فید سایت
امیدواری به رحمت خدا
عن ابى ذرالغفارى (رضى اللّه عنه) قال: قال النبى (صلى اللّه عليه و آله و سلّم): قال اللّه تبارك و تعالى:
يابن آدم ما دعوتنى و رجوتنى اغفرلك على ما كان فيك و ان اتيتنى بقرار الارض خطيئة اتيتك بقرارها مغفرة ما لم تشرك بى و ان اخطات حتى بلغ خطاياك عنان السماء ثم استغفرتنى غفرت لك.
اى فرزند آدم هر زمان كه مرا بخوانى و به من اميد داشته باشى تمام آنچه كه بر گردن توست مىبخشم و اگر به وسعت زمين همراه با گناه به پيش من آئى، من به وسعت زمين همراه با مغفرت به نزد تو مىآيم، مادامى كه شرك نورزى. و اگر مرتكب گناه شوى بنحوى كه گناهت به مرز آسمان برسد سپس استغفار كنى، ترا خواهم بخشيد.
راه درمان وسواس نجاست
کلیه حقوق مادی
و معنوی این پورتال محفوظ و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن بنی هاشمی
خمینی میباشد.
طراحی و پیاده سازی:
FARTECH/فرتک – فکور رایانه توسعه کویر –
برای پاسخ سوال چند نکته را مطرح می کنیم:
1. خداوند می فرماید: برای شما در دین هیچ دشواری قرار ندادم. پیامبر (ص) نیز در روایت معروفی فرموده است من به شریعت مستقیم، آسان، بدون زحمت و درخشانی مبعوث شده ام. پس اگر کسی احساس کرد برای حفظ طهارت مجبور است خود را از تفریح ها و زیباییهای زندگی محروم کند باید یقین داشته باشد که چون این محدودیت به معنای سختی و مشقت در زندگی است حتما با دستور طهارت اسلام متفاوت است.
راه درمان وسواس نجاست
2. احکام اسلام بر طبق نظر مردم عادی است یعنی آن چیزهایی که به نظر مردم عادی از تراوش رطوبت مایع نجس مرطوب می شود نجس می شود نه آنچه به دقت عقلی متاثر می شود.
3. بعضی از کارهایی که وسواسها خود را ملزم به رعایت آن می دانند به حرام می انجامد؛ معصیتهای بزرگی مثل اسراف، وهن دین ، قطع رحم و قطع ارتباط با دیگر مسلمانان و متهم کردن آنها به فسق.
4. وسواسی نباید به شکهای خود اعتنا کند و اگر اعتنا کند، کار حرامی کرده است و هر عملی را بیش از یک بار نباید انجام دهد و اگر انجام دهد، حرام است.
5. هر چیزی که یقین به نجاست آن نداریم پاک است. به احتمال نباید اعتنا کرد؛ مثلا: چیزهایی که می دانیم گاهی پاک و گاهی نجس هستند مثل کف دستشویی های عمومی که می دانیم گاهی با آب کر شسته می شوند و گاهی هم نجس می شوند تا وقتی یقین نداشته باشیم همین الآن قطعا و صد در صد نجس شده است پاک و هیچ وظیفه ای برای اجتناب نداریم.
ما برای راهنمایی شما سوال کننده محترم که در زمینه مسایل شرعی مشکل پیدا کرده اید در ابتدا نکته هایی به صورت عمومی مطرح می کنیم و بعد به مسائل شرعی که برای شما مشکل ساز شده به طور جدا گانه می پردازیم.
1. در آیات مختلفی از قرآن عباراتی به این نحو دیده می شود که می فرماید: (ما جعل علیکم فی الدین من حرج) خدا برای شما در دین هیچ دشواری قرار نداد.[1] پیامبر (ص) نیز در روایت معروفی فرموده است من به شریعت مستقیم، آسان، بدون زحمت و درخشانی مبعوث شده ام.[2] آنچه از این آیات و روایات به طور قطعی بر می آید و فقها نیز از آنها در استدلال های فقهی خود به همین ترتیب استفاده می کنند اینست که اگر فهم ما از دین به سمتی رفت که زندگی ما را مختل و اعمال عادی روزانه ما را با مشکل روبرو کرد باید دانست که این برداشت، نادرست و با آ نچه پیامبر (ص) به عنوان اسلام مطرح کرده متفاوت است. اگر کسی احساس کرد برای حفظ طهارت مجبور است خود را از تفریح ها و زیباییهای زندگی محروم کند باید یقین داشته باشد که چون این محدودیت به معنای سختی و مشقت در زندگی است حتما با دستور طهارت اسلام متفاوت است. حتی اگر حکم طهارت تغییری نکند در هر موردی که به مشقت و سختی زیاد مکلف بینجامد آن حکم لغو می شود.[3]
2. دستورات اسلام به زبان مردم آن زمان عربستان بیان شده است. مردمی که تعداد بسیار کمی از آنها سواد خواندن و نوشتن داشتند و به بسیاری از دقت های عقلی توجهی نداشتند. پس برای عمل به این دستورات باید توجه کرد که عرب آن زمان از یک دستور چه می فهمید و خود را چگونه ملزم می کرد که به آن عمل نماید. قطعا دقتهایی که او برای عمل به یک دستور شرعی داشت از دقت های یک فرد تحصیل کرده بسیار متفاوت است. یک شیمی دان می داند که ذرات یک مایع دائما در هوا منتشر می شود و قطعا این ذرات بر روی اجسام اطراف خواهد نشست. آیا در این صورت اسلام حکم می کند که هر جسمی که در اطراف یک مایع نجس قرار داشته باشد نجس می شود؟ قطعا جواب منفی است. اما می دانیم که مقدار بسیار کمی از آن مایع نجس، بر روی اجسام اطرافش نشسته است. در چنین مثالی به نظر تمام مردم عادی زمان صدر اسلام و حتی زمان حال قطعا مایع داخل ظرف به اطرافش اصابت نکرده است هر چند به دقت علمی این تراوش صورت گرفته و حکم شارع هم بر طبق نظر مردم عادی است یعنی آن چیز هایی که به نظر مردم عادی از تراوش رطوبت مایع نجس مرطوب می شود نجس می شود نه آنچه به دقت عقلی متاثر می شود.[4]
