن است والدین تا وقتی که فرزندشان بزرگتر نشده متوجه مشکل او نگردند. پزشکان نمیدانند که چه چیزی باعث بروز ADHD میشود ولی مطالعات بر روی مغز انسانها را به فهم علل اجتماعی ADHD نزدیکتر کرده است.علل ابتلا به بیش فعالی
پزشکان معتقدند افراد مبتلا به ADHD فاقد میزان کافی از مواد شیمیایی خاص به نام میانجیهای عصبی در مغز هستند. این مواد شیمیایی به مغز در کنترل کردن رفتار کمک میکند. والدین و آموزگاران باعث ایجاد ADHD در کودک نمیشوند، بلکه آنها میتوانند در فعالیتهای کودک به وی کمک کنند.
دکتر جواد علاقهبند راد ـ روانشناس کودک و نوجوان ـ با بر شمردن زمینههایی که سبب ایجاد بیشفعالی در کودکان میشود، تاکید میکند که بیش فعالی ریشه ژنتیکی دارد و معمولا کودکان مبتلا به این پدیده دارای والدین کمتمرکز و بیش فعال نیز هستند.
*با توجه به اینکه در دهههای اخیر بسیاری بر تاثیر و نقش ژنتیک بر پدیدهها تاکید دارند، آیا شیوههایی برای شناسایی جنین بیشفعال به دست آمده است و آیا اساسا ژنتیک در بیش فعالی نقش دارد یا خیر؟
ـ در پاسخ به سوال نختس باید بگویم خیر. هنوز ابزار سنجش ژنتیک تا این میزان دقیق نشدهاند که در دوران بارداری قادر به تشخیص بیشفعالی در جنین شوند یا احتمال ابتلای جنین به بیش فعالی بررسی شود و مشخص شود تا چه میزان احتمال وقوع بیش فعالی در جنین انسان وجود دارد؛ اما قطعا بیش فعالی دارای ریشههای ژنتیکی است و بیش از دهها ژن در وقوع این بیماری دخالت دارند.
تا امروز حدود ۲۰ ژن شناسایی شدهاند ولی قطعا ژنهای دیگری نیز وجود دارند که باید شناسایی شوند. البته علاوه بر ژنها، عوامل محیطی دیگری که بر روی محیط جنینی تاثیر دارند نیز وجود دارند. استرس مادر، عفونتهای دوران بارداری از جمله موارد موثر در بروز این بیماری هستند اما تا امروز تست تشخیصی برای تعیین و تشخیص آن وجود نداشته است.
تنبیه بدنی در هیچ موردی توصیه نمیشود و از اساس روش مناسبی نیست .یکی از روشهای صحیح فرزندپروری همین است که والدین چگونه فضا را مدیرت کرده و رفتارها و مهارتهایی که باید را به کودکانشان آموزش دهند
*بحث عوامل تشدیدکننده در ابتلا به ADHD یا همان بیش فعالی نیز دارای اهمیت است. عواملی که باعث تشدید این بیماری در دوران کودکی میشوند چیستند؟
ـ باید تاکید کنم که پدیدهای به نام بیش فعالی، اساس ژنتیک دارد. بخشی عوامل محیطی هستند که در طول دوران زایمان و بارداری وجود دارند. برخی فاکتورها نیز به بروز و ظهور و شدت آن کمک میکنند مثل ساختار خانواده و نبود قاطعیت و انعطاف. بحث اینجاست که بیش فعالی ریشه ژنتیکی دارد و معمولا کودکان مبتلا به این پدیده دارای والدین کمتمرکز و بیشفعال نیز هستند. برای ما در مقوله اقدامات روانشناسی بحث شناسایی و درمان این والدین در اولویت است. برخی والدین کفایت لازم برای فرزندپروری را ندارند در حالی که پرورش فرزند یکی ز مهمترین مسوولیتهای مورد توجه والدین است.
*این باور که با رعایت اصول تغذیهای میتوان بر بیش فعالی فائق شد تا چه میزان صحیح است و آیا روشهای تغذیهای نقشی در بروز بیش فعالی دارد یا خیر؟
ـ تا دوـ سه دهه گذشته برخی گزارشها حاکی از این بود که احتمالا برخی مواد غذایی مانند شکر و شکلات یا افزودنیها میتوانند در بیشفعالی نقش داشته باشند اما شواهد برای این موضوع کافی نیستند و این سوالی است که نمیتوان دقیق به آن پاسخ گفت. در اینجا بهترین روش این است که اگر خانوادهای به نتیجه رسید که مواد غذایی خاصی تحریک کننده بیشفعالی کودکشان است از مصرف آن جلوگیری کنند اما از لحاظ توصیه کلی، علم در این زمینه ساکت است.
*آیا از جمله عوامل تشدیدکننده بیشفعالی میتوان به تنبیه بدنی اشاره کرد و آیا مواجهه بدنی والدین با کودکان بیشفعال باعث تشدید این بیماری میشود؟
ـ تنبیه بدنی در هیچ موردی توصیه نمیشود و از اساس روش مناسبی نیست .یکی از روشهای صحیح فرزندپروری همین است که والدین چگونه فضا را مدیرت کرده و رفتارها و مهارتهایی که باید را به کودکانشان آموزش دهند؛ این نکته نقشی کلیدی در زمینه مواجه با کودکان بیش فعال دارد.
*در شرایط فعلی بسیاری از والدین با اعتقاد به اینکه استفاده از داروهای بیشفعالی بر ساختار مغزی فرزندشان تاثیر دارد، از استفاده از آنها خودداری میکنند، آیا این نگرانیها دارای اصالت هستند و در این زمینه رفتار صحیح چیست؟
ـ اینکه مصرف داروهای کنترل بیش فعالی دارای عارضه است کاملا از نگاهی نادرست نسبت به موضوع ناشی میشود. اینکه میگویند مصرف داروها دارای عارضه است و اعتیاد میآورد ناشی از تجویز نامناسب توسط شخص نامناسب است. اگر در این زمینه مشکلات ریشهای برای مصرف دارو وجود دارد با مراجعه به روانشناس میتوان موضوع را به سمت و سوی صحیح هدایت کرد اما تمام این دیدگاهها نشات گرفته از نبود آگاهی است.
*آیا بین بیش فعالی و احتمال ابتلا به اعتیاد در بزرگسالی رابطهای وجود دارد؟ و آماری در دست هست که چند درصد معتاد مغز بیش فعال دارند؟
ـ آمار مشخصی در دست نیست اما افراد مبتلا به بیش فعالی احتمال بیشتری برای ابتلا به اعتیاد دارند و البته این به معنای آن نیست که حتما این اتفاق رخ خواهد داد. از آنجایی که این افراد دارای خصوصیا مشترکی از جمله تنوعطلبی، ریسکپذیری، عمل قبل از تفکر و .. هستند این خصوصیات باعث میشود که از خطر که یکی از آنها مواد مخدر است دوری نکنند. البته تاکید دارم معنای این حرف این نیست که کسی که بیش فعالی دارد حتما معتاد میشود.
*البته باور عمومی درباره افراد بیش فعالی این است که این افراد در بزرگسالی در روابطشان دچار مشکلاتی میشوند و معمولا شکستهای اجتماعی زیادتری را تجربه میکنند؟
ـ معمولا این افراد روابط شخصی، زناشویی، دوستی و شغلی پایداری ندارند و با این طیف از عوارض معمولا خیلی وقتها با تیک، افسردگی، وسواس و … روبرو میشوند. امروزه روانشناسان و روان پزشکان با دارو درمانی و رفتار درمانی تا حدودی موفق به کنترل عوارض بیش فعالی و بهتر شدن علائم آن شدهاند. در گذشته اگر چه شواهدی دال بر تأثیر عواملی مانند نقش والدین و فقر مواد غذایی دیده نشده، تا علل بیش فعالی را به آنها نسبت دهند، اما به نظر تعدادی از صاحب نظران نقش برخی مواد نظیر روی (zinc) مورد مطالعه قرار دارد.
مصاحبه
چیزی در مورد کودکان بیش فعال شنیدین ؟
کودکان و نوجوانان مبتلا به بیش فعالی بی قرار هستند و به راحتی تمرکز آنها منحرف می شود. این امر ماندن در یک وضعیت ثابت را مشکل میکند و “وظیفه”آنها که گوش دادن به معلم است و یا به پایان رساندن کار سخت و طاقت فرسا است را دشوار میکند
علائم بی توجهی کودکان بیش فعالی:
این کودکان ناتوانی در توجه و تمرکز دارند. کودکان و نوجوانان ممکن است مشکل گوش دادن به سخنرانی معلم ،به اتمام رساندن وظایف، و یا پیگیری آیتم ها و وظایف شخصی داشته باشند. آنها اغلب ممکن است دارای افکار پوچ و بی دقتی باشند. کودکان مبتلا به بیش فعالی، تمایل به عدم انجام فعالیت هایی دارند که نیاز به تمرکز پایداردارد یا که ممکن است به سرعت خسته شوند .
علائم مربوط به اختلال کنترل تکانه در کودکان بیش فعال :
قبل از معلم سوال میپرسند، قبل از عمل ، فکر نمیکنند و قبل از اتمام یک کار به سراغ کار دیگری میروند.
