ديابت بارداري در 8-3 % بارداري ها ايجاد مي شود.در ايران به طور متوسط7% خانم ها در دوران بارداري مبتلا به ديابت بارداري مي شوند. اين بيماري به علت تغيير سطح هورمون ها در بدن به وجود آمده و گاهي اوقات براي درمان آن نياز به تزريق انسولين مي باشد.
ديابت بارداري در اکثر موارد بعد از تولد نوزاد از بين خواهد رفت. اين مطالب اطلاعاتي در مورد مصرف غذاي سالم در زمان ابتلا به بيماري ديابت بارداري در اختيار شما قرار خواهد داد.
چگونه سالم غذا خوردن به ما کمک خواهد کرد ؟
يک بره غذايي سالم را با اهداف زير پي گيري نماييد:
• کنترل ميزان قند خون با هدف دستيابي به سطح قند خون در محدوده طبيعي
• تامين تغذيه مناسب براي شما و همچنين براي جنين در حال رشد
• دستيابي به تغييرات مناسب وزن در طول دوران بارداري
چه غذاهايي بايد مصرف کنم ؟
• کربوهيدرات
غذاهاي حاوي کربوهيدرات به گلوکز تبديل شده و براي تامين انرژي بسيار مفيد مي باشند. کربوهيدرات براي شما و فرزندتان بسيار مفيد مي باشند.
براي کمک به تنظيم ميزان قند خون خود لازم است مواد حاوي کربوهيدرات را در 3 وعده غذايي اصلي و 3-2 ميان وعده در روز تقسيم کنيد.
مواد غذايي حاوي کربوهيدرات عبارتند از :
• نان و غلات صبحانه
• ماکاروني ، برنج و رشته فرنگي
• سيب زميني و ذرت
• حبوبات مانند لوبيا و عدس
• ميوه ها
• شير ، ماست ؛ شير سويا غني شده با ويتامين D
در بعضي از موارد علي رغم تنظيم ميزان مصرفي کربوهيدرات توسط خانم هاي باردار ، سطح قند خون بالاتر از حد طبيعي مي باشد. در اين موارد نبايد کربوهيدرات را از بره غذايي حذف کرد. در اين موارد در روند درمان ديابت بارداري نياز به استفاده از انسولين براي تنظيم ميزان قند خون مي باشد.
چربي:
همواره سعي کنيد تا ميزان چربي مصرفي خود را کم کنيد.به خصوص چربي هاي اشباع.
از چربي هاي سالم مانند روغن کانولا ، زيتون و انواع روغن هاي اشباع نشده ، مارگارين ، آواکادو و روغن تهيه شده از مغز هاي خوراکي استفاده کنيد.
به منظور محدود کردن ميزان مصرفي چربي هاي اشباع در رژيم غذايي ، گوشت مصرفي خود را از نوع کم چرب ، مرغ بدون پوست و لبنيات کم چرب انتخاب نموده و از مصرف غذاهاي آماده ( بازاري ) و فست فود خودداري نمائيد.
مصرف چربي بيش از اندازه باعث ايجاد اضافه وزن شده در نتيجه به صورت غير مستقيم باعث بالارفتن سطح قند خون خواهد شد.
پروتئين :
روزانه مصرف 2 واحد پروتئين بر اي شما توصيه مي شود.
مواد غذايي حاوي پروتئين عبارتند از : گوشت ،مرغ ، ماهي ، تخم مرغ ، پنير کم چرب ،
اين مواد غذايي به طور مستقيم باعث تغيير در ميزان قند خون شما نمي شوند.
شير، ماست و حبوبات نيز منابع مهمي براي پروتئين مي باشند. به خاطر داشته باشيد که آنها حاوي کربوهيدرات
نيز مي باشند.
کلسيم و آهن :
نياز به مصرف کلسيم و آهن در طول دوران بارداري افزايش مي يابد. سعي کنيد 3-2 وعده مواد غذايي کم چرب حاوي کلسيم در روز مصرف کنيد. ( ا واحد = 25ml شير يا شير سويا غني شده ، 2 گرم ماست و يا 2 برش پنير )
آهن در گوشت قرمز ، مرغ و ماهي به آساني جذب مي شود. به هر حال اگر شما گياهخوار بوده و يا تمايلي به استفاده از اين مواد غذايي نداريد مي توانيد طبق صلاحديد پزشک ار مکمل هاي حاوي کلسيم و آهن استفاده کنيد.
ديگر ملاحظات رژيم غذايي :
• مواد غذايي که باعث افزايش اضافه وزن در شما نشده و يا سطح قند خونتان را افزايش نمي دهند را مي توانيد آزادانه مصرف کنيد.به عنوان مثال: ميوه مانند توت فرنگي ، ليمو ، ليمو ترش ، خيار ، کاهو ، سبزيجات ( به جز سيب زميني ، ذرت ، حبوبات )
• سعي کنيد 2 واحد در روز از سبزيجات استفاده نمائيد.
چه نوشيدني هايي را مي توانم مصرف کنم ؟
در اغلب اوقات سعي کنيد آب را به عنوان نوشيدني انتخاب کنيد. گاهي اوقات با اضافه نمودن ليمو ترش مي توانيد طعم متفاوتي براي خود ايجاد کنيد.