3. بعضی از کارهایی که وسواسها خود را ملزم به رعایت آن می دانند به حرام می انجامد؛ معصیتهای بزرگی مثل اسراف، وهن دین ، قطع رحم و قطع ارتباط با دیگر مسلمانان و متهم کردن آنها به فسق. اگر فرض کنیم دلیل افراد وسواس برای کار خود، درست و منطقی است از آن رو که منجر به این معصیت های بزرگ می شود قطعا از باب اهم و مهم باید کنار گذاشته شود. یعنی اگر دو حکم طهارت ظاهری و اسراف همیشگی وقت و آب را با هم مقایسه کنیم کنار گذاشتن حکم طهارت و جلوگیری از اسراف این دو سرمایه مهم مقدم خواهد بود. یا اگر رعایت یک حکم فقهی باعث طرد شخص از اجتماع مسلمانان شود چون شرع راضی به این طرد نیست قطعا فرع فقهی کنار گذاشته می شود چون رعایت طهارت از احکام مهم و اصلی فقه نیست این مقایسه در تمام احکام جاری است و باید به آن توجه کرد.
4. با وجود این نکات بعضی به هر دلیل در مسائل شرعی دقت زیادتر از حد می کنند و به وسواسی مبتلا می شوند. فقها برای این افراد احکام خاصی را بر شمرده اند در بعضی موارد با احکامی که دیگران ملزم به رعایت آن هستند متفاوت است. از آنجا که معمولا مشکل وسواسی در مسائل شرعی برای کسانی به وجود می آید که مقید به انجام دستورات شرعی هستند در این موارد هم باید به دستورات شرع بدون اظهار نظر شخصی و توجه به میل درونی عمل کنند و اطاعت خالص خود را نشان دهند. مهم تر از همه این حکم است که امام خمینی ره می فرماید: وسواسی نباید به شکهای خود اعتنا کند و اگر اعتنا کند، کار حرامی کرده است و هر عملی را بیش از یک بار نباید انجام دهد و اگر انجام دهد، حرام است.[5] این حکم نشان می دهد عمل برطبق وسواسی نه تنها رعایت دستورات خدا نیست بلکه معصیت الهی را نیز در پی دارد که انسان را مستوجب عذاب می کند. در حکم دیگری مرحوم سید محمد کاظم یزدی صاحب کتاب شریف عروة الوثقی که از معروف ترین کتب فقهی در حوزه های علمیه است در کتاب خود می فرماید: علم وسواس هیچ ارزشی ندارد.[6] این عبارت به این معنا است که شخص وسواس بر اساس علم خود نباید عمل کند. اگر یقین کرد چیزی نجس است این یقین او باعث نجس بودن آن شیء نمی شود. یعنی نماز او با آن شیء و حتی خوردن آن بی اشکال است. این حکم در تمام مسائل فقهی جاری است (توضیح این حکم فقهی مهم در بخش دوم پاسخ خواهد آمد)
کسانی که به دلیل دغدغه زیادی که نسبت به انجام تکالیف شرعی دارند به مشکل وسواسی گرفتار می شوند با توجه به مطالب بالا که کاملا استدلالی و یقینی است می فهمند که روشی که برای عمل به دستورات الهی اختیار کرده اند اشتباه است و مورد رضایت الهی نمی باشد.
اکنون درباره مشکل خاص شما که مربوط به احکام طهارت است جدا گانه نکاتی را ذکر می کنیم.
1. نجس شدن اشیاء:
الف. منظور از یقین به نجس شدن چیزی در اثر برخوررد با نجاست، اینست که انسان به هیچ وجه نتواند احتمالی در ذهن خود بسازد که طبق آن تماس صورت نگرفته باشد. [7]
ب. آنچه که ما به خیال خودمان یقین به نجاستش داریم باید بگونه ای باشد که وقتی با نجسی برخورد کرده یا رطوبت نجس به آن منتقل شده یا از آن رطوبتی به نجس رسیده است. یعنی باید یقین کامل و صد در صد داشت که رطوبت به حدی است که آب از یک جسم به جسم دیگر منتقل شده نه خنکی آن.[8]
ج. نجاست در جسمی که مرطوب است منتقل نمی شود و فقط اگر آب در محل نجاست وجود داشته باشد نجاست را منتقل می کند[9] البته در این صورت هم به شرطی نجاست منتقل می شود که یقین داشته باشیم محل نجس پایین تر از جاهای دیگر نبوده است یعنی اگر آب از جاهای پاک به سمت محل نجس حرکت کند قسمت های پاک، نجس نمی شوند و حتی اگر احتمال ضعیفی هم بدهیم که شاید چنین حالتی وجود داشته است نجاست سرایت نکرده است.[1]
د. چیز هایی که می دانیم گاهی پاک و گاهی نجس هستند مثل کف دستشویی های عمومی که می دانیم گاهی با آب کر شسته می شوند و گاهی هم نجس می شوند تا وقتی یقین نداشته باشیم همین الآن قطعا و صد در صد نجس شده است پاک اند و هیچ وظیفه ای برای اجتناب نداریم.
