خواص دارویی و گیاهی
تغذیه در مبتلایان به استئوپروز یا پوکی استخوان
پایگاه اطلاع رسانی پزشکان ایران
پوکی استخوان حالتی است که در آن استخوان شکننده شده و احتمال شکستگی با ضربات کوچک افزایش می‌یابد. پوکی استخوان از گرفتاری‌های بسیار شایع جوامع بشری است که بعد از سن 35 سالگی روند آن در انسان آغاز می‌شود. حدود نیمی‌از زنان مسن‌تر از 45 سال و 9 درصد زنان مسن‌تر از 75 سال به بیماری پوکی استخوان مبتلا می‌شوند. مردان مسن نیز به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند که البته میزان ابتلای آنان کمتر از زنان است. به طور تقریبی از هر سه زن یک نفر و از هر دوازده مرد یک نفر به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند و این امر در سال منجر به ده هزار شکستگی ناتوان کننده در مبتلایان می‌شود که متاسفانه تعداد اندکی از مبتلایان به پوکی استخوان مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند.
پوکی استخوان عارضه‌ای است که با بالارفتن سن بوجود می‌آید. در نتیجه از استحکام بافت و املاح استخوانی کم شده و از مقاومت آن کاسته می‌شود. استخوان انسان در سن کودکی خاصیت ارتجاعی و تحمل فشار زیادتری را دارد و به تدریج سفت و محکم شده و از مقاومت آن کاسته می‌شود و این مسئله در سن 2 سالگی به اوج خود می‌رسد و بین سن 2 تا 35 سالگی استحکام استخوان به همان قوت باقی می‌ماند. به همین دلیل در افراد جوان ضربات بسیار شدید مثل تصادفات می‌تواند منجر به شکستگی استخوان شود، اما از این سن به بعد بتدریج و با سرعتی کم از تراکم استخوان کاسته می‌شود و استخوان‌ها با بالا رفتن سن پوک می‌شوند. در زنان بعد از یائسگی به علت توقف ترشح هورمون‌های زنانه و نقش مهم این هورمون‌ها در استحکام استخوان ها، شیوع پوکی استخوان زیادتر می‌شود داروی پوکی استخوان شدید
چ ه کسانی در معرض پوکی استخوان قرار دارند؟
به طور تقریبی و با احتمال بسیار زیاد همه ما در معرض پدیده ناخوشایند پوکی استخوان قرار داریم.
ـ افراد مسن در معرض ابتلای بیشتری قرار دارند.
ـ عارضه پوکی استخوان در نزد خانم‌ها بعد از سن یائسگی بسیار شایع است به ویژه اگر یائسگی زودرس در خانم‌ها ایجاد شده باشد.
ـ تحریک بدنی و ورزش باعث استحکام استخوان‌ها در هر سنی می‌شود. عدم تحرک و استراحت زیاد باعث تحلیل استخوان‌ها و پوکی آن می‌شود و دردهای استخوانی را می‌کند.
ـ گاه پوکی استخوان در برخی از خانواده‌ها دیده می‌شود. همچنین در بعضی نژادها مثل بعضی از نژادهای آسیایی این پوکی بیش‌تر است.
ـ تغذیه نقش مهمی در پوکی استخوان به عهده دارد. افرادی که کلسیم کافی در رژیم غذایی آنها وجود ندارد و یا ویتامین د کافی دریافت نمی‌کنند، در معرض ابتلای بالاتری هستند.
ـ همچنین اثر مصرف سیگار، الکل و قهوه زیاد هم در پوکی استخوان ثابت شده است.
ـ کسانی که خود سیگار می‌کشند یا همنشین سیگاری‌ها هستند، در معرض پوکی استخوان زودرس قرار دارند و زنانی که سیگار می‌کشند دچار پوکی استخوان شدیدتری می‌باشند.
ـ استفاده طولانی از کورتون‌ها و یا داروهای ادرارآور می‌تواند باعث پوکی استخوان شود. البته باید دانست که مصرف یک یا چند آمپول کورتون در سال چنین اختلالی ایجاد نمی‌کند.
ـ افرادی که از بعضی اختلالات هورمونی مشخص رنج می‌برند مثل پرکاری تیروئید و پاراتیرویید کم‌کاری غدد جنسی و بیماری کوشینگ در معرض ابتلای بالاتری برای پوکی استخوان هستند.