علل اختلال :
کم کاری برخی از نواحی مغز که به عملکرد تمرکز وتوجه مرتبط است و همچنین انتقال دهنده های عصبی موثر در فزون کنشی وعوامل ژنتیکی میتواند علل احتمالی این اختلال باشند
چگونگی تشخیص بیش فعالی :
هیچ تست آزمایشگاهی برای تشخیص وجود ندارد. در عوض، پزشکان بر پاسخ بیمار به سؤالات، توضیحات خانواده ها از مشکلات رفتاری و ارزیابی مدرسه تکیه می کنند. یک کودک مبتلا به بیش فعالی، باید ترکیبی از بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری را به مدت حداقل شش ماه داشته باشد و درجه ای باشد که ناسازگار و متناقض با سن او باشد وقبل از ۷ سالگی نیز باید این نشانه ها مشخص شده باشند.
انواع اختلال :
ترکیب هر سه نوع نشانه (بی توجهی،بیش فعالی،تکانشی) شایع ترین حالت است .
در نوع بیش فعال : کودکان بی قرار هستند و نمی تواند انگیزه های خود را کنترل کنند.
بچه ها با نوع بی توجه : که قبلا موسوم به اختلال کمبود توجه بود، دچار عدم تمرکز هستند. اما آنها بیش از حد فعال نیستند و معمولا در کلاس درس توجه و تمرکزشان مختل میشود.
داروهایی که برای بیش فعالی کاربرد دارد:
داروهای محرک می تواند به افزایش طول توجه یک کودک در حالی که باعث کنترل تکانه بیش فعالی و رفتارهای فرد میشود کمک کند. مطالعات نشان می دهد این داروها در ۷۰٪ تا ۸۰٪ از بیماران موثر واقع شده است، اگر چه ممکن است آنها بسیاری از عوارض جانبی ناراحت کننده ای نیزداشته باشند. غیرازداروهای محرک نیز گزینه های دیگری برای برخی از کودکان وجود دارد که در میان آنها ترکیب رفتار درمانی ، خانواده درمانی و نوروفیدبکموثرترین و بی عارضه ترین شیوه های درمان می باشد.
مشاوره اختلال بیش فعالی :
مشاوره می تواند به یک کودک مبتلا به بیش فعالی یاد بدهد که مسئولیت رسیدگی به مشکلات و ایجاد اعتماد به نفس خود را بر عهده بگیرد. همچنین پدر و مادرمیتوانند با ارائه استراتژی های حمایتی به آنها کمک کنند. نوع خاصی از درمان، به نام آموزش مهارت های اجتماعی، می تواند به بچه هادر بهبود رفتارهاشان کمک کنند مطالعات نشان می دهد که درمان طولانی مدت با ترکیبی از دارو درمانی و درمان رفتاری موثر تر از دارو درمانی تنها است.
آموزش ویژه برای کودکان بیش فعال :
اکثر کودکان مبتلا به بیش فعالی کم توجهی در کلاس های درس استاندارد آموزشی تحصیل می کنند، امابهتر است در یک محیط ساختار یافته تربه آموزش بپردازند. آموزش ویژه،در مدارسی که برای پاسخگویی به نیازهای خاص کودکان با ناتوانی های یادگیری یا اختلالات رفتاری است انجام میگیرد. والدین می توانند به بچه ها ساختار منظمی را در خانه برای کودکان مشخص کنند. ارائه یک برنامه روزانه برای فرزند خود از آنچه که او قرار است انجام دهد. می توانند یک کودک مبتلا به بیش فعالی رادر کار سهیم کنند. برنامه ها عبارتند از: زمان های خاصی را برای بیدار شدن از خواب، غذا خوردن ، بازی، مشق شب، کارهای روزمره، فعالیت ها، و وقت خواب را در آن مشخص کنند.
چه غذاهایی برای کودکان بیش فعال مناسب است؟
علل ابتلا به بیش فعالی
هنوز در مورد اینکه آیا رژیم غذایی ممکن است در کاهش بیش فعالی موثر باشد یا خیر هیچ مدرک قابل استنادی دردست نیست. برخی از کارشناسان بهداشت معتقدند غذاهایی که برای مغز مناسب است می تواند علائم اختلال را کاهش دهد. غذاهایی با پروتئین بالا، از جمله: تخم مرغ، گوشت، حبوبات، و مغزها، ممکن است در افزایش غلظت انتقال دهنده های عصبی موثر باشد. همچنین ممکن است جایگزینی کربوهیدرات ساده مانند آب نبات و نان سفید، با کربوهیدرات پیچیده مانند گلابی و نان غلات مفید باشد.. قبل از هر گونه تغییرات شدید در رژیم غذایی کودک خود ، با پزشک کودکتان صحبت کنید.
نقش افزودنی های مواد غذایی خاص کمتر است. بعضی از والدین معتقدند که مواد نگهدارنده و رنگ غذا به بدتر شدن علائم کم توجهی بیش فعالی کمک میکند( آکادمی طب اطفال آمریکا این موضوع را معقول و منطقی می داند).
ارتباط تلویزیون با بیش فعالی :
ارتباط بین تلویزیون و اختلال به درستی شناخته نشده است، اما آکادمی متخصصان اطفال آمریکا محدود کردن تماشای تلویزیون را موثر میدانند. این گروه دیدن تلویزیون را برای کودکان زیر ۲ سال توصیه نمی کنند و بیش از دو ساعت تماشای تلویزیون را در روز برای بچه های بزرگتر توصیه نمیکنند.وتوصیه می کنند والدین به جای تلویزیون ، باید کودک خود را برای توسعه مهارت های توجه،تمرکز، فعالیت هایی مانند بازی ها، بلوک ها، پازل ها، و خواندن تشویق کنند.
جلوگیری از ایجاد فرزند بیش فعال:
یقینا هیچ راهی برای جلوگیری از اختلال در کودکان وجود ندارد.اما راههایی برای کاهش این اختلال وجود دارد شما می توانید شانس خود را از کودک شما با سالم ماندن در دوران بارداری ، اجتناب از الکل، مواد مخدر و تنباکو در دوران بارداری افزایش دهید. کودکانی که مادرانشان سیگار می کشیدند در طی بارداری دو برابر نسبت به مادرانی که سیگار نمیکشیدند احتمال داشتن فرزند بیش فعال را افزایش دادند.
علائم بیش فعالی
کلمات کلیدی: بیش فعالی ، علائم بیش فعالی ، مواد غذایی مناسب برای کودکان بیش فعال ،بی توجهی ، علت بیش فعالی، راههای جلوگیری از داشتن فرزند بیش فعال،بیش فعال،کودکم کم توجه است،کودک بیش فعالم را درمان کنید،کودکان بیش فعال،درمان قطعی بیش فعالی کم توجهی
جدیدترین و مطمئن ترین روش درمان
اختلال بیش فعالی کم توجهی کودکان و بزرگسالان
امروزه نوروفیدبک به عنوان یکی از مؤثرترین روشهای درمانی و جایگزین دارو های شیمیایی در کودکان دچار بیش فعالی یا همان ADHD شناخته شده است. هدف از درمان بوسیله این روش این است که به کودک بیاموزیم چطور می تواند رفتارهای مغزش را تغییر دهدو در نهایت عملکردهای مربوط به بیش فعالی را از بین ببرد.
این به این معنی است که کودک شما می تواند به مغز خود بیاموزد که بیش فعال نباشد!
بیوفیدبک مانند آینه ای است که عملکرد مغزمان را که به طور عادی ما از آن آگاه نیستیم ، به نمایش در می آورد و به ما می آموزد تا اطلاعاتی راجع به وضعیت بیولوژیک مغز خود بدست بیاوریم و از این اطلاعات جهت کنترل ارادی فعالیت های مغزمان استفاده کنیم.
نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک است که می تواند جهت آموزش کودکان دچارADHD جهت تغییر رفتارشان استفاده شود. به این صورت که دستگاه اطلاعات الکتریکی مغز کودک و امواج مغزی او را ثبت می کند و با ثبت امواج و تقویت امواج مثبت و مفید، نوروفیدبک انجام می شود و کودک می آمزد که چطور می تواند بیشتر توجه و تمرکز داشته باشد.
حال این امواج مغزی که در نوروفیدبک روی آنها کار می شود، چه هستند و چگونه کار می کنند؟
هر فرد نرمال ۴ دسته موج مغزی دارد که عبارتند از:
موج آلفا در زمان آرامش و relaxation فعالیت بسزایی دارد.
موج بتا سریع ترین موج مغزی است و در مواقع توجه و تمرکز فعالیت زیادی دارد. موجی به نام SMR نیز وجود دارد که زیرمجموعه ای از موج بتا است و زمانی که فرد برای انجام یک فعالیت کاملاً فوکوسکرده فعال است.
موج تتا در زمانی که فرد در حال به خواب رفتن است و یا افکار پوچ و بی هدفی دارد فعال است .
موج دلتا کندترین موج مغز است و در هنگام خواب عمیق فعال ترین موج است.
وقتی یک کودک نرمال تلاش می کند مطلبی بخواند یا روی موضوعی تمرکز کند، امواج بتا در مغزش افزایش می یابد، اما در کودکان بیش فعال، این اتفاق نمی افتد و به جای افزایش موج بتا، موج تتا در مغزشان افزایش می یابد (موج افکار پوچ) ، و این به این معنی است که این کودکان نمی توانند به اندازه کودکان دیگر تمرکز کنند.