با این دو توضیح روشن شد اگر با کسی که به طهارت بی توجه است زندگی می کنیم یا در محل های عمومی حاضر می شویم یقین پیدا نمی کنیم که تمام قسمت هایی که دیگران با آنها تماس پیدا کرده اند نجس است. چون یقین به نجس شدن یک محل مشخص، بسیار مشکل حاصل می شود. تکرار می کنیم که اگر از واقع خبر داشتیم می فهمیدیم تقریبا تمام چیزهای اطراف ما نجس هستند، اما خدا همه را برای ما پاک قرار داده و مسئولیتی در قبال آنها به ما نداده است. فقط در مورد آنهایی که به طور مشخص و عینی دانسته ایم نجس هستند، وظیفه داریم.
ه. در مواردی که سرایت نجاست از یک جسم به جسم دیگر و از آن به دیگری و این چنین به طور متوالی زنجیره ای از اجسام با هم مرتبط می شوند آیت الله خامنه ای می فرمایند از واسطه چهارم به بعد نجاست منتقل نمی شود یعنی بعد از اینکه واسطه چهارم با سوم تماس گرفت نجس نمی شود.[11] همچنین امام خمینی فرموده اند اگر وسائط زیاد باشند نجاست منتقل نمی شود.[12] عده دیگری از علما بر این نظرند که در صورتی که باعث سختی و مشقت شود نجاست از وسایط متعدد منتقل نمی شود.[13] با این حکم معلوم می شود دلیلی برای نگرانی شما در زمانی که خیابان ها پر از برف است وجود ندارد. چون قطعا آنچه ما فکر می کنیم که نجاست را به ما منتقل می کند واسطه ای است که از نجس اصلی بسیار دور است که طبق فتوای بعضی علما اصلا نجاست را منتقل نمی کند ویا طبق فتوای باقی علما به دلیل سختی ای که به وجود می آورد نجاست را منتقل نمی کند. همانطور که خود شما هم در سوال اشاره کرده اید که رعایت نجاست در آن زمان خیلی سخت و حتی غیر ممکن می باشد پس شکی نمی ماند که طبق فتوای علمایی که احتیاط زیادی هم کرده اند باز نجاست منتقل نمی شود.
راه درمان وسواس نجاست
2. پاک کردن اشیاء نجس:
فقها می فرمایند کسانی که در شستشو وسواسی دارند باید به حدی که دیگران به پاک شدن یقین پیدا می کنند اکتفا کنند حتی اگر خود به پاک شدن یقین حاصل نکنند.[14] معنی این حکم آن است که اگر فرد وسواسی با نیم دقیقه شستن لباس نجس، زیر شیر آب، یقین به پاک شدن نمی کند چون افراد عادی به این مقدار اکتفا می کنند و آن را پاک شده می دانند جسم نجسی که فرد وسواسی قصد پاک کردن آن را دارد با همین مقدار شستن پاک می شود و با توجه به آنچه از امام خمینی نقل شد تکرار شستن و دقت زیادی نه تنها لازم نیست بلکه حرام است.
درباره شستشو با ماشین لباسشویی این ماشینها را به دو دسته تقسیم می کنیم: آن هایی که هنگامی که به آب کر متصل هستند لباس ها را می گردانند و آنهایی که بعد از قطع آب گردش لباسها را انجام می دهند. مراجع درباره دسته اول می فرمایند چون آب کر به همه جای لباسها و خود ماشین می رسد به طور کامل پاک می کند. دسته دوم بعضی مثل آیت الله بهجت احتیاط را واجب می دانند[15] و بعضی مثل آیت الله مکارم به طور قاطع می فرمایند لباسی که در ماشین لباسشویی شسته می شود خواه در حال شستن لباس ها اتصال به آب لوله کشی داشته باشد یا بعد از قطع شدن شروع به شستشو کند، پاک است.[16] به همین دلیل مقلدین علمایی که نظر آیت الله بهجت را دارند می توانند با رعایت احکام تقلید به آیت الله مکارم رجوع کنند.[17]
در باره پاک کردن اشیاء به این نکته توجه می دهیم که طبق فتوای علما اگر کسی از پاکی شیئی که در اختیار دارد خبر دهد آن چیز پاک است[18] این نشان می دهد که حتی اگر انسان بی مبالاتی این خبر را دهد پاکی جسم ثابت می شود. باز علما می فرمایند اگر مسلمانی چیزی را آب بکشد هر چند معلوم نباشد درست آب کشیده یا نه پاکی آن ثابت می شود.[19] با وجود این حکم آسان به چه دلیل جستجو کنیم که آیا روشی که دیگران برای شستشوی لوازم خود به کار می برند درست است یا نه.