آیا پوکی استخوان علامتی دارد؟
متاسفانه باید گفت به طور معمول پوکی استخوان قبل از بروز عوارض آن علامتی ندارد. علایم هنگامی ایجاد می‌شود که شکستگی اتفاق افتاده باشد. درد ناگهانی و شدید در ستون فقرات می‌تواند از علایم شکستگی‌های ستون فقرات باشد. ممکن است شکستگی مهره بدون درد اتفاق افتد و به صورت خمیدگی ستون فقرات و کاهش قد بیمار دیده شود. اگر چه عکس برداری با اشعه ایکس به تشخیص شکستگی کمک می‌کند، ولی برای تشخیص زودرس آن روش مناسبی نیست. پس بهتر است کلیه افراد که در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند قبل از شروع عوارض، مورد ارزیابی قرارگیرند و در صورت مبتلا بودن اقدامات پیش‌گیرانه اعمال شود. داروی پوکی استخوان شدید
بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری است. خوشبختانه امروزه برای سنجش تراکم استخوان دستگاه‌های جدیدی ساخته شده‌اند که می‌توانند با دقت نسبتا زیادی تراکم استخوانی و نسبت آن با استخوان سالم و سن مناسب را اندازه‌گیری کنند. آزمایش سنجش تراکم استخوانی بدون درد است و تنها چند دقیقه طول میکشد، همچنین احتیاج به آمادگی قبلی ندارد و در طی آن دارویی مصرف نمی‌شود. این سنجش پزشک را قادر می‌سازد تا شدت پوکی استخوان را ارزیابی کند و در نتیجه استحکام استخوان را بسنجد.
بنابراین بهترین روش پیشگیری از پوکی استخوان و عوارض آن رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت ورزشی مناسب و دوری از عوامل کمک کننده در افزایش پوکی استخوان مانند مصرف سیگار (به ویژه تمام موارد ذکر شده تا قبل از سن 35 سالگی) و ارزیابی‌های لازم برای تعیین میزان تراکم استخوانی است.
جلوگیری از پوکی استخوان
می‌توان با روش‌های بسیار ساده‌ای خطر پوکی استخوان را کاهش داد:
با اطلاع از وضعیت استخوان به ویژه در خانم‌ها در دوران نزدیک به یائسگی، بوسیله مشورت با پزشک، بکار بردن روش‌های تشخیص مناسب و در صورت نیاز تجویز داروهای ویژه می‌توان از پیشرفت بیماری و عوارض حاصل آن پیشگیری کرد.
تغذیه مناسب از روش‌های بسیار مؤثر برای پیشگیری از پوکی استخوان است. غذای انسان باید محتوی پروتئین‌ها و املاح کافی و ویتامین‌های لازم باشد تا روند پوکی استخوان کندتر شود. بهترین منبع کلسیم و پروتئین: شیر، پنیر، ماست و غذاهای دریایی به ویژه ماهی است.
کلسیم یکی از اجزای سازنده استخوان است و غذای روزانه هر فرد بالغ باید حداقل حاوی 1 تا 12 میلی‌گرم کلسیم باشد. البته این مقدار نیاز در زنان باردار، شیرده، یائسه، افراد مسن و بچه‌ها بوده و بین 15 تا 2 میلی‌گرم است. همانطوریکه گفته شد فرآورده‌های لبنی مانند شیر ماست پنیر، کشک و قره‌قوروت از منابع بسیار خوب و مهم کلسیم‌اند. سایر منابع حاوی کلسیم عبارتند از: سبزیجات برگ سبز، کلم پیچ، شلغم، هویج، پرتقال، انگور و توت فرنگی، خرمالو، زیتون، جعفری، اسفناج، کرفس، کشمش، بادام، پسته، گردو، حبوبات و غذاهای دریایی مانند ماهی به ویژه ماهی تن، کیلکا و ساردین.
پوکی استخوان یکی از مهم‌ترین عوارض کاهش مصرف کلسیم است و در صورت همراهی با عواملی مانند کمبود ویتامین ث ،کمبود ویتامین د ، درمان با استروئیدها (کورتون)، بی‌حرکتی، مصرف الکل و بر شدت آن افزوده می‌شود. پس بیاییم با رعایت نکات زیر حافظ سلامتی استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان خود در سن میان‌سالی و پیری باشیم
ـ هم اکنون که مقدار نیاز روزانه کلسیم خود را می‌دانید، سعی کنید به میزان لازم از مواد حاوی کلسیم در روز استفاده کنید تا دچار کمبود میزان کلسیم نشوید. این ذخیره‌سازی به ویژه در دهه دوم و سوم زندگی بسیار پراهمیت است. در صورتی که نمی‌توانید مقدار لازم کلسیم را از فرآورده‌های غذایی طبیعی تهیه کنید، برای جلوگیری از این بیماری ناخوشایند سفارش می‌شود به مصرف ترکیبات مکمل موجود در بازار بپردازید.
ـ ویتامین د برای سلامتی استخوان‌ها و جذب کلسیم لازم و ضروری است. بنابراین زمانی را در بیرون از خانه بگذرانید تا آفتاب بتواند پوست شما را برای ساختن ویتامین د تحریک کند.