آیا نوروفیدبک به راستی روش مؤثری است؟
وقتی کودک بیش فعال نیاز به توجه دارد، به جای افزایش موج بتا در مغزش، موج تتای او بالا می رود و در دستگاه EEG بالا بودن موج تتا نسبت به بتای او ثبت می شود. در جلسات نوروفیدبک درمانی، به کودک می آموزیم که چگونه موج بتای خود را بالا بیاورد. معمولاً بعد از ۳۰ جلسه درمان، کودک کاملاً می آموزد که چطور امواج مغز خود را کنترل کند . علاوه بر بهبود توجه و تمرکز در کودکان، علائم دیگر بیش فعالی نیز در کودک کمرنگ می شوند. این بهبودی، قابل مقایسه با زمانی است که کودک در حال مصرف روزانه ۴ قرص ریتالین است.
در کودک تحت درمان با دارو، با پایان نیمه عمر دارو در بدن، علائم برمی گردد اما زمانی که کودک می آموزد که چطور امواج مغز خود را کنترل کند، علائم خاموش می شوند و این بهبودی دائمی است ، و بدان معنی است که وقتی جلسات درمانی کامل شد، کودک شما فردی نرمال خواهد بود و این نکته وجه تفاوت نوروفیدبک با سایر روش های درمانی است.
آیا این روش علمی است؟ روش نوروفیدبک از حدود ۴ سال پیش توسط اداره غذا و داروی آمریکا ( معتبرترین سازمان جهانی پزشکی) جهت درمان بیش فعالی ،کم توجهی مورد تایید قرار گرفته است.
مقاله نوروفیدبک در درمان کودکان بیش فعال و مقایسه آن با درمان دارویی (ریتالین) :
آیا نوروفیدبک محدودیت و عوارضی نیز دارد؟
در مورد عوارض احتمالی جانبی این روش در ۳۰ سال گذشته مطالعات بسیاری انجام شده و خوشبختانه هیچگونه عارضه جانبی برای این روش درمانی ذکر نشده است، این در حالی است که درمورد داروهای شیمیایی مثل ریتالین لیست بلند بالایی از عوارض گزارش شده است(برای مشاهده عوارض ریتالین اینجا کلیک کنید)
آیا در آمریکا و سایر کشورهای پیشرفته از نوروفیدبک در درمان کودکان بیش فعال کم توجه استفاده می شود؟
در آمریکا بیش از ۱۰۰۰ مرکز نوروفیدبک وجود دارد که این رقم در ۵ سال گذشته از کمتر از ۱۰۰ مرکز به این تعداد رسیده که این موضوع خود حاکی از میزان اهمیت و محبوبیت این روش درمانی در کشورهای پیشرفته می باشد .
متاسفانه تنها مشکل این روش این است که نوروفیدبک و بیوفیدبک به دلیل هزینه نسبتا زیاد نسبت به دارو درمانی حتی در کشورهای پیشرفته ، فقط توسط قشر مرفه جامعه استفاده می شود، و عملا بخش زیادی از جامعه به دلیل مشکلات مالی از این درمان محرومند و خانواده ها مجبورندسالها مصرف داروهای شیمیایی را برای کودکان بیش فعال خود تحمل کنند! و با وجود اگاهی از عوارض این داروها چاره ای جز پذیرش نداشته باشند! لذا ما در مرکز نوروفیدبک آلومینا سعی کردیم با کم کردن هزینه نوروفیدبک (تا ۱۰ برابر کمتر از هزینه متعارف در دنیا و چندین برابر کمتر از هزینه متعارف در ایران) ،امکان استفاده از آن را برای کلیه اقشار فراهم نمائیم.
هدف ما سلامتی فرزندان این سرزمین است،پس اگر حتی هزینه های فعلی درمان را نیز نمی توانید بپردازید اصلا نگران نباشید،در این مورد می توانید با کادر درمان گفتگو کنید و در صورت تایید این موضوع و نیاز کودک شما به نوروفیدبک،حتما تخفیف جداگانه ای برای شما در نظر گرفته خواهد شد.
نکته ای که باید به آن توجه شود این است که برای ادامه جلسات نوروفیدبک، کودک باید انگیزه داشته باشد و اگر کودک در سن مناسبی نباشد، خسته می شود و انگیزه ادامه درمان را نخواهد داشت. اگر سن کودک خیلی پایین باشد، نمی تواند همکاری مناسبی داشته باشد و در سنین بالا نیز مغز دیگر توانایی یادگیری و تغییر را تا حدودی از دست می دهد لذا بهترین سن توصیه شده برای این درمان حداقل سن ۵ سال و حداکثر سن ۳۵ سال می باشد.
در مرکز نوروفیدبک آلومینا خدمات درمانی بوسیله روش نوروفیدبک در کودکان بیش فعال انجام می شود و شما می توانید با پر کردن فرم تشکیل پرونده و سپس انجام جلسات درمانی، از این درمان جهت بهبود بیش فعالی کودکتان بهره ببرید.
تربیت کودکان بیش فعاال
حتما ً میخواهید بدانید چگونه باید او را تنبیه کرد تا دست از رفتارهای ناپسند بردارد؟ یا میخواهید بدانید چرا هر قدر تنبیه میکنید فایده ندارد و باز همان رفتارها را تکرار میکند و برای تان عجیب است که هر روز حساسیتش به تنبیه شدن کمتر میشود.
* قبل از هر چیز باید بدانیم بهتر است که تشویق و تنبیه فوری انجام شود تا اثر کند، یعنی درست پس از رفتاری که انجام داده است و این که باید بداند بخاطر کدام رفتارش تشویق ا تنبیه شده است. تنبیه میتواند با یک اشاره، نگاه یا محروم کردن بچه از چیزهایی که دارد باشد ولی نباید نیازهای اصلی کودک را از او گرفت. نیازهای اصلی مثل غذا، آب، خوابیدن، سلامتی، احساس امنیت و نیاز به دوست داشته شدن.
* با کودک به آرامی صحبت کنید و سعی کنید رفتار خوبی را که از کودک سر میزند به زبان بیاورید و به او آفرین بگویید.
* سعی کنید از کلماتی چون « نه، نکن، بس » کمتر استفاده کنید.
* وظایف کودک در خانه برای او مشخص کنید و آنها را به دفعات به او بگویید تا با آنها آشنا شود و یاد بگیرد. چنین کودکانی ممکن است وظایف خود را به زودی یاد نگیرند ولی باید با صبر و حوصله آنها را به او یاد دهید.
* به کودک مسئولیت بدهید، زیرا برای رشد هر کودکی عهده دار مسئولیت بودن لازم است ولی باید در توان او باشد و اگر کودک آن را حتی ناقص انجام داد، از او قدردانی کنید.
* بیش از حد دلسوز و نگران او نباشید مشکل پیش فعالی به تدریج اصلاح خواهد شد.
* با معلم کلاس همکاری دقیق نمایید، زیرا توجه شما در خانه و همکاری شما با معلم مدرسه در بهبود کودک بسیار موثر خواهد بود.
در واقع کودک باید بداند :
روی قانونهایمان پافشاری میکنیم و قانونمان تغیرر نمیکند. وقتی قانون را رعایت کرد او را تشویق میکنیم و وقتی آن را زیر پا گذاشت او را تنبیه میکنیم.
خیلی مهم است کسانی که با او در ارتباط هستند حرف شان یکی باشد و اگر در تربیت کردن فرزند با هم اختلاف نظر دارند باید در خفا با هم صحبت کنند تا بچهها نفهمند آنها موافق هم نیستند.
کسانی که از او نگهداری میکنند آدمهای با ثباتی هستند، زیاد به او انتقاد نمیکنند و او را دوست دارند
کودکان بیش فعال مصرف غذاهای شیرین از قبیل شکلات و کافئین و غذاهای تند را به دلیل محرک بودن کاهش دهند.
در اختیار قرار دادن وسایل و امکانات ورزشی به کودک را جهت تخلیه انرژی زیاد، پذیرش جنب وجوش زیاد کودک و پرهیز از سختگیریهای بیش از حد کودکان بیش فعال به لحاظ نمرات پایین در معرض سرزنش مکرر والدین، معلمان و همسالان قرار میگیرند که این مهم سبب تشدید احساس بی کفایتی در کودک میشود توانایی تمرکز کودک چگونه افزایش می یابد؟ وقتی کودکی در کودکستان از عدم تمرکز بسیار، رنج می برد، مربی باید به دلیل بی قراری او پی ببرد و تا جایی که ممکن است، دلیل بی قراری کودک را از بین ببرد، ( درباره آن صحبت کند، نمایش بدهد ، نقاشی بکشد و …) والدین و مربیان باید سعی کنند تعادل درونی کودک را به او برگردانند.آن ها باید برای کودک روشن کنند که زمانی در زندگی مشکلاتی وجود دارد که می توان بر آن ها غلبه یا دست کم تحملشان کرد. از کودک بیش از حد توقع نداشته باشید. کودکان هنوز نمی توانند مسوولیت زیادی بپذیرند. باید از کودک مطابق سن و مرحله رشد او توقع داشته باشید. کودک نباید از شدت تلاش شدید بدنی یا روحی از خستگی رنج ببرد. چون این کار هم به طور فزاینده ای باعث عدم تمرکز او می شود. در مقام پدر، مادر یا مربی سعی کنید بازی های مستقلانه کودک را افزایش دهید و دائم در بازی او دخالت نکنید. تمرین های سکوت هم به طور اساسی باعث غلبه بر عصبانیت و کمبود تمرکز کودک می شود.
