دارو ضد نفخ قوی

خواص دارویی و گیاهی

URL: http://rjms.iums.ac.ir/article-1-11-fa.html

    زمینه و هدف: نفخ شکم یکی از شکایات شایع گوارشی در افراد می‌باشد، بطوری که گفته می‌شود در حدود 2% از افراد در سنین 93-65 سالگی از اتساع شکم به دنبال نفخ رنج می‌برند. اقدامات درمانی گسترده و متنوعی همچون تجویز داروهای شیمیایی و تغییرات رژیم غذایی در جهت بهبود افراد مبتلا به نفخ صورت می‌گیرد که یکی از درمان‌های رایج، تجویز داروی دایمتیکون می‌باشد. از سوی دیگر اخیراً استفاده از داروهای گیاهی در درمان عارضه نفخ مورد توجه قرار گرفته است. از این رو مطالعه حاضر، به مقایسه اثرات داروی شیمیایی رایج(دایمتیکون) با یک داروی گیاهی از خانواده نعناع (کارمینت) در عارضه نفخ می‌پردازد. دارو ضد نفخ قوی

  روش بررسی: این مطالعه به روش کارآزمایی بالینی تصادفی شده دو سو کور( Double blind randomized controlled clinical trial ) بر روی 82 نفر که از عارضه نفخ شکم رنج می‌بردند، انجام گرفت. برای این منظور و پس از تعیین معیارهای ورود و خروج، افراد به طور تصادفی در دو گروه درمانی A ، شامل 42 نفر تحت درمان با داروی گیاهی کارمینت( Carmint ) و گروه B ، شامل 4 نفر تحت درمان با داروی شیمیایی رایج دایمتیکون( Dimeticone )، طبق پروتکل درمانی مشخص به مدت 2 هفته قرار گرفتند. سپس هر یک از افراد مورد مطالعه در فواصل زمانی یک و 3 هفته پس از شروع درمان، با مصاحبه تلفنی مورد بررسی قرار می‌گرفتند و اطلاعاتی در مورد شکایات مرتبط با عارضه نفخ در هر بار تمــاس، از افـراد پـرسیده می‌شـد. نهـایتاّ متغـیرهای گـرد‌آوری شـده در فــرمهای جمــع‌آوری اطــلاعات، توسط نرم افزار آماری( version 13 ) SPSS مورد آنالیز قرار گرفتند و از آزمون­های آماری Chi2 ، Paired t-Test ، Independent t-test ، Mann-Whitney u-test و Repeated Measurement استفاده شد.

  یافته‌ها: میانگین تغییرات وجود گاز در شکم(مقدار بهبودی)، پس از یک هفته از شروع درمان ـ بر اساس معیار اندازه‌گیری شده ـ در دو گروه A و B به ترتیب(8/1 SD )73/1 و(/1 SD )15/1 واحد بود که این اختلاف بین دو گروه از نظر آماری معنی‌دار گزارش شد(19/ P ). ضمناً میانگین تغییرات اتساع شکم(مقدار بهبودی) نیز پس از یک هفته از شروع درمان درگروه A (97/ SD ، 21/1)، به طور معنی‌داری از گروه B (6/1 SD ، 73/) بیش‌تر بود(1/ P ). در حالی که پیگیری افراد پس از 3 هفته از شروع درمان و قطع پروتکل درمانی در دو گروه، نشان می‌داد که در اکثر موارد، اختلاف آماری معنی‌داری در عود شکایات در دو گروه A و B وجود نداشت.

  نتیجه‌گیری: داروهای گیاهی خانواده نعناع( Carminatives )، از قدیمی‌ترین درمان‌های گیاهی در افراد با شکایات گوارشی به شمار می‌روند. از سوی دیگر، داروی دایمتیکون نیز امروزه به طور گسترده‌ای در درمان عارضه نفخ شکم مورد استفاده قرار می‌گیرد، حال آن که برخی از مطالعات، اثربخشی دایمتیکون را در کاهش گاز شکم مورد سوال برده‌اند. نتایج مطالعه حاضر نیز نشان می‌دهد که اثرات درمانی کارمینت در بهبود شکایات نفخ شکم، بویژه در کوتاه مدت، از اثرات دایمتیکون بیش‌تر می‌باشد

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله علوم پزشکی رازی می باشد.