ـ به طور منظم ورزش کنید. استخوان‌های اطفال با ورزش کردن محکم می‌شوند و رشد طبیعی خواهند داشت. البته افراد بالغ هم باید تحرک کافی داشته باشند. استراحت و عدم تحرک باعث تحلیل بافت استخوانی می‌شود. بهترین، مفیدترین و بی‌خرج‌ترین ورزش برای انسان‌های بالغ و به ویژه افراد مسن پیاده‌روی است. توجه داشته باشید که ورزش‌های تحمل وزن، مثل پیاده روی نقش مهمی در رسوب کلسیم در استخوان‌ها دارند. ورزش‌هایی که فشار و تحمل استخوانی ندارند کمتر از ورزش‌های تحمل وزن در این مسئله اثر مثبت دارند.
ـ از مصرف مواد افزایش دهنده پوکی استخوان مانند الکل، سیگار، قهوه فراوان و خودداری کنید.
ـ جایگزینی هورمون‌های زنانه در خانم‌های یائسه زیر نظر پزشک می‌تواند مانع پوکی استخوان زودرس شود.
درمان پوکی استخوان
اگر پس از سنجش تراکم استخوان، معلوم شد که مبتلا به پوکی استخوان هستید با نظر پزشک خود می‌توانید تحت درمان‌های زیر قرار بگیرید.
درمان‌های متفاوتی هم اکنون برای پوکی استخوان وجود دارد که هر کدام با توجه به شرایط بیمار برای وی انجام می‌گیرد. از جمله تجویز ترکیبات حاوی کلسیم و ویتامین د ، تجویز ترکیبات فلوراید و داروهای کاهنده سرعت پوکی استخوان مانند Alendronate , Etidronate و که تمام موارد ذکر شده بسیار پرخرج و گران هستند و تنها مورد اول یعنی کلسیم و ویتامین د قابل دسترس‌تر، کم هزینه‌تر و برای عموم قابل استفاده‌تر است.
در نهایت در نظر داشته باشید که تغذیه مناسب سرشار از کلسیم و پروتئین، فعالیت و دوری از عدم تحرک و انجام ورزش‌های مناسب از زمان کودکی و نوجوانی، بهترین و کم‌خرج‌ترین توشه و روش پیشگیری برای جلوگیری از پوکی استخوان است
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به بیمارستان امیر المومنین (ع) کردکوی می باشد.
طراحی و بره نویسی : بیمارستان امیرالمومنین(ع) کردکوی
درباره پوکی استخوان چه می‌دانید؟ این گزارش احتمالا به همه‌ی پرسش‌های شما پاسخ خواهد داد.
پوکی استخوان (osteoporosis) ساختار و استحکام استخوان‌ها را تحت تاثیر قرار داده و احتمال شکستگی را به‌ویژه در ستون فقرات، استخوان لگن و مچ افزایش می‌دهد. این بیماری در زنان پس از یائسگی رواج دارد؛ اما سیگار کشیدن و رژیم غذای ضعیف هم خطر ابتلا را افزایش می‌دهند. معمولا نشانه‌ی ظاهری آشکاری ندارد؛ اما ضعیف‌شدن ستون فقرات ممکن است منجر به خمیدگی شده و آن جا درد استخوانی هم احساس شود. از یک اسکن اشعه‌ی ایکس باعنوان DEXA، برای تشخیص این مشکل استفاده می‌شود. درمان این بیماری شامل داروهایی برای جلوگیری یا کاهش میزان از دست رفتن تراکم استخوان و تنظیمات غذایی شامل مصرف کلسیم، منیزیوم و ویتامین D است.