برای تربیت سازنده فرزندانتان مهارتهایی وجود دارد که با استفاده از آنها در روند مراقبت از فرزندانتان میتوانید نقش اساسی در رشد آنها داشته باشید.
۱) به رفتارهای کودکتان با دقت توجه کنید.
بسیاری از والدین توجه کمی به آنچه که در خانه اتفاق میافتد دارند و به همین دلیل ممکن است مشکلات را بیشتر و مهمتر و بالعکس کمتر و کم اهمیتتر از آنچه که هست ارزیابی کنند. برای مثال: کودکان گاهگاهی نق میزنند بهویژه، در زمان خستگی، بیماری و یا تغییرات محیط، اگر والدین خود خسته و ناراحت باشند ممکن است این مشکل را خیلی بزرگ جلوه دهند. گاهی بالعکس، کودکی که مرتباً با همسالانش دعوا میکند والدین بیتوجهی کرده و آن را طبیعی میدانند و هیچ اقدامی نمیکنند.
با توجه نمودن به رفتارها و یادداشت کردن آنها و اینکه چند بار در روز اتفاق میافتد بهتر میتوانید بفهمید که آیا کودکتان مشکل دارد و آیا نحوه برخورد شما برای حل مشکل مفید است یا نه؟
۲) چگونه میشود رابطه بهتری با فرزندتان داشته باشید؟
اوقات خوبی را با فرزندتان بگذرانید.
معمولاً والدین زمان بسیار کمی را با فرزندشان میگذرانند و بیشتر مواقعی که به ظاهر با بچهها هستند، اغلب به فعالیت دیگری مشغول هستند. بهتر است در طول روز و بهطور مکرر زمانهایی را با کودکتان بگذرانید. زمانهای کوتاه (برای مثال ۱ تا ۱۰ دقیقه) مفیدتر است. مثلاً وقتی که کودک به شما مراجعه میکند تا چیزی بپرسد و یا چیزی میخواهد، بهترین زمان برای توجه به کودک است.
با کودکتان صحبت کنید.
در مورد چیزهایی که فرزند شما به آن علاقه دارد صحبت کنید. صحبت با کودک به او کمک میکند که سخن گفتن را یاد بگیرد، مهارتهای اجتماعی و گفتگو کردن را بیاموزد و اعتماد به نفسش افزایش مییابد.
احساسات خود را به کودکتان نشان بدهید.
فرزندتان را بغل کنید، لمس کنید، در آغوش بگیرید، ببوسید، ماساژ دهید، قلقلک بدهید. این کارها به کودکان کمک میکند که از مورد توجه بودن و مورد محبت واقع شدن احساس آرامش کنند و رابطه عاطفی آنها محکمتر شود.
۳) اگر مایلید فرزند شما رفتار مطلوبی انجام دهد، مهارتهای تشویق کردن را بیاموزید.
رفتار مطلوبی را که میخواهید کودکتان انجام دهد دقیقاً مشخص کنید (برای مثال «داشتن نظم» برای کودک مبهم است، به جای آن میتوانید از کودک خود بخواهید مثلاً اسباببازیها را در محل خودش قرار دهد).
در هر نوبت یک رفتار را انتخاب کنید و وقتی فرزند شما آن رفتار را بهصورت خودکار انجام میداد روی رفتار دیگری تمرکز کنید.
از روشهای گوناگون تشویق کردن استفاده کنید. تشویقهای شما میتواند کلامی باشد (برای مثال: آفرین دخترم من واقعاً از این که بعد از اتمام بازی اسباببازیهایت را مرتب کردی، خوشحالم) یا تشویقهای غیر کلامی مثل لبخند زدن، چشمک زدن، بغل کردن، و … که کودکان از آن لذت میبرند. اگر از تشویق مادی (خرید یک وسیله) استفاده میکنید دقت کنید آن وسیله گران نباشد ولی مورد علاقه فرزندتان باشد. حتماً بعد از اینکه کودکتان رفتار مطلوب را انجام داد آن را تهیه کنید و به وعده خود عمل کنید. تشویق باید به موقع باشد، یعنی بلافاصله بعد از انجام رفتار مطلوب توسط کودک. تاخیر تاثیر تشویق را از بین میبرد.
اگر در تشویق کردن فرزندتان برای انجام یک رفتار مطلوب ناموفق هستید با متخصص مشورت کنید.
تربیت کودکان بیش فعاال
حتما ً میخواهید بدانید چگونه باید او را تنبیه کرد تا دست از رفتارهای ناپسند بردارد؟ یا میخواهید بدانید چرا هر قدر تنبیه میکنید فایده ندارد و باز همان رفتارها را تکرار میکند و برای تان عجیب است که هر روز حساسیتش به تنبیه شدن کمتر میشود.
* قبل از هر چیز باید بدانیم بهتر است که تشویق و تنبیه فوری انجام شود تا اثر کند، یعنی درست پس از رفتاری که انجام داده است و این که باید بداند بخاطر کدام رفتارش تشویق ا تنبیه شده است. تنبیه میتواند با یک اشاره، نگاه یا محروم کردن بچه از چیزهایی که دارد باشد ولی نباید نیازهای اصلی کودک را از او گرفت. نیازهای اصلی مثل غذا، آب، خوابیدن، سلامتی، احساس امنیت و نیاز به دوست داشته شدن.
* با کودک به آرامی صحبت کنید و سعی کنید رفتار خوبی را که از کودک سر میزند به زبان بیاورید و به او آفرین بگویید.
* سعی کنید از کلماتی چون « نه، نکن، بس » کمتر استفاده کنید.
* وظایف کودک در خانه برای او مشخص کنید و آنها را به دفعات به او بگویید تا با آنها آشنا شود و یاد بگیرد. چنین کودکانی ممکن است وظایف خود را به زودی یاد نگیرند ولی باید با صبر و حوصله آنها را به او یاد دهید.
* به کودک مسئولیت بدهید، زیرا برای رشد هر کودکی عهده دار مسئولیت بودن لازم است ولی باید در توان او باشد و اگر کودک آن را حتی ناقص انجام داد، از او قدردانی کنید.
* بیش از حد دلسوز و نگران او نباشید مشکل پیش فعالی به تدریج اصلاح خواهد شد.
* با معلم کلاس همکاری دقیق نمایید، زیرا توجه شما در خانه و همکاری شما با معلم مدرسه در بهبود کودک بسیار موثر خواهد بود.
در واقع کودک باید بداند :
روی قانونهایمان پافشاری میکنیم و قانونمان تغیرر نمیکند. وقتی قانون را رعایت کرد او را تشویق میکنیم و وقتی آن را زیر پا گذاشت او را تنبیه میکنیم.
خیلی مهم است کسانی که با او در ارتباط هستند حرف شان یکی باشد و اگر در تربیت کردن فرزند با هم اختلاف نظر دارند باید در خفا با هم صحبت کنند تا بچهها نفهمند آنها موافق هم نیستند.
کسانی که از او نگهداری میکنند آدمهای با ثباتی هستند، زیاد به او انتقاد نمیکنند و او را دوست دارند
کودکان بیش فعال مصرف غذاهای شیرین از قبیل شکلات و کافئین و غذاهای تند را به دلیل محرک بودن کاهش دهند.
در اختیار قرار دادن وسایل و امکانات ورزشی به کودک را جهت تخلیه انرژی زیاد، پذیرش جنب وجوش زیاد کودک و پرهیز از سختگیریهای بیش از حد
کودکان بیش فعال به لحاظ نمرات پایین در معرض سرزنش مکرر والدین، معلمان و همسالان قرار میگیرند که این مهم سبب تشدید احساس بی کفایتی در کودک میشود
توانایی تمرکز کودک چگونه افزایش می یابد؟ وقتی کودکی در کودکستان از عدم تمرکز بسیار، رنج می برد، مربی باید به دلیل بی قراری او پی ببرد و تا جایی که ممکن است، دلیل بی قراری کودک را از بین ببرد، ( درباره آن صحبت کند، نمایش بدهد ، نقاشی بکشد و …) والدین و مربیان باید سعی کنند تعادل درونی کودک را به او برگردانند.آن ها باید برای کودک روشن کنند که زمانی در زندگی مشکلاتی وجود دارد که می توان بر آن ها غلبه یا دست کم تحملشان کرد. از کودک بیش از حد توقع نداشته باشید. کودکان هنوز نمی توانند مسوولیت زیادی بپذیرند. باید از کودک مطابق سن و مرحله رشد او توقع داشته باشید. کودک نباید از شدت تلاش شدید بدنی یا روحی از خستگی رنج ببرد. چون این کار هم به طور فزاینده ای باعث عدم تمرکز او می شود. در مقام پدر، مادر یا مربی سعی کنید بازی های مستقلانه کودک را افزایش دهید و دائم در بازی او دخالت نکنید. تمرین های سکوت هم به طور اساسی باعث غلبه بر عصبانیت و کمبود تمرکز کودک می شود.