توجه به مطالب بالا نشان می دهد کسی که دستورات اسلام را که از طریق فقها به ما رسیده است اجرا کند عملش به وسواسی منتهی نخواهد شد.
آنچه در ابتدای امر باعث ایجاد وسواسی می شود ناآگاهی از احکام است. حال که تا حدی احکام مربوط، واضح شد دو پیشنهاد ارائه می کنیم:
اول اینکه: اصلی ترین و موثر ترین راه نجات از وسواس اینست که شخص وسواس در اعمالی که نسبت به آنها حساسیت دارد نباید آنقدر دقت و تکرار کند و آنقدر خود را به زحمت بیندازد که در نهایت مطمئن شود و با خیال راحت از عمل فارغ شود. چون ذات وسواسی پیشرونده و تشدید شونده است لذا هر بار که احساس کنید مثلا لباس ها و وسایل شما کامل و تمام پاک است دفعه بعد به دست آوردن این احساس یک پله سخت تر از قبل می شود. پس باید آرام آرام در جهت عکس پیشروی کنید. اگر اکنون مثلا دوست دارید دست مرطوب خواهر شوهر کوچکتان با شما تماس پیدا نکند اما اگر ناچار باشید با آن کنار می آیید و با رطوبتی که از او به شما رسیده نماز می خوانید همین جا مرز مبارزه شما با وسواسی است. باید در همین عمل خود را نگه دارید و حتی اگر فرصت آبکشی هم داشتید با ترک آن و نگران نگه داشتن خود کمی وسواسی را به عقب برانید. البته این حرکت باید خیلی آرام انجام شود و مثلا همین نمونه حدود بیست بار باید تکرار شود تا احساس کنید دیگر به این حالت حساسیت ندارید. به این ترتیب محل حساسیت شما کمی به عقب رانده شده و کمتر می شود. مثلا اگر تا به حال قطع به نجس بودن کف دستشویی داشتید بعد از طی مرحله اول که شاید یک یا دو ماه به طول انجامد نسبت به آن کمی احساس شک می کنید. اکنون عملیات قبل را با حساسیت جدید خود انجام دهید. توجه داشته باشید مرز مبارزه را جایی قرار دهید که فقط در صورتی که وقت و موقعیت دارید آن را نجس می دانید و وقتی که موقعیت فراهم نیست از توجه به آن چشم پوشی می کنید.
دوم اینکه: چون مصاحبت فرد وسواسی با وسواسی دیگر، سبب می شود عملش را عادی بداند و حتی در مقایسه با عمل او بر آید، لازم است افراد وسواسی به طور جدی خود را از وسواسی ها دور نگه دارند و هیچ گونه تماس و ارتباطی با آنان نداشته باشند و در صورت ناچاری به مقدار ضرورت اکتفا کنند.
در پایان سفارش می کنیم چون همانطور که گفته شد مشکل وسواسی تشدید شونده است در صورتی که این نوشتار مشکل شما را به طور کامل حل نکرد، فورا و با جدیت با مراجعه به مشاورین، روانشناسان و روانپزشکان به رفع این مسئله اقدام نمایید و به هیچ عنوان با آن کنار نیایید که گذشت زمان برآن نتایج بسیار بد و فاسد کننده ای دارد.
[1] حج، 78.
[2] علامه مجلسی، بحار الانوار، ج 3 ص 548، موسسه الوفاء، بیروت، 144 ه.ق .
[3] نمونه استدلا لهای فقهی مبنی بر حرجی بودن یک حکم را در این آدرس ها ببینید: امام خمینی، کتاب الطهاره، ج 3 ص 417، موسسه اسماعیلیان، 141 ه.ق و سید محسن حکیم، مستمسک العروه، ج 4 ص 421 و 422، مکتبة السید المرعشی، 144 ه.ق.
[4] تحقیق این مطلب در مباحث حجیت الفاظ علم اصول فقه می باشد.
[5] استفتائات امام خمینی، گرفته شده از سایت درگاه پاسخگویی به مسائل دینیwww.porsojoo.com/fa/node/71741
[6] یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، ج 1 ص 74، موسسه الاعلمی، بیروت، چاپ دوم، 149 ه.ق .
[7] رجوع کنید به رساله های توضیح المسائل مراجع بخش “راه ثابت شدن نجاست” و “نجاست اشیاء”.
[8] همان.
[9] همان.
[1] رساله های توضیح المسائل بخش آب قلیل.
[11] خامنه ای، سید علی، اجوبة الاستفتائات، ج 1 ص 85، سوال 259، دار النباء للنشر و التوزیع، چاپ اول 1415 ه.ق .
[12] امام خمینی، تحریرالوسیله، ج 1 ص 123، دار الکتب العلمیه، اسماعیلیان، قم، 149 ه.ق .
[13] بهجت، محمد تقی، وسیلة النجاة، ج 1 ص 155، انتشارات شفق، قم، چاپ دوم، 1381 ه.ش .
[14] توضیح المسائل (المحشى) [همراه با رساله های دیگر مراجع]، ج1، ص: 134، موسسة النشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین، قم، چاپ هشتم، 1424 ه.ق .
[15] استفتائات حضرت آیت الله بهجت در سایت ایشان سوال 222، به این آدرس مراجعه کنید:
[16] توضیح المسائل (المحشى)[همراه با رساله های دیگر مراجع]، ج2، ص: 926.