در سراسر جهان، پوکی استخوان سالیانه موجب بیش از ۸/۹ میلیون شکستگی می‌شود. برآورد شده است که در کل جهان چیزی حدود ۲۰۰ میلیون زن دچار پوکی استخوان هستند. پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۵۰ در مقایسه با سال ۱۹۹۰، میزان شکستگی در استخوان لگن در اثر پوکی استخوان ۳۱۰ درصد در مردان و ۲۴۰ درصد در زنان افزایش پیدا کند. در ایران در سال ۲۰۱۰ تعداد ۵۰ هزار مورد شکستگی لگن گزارش شد و پیش‌بینی شده است این رقم در سال ۲۰۲۰ به ۶۲ هزار برسد. پوکی استخوان و استئوپنی از مشکلات رایج در میان ایرانیان دارای سن بیش از ۳۰ سال است. افزایش روند این بیماری در سال‌های اخیر نشان‌دهنده‌ی بروز یک مشکل سلامتی بحرانی در مردم ایران در آینده‌ای نزیک است. اگرچه به‌علت عدم هماهنگی بین نتایج مطالعات مختلف، برآورد میزان دقیق شیوع این بیماری در جمعیت ایران ممکن نیست. استئوپنی چیزی شبیه مرحله میانی استخوان‌های سالم و استخوان‌های دچار پوکی استخوان یا همان مرحله‌ی پیشگام پوکی استخوان است. در وضعیت استئوپنی استخوان‌ها از حالت طبیعی ضعیف‌تر هستند؛ ولی هنوز به حدی نرسیده‌اند که مثل حالت پوکی استخوان به راحتی دچار شکستگی شوند.داروی پوکی استخوان شدید
پوکی استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که تراکم استخوان کاهش پیدا می‌کند و بدن به اندازه‌ای که قبلا استخوان تولید می‌کرد، دیگر استخوان تولید نکند. این مشکل می‌تواند هم مردان و هم زنان را تحت تاثیر قرار دهد؛ ولی احتمال بروز آن در زنان بعد از یائسگی به‌علت کاهش ناگهانی در هورمون استروژن، هورمونی که به‌طور طبیعی در برابر پوکی استخوان محافظت می‌کند، است. با ضعیف‌تر شدن استخوان‌ها، احتمال شکستگی آنها در نتیجه‌ی افتادن یا حتی یک ضربه‌ی کوچک می‌شود.
پوکی استخوان، ضعیف شدن تدریجی استخوان‌ها است
پوکی استخوان به‌معنای استخوان متخلخل است؛ استخوان‌ها ضعیف‌تر می‌شوند و خطر شکستگی به ویژه در استخوان لگن، ستون فقرات و مچ‌ها می‌شود. بافت استخوانی به طور پیوسته در حال بازسازی است و استخوان‌های جدید، جایگزین استخوان‌های قدیمی و آسیب‌دیده می‌شوند. از این راه بدن ساختار و تراکم استخوان را حفظ می‌کند. تراکم استخوان در حدود ۲۵ تا ۳۰ سالگی در بیشترین حد خود است. بعد از حدود ۳۵ سالگی، استخوان‌ها شروع به ضعیف‌تر شدن می‌کنند. با افزایش سن، میزان تجزیه استخوان‌ها بیش از ساخت آنها اتفاق می‌افتد و اگر این فرایند بیش از اندازه وجود داشته باشد، حاصل آن بروز پوکی استخوان است.
حرکت بافت استخوان به سمت پوکی استخوان، آهسته است. اغلب نشانه‌ی ظاهری وجود نداشته و یک فرد ممکن است اصلا متوجه نشود که دارای این مشکل است تا زمانی که پس از یک تصادف کوچک یا افتادن یا حتی یک عطسه یا سرفه دچار شکستگی شود. شکستگی در ستون فقرات می‌تواند منجر به تغییراتی در حالت استقرار و ایجاد انحنا در ستون فقرات شود.
تعدادی از عوامل خطرساز برای پوکی استخوان شناسایی شده‌اند. برخی از آنها قابل اصلاح‌اند ولی از برخی از آنها نمی‌توان اجتناب کرد.
سن: خطر پوکی استخوان بعد از ۳۵ سالگی افزایش می‌یابد، به ویژه پس از یائسگی
کاهش هورمون‌های جنسی: به نظر می‌رسد که کاهش سطوح هورمون استروژن، تکثیر استخوان را با مشکل رو‌به‌رو می‌کند. در طول زندگی، تعادل هورمونی موضوع مهمی در ارتباط با ساخت استخوان‌ها در سنین رشد و خفظ استحکام استخوان‌ها در هنگام بزرگسالی است. برای مثال دوره‌های عادت ماهیانه منظم برای دختران و زنان جوان برای رسیدن به پتانیسل ژنتیکی رسیدن به حداکثر توده‌ی استخوانی مورد نیاز است. زنان دارای دوره‌های نظم (به استثنای زمان بارداری یا شیردهی ) باید با پزشک مشورت کنند. هر چه اقدامات سریع‌تری انجام شود، تاثیر آن روی کاهش خطر پوکی استخوان است.
قومیت: سفیدپوستان و آسیایی‌ها بیش از دیگر افراد، به پوکی استخوان حساس هستند.
ساختار استخوان: میزان خطر در استخوان‌های بلند و یا باریک است.
سابقه‌ی شکستگی: فردی که قبلا یک شکستگی را تجربه کرده‌است، احتمال بیشتری دارد که به‌ویژه پس از ۵۰ سالگی دچار مشکل پوکی استخوان شود.
اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی
مصرف بیش از حد الکل
سطوح پایین مصرف کلسیم، منیزیوم و ویتامین D در نتیجه‌ی عوامل مربوط به رژیم غذایی، مشکلات جذب و یا استفاده از برخی داروها
عوامل ژنتیکی: داشتن عضوی از خانواده که دچار شکستگی و پوکی استخوان است به معنای احتمال ابتلا به پوکی استخوان در فرد است. اگر والدین فرد بیش از دو و نیم سانتی‌متر از قد خود را از دست بدهد یا حالت خمیده پیدا کنند، این می‌تواند نشانه‌ای از وجود استعداد ژنتیکی پوکی استخوان در آن خانواده باشد. داشتن سابقه‌ی خانوادگی شکستگی استخوان در لگن یا ستون فقرات نیز عامل دیگری است. برخی از افراد دارای گرایش ژنتیکی بالایی برای ابتلا به پوکی استخوان هستند. احتمالا چندین ژن وجود دارند که احتمال بروز این بیماری را افزایش می‌دهند. گرایش ژنتیکی برای ابتلا به پوکی استخوان از والدین به فرزندان انتقال پیدا می‌کند. میزان تراکم استخوان توسط ژنتیک فرد تعیین می‌شود. اگر فرد دارای گرایش ژنتیکی بالایی برای ابتلا به پوکی استخوان باشد، این اوج تراکم استخوان در آن فرد ممکن است از حد میانگین پایین‌تر باشد. از طرف دیگر اگر فرد دارای والدینی با استخوان‌های محکم باشد، این عامل مهمی است که تعیین کننده‌ی شانس فرد برای داشتن استخوان‌های محکم است. البته اگر فردی دارای زمینه‌ی ژنتیکی پوکی استخوان باشد، امکان کاهش دادن خطر ابتلا یا کاهش شدت بیماری از طریق راهکارهایی وجود دارد.
عدم فعالیت و کم تحرکی: ورزش‌هایی که با تحمل وزن همراه هستند، می‌توانند به پیشگیری از پوکی استخوان کمک کنند. این ورزش‌ها با اعمال فشار روی استخوان‌ها موجب تحریک رشد آنها می‌شوند.
داروها و مشکلات سلامتی: برخی داروها یا بیماری‌ها موجب تغییراتی در سطوح هورمونی شده و برخی نیز موجب کاهش توده‌ی استخوانی می‌شوند. مثال‌هایی از بیماری‌هایی که روی سطوح هورمونی اثر می‌گذارند، پرکاری تیروئید، پرکاری پاراتیروئید و بیماری کوشینگ هستند.
بیماری‌هایی که موجب افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان می‌شوند، عبارتند از: سرطان، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) و بیماری مزمن کلیوی، برخی از بیماری‌های خودایمنی نظیر روماتیسم مفصلی و روماتیسم ستون فقرات و کورتیکواستروئیدها شامل پردنیزون و پردنیزولون
برخی از مهم‌ترین داروها و ترکیباتی که در پوکی استخوان نقش دارند، عبارتند از:
پوکی استخوان حاصل از مصرف گلوكوكورتيكوئيدها شایع‌ترین نوع پوکی استخوان در نتیجه‌ی مصرف دارو است
سیگار: بسیاری از مشکلات سلامتی ناشی از کشیدن سیگار به خوبی شناخته شده‌است. مرکز پیشگیری و کنترل بیماری گزارش کرده‌است که هزینه‌های مربوط به بیماری‌های مرتبط با سیگار در میان آمریکایی‌ها هر ساله به بیش از ۷۵ میلیارد دلار می‌رسد. سیگار کشیدن موجب بیماری‌های قلبی، سرطان ریه و مری و بیماری‌های مزمن ریه می‌شود. علاوه بر این چندین مطالعه سیگار را به عنوان یک عامل خطر در زمینه‌ی شکستگی استخوان و پوکی استخوان معرفی کرده‌اند. نقش سیگار به عنوان یک عامل خطر در ابتلا به پوکی استخوان بیش از ۲۰ سال است که مطرح شده‌است. مطالعات اخیر هم ارتباط مستقیمی بین مصرف تنباکو و کاهش تراکم استخوان نشان داده‌اند. البته تجزیه‌و‌تحلیل تاثیر کشیدن سیگار روی سلامتی استخوان پیچیده است. دشوار است که مشخص شود که آیا کاهش در تراکم استخوان ناشی از خود سیگار کشیدن است یا اینکه مربوط به عوامل خطر دیگری است که بین افراد سیگاری مشترک است.
