توسط کارشناس محتوا
بهای تمام شده موجودیها : بهای تمام شده موجودی ها باید دربرگیرنده مخارج خرید، مخارج تبدیل و سایر مخارجی باشد که واحد تجاری در جریان فعالیت معمول خود برای رساندن موجودی ها به شرایط و موقعیت فعلی آن انجام داده است. مخارج خرید شامل قیمت خرید به علاوه هزینه های حمل، بیمه، حقوق و عوارض گمرکی و سایر هزینه های مستقیم خرید پس از کسر تخفیفات تجاری می باشد. اقلام بهای تمام شده به هنگام فروش محصول، به هزینه تبدیل و تحت عنوان بهای تمام شده کالای فروش رفته ثبت می گردد. گردش موجودی کالا :جریان ورود و خروج موجودی ها در یک واحد اقتصادی در قالب گردش فیزیکی و گردش بهای تمام شده مورد بررسی قرار می گیرد. گردش فیزیکی موجودی ها با توجه به ماهیت آن از لحاظ دوام یا نحوه انبار نمودن آن میتواند به اشکال مختلف انجام شود. معمولا در خصوص کالاهای فاسد شدنی ابتدا کالایی فروخته شده و از انبار خارج می شود که از لحاظ زمانی مقدم بر بقیه کالاهای مشابه وارد شرکت شده است. همچنین در صورتی که نحوه انبار نمودن یا قفسه بندی کالا به گونه ای باشد که به هنگام فروش کالا دسترسی به کالاهایی که دیرتر از اقلام مشابه خریداری و به انبار انتقال یافته آسانتر باشد تحویل کالا از محل آخرین خریدها می تواند انجام گردد. از آنجائیکه گردش بهای تمام شده موجودی ها مستقیما بر قیمت تمام شده موجودی کالا و نیز بهای تمام شده کالای فروش رفته تأثیرگذاشته و از این رهگذر بر اقلام ترازنامه و صورتحساب سود و زیان موثر می باشد، لذا از اهمیت بیشتری در مقایسه با گردش فیزیکی برخوردار است. به طور کلی دو سیستم برای ارزیابی موجودی کالای پایان دوره وجود دارد. این دو روش شامل سیستم ثبت ادواری و سیستم ثبت دائمی موجودی کالا می‌باشند. سیستم ثبت ادواری:در سیستم ثبت ادواری، مقادیر موجودی کالا در یک تاریخ معین (معمولاً پایان سال) شمارش شده و سپس با استفاده از یک روش قیمت گذاری کالا ( FIFO ، LIFO ، میانگین موزون یا روش شناسایی ویژه ) نسبت به تعیین ارزش موجودی کالای پایان دوره اقدام میشود. بیشتر بخوانیم: آموزش بستن حسابها و تهیه صورتهای مالی سیستمهای اندازه گیری موجودی کالا : 1 – روش اولین صادره از اولین وارده ( فایفو ) FIRST IN FIRST OUT2 – روش اولین صادره از آخرین وارده ( لایفو ) LAST IN FIRST OUT3 – روش میانگین موزون 4 – روش شناسایی ویژه الف) روش اولین صادره از اولین وارده FIRST IN FIRST OUT : در این روش که روش فایفو معروف است، فرض براین است که کالای خریداری شده به ترتیب ورود به انبار، از انبار خارج می گردد یعنی کالاهایی که ابتدا خریداری میشوند ابتدا مصرف یا به فروش می رسند پس کالایی که در پایان دوره در انبار باقیمانده، مربوط به خریدهای آخر است و قیمت خرید آنها را به عنوان ارزش موجودی کالای پایان دوره در نظر می گیریم.برای روشن شدن موضوع با هم مثال زیر را بررسی می کنیم:مثال) فرض کنید در یک شرکت بازرگانی موجودی پایان دوره یک قلم از کالاهای شرکت در پایان سال مالی 96 تعداد 500 عدد باشد و اطلاعات زیر در مورد آن کالا در دست است:تعداد نرخ (ریال)———— ———–موجودی کالای اول دوره 200 300خرید اول 250 320خرید دوم 300 330خرید سوم 250 350 قیمت موجودی کالای پایان دوره با استفاده از روش فایفو به صورت زیر محاسبه می شود:با توجه به اینکه کالای باقیمانده در پایان دوره جزو آخرین خرید هاست پس تعداد 500 عدد کالای باقیمانده را به ترتیب از آخرین خرید ها قیمت گذاری می کنیم و به صورت زیر محاسبه می نماییم:بهای خرید سوم 87500=350*250تعداد باقیمانده موجودی