طراحی و بره نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 218 All Rights Reserved | Razi Journal of Medical Sciences

پاسخ به سوالات پزشکی و جنسی شما ، در مجله دلگرم کلیک کنید

بسیاری از این موارد را می‌توان با رژیم غذایی مناسب یا گیاهان دارویی و داروهای گیاهی تسکین داد یا درمان کرد. گیاهان حاوی اسانس (رایحه) از مهم‌ترین گیاهانی هستند که از قدیم به عنوان طعم‌دهنده و خوشبوکننده غذاها و تسکین دهنده اختلال‌های سوءهاضمه مصرف می‌شده‌اند زیرا به علت داشتن مواد و ترکیب‌های اسانسی به سرعت جذب می‌شوند و آثار خود را ظاهر می‌کنند. این گیاهان که به صورت ادویه‌های مختلف، به خصوص در شرق آسیا از جمله هندوستان و چین مصرف بالایی دارند شامل نعناع، گشنیز، بادرنجبویه، زیره سبز و سیاه، رازیانه، دارچین، هل، جوزبویا و است که رایج‌ترین و مؤثرترین‌های آن‌ها در درمان نفخ عبارتند از:

دارو ضد نفخ قوی

گیاه معروفی است که در جهان به «مینت» مشهور است. این گیاه حداقل 33 گونه دارد که بیش از 15 گونه از آن‌ها در ایران موجود است.

نعناع یکی از پرمصرف‌ترین گیاهان خوراکی دارویی جهان و اسانس (رایحه) آن از پرمصرف‌ترین‌ها در صنایع دارویی و بهداشتی از جمله خمیردندان‌هاست. از اسانس نعناع (روغن معطر آن) برای ساخت داروهای ماساژدرمانی به وفور استفاده می‌شود. 2 نوع نعناع به ‌های «نعناع فلفلی» و «نعنای قمی» در ایران مصرف بیشتری دارند.

محصولات گیاهی نعناع به صورت تازه، خشک، عصاره، عرق گیاهی، چای کیسه‌ای و تنتور مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته این گیاه آثار قوی و ایده‌آل ضدنفخ، ضددرد (دل‌درد) و ضداسپاسم دارد و بسیار زوداثر است.

گیاهی خوراکی و دارویی است که از قسمت هوایی (برگ‌ها) و میوه آن در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی بهداشتی استفاده می‌شود.

گشنیز از خانواده جعفری و دارای رایحه خوشی است که آثار گیاه عمدتاً به آن ارتباط دارد.

آثار این گیاه عبارتند از: مقوی معده، ضداسپاسم، ضددرد (دل‌درد)، ضدمیکروب، ضدقارچ، تقویت‌کننده قوای جنسی، هضم‌کننده غذا، صفراآور، آرام‌بخش، کاهش‌دهنده قندخون، کاهش‌دهنده چربی‌خون و کاهش‌دهنده فشارخون.

گیاهی است از خانواده نعناع که از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی به نعناع دارد ولی بوی آن متفاوت است. این گیاه که از گیاهان خوراکی- دارویی پرمصرف دنیاست به ملیسا هم مشهور است و از زمان‌های قدیم در بسیاری از نقاط دنیا به عنوان ضدنفخ، ضدتب و معرق مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین آثار بادرنجبویه که از نظر علمی به اثبات رسیده، آثار ضددرد، ضدباکتری، ضدویروس تبخال، ضدهیستامین، ضدتب، ضدنفخ، آرام‌بخش، خواب‌آور، مقوی قلب، مقوی معده و ضداسپاسم است.

نتایج یک پایان‌ه نشان داد مصرف دارچین و سیاه دانه به صورت مخلوط و همراه با رعایت رژیم غذایی، نفخ شکم را کاهش می‌دهد.

دکتر مژگان پور با راهنمایی دکتر محمد رضا نیاکان لاهیجی و دکتر علیرضا سرکاراتی از دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پایان‌ه‌ای به ارزیابی بالینی اثرات ضدنفخ گوارشی دو گیاه دارچین و سیاه دانه و مقایسه این داروها پرداخته است.

بر اساس این پایان‌ه، گیاه دارچین به علت داشتن اسانس و تانن، محرک و قابض است و به عنوان تقویت کننده، اعمال هضم و جریان گردش خون به کار می‌رود و از آن برای رفع سوءهاضمه، به ویژه در مواردی که با نفخ همراه باشد، به عنوان بادشکن استفاده می‌شود. همچنین به علت داشتن تانن در رفع اسهال، ضعف عمومی بدن و انعقاد خون مصرف می‌شود و به صورت دارو، مانند گرد و تنتور به کار می‌رود. از سوی دیگر، سیاه دانه حاوی 3 تا 4 درصد ماده روغنی و 5/ تا یک ونیم درصد اسانس با بوی طبوع و قندهای مختلف، مواد صنعتی و ساپونوئیدی است. از اسانس سیاه دانه، ماده‌ای به نیژلون استخراج می‌شود. دانه این گیاه اثر قاعده‌آور، ضد کرم، مسهل و زیاد کننده ترشحات شیر دارد از دانه های آن برای مصارف مذکور و دفع گازهای معده و بیماری‌های نزله‌ای دستگاه تنفسی استفاده می‌شود. همچنین از دانه‌های آن، اثر ضدتوموری و ضدباکتری نیز مشاهده شده و ممکن است اثر ضدنفخی آن مربوط به داشتن اثر ضدباکتریایی باشد.