برای مثال در بسیاری از موارد افراد سیگاری لاغرتر از بقیه هستند، گرایش به مصرف الکل در بین آنها است، دارای فعالیت فیزیکی کمتری هستند و معمولا رژیم‌های غذایی فقیرتری دارند. زنانی که سیگاری هستند، زودتر از زنانی که سیگار نمی‌کشند، یائسه می‌شوند. این عوامل بسیاری از سیگاری‌ها را در خطر ابتلای به پوکی استخوان قرار می‌دهد، جدای تنباکویی که مصرف می‌کنند. علاوه بر این، مطالعات در مورد اثرات سیگار نشان می‌دهند که سیگار کشیدن خطر شکستگی استخوان را افزایش می‌دهد. البته تمام مطالعات تایید کننده‌ی این مطلب نیستند ولی شواهدی موجود است برای مثال:
تمام پزشکان در این زمینه به تاریخچه‌ی خانوادگی و عوامل خطرساز بیمار توجه خواهند کرد. اگر آنها مشکوک به پوکی استخوان باشند، درخواست انجام یک اسکن را خواهند دارد تا تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) مشخص شود. در روش اسکن تراکم استخوان، از نوعی از تکنولوژی اشعه‌ی ایکس با DEXA (یا DXA)، استفاده می‌شود. در ترکیب با اطلاعات مربوط به عوامل خطرساز بیمار، DEXA می‌تواند احتمال وقوع شکستگی در اثر پوکی استخوان را نشان دهد. این تکنولوژی همچنین امکان نظارت بر روند درمان بیماران را مهیا می‌کند.
در اسکن تراکم استخوان، از تراکم استخوان یک فرد طبیعی و سالم به عنوان خط پایه در مقیاس T، استفاده می‌شود
دو نوع دستگاه وجود دارند که اسکن DEXA را انجام می‌دهند:
دستگاه اسکن مرکزی: دستگاه اسکنی در بیمارستان که تراکم مواد معدنی استخوان لگن و ستون فقرات بیمار را در حالیکه او روی میزی دراز کشیده‌است، اندازه‌گیری می‌کند.
یک اسکن DEXA در حدود بیست دقیقه زمان می‌برد و بدون درد است. این دستگاه اساسا یک تولید‌کننده‌ی اشعه‌ی ایکس است که مقدار کلسیم و دیگر مواد معدنی استخوانی را در یک قطعه از استخوان مشخص می‌کند. تراکم مواد معدنی استخوان بر این اساس که چقدر اشعه‌ی ایکس از آن استخوان می‌گذرد، تعیین می‌شود.
دستگاه اسکن جانبی: یک دستگاه متحرک که استخوان‌های مچ، پاشنه یا انگشت را مورد آزمایش قرار می‌دهد. این نوع از دستگاه اغلب در داروخانه‌ها موجود است ولی اندازه‌گیری دقیقی از تراکم استخوان ارائه نمی‌دهد، با این حال اگر نتیجه‌ی آزمایش با آن مثبت بود لازم است برای انجام آزمایش‌های به پزشک مراجعه کرد.
داروی پوکی استخوان شدید
نتایج این آزمایش به صورت یک امتیاز T و یک امتیاز Z بیان می‌شود. در امتیاز T، توده‌ی استخوانی بیمار با حداکثر توده‌ی استخوان موجود در یک فرد جوان مقایسه می‌شود:
در امتیاز Z، توده‌ی استخوانی بیمار با توده استخوانی افراد دیگر با همان ساختار و سن مورد مقایسه قرار می‌گیرد. یک امتیاز Z برابر ۲/۵- یا کمتر می‌تواند نشان‌دهنده‌ی خطری در ارتباط با پوکی استخوان باشد.
یک آزمایش ارزیابی مهره‌ای جانبی (LVA) ممکن است برای بیماران سالخوره‌ای که دچار کوتاهی قد (مثلا در اثر شکستگی مهره) شده‌اند یا کسانی که دارای درد کمری هستند که مربوط به دیگر بیماری‌ها نیست، توصیه شود. اسکن اولتراسوند استخوان پاشنه، راه دیگری برای ارزیابی پوکی استخوان است. این روش نسبت به DEXA عمومیت کمتری دارد و اعداد آن قابل قیاس با امتیازهای T نیستند.
برخی تغییرات در شیوه‌ی زندگی می‌تواند موجب کاهش خطر ابتلای به پوکی استخوان شود.
مصرف کلسیم و ویتامین D: کلسیم برای سلامت استخوان‌ها ضروری است و مصرف مقدار کافی از کلسیم بسیار مهم است. افراد بالغ ۱۹ سال به بالا باید در هر روز هزار میلی‌گرم کلسیم مصرف کنند. زنان دارای سن بیش از ۵۱ و تمام افراد بزرگسال ۷۱ سال به بالا باید دارای مصرف ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز کلسیم باشند.
برخی از منابع غذایی دارای کلسیم عبارتند از:
اگر مصرف کلسیم یک فرد از طریق رژیم غذایی کافی نباشد، می تواند از مکمل‌ها استفاده کند.