پایان دوره 250=250-500بهای باقیمانده از خرید دوم 82500=330*250بهای تمام شده موجودی پایان دوره 170.000=82.500+87.500به عبارت دیگر از خریدهای انجام شده در طی سال و موجودی کالای ابتدای سال تنها 250 عدد کالا از خرید سوم و 250 عدد از خرید دوم باقیمانده و بقیه کالاهای خریداری شده و موجودی کالای ابتدای دوره فروخته شده و یا از انبار خارج شده است. ب) روش اولین صادره از آخرین وارده : LAST IN FIRST OUT دراین روش که به روش لایفو معروف است فرض بر این است که آخرین کالای خریداری شده زودتر از انبار خارج می شود و آنچه در پایان دوره باقی می ماند از بین کالاهای اول دوره است. اگر مثال قبل را دوباره تکرار کنیم قیمت 500 عدد موجودی کالای شرکت بازرگانی در پایان دوره با توجه به اطلاعات قبل به صورت زیر محاسبه می شود:بیشتر بخوانیم: حساب بانک و عملیات بانکی تعداد نرخ——— ———–موجودی کالای اول سال 200 300خرید اول 250 320خرید دوم 300 330خرید سوم 250 350قیمت تعداد 200 عدد از کل کالای باقیمانده 60.000 = 200*300قیمت تعداد 250 عدد از کل کالای باقیمانده 80.000 = 250*320قیمت تعداد 50 عدد از کل کالای باقیمانده 16.500 = 50*330———-قیمت 500 عدد کالای باقیمانده در پایان دوره 156.500به عبارت دیگر از کل موجودی کالای ابتدای سال و خرید های انجام شده در طی سال تعداد 200 عدد از موجودی کالای اول سال و 250 از خرید اول و 50 عدد از خرید دوم باقیمانده و بقیه فروخته شده است و با ضرب این تعداد کالای باقیمانده در نرخ های خرید مربوط به هرکدام قیمت کالای باقیمانده در آخر سال بدست می آید. ج) روش شناسایی ویژه : این روش برای تعیین قیمت تمام شده آخر دوره کالاهایی به کار می رود که بهای تمام شده هر واحد آن را بتوان به تنهایی بدست آورد. مثلآ اگر یک نمایشگاه اتومبیل را در نظر بگیرید، در پایان سال می توانیم به آسانی مشخص کنیم اتومبیل های باقیمانده به چه قیمتی خریداری شده اند.نکته مهم این است که از این روش عمدتآ در موسساتی که تعداد کالاهای آنها محدود و کاملآ متمایز از یکدیگرند استفاده می شود. برای درک بهتر این موضوع مثال زیر را با هم بررسی می کنیم:مثال ) در موسسه تجاری امیدان موجودی کالاهای پایان دوره به شرح زیر است:تعداد کالای پایان دوره (واحد) قیمت هر واحد (ریال)—————————— ———————خرید25/1/96 50 2.000خرید20/4/96 40 2.200خرید15/8/96 62 2.500مطلوبست : محاسبه قیمت تمام شده کالای پایان دوره100.000 = 2.000 * 5088.000 = 2.200 * 40155.000 = 2.500 * 62————–343.000 ریال قیمت تمام شده موجودی کالای پایان دورهبه عبارت دیگر تعداد کالای باقیمانده از هر نوع را در قیمت واحد آن ضرب می کنیم تا قیمت کل آن نوع کالا بدست آید و در آخر مجموع قیمت تمام کالاهای باقیمانده د ر پایان دوره را محاسبه می کنیم.بیشتر بخوانیم: اهمیت استفاده از نرم افزار های حسابداری در کسب و کار امروزی د) روش میانگین موزون : در روش های پیشین چنین فرض شده بود که کالاهای خریداری شده به صورت مجزا از هم قابل شناسایی و خروج از انبار بوده اند، حال اگر فرض کنیم در هر بار خروج مخلوطی از خریدهای اول و آخر دوره از انبار خارج می شود ِ آنچه در انبار باقیمانده است مخلوطی از تمام خریدهای انجام شده (تمام کالاهای ورودی به انبار) می باشد ِ به این روش میانگین موزون می گویند.برای درک بهتر موضوع مثال زیر را باهم بررسی می کنیم.