اختلال بیش فعالی
کمبود توجه و تمرکز کودکان
این اختلال دارای سه علامت عمده است که شامل پرفعالیتی (پرتحرکی ) کمبود توجه و تمرکز,بروز اعمال تکانه ای (اعمال ناگهانی و غیر قابل پیش بینی
می باشد این اختلال دارای سه نوع است در نوع اول کودک فقط مشکل در نگهداری توجه و تمرکز دارد در نوع دوم فقط پر تحرکی و بیش فعالی دیده
می شود و بالاخره نوع ترکیبی که کودک هم پرتحرک بوده و هم مشکل توجه و تمرکز دارد این اختلال در ۵٪ کودکان دبستانی و در پسرها سه تا پنج برابر شایع تر از دختران است و بیشتر در پسران اول خانواده دیده می شود
معمولا اختلال از سه سالگی به بعد تشخیص داده می شود کودکان مبتلا در دوره شیرخواری اغلب پرتحرک بوده و دست ها و پاهای خود را زیاد حرکت می دهند کم خواب و کم غذا بوده زیاد گریه می کنند و عکس العمل نشان می دهند
از نظر سبب شناسی عامل اصلی ناشناخته است اما فاکتورهای متعدد ژنتیک رشدی , صدمات مغزی , عوامل عصبی شیمیایی , فاکتورهای عصبی فیزیولوژیکی و عوامل اجتماعی روانشناختی را موثر می دانند.
قبلا نقش رژیم های غذایی حاوی مواد رنگی خوراکی مواد نگهدارنده که به مواد غذایی اضافه می شود و “شکر” را موثر می دانستند که در حال حاضر از نظر علمی ثابت نشده است.
اما به طور تجربی دیده می شود که کودکانی که از این نوع مواد غذایی به وفور استفاده می کنند پرتحرک تر هستند در مورد عوامل ژنتیک ذکر این مورد لازم است که در صورت ابتلا یکی از فرزندان خانواده به این اختلال شانس بروز آن در خواهران و برادران کودک دو برابر می گردد.
اختلال بیش فعالی / کمبود توجه و تمرکز چه علائمی دارد ؟
تعدادی از علائم مربوط به بیش فعالی شامل موارد زیر می باشند :
کودک غالبا با دستهایش بازی می کند و در جایش می لولد
کودک معمولا کلاس را ترک می کند
غالبا می دود یا می پرد
غالبا بازی یا فعالیت هایش پرسر و صدا است
به نظر می رسد که کودک همیشه در حال حرکت است
چنین کودکی معمولا زیاد صحبت می کند
علائم مربوط به اختلال توجه و تمرکز نیز شامل موارد زیر هستند :
کودک از توجه به جزئیات ناتوان است
در نگهداری توجه هنگام فعالیت و بازی مشکل دارد
هنگام صحبت مستقیم با او به نظر می رسد که گوش نمی کند
اغلب قادر به پیگیری دستورات و یا اتمام کارها نمی باشد
معمولا از فعالیت هایی که نیاز به کوشش ذهنی دارند , اجتناب می کند (مانند پرهیز از انجام تکالیف مدرسه)
اغلب وسایل خود را گم می کند (وسائل مدرسه اسباب بازی )
کودک فراموشکار است
از علائم دیگری چون دخالت در صحبت ها یا کار دیگران پراندن جواب قبل از اتمام سوال در کلاس , بی صبری برای منتظر خواب ماندن (مثلا در بازی ) می توان نام برد.
به هر حال کودکی که تعداد زیادی از این علائم را داراست حتما باید از نظر وجود این اختلال توسط روانپزشک کودک و یا متخصص اطفال بررسی گردد این کودکان با ورود به مدرسه بیشتر مسئله دار می شوند چون کودکان پر تحرک برای نشستن سر کلاس مشکل دارند .
بستگی به شدت اختلال معمولا یک یا دو زنگ اول را تحمل می کنند و بیشتر در ساعات نزدیک به ظهر بی قراری و پرتحرکی را نشان می دهند.
به عناوین مختلف سرجایشان می لولند یا با همکلاسی های خود صحبت می کنند و یا درخواست مکرر برای بیرون رفتن از کلاس را دارند.
معلمین معمولا این کودکان را بازیگوش نامیده و معتقدند که نظم کلاس را به هم می زنند در حالی که این کودکان تحمل یک ساعت یا یک ساعت و نیم سرکلاس نشستن را به طور مداوم ندارند لذا پس از شناخت مشکل این کودکان باید به آن ها اجازه داده شود که هر پانزده الی سی دقیقه یک بار به مدت چند دقیقه از کلاس خارج شوند.
از مشکلات دیگر این کودکان در مدارس , عدم توجه و تمرکز است و به نظر می رسد کودک به صحبت های معلمش گوش نمی کند که معلمین تحت عنوان حواس پرتی و بی دقتی از آن نام می برند . اما یک معلم با تجربه و با شناخت و درک کافی از این اختلال می تواند با قرار دادن دانش آموز دچار این مشکل , در میزهای اول کلاس و نیز با طرف مخاطب قرار دادن گهگاه دانش آموز درهنگام پرداختن به دروس , به این دانش آموزان کمک شایانی بنماید.
حتی در موارد شدید این اختلال گاه ضروری است که برخی امتحانات مانند دیکته از آن ها به صورت انفرادی به عمل آید و یا قبل از دادن برگه امتحانی , معلم از دانش آموز بخواهد یک دور دیگر جوابهایش را مرور نماید.
این کودکان معمولا به علت شلوغی و بر هم زدن نظم کلاس , زیاد از کلاس اخراج می شوند و نمره انضباط خوبی ندارند و اغلب اوقات توسط اولیای مدارس سرزنش می شوند در خانه نیز وضع آن ها بهتر نیست .
به علت پرتحرکی دست زدن به اعمال خطرناک و تجربه مکرر اعمال خطرآفرین مانند رها کردن دست والدین در وسط خیابان , پریدن از مکان های بلند , بازی با کبریت و آتش افروزی و … معمولا توسط والدین تنبیه می شوند.
والدین با این کودکان بدرفتاری می نمایند گاه آن ها را کتک زده و یا به شدت تحقیر و سرزنش می کنند .معمولا چون کارها و فعالیت ها را نیمه تمام می کنند بیشتر در معرض مقایسه با خواهران و برادران خود , از طرف والدین قرار می گیرند.
تجربیات مربوط به شکست های پیاپی در فعالیت ها تنبیهات بدنی , سرزنش و تحقیر همگی موجب کاهش حس اعتماد به نقس و احترام به خود در این کودکان می گردد که همه زمینه ساز بروز افسردگی در تعدادی از این کودکان و نوجوانان می گردد . از مسائل دیگر همراه , اختلالات یادگیری است که شامل موارد اشکال در روخوانی , ناتوانی در یادگیری ریاضیات و اختلال در نوشتن می باشد
اختلالات یادگیری در درصدی از کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال پیش فعالی / کمبود توجه و تمرکز مشاهده می شود .
اختلال بیش فعالی کودکان
شیطنت و سر به هوایی از خصوصیات دوران کودکی است. کودکان اغلب پرتحرک اند و به سختی به نظم تن در می دهند. تصور کنید فرزندتان چنان بازیگوش باشد که قادر به کنترل وی نباشید و هر چه به او بیشتر آموزش می دهید کمتر یاد می گیرد. این کابوس را تحت عنوان «اختلال بیش فعالی – کم توجهی» نامگذاری کرده اند.
دکتر «هریش هافمن» نخستین کسی بود که این اختلال را توصیف کرد. در سال ۱۸۴۵ زمانی که پسرش ۳ سال داشت برای او کتاب مصوری تالیف کرد که درباره کودکان و رفتار آنان بود.
در این کتاب داستانی بود به نام (فیلیپ ناآرام)، که در واقع اولین توصیف واقعی از پسربچه ای مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی است.
بیش فعالی چیست؟
این اختلال از اختلالات رایج و شناخته شده در دوران کودکی است که تا سنین بالا ادامه دارد. تعاریف تقریبا نزدیکی از اینگونه کودکان ارائه شده از جمله اینکه؛
الف – اختلال بیش فعالی همراه با کمبود توجه به یک مجموعه پیچیده از واکنش های رفتاری ناسازگارانه اطلاق می شود که به دنبال یکسری از مشکلات متمرکز می باشد.
ب- فعالیت های عضلانی فزونی یافته است که با علائمی نظیر بی قراری دائمی، فعالیت زیاد، حواس پرتی و اشکال در یادگیری مشخص می گردد. به این مشکل سندروم پرتحرکی نیز گفته می شود که یک اختلال جزئی دفاعی است.
ج- مجموعه ای از علائم است که با محدودیت میدان توجه که به ضعف در تمرکز حواس، تکانش یا عمل غیرارادی تکانه، نظیر فعالیت های بدون تفکر مثل فریاد زدن در کلاس یا قطع کردن صحبت دیگران، پرجنبشی و فعالیت بیش از حد نامناسب به نسبت سن منجر می شود، مشخص می گردد.