[17] برای اطلاع از نظر مراجع رجوع کنید به : محمودی، سید محسن، مسائل جدید از علما و مراجع تقلید، ج 4 ص 145، انتشارات صاحب الزمان، چاپ دوم 1384 ه.ش .
[18] همان، ج1، ص:133و 134.
[19] همان.
آخرین پرسش ها و پاسخ ها را همه روزه در خود مطالعه کنید.
حاضرین در سایت :
کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت محفوظ و استفاده از مطالب آن تنها با ذکر منبع مجاز است.
218 – All Rights Reserved
در صورتی که هنوز ثبت نکرده اید از طریق لینک زیر اقدام کنید
“مادرانه” عنوان طرحی است که زوجین عزیزی که در دوره بیست و یکم و بیست و دوم ازدواج دانشجویی حضور داشته اند در صورتی که حداکثر تا یک سال پس از تشرف به مشهد مقدس صاحب فرزند شوند با ثبت در طرح تشویقی مادرانه می توانند ضمن استفاده از آموزش های مجازی مهارتهای فرزند پروری جوایز ارزنده نیز دریافت نمایند
سؤال :
وقتی به دستشویی می روم فکر می کنم ادرار بر روی پاهایم پاشیده از چند سال پیش است که وقت دستشویی رفتن شلوارم را بالا می کشم شک دارم به اینکه جایی نجس شده، کارم شده لباس عوض کردن و آب کشیدن بررسی که می کنم چیزی نیست ولی باز شک دارم شدم مسخره خاص و عام همه به من می گن وسواسی، دیگه خسته شدم با خودم فکر می کنم شاید به مثلا ساق پام پاشیده به همه جا شک می کنم زندگیم داغون شده از ترس دستشویی رفتن آب هم نمی خورم، شده ده روز که تشنه ماندم آخه چیکار کنم نگید به شکت توجه نکن تا حالا از خیلی ها پرسیدم همین و گفتند ولی فایده نداشته خواهش می کنم کمکم کنید از ترس مردم و حرف هاشون هیچ کجا نمی رم آخه اگه برم دستشویی باید پاهامو بشورم کمکم کنید
راه درمان وسواس نجاست
جواب :
پرسشگر ارجمند از اينكه مي توانيم ياور شما در گزينش مسير صحيح زندگي باشيم به خود مي باليم.امیدواریم که پاسخ ارائه شده برای شما مفید باشد و بتوانید با بکار گیری نکات این پاسخ بر مشکل خود غلبه کنید.
ما سؤال شما را چندین بار مرور کردیم و نگرانی شما را کاملا درک مینمائیم . البته شما تنها نیستید که از این مشکل رنج می برید بلکه جوانان دیگری نیز هستند که متأسفانه به دلایلی به وسواس گرفتار شده اند . اما از آنجا که شما خود قبول دارید که دچار نوعی بیماری شده اید و به فکر درمان افتاده اید ،گام بلندی در این راه برداشته اید. آرزو می کنیم با استفاده از این پاسخ و مراجعه حضوری برای مشاوره بتوانید به صورت کامل بر بیماری وسواس غلبه نمائید. ظاهرا از سؤالتان نیز پیداست که چند سالی است به این فکر و عمل وسواسی مبتلا هستید، اما به هر حال اولين نکته که قبل از هر جيزي توجه به آن لازم است اينکه :
موثرترین عاملی که در درمان این بیماری موثر هست تصمیم جدی خود فرد است . اگرشخص واقعا می خواهد خود و خانواده و اطرافیان را از عوارض این بیماری نجات دهد بايد عزم خود را جزم کند و مطمئن باشد که با پشتکار و حوصله به تدریج مي توان بر اين مشکل غلبه کرد . حتما می دانید با پاک کردن صورت مسئله و مثلا آب نخوردن و به دستشوئی نرفتن مشکل حل نمی شود و چه بسا باعث ضررهای جسمانی دیگری نیز شود، لذا اراده کامل خود را برای درمان کردن و مبارزه با این بیماری به کار بگیرید و امیدوار به موفقیت باشید .
دومين نکته اينکه : یکی از آفتهای درمان وسواس این است که درمان جو کمتر به توصیه های درمان گر توجه می کند و محور مقابله با مشکل را تفکر وفهم خود قرار می دهد . حال آنکه یکی از عوامل اصلی در به وجود آمدن بیماری وسواس شناخت غلط بیمار است، بنابراین :
گام اول : اولین قدم برای حل مشکل این است که فرد وسواسی باید تفکر،منطق و نگرش خود را اصلاح کند ، وگرنه حاصل تفکرات نادرست و منطق اشتباه چیزی جز همان افکار وسواسی نیست . اگربيمار بپذیرد که در حال حاضر در محاصره افکار واعمال وسواسی هست پس اول باید افکار خود را کنترل و آنها را اصلاح کند.
گام دوم : این است که باید علت اصلی این بیماری را شناسایی کنیم . تقریبا همه متخصصان ریشه وسواس را اضطراب می دانند، بنابراین وسواس زیر مجموعه بیماریهای اضطرابی است که ریشه آن باید شناسایی شود.