مثال)فرض کنید اطلاعات موجودی کالای شرکت تجاری مجیدی و شرکاء به شرح زیر در دست است :تعداد کالا(واحد) قیمت هر واحد (ریال)—————— ———————–موجودی کالای اول سال 200 300خرید اول 250 320خرید دوم 300 330خرید سوم 250 350———-جمع 1000مطلوبست محاسبه قیمت 500 عدد کالای باقیمانده در پایان دورهکل کالاهای انبار 326500=(350*250)+(330*300)+(320*250)+(300*200)نرخ میانگین 326/5=326500:1000قیمت 500 عدد کالای باقیمانده درآخر دوره 163250 = 326/5*500به عبارت دیگر ابتدا کل مبلغ کالای انبار را جمع می کنیم وبر کل تعداد کالای انبار تقسیم می کنیم تا نرخ میانگین بدست آید سپس آن را در تعداد کالای باقیمانده در پایان دوره ضرب می کنیم و قیمت تمام شده کالاهای موجود در پایان سال را محاسبه می کنیم.دلیل آنکه مبلغ موجودی کالای اول دوره در بدهکار حساب سود و زیان و موجودی کالای پایان دوره در بستانکار حساب سود و زیان ثبت می‌گردد لذا چنانچه ارزش موجودی کالا به صورت درست ارزیابی و ثبت نگردد، سود و زیان موسسه به نحو صحیح ارائه نخواهد شد بنابراین کنترل و ارزیابی مناسب موجودی کالا برای اداره عملیات و گزارش صحیح سود و زیان اهمیت زیادی دارد. بیشتر بخوانیم: اسناد دریافتنی و پرداختنی سیستم ثبت دائمی :در سیستم ثبت دائمی، سوابق و مدارک موجودی ها به طور منظم و دائمی نگهداری و کلیه اقلام خرید و فروش کالا به ترتیب تاریخ در کارت موجودی کالا ثبت می‌گردد.در روش ثبت دائمی به منظور ثبت و نگهداری اطلاعات موجودی کالا (اعم از نوع، تعداد، مبلغ جزء و ارزش موجودی) و موارد افزایش یا کاهش هر یک از اقلام موجودی از کارت موجودی کالا استفاده میشود. با ثبت اطلاعات کالا در کارت موجودی، انتظار می‌رود در هر زمان جمع ارزش موجودی طبق کارت با مانده حساب موجودی کالا در دفتر کل و تعداد آن با موجودی فیزیکی کالا برابر باشد.توجه شود که:• بهای تمام شده موجودی مواد و کالا باید با استفاده از روشهای «شناسایی ویژه»، «اولین صادره از اولین وارده» یا «میانگین موزون» محاسبه شود.• روش هایی از قبیل «اولین صادره از آخرین وارده» معمولاً جهت ارزشیابی موجودی مواد و کالا مناسب نیست. زیرا کاربرد آن اغلب منجر به مبالغی بابت موجودی مواد و کالا در ترازنامه خواهد گردید که هیچ رابطه‌ای با سطح اخیر مخارج ندارد. در صورت استفاده از روش مذکور، نه تنها مبالغ منعکس شده بابت دارایی های جاری گمراه کننده است بلکه اگر سطح موجودی ها کاهش و قیمت های قدیمی‌تر به سود و زیان راه یابد، نتایج بعدی نیز به طور بالقوه مخدوش خواهد شد.• تکنیک هایی مانند روش هزینه‌یابی استاندارد برای محاسبه بهای تمام شده محصولات هنگامی میتواند به خاطر سهولت کار مورد استفاده قرار گیرد که نتایج حاصل از بکارگیری آن همانند روشهای «شناسایی ویژه»، «اولین صادره از اولین وارده» یا «میانگین موزون» محاسبه شود. (هزینه‌یابی استاندارد عبارت است از محاسبه بهای تمام‌شده ) موجودی مواد و کالا براساس هزینه‌های از پیش تعیین شده برای هر دوره که برمبنای تخمین‌های مدیریت درخصوص سطوح مورد انتظار هزینه‌ها و عملیات، کارآیی عملیاتی و مخارج مربوط محاسبه می‌گردد. )در تعیین نزدیک‌ترین تقریب برای بهای تمام شده، واحد تجاری با دو مسئله مواجه می‌گردد:الف .انتخاب روش مناسب برای تخصیص هزینه‌ها به موجودی‌مواد و کالا (مانند روشهای هزینه‌یابی سفارش کار، هزینه‌یابی مرحله‌ای و هزینه‌یابی استاندارد)ب .انتخاب روش مناسب برای محاسبه بهای تمام شده مربوط در مواردی که تعدادی اقلام مشابه در زمانهای مختلف خریداری یا ساخته شده است (مانند روش میانگین موزون یا اولین صادره از اولین وارده).