ویتامین D هم در سلامت استخوان ها دارای نقش است، زیرا به بدن کمک می‌کند که کلسیم را جذب کند. منابع رژیمی شامل ماهی‌های آب شور، جگر و غذاهای غنی شده با این ویتامین هستند. با این حال ویتامین D از غذا نمی‌آید بلکه از قرار گرفتن در معرض نور خورشید در بدن ساخته می‌شود، بنابراین توصیه می‌شود که فرد در حد اعتدال زیر نور آفتاب قرار گیرد. مصرف روزانه‌ی ۸۰۰-۶۰۰ واحد ویتامین D برای افزایش توده‌ی استخوانی برای درمان نیاز است. پیشگیری از پوکی استخوان با سطوح پایین‌تر ۴۰۰-۲۰۰ واحد در روز ممکن است. بسیاری از مولتی‌ویتامین‌ها یا مکمل‌های کلسیم نیز دارای ویتامین D هستند.
متوسط مصرف کلسیم در آسیا (میلی‌گرم در روز)
تداخلات تغذیه‌ای یا دارویی:
برخی از مکمل‌های کلسیم از معده بهتر جذب می‌شوند در حالیکه میزان جذب برخی از آنها کمتر است. برخی از غذاها مانند اسفناج، ریواس و غلات کامل، ممکن است با کلسیم پیوند برقرار کرده و موجب کاهش جذب کلسیم شوند. کلسیم ممکن است که با برخی از ترکیبات دارویی خوراکی نیز پیوند برقرار کرده و مانع از جذب آنها در معده شود. برای پرهیز از این مشکل باید یک تا دو ساعت قبل و یا دو تا چهار ساعت پس از مصرف داروهایی نظیر سوكرالفيت، تتراسایکلین، سیپروفلوکساسین و موکسی فلوکساسین، از مصرف مکمل کلسیم خودداری کرد. ادرارآورهای تیازیدی همچون هیدروکلروتیازید نیز ممکن است موجب افزایش سطح کلسیم و مسمومیت شوند.
عوارض جانبی مصرف کلسیم و ویتامین D
کلسیم ممکن است موجب یبوست، حالت تهوع یا استفراغ شود. افرادی که دارای سنگ کلیه هستند باید سطح کلسیم را در ادرار خود بررسی کنند تا اگر افزایش مصرف کلسیم منجر به تشکیل سنگ کلیه شود، مشخص شود. از مقادیر توصیه شده‌ی ویتامین D هم نباید فراتر رفت. مصرف مقادیر بالای ویتامین D برای مدت طولانی منجر به مسمومیت و ایجاد علایمی نظیر ضعف، سردرد، خواب‌آلودگی، درد ماهیچه، درد استخوان و افزایش سطح آنزیم‌های کبدی می‌شود. افرادی که دارای هر کدام از مشکلات زیر باشند نباید از مکمل‌های کلسیم یا ویتامین D استفاده کنند:
استروژن به صورت قرص‌ها یا کپسول‌های خوراکی یا به صورت برچسب‌های پوستی در دسترس است. استروژن بخشی از درمان جایگزینی با هورمون (HRT) پس از یائسگی به شمار می‌رود. پس از عمل برداشت تخمدان، از استروژن به تنهایی استفاده می‌شود. برای زنان دارای رحم، پروژسترون نیز به استروژن اضافه می‌شود تا احتمال ابتلای به سرطان دیواره‌ی رحم کاهش پیدا کند. زنان مبتلا به سرطان سینه یا دارای سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به بیماری سرطان سینه، نباید از استروژن استفاده کنند. گزینه‌های موثر دیگری نیز در راستای پیشگیری و درمان پوکی استخوان وجود دارد و برای پیشگیری از خطرات مرتبط با استفاده از هورمون‌ها در حال توسعه هستند. دوره‌ی درمانی HRT که زنان پس از یائسگی باید در آن قرار گیرند به علت افزایش خطر ابتلا به سرطان، سکته و حمله قلبی جای سوال دارد.
نحوه‌ی عمل استروژن به چه صورتی است؟ این ماده سرعت از دست رفتن استخوان را کم می‌کند و وقتی پس از یائسگی مورد مصرف قرار گیرد، از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.
افرادی که دارای شرایط زیر هستند، نباید از استروژن استفاده کنند:
حساسیت به استروژن، سرطان‌های مرتبط با استروژن مثلا سرطان سینه، هنگام بارداری، اختلالات انعقاد خون، خون‌ریزی غیر معمول واژینال که توسط پزشک بررسی نشده‌باشد
دستورالعمل‌های کلی در استفاده از استروژن
مقدار استروژن مورد استفاده با یا بدون پروژسترون باید حداقل اندازه‌ی موثر مطابق با اهداف درمانی در مدت زمان درمان باشد. قرص‌های خوراکی معمولا به صورت روزانه مصرف می‌شوند؛ برای آن‌هایی که نیاز به پروژسترون هم دارند ممکن است به صورت یک ترکیب یا در زمان‌های مختلف در ماه تجویز شود. برچسب‌های پوستی روی شکم، لگن یا باسن استفاده می‌شوند. بره‌ی زمانی عوض کردن برچسب‌ها بستگی به نوع برچسبی دارد که استفاده می‌شود. برخی باید هفتگی عوض شوند (مانند کلیمارا) و برخی به صورت دو بار در هفته عوض می‌شوند (مانند ویول).