این پایان‌ه می‌افزاید: بیماری نفخ، بسیار شایع است مردم جامعه به دلیل بی توجهی و رعایت نکردن رژیم غذایی مناسب و زیاده‌روی در غذا دچار آن می‌شوند. با بررسی اثر 2 گیاه دارچین و سیاه دانه بر روی نفخ معده، نتایجی که به دست آمد، نشان داد:6 درصد افرادی که سیاه دانه، 9 درصد افرادی که مخلوط دارچین و سیاه دانه و 1 درصد افرادی که دارچین استفاده کردند، بهبود یافتند.

از طرف دیگر درصد بهبود یافتگان با داروی مخلوط، در زنان و مردان یکسان بوده است. لازم به ذکر است که درصد بهبود یافتگان با داروی مخلوط دارچین و سیاه دانه، از داروی سیاه دانه و دارچین به تنهایی بوده و تأثیر دارچین بر روی بیماران، همانند پلاسبو است. با توجه به این که 38 درصد افرادی که دارچین دریافت کرده‌اند، بدتر شده‌اند و عده‌ای نیز دچار سوزش معده، کهیر و حساسیت گردیده‌اند، نتیجه گرفته‌اند که دارچین به تنهایی اثرات همراه با عوارض جانبی دارد.

با مصرف داروی سیاه دانه، 3 نفر از بیماران که یبوست داشتند، بهبود یافتند و یک نفر از بیماران دچار بی نظمی در سیکل قاعدگی شده و 2 نفر از بیماران سوزش معده‌شان رفع شد، که البته پس از قطع دارو مراجعه کرده و یک نفر از بیماران نیز ترش کردن معده‌اش بهتر شد. همچنین 2 نفر از بیمارانی که ناراحتی قلبی داشته و داروی مخلوط دارچین و سیاه دانه را مصرف کردند، نفخ‌شان رفع شد؛ اما این داروها روی سوءهاضمه اثر چندانی نداشت. البته تجویز دو داروی دارچین و سیاه دانه با گیاهانی نظیر ریحان، شوید و نعناع اثر را افزایش می‌دهد و می‌تواند به عنوان جانشین داروهای شیمیایی درباره این دسته از بیماران مطرح باشد.

زیره‌ی سبز گیاهی بوته‌ای و علفی به ارتفاع ،5 متر است که خاصیت‌های زیادی دارد. از خواص زیره سبز می‌توان به بادشکن، مقوی معده، ضد اسپاسم، افزایش دهنده شیر مادران شیرده اشاره کرد و همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی قوی‌ای دارد.

زیره سبز ضد تشنج، ضد صرع، مقوی معده، و عرق آور، ضد سم، ضد صفرا، تقویت کننده قوای جنسی، قابض، ضد نفخ، ضد احتقان، هضم کننده غذا و ادرار آور نیز می‌باشد.

هل گیاهی است که در مناطق حاره و گرم می‌روید. دانه‌های هل بویی قوی و طعمی مطبوع دارد از مغز و پوستش برای درمان و معطر ساختن غذاها و پختن شیرینی استفاده می‌شود.

هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است. جویدن دانه‌های هل پس از صرف غذا به هضم و گوارش بهتر غذا کمک می‌کند و می‌تواند بوی طبوع دهان را از بین ببرد.

مصرف هل تب را پایین می‌آورد، برای تسکین درد رماتیسم مفید است و ترشی معده را برطرف می‌کند. هل خواص گرمابخشی دارد و معده و روده‌ها را تقویت می‌کنند. همچنین عمل هضم غذا را بهبود می‌بخشد و تقویت کننده قلب است. هل بادشکن است و گاز معده و روده را از بدن خارج می‌کند و تقویت کننده بدن است.

فرآوری: مریم مرادیان نیری

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

دارو ضد نفخ قوی

منابع:

هفته ه سلامت – شماره 339 – دکتر محمدحسین صالحی سورمقی، متخصص فارماکوگنوزی

جام جم آنلاین

فارس – مرتضی صفوی، کارشناس تغذیه

اگر نفخ می‌کنید این‌ها را نخورید

چند توصیه برای هضم بهتر غذا

غذاهای نفاخ و رژیم ضد نفخ

با نفخ شکم چه کنیم؟

نفخ کمتر با غذای پخته‌ تر

توصیه هایی برای کاهش نفخ

راه‏های کاهش نفخ معده

مشکلات ناشی از عدم هضم غذا و درمان آن

9 گیاه مفید برای سوء هاضمه

خوراکی های ضد زخم معده، نفخ و

گیاهان مؤثر در سوء هاضمه

1