برخی فرمول های مورد نیاز برای محاسبه بهای تمام شده کالا به شرح زیر هستند:خرید خالص = خرید طی دوره + اضافات خرید – (برگشت از خرید + تخفیفات درصدی خرید + کسورات خرید)موجودی کالای آماده برای فروش = موجودی کالای اول دوره + خرید خالصبهای تمام شده کالای فروش رفته = موجودی کالای آماده برای فروش – موجودی کالای پایان دورهموجودی کالای پایان دوره = موجودی کالای تعدادی در انبارها که قابل شمارش باشد * بهای هر کالابیشتر بخوانیم: اظهارنامه مالیاتی چیست؟ محاسبه بهای تمام شده مواد و اشتباهات یک حسابدار:حسابدار در هر مجموعه ایی به عنوان یک نیروی تاثیر گذار بر موفقیت یا عدم موفقیت واحد تجاری نقش مهمی را دارد. در واقع در اکثر موقعیت ها تاثیری که یک حسابدار بر پیشرفت شرکت دارد را مدیریت آن مجموعه نخواهد داشت. چراکه مدیریت مبلغی را برای سرمایه گذاری در اختیار مجموعه قرار داده و نحوه محاسبات و حسابداری و چگونگی دخل و خرج او در دست حسابدار است.پس علاوه بر اینکه نقش مهمی را دارد مسئولیت سنگینی هم بر عهده اوست. از این جهت دقت و توجه بالا در مسائل مالی برای یک حسابدار از ضروریات کار اوست.محاسبه بهای تمام شدهچه اشتباهاتی در محاسبه موجودی کالا رخ میدهد؟عدم ثبت خرید کالا ( نسیه ) و منظور نکردن کالا در موجودی های پایان دورهعدم ثبت خرید کالا ( نسیه ) و منظور نمودن کالا در موجودی های پایان دورهثبت صحیح خرید کالا (نسیه) و منظور نکردن کالا در موجودی های پایان دورهثبت خرید کالا (نسیه) به مبلغی کمتر یا بیشتر و احتساب آن در موجودی های پایان دورهاین موارد که بیان شد هر کدام در معادله حسابداری تاثیراتی را دارد که بیان این تاثیرات از اهمیت زیادی برخوردار است. 1. تاثیر عدم ثبت خرید کالا ( نسیه ) و منظور نکردن کالا در موجودی های پایان دوره بر معادله حسابداری:بدهی های جاری، دارایی های جاری و موجودی های پایان دوره کمتر از میزان واقعی خواهد بود.نسبت جاری بیشتر از میزان واقعی خواهد بود.در این رویداد سود خالص بدون تاثیر است.2. تاثیر عدم ثبت خرید کالا ( نسیه ) و منظور نمودن کالا در موجودی های پایان دوره بر معادله حسابداری:سود خالص، سود انباشته، نسبت جاری، سرمایه در گردش و نسبت سود ناخالص بیشتر از میزان واقعی خواهد بود. خرید، بهای تمام شده فروش و بدهی های جاری کمتر از مبلغ واقعی خواهد بود. در این رویداد سود خالص بدون تاثیر است.3. تاثیر ثبت صحیح خرید کالا (نسیه) و منظور نکردن کالا در موجودی های پایان دوره بر معادله حسابداری:سود خالص، سود انباشته، موجودی کالا، دارایی های جاری، نسبت جاری، سرمایه در گردش و نسبت سود ناخالص کمتر از مبلغ واقعی خواهد بود. بهای تمام شده فروش بیشتر از مبلغ واقعی خواهد بود. نکته مهم این است که این مورد یک اشتباه خنثی است. در مورد این اشتباه تمام اقلام ترازنامه در انتهای سال مالی آینده صحیح خواهد بود به طوری که سود خاص بیشتر و فروش کمتر از مبلغ واقعی خواهد شد.4. تاثیر ثبت خرید کالا (نسیه) به مبلغی کمتر یا بیشتر و احتساب آن در موجودی های پایان دوره بر معادله حسابداری:در این رویداد سود خالص بدون تاثیر است. اگر موجودی کالا بیشتر از واقع ثبت گردد. دارایی ها، بدهی های جاری و موجودی ها بیشتر از میزان واقعی و نسبت جاری کمتر از میزان واقعی می شود. اگر موجودی کالا کمتر از واقع ثبت گردد. دارایی ها، بدهی های جاری و موجودی ها کمتر از میزان واقعی و نسبت جاری بیشتر از میزان واقعی می شود.بیشتر بخوانیم:- نرم افزار جامع مدیریت کسب و کار – دریافت نسخه آزمایشی نرم افزار کسب و کار هُما – فروشگاه اینترنتی هُما
021-88341104
فکس: داخلی 222
info [ at ] shahreNovin.com
support [ at ] shahreNovin.com
تهران، مفتح شمالی
مرزبان نامه، پلاک 27، واحد 5