با توجه به آنچه که بیان شد بايد گفت كساني كه دچار وسواس هستند بايد بوسيله مشاوره حضوري با يک مشاور متعهد متخصص مشكل خود را مطرح کنند، چرا که سوال و پاسخ كتبي نمي تواند ثمربخشي زياد و صد در صدي داشته باشد و نياز را برطرف نمايد، لذا چاره ای نیست جز اینکه به روان پزشک یا روان شناس بالینی مراجعه و به صورت حضوری و طی جلسات متعدد به حل بيماري وسواس بپردازید . ما تنها می توانیم شما را راهنمائی کنیم، اما درمان چیزی بیش از راهنمائی است و باید در یک بستر مناسب انجام گیرد .
بر این اساس مطالبي به عنوان راهنمائی بیان می شود تا زمینه ای برای درمان اصلی باشد:
وسواس در واقع فکر، کلمه یا تصویری است که علی رغم اراده انسان به هشیاری او هجوم می آورد، سازمان روانی او را تحت سیطره خود قرار می دهد . فکر وسواسی مثل یک سکسکه مغزی بی اراده تکرار می شود و در فرد اضطراب و کلافگی ایجاد می کند .این حالات برای شخص ایجاد مزاحمت کرده به طوری که وی را اسیر خود ساخته و دچار نوعی فلج همه جانبه خواهد ساخت که جز با انجام دوباره و تکرار افکار و اعمال مختلف، رضایت به ترک آنها نخواهد داد .
الگوهاي وسواس
در اين اختلال چهار الگوى عمده علائم را مىتوان يافت:
1- شايع ترين الگو، وسواس آلودگى و متعاقب آن اقدام به شست و شوى مكرر براى رفع آلودگى و يا كسب طهارت است، بنابراين عمل وسواس به شكل شستن يا تميز كردن است.
2- دومين الگوى شايع وسواس، وسواس ترديد و متعاقب آن اقدام جبرى براى امتحان كردن است. مثلاً احتمال باز ماندن شيرگاز، كليد برق و به سراغ فرد مىآيد و به دنبال آن چندين بار براى مطمئن شدن از بسته بودن شيرگاز و يا به خانه برمىگردد و به اجاق گاز مثلاً سر مىزند.
3- افكار وسواسى سومين الگوى وسواس است اين افكار كه به طور تكرارى و ناخواسته به سراغ فرد آمده و ذهن او را به خود مشغول مىكند محتواى اين افكار معمولاً عمل جنسى يا پرخاشگرى يا آسيب رساندن است و از نظر بيمار غيرقابل تحمل و شرمآور است.
4- چهارمين الگو، كندى وسواس است. اين بيماران ساعتها وقت خود را صرف خوردن غذا يا اصلاح سر و صورت، مسواك يا آماده شدن براى خواب يا مرتب كردن لباسها مى كنند. لازم به ذكر است گاهى تركيبى از دو يا چند الگوى فوق به سراغ فرد مىآيد.
عوامل بروز بيماري وسواس
اختلال وسواسی مانند غالب اختلالات روان پزشکی به دنبال تأثیر چند عامل ایجاد می شود که توجه به آن نقش مهمی در تشخیص و درمان آن خواهد داشت. در واقع این اختلال نوعی اختلال عصبی است که علل ارثی، رواني و خانوادگی دارد که از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره کرد :
1- گاهى ترشح وزون بعضى مواد شيميايى در مغز باعث به وجود آمدن اين بيمارى مىشود. طبق بررسی های دقیق و با روشهای مختلف عکس برداری از مغز، اثبات شده است که تعدادی هسته های قاعده ای در مغز وجود دارد که در ایجاد اختلال وسواس نقش دارند.
2- اضطراب نيز يكى از عوامل اين بيمارى است كه البته گاهى علت آن اضطراب نيز براى فرد مبتلا به وسواس معلوم نيست.
3- گاهى بر اثر يك اتفاق مشكل آفرين و پرفشار مثل مرگ يكى از نزديكان يا بعضى مسائل جنسى يا بيمارى وسواس رخ مىدهد.
4- عقدههاى فرو خورده، ناكامىهاى درون ريخته شده نيز گاهى باعث اين بيمارى مىشود.
5- گاهى نيز احساس گناهكار بودن باعث وسواس شدن است.
نکاتی در باره درمان وسواس
اين بيماري از آن جهت كه هم به عنوان يك بيماري روان تني شناخته شده است و هم زمينه ساز بسياري از انحراف هاي ديني در انسان است، داراي روشهاي درماني متعدد است؛ مانند درمان دارويي، مشاوره و درمان رواني و توصيه هاي ديني.
درمان دارويي: بيماري وسواس چون داراي ريشه هاي هورموني است و با فعاليت هاي هورموني بدن نيز در ارتباط است، پزشكان با تجويز داروهايي سعي مي نمايند فعاليت هاي هورموني بدن را متعادل سازند و از اين طريق كمك مي كنند تا فرد بتواند راحت تر با اين مشكل طرف شود و آن را از خويش براند.
مشاوره و درمان رواني: دراین نوع درمان ، از الگوهاى مختلف براى كاهش اين اختلال بهره مى گيرند كه به برخى از آنها به طور اجمال اشاره مى كنيم زيرا از اين تكنيكها متناسب با نوع و شدت و ضعف بيمارى استفاده مىشود:
1- شناخت درمانى، در اين روش طى جلسات مكرر و متعدد، بينش بيمار درباره تعارضهاى درونى خود به كمك روان درمان گر تغيير مى يابد.