مشخصه های رفتاری
کم توجهی، حواس پرتی، فعالیت بیش از حد و اعمال بدون کنترل، علائم اصلی اختلال بیش فعالی و کم توجهی اند. البته در افراد مختلف شدت و ضعف و تنوع علائم یکسان نیست به همین دلیل براساس بارز بودن هر یک از علامت ها، بیماری را به سه دسته بیش فعال، کم توجه و دسته مختلط تقسیم می کنند.
فعالیت بیش از حد؛ این بچه ها دائم در حال حرکت هستند، به اشیای اطراف دست می زنند و مرتب صحبت می کنند. کارهایی که نیاز به آرام ماندن دارند نظیر نشستن سر سفره یا کلاس درس کار دشواری برای آنها محسوب می شود.
با بزرگتر شدن این بچه ها، در سنین نوجوانی و بزرگسالی آنها به تدریج قادر خواهند بود بر اعمال خود مسلط شوند اما در درون خود احساس بی قراری می کنند این افراد اغلب خود را مشغول ساخته و چند کار را با هم انجام می دهند.
اعمال بدون کنترل (بی اختیاری): به نظر می رسد بچه قادر نیست قبل از عمل فکر کند و جلوی واکنش هایش را بگیرد. این بچه ها اغلب مطالب نامربوطی به زبان می آورند و کنترلی بر بروز احساساتشان ندارند. گاهی کنترل غذا خوردنشان را از دست می دهند و پرخور می شوند.
کم توجهی؛ شایع ترین علامت اختلال بیش فعالی، کم توجهی است. این بچه ها در تمرکز بر روی موضوع مشکل دارند و ممکن است پس از چند دقیقه کار را ناتمام رها کرده و کار دیگری را شروع کنند. البته در صورتی که از کار لذت ببرند مشکلی در تمرکز نخواهند داشت.
این افراد با کوچک ترین نور یا صدا حواسشان پرت می شود. در توجه به جزئیات مشکل دارند و در اثر کم توجهی مرتبا دچار اشتباه می شوند. خیلی وقت ها به یاد نمی آورند وسایلشان را کجا گذاشته اند.
هر گردی گردو نیست!!!
وجود علائمی از قبیل فعالیت بیش از حد، رفتارهای بی اختیار یا کم توجهی الزاما به معنی بیماری نیست اما باید ثابت شود که رفتار کودک متناسب با سنش نیست. علائم نیز باید در سنین پایین و پیش از ۷ سالگی شروع شده و حداقل ۶ ماه ادامه داشته باشد. مهمتر از همه اینکه این علائم باید زندگی کودک را حداقل در دو مکان جداگانه مثل خانه، مدرسه، زمین بازی، اجتماع و… مختل کرده باشد.
در مورد کودکانی که این علائم را بروز می دهند، اما در انجام تکالیف مدرسه و ارتباط با دیگران مشکل ندارند، مشکل بیش فعالی – کم توجهی مطرح نیست. بسیار مهم است که رفتار کودک با کودکان هم سن خودش مقایسه شود و معلوم شود که آیا این علائم در پاسخ به شرایط خاص ایجاد می شوند یا همیشه وجود دارند. خیلی از مواقع کودکی که مبتلا به بیماری دیگری مثلا عفونت مغز استخوان است ممکن است این علائم را بروز دهد که مسلما به معنی وجود اختلال بیش فعالی نیست.
در واقع یکی از علائم گفته شده را ممکن است هر کسی در کودکش ببیند. ممکن است کودک علاقه اش را به بازی از دست دادن و یا رغبتی به تماشای تلویزیون از خودش نشان ندهد و یا حتی به طور غیرقابل کنترلی شیطنت کند. از آنجا که کودکان از نظر شیطنت، میزان انرژی و… بسیار متفاوت هستند در وهله اول باید مشخص شود که آیا رفتار کودک متناسب با سنش است یا نه.
کودکان کمتر از ۶ سال ممکن است به دلیل عدم رشد کافی این علائم را نشان دهند که جزئی از سیر طبیعی رشد آنهاست. اختلال بیش فعالی بیشترین سنین ۶-۱۲ سال توسط کسانی که تماس بیشتری با کودک دارند مثل معلم و والدین و… تشخیص داده می شود. البته پس از آن مراجعه به پزشک جهت تایید آن الزامی است.
علل ایجاد اختلال بیش فعالی – کم توجهی
یکی از اولین سوالاتی که والدین ممکن است مطرح کنند این است که چرا کودک، دچار این بیماری شده است؟ تاکنون هیچ مدرکی که نشان دهد عوامل اجتماعی و روش های تربیتی عامل به وجود آمدن بیماری هستند ارائه نشده است و اکثر محققان علت بیماری را عوامل بیولوژیک دانسته اند. عوامل زیر ممکن است تا حدی در ایجاد یا تشدید بیماری دخالت داشته باشند.
عوامل محیطی؛ مصرف سیگار و الکل در دوران بارداری ممکن است رابطه ای با ایجاد بیماری داشته باشد. مسمومیت با سرب نیز می تواند از عوامل ابتلا به این بیماری باشد.
صدمات و اختلال مغزی و تفاوت های ساختاری
یکی از تئوری های اولیه ایجاد بیماری، صدمات مغزی بود. کودکانی که دچار تصادفات و صدمات مغزی می شوند، گاهی علائمی مشابه اختلال بیش فعالی را نشان می دهند. البته درصد کمی از بچه های مبتلا به این اختلال سابقه ضربه سر و صدمه مغزی ناشی از آن را دارند.
اختلال بیش فعالی و کم توجهی اغلب در افراد یک فامیل دیده می شود. مطالعه روی دوقلوهای همسان به شدت نقش ژنتیک را تایید می کند. امروزه حتی می توان با مطالعه روی ژن ها، خطر ابتلای نوزاد را در آینده مشخص کنند.
تحقیقات ناین گلد نشان داد که استفاده از غذاهای حاوی رنگ ها و طعم های مصنوعی، مواد نگهدارنده غذا و خوراکی ها که به طور طبیعی نمک اسید سالیتیک تولید می کنند باعث این اختلال می شوند و توصیه حذف آن را در برنامه غذایی این گروه از کودکان داده اند.
به هم خوردن توازن شیمیایی – عصبی
سلول های عصبی از خود موادی ترشح می کنند که در اندیشیدن، ذخیره و پردازش اطلاعات بسیار مهم هستند. یکی از این مواد ماده ای است به نام «دوپامین».
«دوپامین» در کودکان بیش فعال – کم توجه به طور طبیعی پایین است.ماده دیگری که از سلول های عصبی ترشح می شود و در این بیماری اهمیت دارد «استیل کولین» است که در حافظه، توجه، هوشیاری، استقلال و قضاوت نقش مهمی دارد. در این بیماران مقدار این ماده غیرطبیعی است.
درمان
سه نوع درمان برای این اختلال وجود دارد که اغلب ترکیبی از هر سه برای بیمار به کار می رود.
روان درمانی؛ این درمان توسط یک تیم روان پزشک، روان شناس انجام می شود و در آن دو مسئله مورد توجه قرار می گیرد؛ یکی واکنش ها و رفتار فرد و دیگری تفکرات و نگرش هایی که علائم را تشدید می کنند.
به بیمار یاد داده می شود که چگونه در شرایط مشکل زا واکنش ها و رفتار خود را کنترل نماید. با این شیوه درمان (رفتار درمانی) واکنش هایی مثل خشم، افسردگی و آسیب به خود، تحت کنترل درآمده و کودک قادر خواهد بود ارتباط بهتری بین فکر و جسمش برقرار سازد و به فکر روشنی دست یابد.
رژیم غذایی؛ نقش رژیم غذایی در کنترل علائم اثبات شده است. با حذف غذاهای آماده و نوشابه و کاهش مصرف شیرینی جات و رعایت رژیم سلامت که حاوی میوه و سبزیجات بیشتر و کربوهیدرات های پیچیده است و افزون ویتامین ها (مثل ویتامین های گروه B)، مواد معدنی (مثل روی و منیزیوم)، اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب ضروری و کنترل قند خون، علائم بیماری به وضوح کاهش می یابند.
درمان دارویی؛ موثرترین درمان این بیماری است و اغلب، سایر روش ها را کنار این روش به عنوان درمان های کمکی به کار می برند. داروهایی که در این بیماری استفاده می شوند، تحت عنوان داروهای محرک طبقه بندی می شوند؛ «آمفتامین و ریتالین» مشهورترین داروهای این گروه هستند.
امروزه بسیاری از مادران و پدران از شیطنت بسیار زیاد کودکانشان شکایت دارند. آنها اظهار می دارند که فرزندشان مرتب در حال حرکت و فعالیت است و نوعی حالت بی قراری و ناآرامی در او مشاهده می کنند. برخی از این والدین از فقدان تمرکز حواس و ضعف درسی کودک نیز صحبت می کنند. آنها علت این فعالیت بیش از اندازه را نمی دانند و مرتب فرزندشان را مورد سرزنش قرار می دهند. این کودکان بعضاً مورد انتقاد و تنبیه بسیار زیاد قرار می گیرند. عدهای از پدر و مادرها کنترل خود را از دست می دهند و این کودکان را به شدت کتک می زنند یا آنها را تهدید می کنند. در این نوشتار سعی شده است پدیده بیش فعالی در کودکان توضیح داده و راههای برخورد مناسب با این حالت ارائه شود.