اثرات جانبی استروژن‌درمانی
استروژن ممکن است که میزان تاثیر عوامل ضدانعقادی نظیر وارفارین را کاهش دهد. پژوهش انجام‌شده توسط موسسه‌ی WHI، افزایش خطر حمله قلبی، سکته، سرطان سینه، آمبولی ریه (لخته‌های خون در ریه‌ها) و ترومبوز سیاهرگی عمقی (لخته خون در پاها) را در زنان یائسه ۷۹-۵۰ سالی که طی پنج سال تحت درمان با ترکیبات استروژن و پروژسترون قرار گرفته بودند، گزارش کرده‌است. استروژن ممکن است موجب حساسیت سینه، افزایش وزن، حبس مایعات، بیماری‌های کسیه صفرا و خون‌ریزی‌های واژینالی همراه با افزایش خطر سرطان‌های سینه و دیواره‌ی رحم شود. استروژن همچنین خطر ایجاد لخته‌های خونی را افزایش می‌دهد و ممکن است سبب مشکلات مرتبط با لخته خون نظیر سکته، حمله قلبی یا ترومبوفلبیت (التهاب سیاهرگ) شود. در صورت مشاهده‌ی هر کدام از عوارض جانبی زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
خارش، کهیر، تورم در صورت یا دست‌ها، مشکلات تنفسی یا دیگر واکنش‌های آلرژیک، توده‌های سینه‌ای، احساس فشار در قسمت بالا و سمت راست معده، استفراغ، تب یا درد، تغییر در دید، سردرد شدید، سرفه خونی، درد در ناحیه سینه یا پایین پا
در آینده درمان‌ها ممکن است شامل درمان‌های مبتنی بر سلول‌های بنیادی باشد. در سال ۲۰۱۶ پژوهشگران دریافتند که تزریق نوع خاصی از سلول‌های بنیادی به موش موجب معکوس‌شدن فرایند پوکی استخوان و از دست رفتن استخوان در موش‌ها می‌شد، به شیوه‌ای که گمان می‌رود در مورد انسان‌ها هم مفید باشد. یافته‌های منتشر شده در سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهند که هورمون رشد به همراه مکمل‌های کلسیم و ویتامین D می‌تواند خطر شکستگی را در بلندمدت کاهش دهد. همچنین در سال ۲۰۱۵، پژوهشگران انگلیسی شواهدی پیدا کردند که رژیم غذایی دارای پروتئین سویا و ایزوفلاون‌ها ممکن است بتواند از زنان یائسه در برابر از دست رفتن استخوان و پوکی استخوان محافظت کند. دانشمندان معتقدند که تا ۷۵ درصد از تراکم معدنی استخوان یک فرد توسط عوامل ژنتیکی تعیین می‌شود. پژوهشگران در حال بررسی این موضوع هستند که چه ژن‌هایی مسئول تشکیل و از دست رفتن استخوان‌ها هستند، با این امید که شاید بتوانند راه‌های جدیدی برای پیشگیری از پوکی استخوان در آینده پیدا کنند.
با ضعیف‌تر شدن استخوان‌ها، شکستگی‌ها شده و با افزایش سن، بهبودی به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت. این امر می‌تواند موجب درد مداوم و ایجاد خمیدگی در اثر فروپاشی ستون فقرات شود. بهبود یافتن یک لگن شکسته دشوار بوده و فرد دچار شکستگی ممکن است دیگر نتواند به طور مستقل زندگی کند بنابراین این مهم است که از افتادن افراد مبتلا به پوکی استخوان پیشگیری شود.
لطفا در نظر داشته باشید که زومیت در صورت مشاهده‌ی خلاف قوانین سایت، این حق را دارد که کاربر را بدون اطلاع قبلی پاک کند. همچنین در صورت تکرار در نقض قوانین سایت، به صلاح‌دید زومیت، حساب کاربری کاربر خاطی مسدود خواهد شد.
در صورت مشاهده‌ی تاپیک ها و پست های توهین آمیز یا خلاف قوانین از بحث کردن و پاسخ دادن به آنها جدا خودداری کرده و صرفا موضوع را از طریق آیکون گزارش به اطلاع ما برسانید.
کمی از تکنولوژی فاصله بگیرید
زومیت توسط سرورهای آسیاتک میزبانی و پشتیبانی می‌شود تولید و توسعه نرم‌افزار زومیت توسط شرکت آویژه انجام می‌شود.1