2- رفتار درمانى: روشهاى متعدد و متنوعى است از كارشناس مربوطه بيمار را به كارها و فعاليتهايى جهت كاهش سطح اضطراب و در نتيجه فكر يا عمل وسواس او وا مى دارد.
3- گاهى نيز روانشناس با ايجاد ارتباط با خانواده بيمار به كاهش ناهماهنگىهاى احتمالى در خانواده و تصحيح ارتباطات خانوادگى آنها مى پردازد.
روشهاي كلي درمان:
براي علاج و درمان اين بيماري ابتدا بايد نوع آن را شناخت و روش درماني مناسب با آن را انتخاب نمود. ما در اين قسمت به برخي از روشهاي كلي مبارزه با اين حالت اشاره مي نماييم.
1- عدم پاسخ دهي: مهمترين و كلي ترين راه درمان وسواس، بي توجهي به پيام هاي آن و عدم پاسخ دهي عملي به آن است. اين بيماري در صورتي ادامه مي يابد و تشديد مي شود كه به نداهاي دروني آن كه مبتني بر تكرار عمل، يا دقت بي مورد و يا قضاوت غير منطقي و افراطي نسبت به امور است، پاسخ دهي عملي شود. براي مقابله با اين حالت بهترين راه بي اعتنايي به اين پيامها و ترتيب اثر ندادن به آنها است. اگر مدتي اين روش عملي شود، به طور قطع از شدت ابتلا به آن كاسته خواهد شد.
2- تقابل به ضد: موفق ترین راه برای مبارزه با وسواس عملی بی اعتنائی به فکر و برعکس انجام دادن آن است. براي كساني كه از آلودگي و نجاست هراس دارند و اين هراس منشا اضطراب و وسواس در آنها شده است، آلوده سازي عمدي شخص توسط خود او يا ديگران، از راههاي درمان و رفع حساسيت به اين امر است. اگر اين روش با تكرار تحمل شود به طور قطع موثر خواهد بود. شما نیز سعی کنید با یک بره ریزی منظم به صورت تدریجی از تکرار نماز و اعمال دیگر بکاهید . و برعکس ندای درون خود عمل نمائید .
3- فرمان ايست: در منابع علمي جديد، براي متوقف كردن افكار وسواسي، علاوه بر درمانهاي دارويي و قبل از آن درمانها، از روشهاي خاصي استفاده مي شود كه مهمترين آنها روش توقيف فكر دارد، بدين ترتيب است كه از بيمار خواسته مي شود كه به طور عمد افكار وسواسي خود را آزاد بگذارد و در اين بين ناگهان درمانگر با صداي بلند و بيزار كننده، فرياد مي زند : ايست !؟! به نظر مي رسد اين عمل جريان فكر وسواسي را متوقف مي كند.
4- تلقين: شخص مبتلا به وسواس بايد به خودتان تلقين كند كه «وسواس» يك نوع كار شيطانى است و بايد هر چه زودتر دست از آن بردارم.
5- به خدا توكل كند و از او استعانت بجويد تا هر چه زودتر بر اين مشكل فايق آئيد.
6- رساله عمليه مرجع تقليد خود را دقيقاً مطالعه كنيد (به خصوص بخشهاى مربوط به طهارت، نجاست، غسل و وضو) وخود را ملزم كنيد كه براى غسل و وضو يا آب كشيدن بدن، لباس و يا چيزهاى ديگر، به همان كيفيتى كه در رساله آمده عمل نماييد و از زيادهروى جدّاً پرهيز كنيد و بعد از اين كه طبق رساله غسل كرديد يا چيزى را با آب شست و شو داديد و آب كشيديد، هيچ گونه شكى در طهارت آن به دل راه ندهيد و اگر احساس مىكنيد، هنوز پاك نشده و يا غسل و وضو تحقق پيدا نكرده، اعتنا نكنيد و با همان وضع نماز بخوانيد و ساير كارهاى خود را انجام دهيد .
دعا، ذكر و عبادت
در منابع اسلامي وسواس پديده شناخته شده ايست و به آن به عنوان وسوسه اي از سوي شيطان اشاره مي شود. به عنوان مثال در كتاب اصول كافي (باب عقل و جهل ) آمده است : در نزد امام صادق (ع) شخصي را به عقل و درايت بردند و گفتند او وسواس دارد، حضرت فرمود : چگونه عاقل است كه شيطان را اطاعت مي كند؟
در اين مورد حتي منابع اسلامي از قول معصومين (ع) روشهاي متعددي را براي پيشگيري و درمان وسواس پيشنهاد كرده اند، كه از آن جمله، بهره از ادعيه و اذكار خاصي از جمله «لا اله الاالله» و «لاحول و لا قوة الابا الله» مي باشد كه در حقيقت ماحصل همه آن روشها را مي توان در ذكر خدا خلاصه كرد.
نکات تکميلي
دانشجوي گرامي همانطور كه مي دانيد، در روايات، اسلام دین سهله و سمحه دانسته شده است و معنایش همین است که احکام الهی، راحت و آسان است و خداوند هیچ گاه بر انسانها سخت نمیگیرد، به همین جهت در هیچ حکمی سختگیری نکرده است.