اختلال بیش فعالی که در اغلب موارد با نقص توجه همراه است، معمولاً در دوران کودکی بروز می کند. تشخیص این اختلال در سنین زیر پنج سال قدری مشکل است زیرا امکان دارد با رفتارهای طبیعی و شیطنت آمیز کودکان اشتباه گرفته شود. با این حال، متخصصان می توانند این اختلال را تشخیص دهند و پیش بینیهای لازم را به عمل آورند. این اختلال با فعالیت بیش از اندازه، خرابکاری و آزار رساندن همراه است.
بیش فعالی کودکان
کودکان بیش فعال – همانگونه که از این عنوان برمی آید- بسیار پرتحرک اند و نمی توانند یک جا آرام بنشینند. آنها اضافه بر ناآرامی بسیار زیاد، نوعی اضطرار و اجبار برای خرابکاری نیز دارند. آنان اشیا را می شکنند یا پرتاب می کنند. همچنین کنجکاوی بسیار از خود نشان می دهند و نه تنها اسباب بازیهایشان را خراب می کنند، بلکه اشیاء و وسایل منزل را نیز دستکاری و خراب می کنند. کارهای خطرناک را دوست دارند و ابداً احساس خطر نمی کنند. بنابراین رفتارهایی بی مهابا از آنها سرمی زند. برخی از بزرگسالان آنها را افرادی بی باک و شجاع تصور می کنند؛ در حالی که این رفتارهای بی مهابا نشانگر این واقعیت است که احساس خطر واقعی – که یک احساس طبیعی است و بایستی در کودکان وجود داشته باشد – در این بچه ها وجود ندارد. بازی های خطرناک – از جمله بازی با کبریت – و علاقه به وسایلی چون کارد و چاقو نشانه های دیگری از گرایشها و رفتارهای غیرطبیعی این بچه هاست.
کودک بیش فعال احساس خطر نمی کند
کودکان بیش فعال در مورد کارها و اشیایی که به طور طبیعی باید در برابر آنها احساس خطر کنند، خطری احساس نمیکنند؛ و اختلالات سلوک در این کودکان بعضاً دیده می شود؛ مثلاً بعضی از آنها رفتارهای پرخاشگرانه دارند یا برای آسیب رساندن به دیگران آنان را تهدید می کنند. ممکن است به حیوانات نیز صدمه بزنند. بعضی دیگر در اعمالی چون سرقت و تقلب و به طور کلی کارهایی که تخلف از قوانین و مقررات محسوب می شود شرکت می کنند.
تمایل به کارهای خلاف و خطرناک
این کودکان آچار پیچ گوشتی را داخل پریز برق می کنند؛ اشیاء و وسایلی را که متعلق به خودشان نیست برمیدارند؛ تمایل بسیاری به کشیدن سیگار دارند (ته سیگارها را برمی دارند و علاقه به کشیدن آنها دارند) و همچنین گرایش به دروغگویی در آنها بسیار بالاست و اغلب دروغ می گویند. بهعلاوه آنان تمایل به ارتباط با کودکان و نوجوانان بزرگتر از خود دارند. اغلب دوستانی بزرگتر از خود انتخاب می کنند و از مصاحبت با نوجوانان لذت می برند. بسیار مایلند در صحبتها و فعالیتهای آنان شرکت کنند. همچنین گرایش به کارهای خلاف از جمله دزدی در آنها بسیار زیاد است. به نظر می رسد این کودکان زودتر از حد معمول چشم و گوششان باز می شود و به کنجکاویهای بسیار زیاد دچار می شوند.
از لحاظ اجتماعی، کودکان بیش فعال تأثیر مثبتی بر دیگران نمی گذارند و مرتب مورد انتقاد قرار می گیرند. آنها به دلیل دقت پایین، اغلب دچار اشتباه می شوند و انتقاد دیگران را نسبت به خود برمیانگیزانند. این بچهها به جزئیات مسائل توجهی ندارند. حتی در بازیها نیز با دشواری رو به رو می شوند و در ارتباط خود با بچه های دیگر مشکل پیدا می کنند. اغلب از دستورالعملها پیروی نمی کنند و از عهده تکالیف مدرسه و سایر کارها و وظایف برنمیآیند.
عملکرد اجتماعی و تحصیلی کودک کاهش می یابد
کودکان بیش فعالی که دچار نقص توجه هستند، در تحصیل با مشکل مواجهند. دامنهِ توجه در آنها بسیار محدود است و به همین علت نمی توانند تمرکز لازم را حین درس خواندن داشته باشند. این کودکان به سرعت حواسشان پرت می شود و به کوچکترین محرک بیرونی واکنش نشان می دهند. در نتیجه عملکرد تحصیلی آنان پایین می آید و در یادگیری دچار مشکل می شوند.
از لحاظ اجتماعی، کودکان بیش فعال تأثیر مثبتی بر دیگران نمی گذارند و مرتب مورد انتقاد قرار می گیرند. آنها به دلیل دقت پایین، اغلب دچار اشتباه می شوند و انتقاد دیگران را نسبت به خود برمیانگیزانند. این بچهها به جزئیات مسائل توجهی ندارند. حتی در بازیها نیز با دشواری رو به رو می شوند و در ارتباط خود با بچه های دیگر مشکل پیدا می کنند. اغلب از دستورالعملها پیروی نمی کنند و از عهده تکالیف مدرسه و سایر کارها و وظایف برنمیآیند.
آنان از درگیر شدن با تکالیفی که مستلزم تلاش ذهنی مداوم است، می پرهیزند. اغلب، وسایل خود را گم می کنند و دچار فراموشکاریاند. به طور افراطی حرف می زنند و پیش از تمام شدن پرسشها، پاسخ می دهند. منتظر نوبت ماندن برایشان دشوار است و بسیاری اوقات مزاحم کار دیگران می شوند.
والدین چه نقشی در درمان دارند
۱٫ ابتدا باید مطمئن باشیم که فرزندمان واقعاً نشانه های این اختلال را دارد؛ به علاوه تشخیص نهایی توسط متخصص انجام می پذیرد. گاهی والدینی که افرادی بسیار مضطرب و نگران هستند، ممکن است جنب و جوشهای طبیعی فرزند را دلیلی بر بیش فعالی بدانند. بنابراین در قدم اول بایستی راجع به تشخیص مطمئن باشیم و به فرزندمان برچسبهای نادرست نزنیم.
۲٫ انرژی اضافه این کودکان باید از طریق فعالیتهای مثبت، از جمله ورزش کردن، مصرف شود. بهتر است آنها را برای بازی به زمینهای بزرگ برد و اجازه داد که به فعالیتهای لذتبخش بپردازند. یا این که روزانه برای پیاده روی آنها را از خانه خارج کرد. در منزل نیز بایستی مسئولیتهایی که از لحاظ جسمی قدری بچهها را خسته می کند به آنها بسپاریم تا به این وسیله انرژی بیش از حد آنان گرفته شود. البته خوب است گاهی برای انجام این مسئولیتها جوایزی هم در نظر بگیریم.
۳٫ به خاطر داشته باشیم این کودکان را به هیچ وجه کتک نزنیم؛ زیرا رفتارهای انتقام جویانه از آنها سر خواهد زد. بهتر است با آنان مؤدبانه و با محبت صحبت کنیم. البته در برخورد با سایر کودکان نیز داشتن رفتاری مهرآمیز و عاری از خشونت لازم است.
۴٫ گروهی از موادغذایی – از جمله کاکائو، شکلات، قهوه، نسکافه، نوشابههای رنگی و تنقلات – باعث تحریک پذیری میشوند و لازم است تا حد امکان از دادن آنها به بچه ها خودداری شود.
۵٫ خواب شبانگاهی این کودکان موضوع مهمی است؛ آنها باید شبها زودتر به رختخواب بروند. بهتر است والدین برنامه خانواده را به گونه ای مناسب تنظیم کنند و به هر طریق ممکن به کودک بفهمانند این یکی از قوانین خانواده اوست که شبها تا دیروقت بیدار نماند. در همین زمینه توصیه می شود کودک از وسایلی چون کامپیوتر و تلویزیون به صورت افراطی استفاده نکند .
۶٫ چنانچه کودک بیش فعال از لحاظ توجه و تمرکز بسیار مشکل داشته باشد و رفتارهای او موجب اذیت و آزار فراوان شود، بهتر است با روان پزشک کودک و نوجوان مشورت شود تا به صلاحدید او کودک مقداری داروی اختصاصی این اختلال را مصرف کند.
نتیجه گیری
اختلال بیش فعالی که در اغلب موارد با نقص توجه همراه است، معمولاً در دوران کودکی بروز می کند. تشخیص این اختلال در سنین زیر پنج سال قدری مشکل است زیرا امکان دارد با رفتارهای طبیعی و شیطنت آمیز کودکان اشتباه گرفته شود. با این حال، متخصصان می توانند این اختلال را تشخیص دهند و پیش بینیهای لازم را به عمل آورند. این اختلال با فعالیت بیش از اندازه، خرابکاری و آزار رساندن همراه است.