توجه داشته باشید که در زمان رسول خدا، پاکترین و بهترین انسانها زندگی میکردند. آب لوله کشی و امکانات امروز نبود، در حالی که حضرت فرمود: بهترین امت من آن است که با یک مد (75 گرم) آب، وضو گرفته و با یک من آب، غسل نماید. امت پیامبر، فقط کسانی نبودند که آن زمان زندگی میکردند بلكه همه اعصار بشري را شامل مي شود.
بهر جهت اگر بخواهيم روايات متعددي که در آن شيوه و روش پيامبر و ائمه ( علیهم السلام ) را در طهارت و غسل و وضو بيان کنيم کتاب مستقلي مي شود اما از مجموع آنها استفاده مي شود که روش آن ها جه در طهارت لباس و بدن و ساير اشيايي که نجس شده بود خيلي آسان تر از آن چيزي است که ما و شما تصور ميکنيم .در اینجا شاید ذکر ماجرا هایی با نقل قول آزاد نشان دهد که دین از ما چه خواسته و ما چگونه خود را بی سبب به مشقّت می اندازیم.
نقل شده که امام راحل (ره) در یکی از کشورهای مسلمان به هتلی رفتند که اکثراً مسافران غیر مسلمان در آن ساکن می شدند. برخی اطرافیان به ایشان فرموده بودند که حوله ها و سایر وسائل اینجا نجاست گرفته اند ؛ چون اکثر استفاده کنندگان قبلی این وسائل کافربوده اند. ایشان فرموده بودند: اینجا کشور مسلمان است و برای ما ثابت نیست که این وسائل نجس شده باشند.
باز شخصی می گفت: شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه ی علمیّه قم را دیدم که از صحن حمّام عمومی به طرف رختکن آن می آید. در خروجی حمام حوض آب کرّ گذاشته بودند که مردم هنگام خروج پایشان را در آن بزنند تا پاک شود. شیخ این کار را نکرد. به ایشان گفتم: آقا جان پای خود را به آب کرّ نزدید. می گوید: شیخ بزرگوار با حالت تعجّب فرمودند: مگر کف حمّام نجس است؟!! گفتم : چه عرض کنم. فرمودند: هر چه می خواهی عرض کن.
در پایان مجددا تأکید می شود حل چنين مشکلاتي نيازمند زمان است و بايد با صبر و حوصله کافي و از طريق مشاوره حضوري يا حداقل مکاتبات متعدد راهکارهاي ارائه شده پي گيري و مورد عمل قرار گيرد و انتظار معجزه و حل يک شبه نداشته باشيد و از روانشناسان و کارشناسان اين دفتر نيز چنين انتظاري متوقع نيست که مطمئناً شما نيز به اين مطلب واقف و آگاهيد.
كتاب هايي كه مي توانيد در اين زمينه مطالعه كنيد:
1- وسواس و درمان آن، آيت الله مظاهري
2- وسواس و درمان آن، زماني
3- درمان رفتاري وسواس، گيل استكتي، ترجمه بخشي پور رودسري و علي لو، نشر روان پويا
4- شناخت و درمان وسوسه و وسواس در اسلام، محمود ارگاني بهبهاني.
انشاءالله كه در زندگي تان هميشه پيروز و سربلند باشيد . منتظر مكاتبه بعدي شما نيز هستيم .
نویسنده: حسین رضائیان
email info@ezdevaj.org
کلید واژه ها:
مطالب داغ
مشاوره خانواده و سبک زندگی:
استرس رابطه زناشویی
راه درمان وسواس نجاست
چرایی منجر شدن برخی از ازدواج ها به طلاق از حجت الاسلام پناهیان
توصیه امام علی علیه السلام به پدر و مادرها هنگام توبیخ جوان ها
نگرانی از رفتارهای خانواده همسر در دوران زدی
اعتیاد شوهر به فیلمهای مبتذل
خود ارضایی دختر و ترس از ازدواج
فرصت طلایی کمک در کارهای خانه برای آقایون
دوستی قبل از ازدواج خوب است یا بد
توصیه برای مطالعه شما:
آيا به جز نماز نمى توان طورى ديگرى با خدا ارتباط داشت؟
شفاعت گناهکاران
آیا رهبر نائب امام زمان است
کورش کبیر کیست آنچه درباره او نمی دانید
دستورالعملی از پیامبر(ص) برای استجابت دعا در ماه شعبان
علي ولي رسول الله
سلب توفيق
دلیل رفتن امام حسین به کربلا
مطالب تصادفی احکام:
حکم پرداخت برنج به عنوان کفاره
حکم جایگزین کردن پول کفاره توسط واسط
شغل و درآمد حرام
آیا می توان از نماز مستحبی به نماز مستحبی دیگر عدول نمود
شمول حکم وقف در توسعه مسجد
حکم خوابیدن در حال جنابت
حق چاپ محفوظ است از نظر حكم شرع
حكم وضو و غسل با كرم پوست
| فارسی | العربیة | اردو | English |
| تمامی حقوق شرعاً و قانوناً برای تیم هدانا محفوظ می باشد و نقل مطالب با ذكر منبع سبب امتنان است. © کپی رایت – هدانا HADANA.IR |
انتخاب سریع یک انجمن
نمایش برچسب‌ها
مشاهده قوانین
انجمن
1