چنانچه این بچهها در سنین کودکی معالجه نشوند، در دوره نوجوانی احتمال این که رفتارهای ضداجتماعی داشته باشند و نیز حالات افسردگی در آنها به وجود آید، بسیار است. بنابراین به والدین توصیه می شود که حتماً در دوران کودکی برای معالجه این کودکان اقدام کنند.
کودکان بیشفعال و درمان آنها
کودکانبیشفعالودرمانآنها بیشفعالی اصطلاحی است برای بیان خصوصیات رفتاری که به صورت عمده عبارتند از خستگیناپذیری، پرتحرک بودن، هیجانپذیری، بیقراری، پریشانی و… تشخیص بیشفعالی که به عنوان یک اختلال از آن یاد میشود، در سنین زیر پنج سال قدری مشکل است، زیرا امکان دارد با رفتارهای طبیعی و شیطنتآمیز کودکان اشتباه گرفته شود. با این حال متخصصان با واقف بودن به ویژگیهای خاص این اختلال، میتوانند آن را تشخیص داده و پیشبینیهای لازم برای کنترل و درمان آن به عمل آورند.
کودکان بیشفعال بسیار پرتحرک هستند و نمیتوانند یکجا آرام بنشینند. آنها علاوه بر ناآرامی بسیار زیاد، نوعی اضطرار و اجبار برای خرابکاری نیز دارند. آنها اشیا را میشکنند یا پرتاب میکنند، کنجکاوی زیادی از خود نشان میدهند و نه تنها اسباببازیهایشان را خراب میکنند، بلکه اشیا و وسایل منزل را نیز دستکاری و خراب میکنند.
این کودکان بسیار بیمحابا هستند و اغلب دست به کارهای خلاف میزنند که البته عدهای از اطرافیان این رفتارها را ناشی از بیباکی و شجاعت کودک میدانند و در واقع با تایید اینگونه رفتارها، باعث تشویق کودک میشوند و لذا احساس خطر واقعی – که یک احساس طبیعی است و بایستی در کودکان وجود داشته باشد – در این بچهها وجود ندارد.
از لحاظ اجتماعی، کودکان بیشفعال تاثیر مثبتی بر دیگران نمیگذارند و مرتب مورد انتقاد قرار میگیرند. آنها به دلیل دقت پایین، اغلب دچار اشتباه میشوند و انتقاد دیگران را نسبت به خود برانگیخته میکنند. این بچهها به جزئیات مسائل توجهی ندارند، حتی در بازیها نیز با دشواری روبهرو میشوند و در ارتباط خود با بچههای دیگر، مشکل پیدا میکنند. اغلب از دستورالعملها پیروی نمیکنند و از عهده تکالیف مدرسه و سایر کارها و وظایف خود برنمیآیند. اغلب، وسایل خود را گم میکنند و دچار فراموشکاری هستند، افراطی حرف میزنند و پیش از تمام شدن پرسشها، پاسخ میدهند.
درمان اختلال بیشفعالی در کودکان
این اختلال قابل درمان و تا درصد بسیار بالایی قابل کنترل است. برای درمان بیشفعالی، آن را به دسته خفیف، متوسط و شدید تقسیم میکنند. برای درمان بیشفعالی خفیف باید محیطهایی که کودک در آنها حضور مییابد از جمله خانه و مدرسه، کنترل و ساماندهی شود مثلا میتوان از تشویق و تنبیه – البته مد نظر تنبیه جسمانی و روانی نیست – در این محیطها استفاده نمود.
درمان بیشفعالی متوسط و شدید هم نیاز به درمان دارویی و مراجعه به روانپزشک دارد. اما در این میان، والدین نقش بسزایی در درمان بیشفعالی کودکانشان دارند. آنها در قدم اول بایستی راجع به تشخیص این اختلال مطمئن شوند و از زدن برچسبهای نادرست و غلط بر کودکانشان اجتناب کنند.
والدین باید سعی کنند انرژی اضافه این کودکان از طریق فعالیتهای مثبت از جمله ورزش کردن مصرف و تخلیه شود. از تنبیه بدنی و روانی این کودکان پرهیز نمایند زیرا موجب میشود آنها رفتاری انتقامجویانه از خود بروز دهند. از در اختیار گذاشتن گروهی از مواد غذایی از جمله کاکائو، شکلات، قهوه، نسکافه، نوشابههای رنگی و تنقلات که باعث تحریک بیشتر کودکان میشود، خودداری کنند. خواب شبانگاهی این کودکان بسیار مهم و قابل توجه است لذا والدین باید سعی کنند که کودکان بیشفعالشان شبها زودتر به رختخواب بروند.
والدین باید توجه داشته باشند که چنانچه این بچهها در سنین کودکی معالجه نشوند، در دوره نوجوانی احتمال اینکه رفتارهای ضداجتماعی داشته باشند و نیز حالت افسردگی در آنها به وجود آید، بسیار است لذا به والدین آنها توصیه میشود که حتما در دوران کودکی برای معالجه اقدام نمایند.
برای کاهش شیطنت کودکان بیش فعال(ADHD) مصرف مواد مغذی زیر مفید است:
– اسیدهای چرب ضروری: تحقیقات بسیاری نشان داده اند که غلظت اسیدهای چرب “امگا-۳” و “امگا-۶” در این افراد به مقدار زیادی پایین تر است و این کودکان، علائم کمبود اسیدهای چرب ضروری مانند تشنگی زیاد را نشان می دهند. کنجد، تخمه ی کدو تنبل و تخمه ی آفتابگردان منابع خوبی از اسیدهای چرب امگا-۶ و ماهی آزاد و ساردین، از منابع خوب اسیدهای چرب امگا-۳ می باشند.
– ویتامین B6: در برخی کودکان بیش فعال، سطح سروتونین خون پایین است، در نتیجه دوز بالای ویتامین B6 با افزایش میزان سروتونین خون سبب بهبود علائم می شود.
– آهن: برخی مطالعات نشان داد که با مکمل یاری آهن، ۳۰ درصد بهبود در این کودکان مشاهده شده است.
– منیزیم:برخی بررسی ها نشان داده اند که کمبود منیزیم اغلب در ADHD دیده می شود و با دریافت منیزیم، بیش فعالی به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.
– روی: چندین مطالعه نشان داده است که این ماده ی معدنی در سرم افراد مبتلا به بیش فعالی کم است که می تواند ناشی از کاهش دریافت یا جذب آن باشد. بر طبق دیگر مطالعات دریافت روی از طریق تغذیه ممکن است در پاسخ این کودکان به دکستروآمفتامین موثر باشد.
برخی داروهای گیاهی، به دلیل خواص آرام بخش و ضد اضطراب در درمان این کودکان بسیار رایج است، زیرا کودکان بیش فعال،مکررا دچار مشکلات خواب می شوند.از جمله رایج ترین این گیاهان آرام بخش می توان به سنبل الطیب و گل ساعتی اشاره نمود.
غذاهایی که باید از خوردن آن ها اجتناب نمود عبارت اند از:
– شکر و غذاهای حاوی آن مانند: بیسکویت، کیک، شیرینی، شکلات و نوشابه های شیرین.
– بادام، سیب، زردآلو، کشمش، هلو، آلو، پرتقال، توت، گوجه فرنگی و خیار (حاوی سالیسیلات های طبیعی).
– رنگ ها مانند تارترازین (نوعی رنگ غذایی به رنگ نارنجی) که در غذاهای آماده بسته بندی شده، آدامس، شکلات، آب لیمو، سس ها، کمپوت ها، کنسرو نخودفرنگی، نوشابه های گازدار وجود دارد.
– اسید بنزوئیک (نوعی نگهدارنده مواد غذایی)، در مرباها،پوره میوه ها، آب میوه ها، ترشی ها و سس های سالاد استفاده می شود.
– نوشابه های گازدار که به دلیل محتوای بالای فسفر آن ها و برهم زدن تعادل کلسیم و فسفر بدن می توانند منجر به بیش فعالی شوند.
– قهوه، چای، کولا و سایر نوشیدنی های حاوی کافئین می توانند علائم بیماری را تشدید نمایند.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *
دیدگاه
وبسایت
این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش میشوند.
%PDF-1.4
3 0 obj
>>>]
/Group >
/Contents 4 0 R>>
endobj
4 0 obj
>
stream
xUO0+1mEo IUz[fg3;+3N#@ebiSA_+A6U/r̕nv[mZBF䇈OJZAxo2NBI”E>TTi”/MX0gGvKuɥܟ0 u{eE
endstream
endobj
5 0 obj
>>>]
/Group >
/Contents 6 0 R>>
endobj
6 0 obj
>
stream
xmO۪@|Ẉin[[};/ >(,rU)K0L)Qybb7*+ɡP%#2t(kX0?FX#!%LFUi”/]=-K0`
1ۧmsX@7.M0
endstream
endobj
7 0 obj
>>>]
/Group >
/Contents 8 0 R>>
endobj
8 0 obj
>
stream
xmOn@+HxwH
TB=i`E%, ~}M”!˲5c)^,bb0A
ԭJP%#2t+:Ax$l~{QF7=S2 Rehޘ~’X#1 ~]QZ_*/ܒ6- ㉎10w쐝Ь’?_M1
endstream
endobj
9 0 obj
>>>]
/Group >
/Contents 10 0 R>>
endobj
10 0 obj
>
stream
xmOn@+Bq
$@)P?” ϰM10