آيا مي توانم از شيرين کننده هاي مصنوعي استفاده کنم ؟
از شيرين کننده هاي مصنوعي در مقادير کم مي توان استفاده نمود
نظرتان در مورد تغذيه نوزاد با شير مادر چيست ؟
تغذيه نوزاد با شير مادر به همه خانم هاي باردار توصيه مي شود . اين يکي از بهترين روش هايي است که به شما در رسيدن به وزن قبل از بارداري کمک خواهد کرد.
آيا من در معرض خطر ابتلا به ديابت نوع 2 هستم ؟
در حالي که سطح قند خون بعد از تولد نوزاد به ميزان طبيعي خواهد رسيد اما 5-3 درصد خانم هايي که در طول دوران بادراري خود مبتلا به ديابت بوده اند در 15-13 سال آينده مبتلا به ديابت توع 2 خواهند شد.
}براي کاهش ريسک ابتلا به ديابت نوع 2 چه کارهايي مي بايت انجام دهم ؟
حفظ يا رسيدن به وزن سالم با رعايت تعادل در مصرف مواد غذايي و نيز انجام فعاليت فيزيکي ( ورزش ) مناسب به منظور کاهش وزن اضافي .
مرکز تحقیقات دیابت یکی از سه مراکز وابسته به پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم می باشد که در ابتدا تحت عنوان “واحد تحقيقاتي ديابت” از سال 1372 فعالیت خود را در زمينه های مختلف باليني، آموزشي و علوم پايه برای سطوح مختلف جامعه آغاز نمود و سپس از اردیبهشت ماه سال 1389 در قالب “مرکز تحقیقات ديابت” به ادامه »
خیابان کارگر شمالی، پایین تر از مرکز قلب، خیابان شهریور غربی، نبش هیئت، کلینیک دیابت و بیماری های متابولیک، طبقه پنجم، مرکز تحقیقات دیابت
1411715851
شماره 5-88334192
شماره فکس:5-88334192
پست الکترونیک:
emri-diabetes@tums.ac.ir
دیابت حاملگی یا GDM عبارت است از بروز هر درجه از عدم تحمل گلوكز در طی دوران حاملگی . زنانی كه قبل از حاملگی مبتلا به دیابت بوده‌اند، در این دسته قرار نمی گیرند.
علائم GDM عبارت است از: اضافه وزن زیاد، هیپرگلیسمی(افزایش قند خون)، كتواسیدوز دیابتی، فشار خون حاملگی و اضطراب.
GDM در طول ماه دوم و سوم بارداری تشخیص داده می شود. در بدن مادر باردار نیاز به انسولین در نیمه ی اول حاملگی كاهش می یابد و ممكن است دو سوم مقدار معمول، نیاز به انسولین داشته باشد و این به خاطر مصرف گلوكز توسط جنین است. اما در نیمه ی دوم حاملگی به خاطر تغییرات هورمونی و ترشح هورمون های آنتاگونیست انسولین از جفت، نیاز به انسولین1-7 درصد افزایش می یابد و در بعضی باعث بروز مقاومت به انسولین می شود. زنانی كه مبتلا به GDM می شوند، بعد از حاملگی در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 قرار می گیرند. GDM در صورت عدم درمان می تواند در جنین باعث ماكروزومی، دیسترس تنفسی(عفونت ریه) ، هیپوگلیسمی(کاهش قند خون)، هیپوكلسیمی(کاهش کلسیم خون) و هیپربیلی روبینمی(افزایش بیلی روبین خون) شود.تغذیه برای کنترل دیابت بارداری
نوزدان متولد شده از مادران مبتلا به GDM اغلب وزن بالایی دارند، به خاطر اینكه در دوران جنینی، به طور غیر طبیعی، در معرض مقادیر بالای انسولین قرار می گیرند كه خود یك هورمون محرك رشد است. این نوزادان مدت كوتاهی پس از تولد دچار هیپوگلیسمی می شوند، زیرا در حالی كه در بدنشان انسولین تولید شده، به طور ناگهانی رسیدن گلوكز به آن ها قطع شده است.
علاوه بر این در زنان مبتلا به GDM ، میزان عمل سزارین و نیز میزان بروز پری اكلامپسی(مسمومیت ناشی از بارداری) بیشتر است. لذا بهتر است این وضعیت با تست های غربالگری بین هفته ی24 تا 28 حاملگی تشخیص داده شود. البته زنانی كه در معرض ریسك بالای ابتلا به GDMهستند از جمله زنان چاق، زنانی كه سابقه ی ابتلا به GDM دارند، زنانی كه گلیكوزوری(قند در ادرار) دارند و زنانی كه سابقه ی خانوادگی GDM دارند باید در اولین معاینه و هر چه زودتر آزمایش قند خون بدهند كه اگر منفی بود باید دوباره در هفته ی 28-24حاملگی آزمایش بدهند. FBS(قند خون ناشتا) بیش تر از 126 میلی گرم در دسی لیتر یا CBS 2 میلی گرم در دسی لیتر معیار تشخیص GDM است كه در صورت عدم وجود هیپرگلیسمی، این تست باید دوباره در یک روز دیگر تكرار شود.
هدف از تغذیه درمانی در GDM، فراهم آوردن كالری و تغذیه ی كافی، برای رشد جنین و نیز جلوگیری از هیپرگلسیمی و كتونمی است. دیابت حاملگی تا حد زیادی با رژیم غذایی، ورزش متعادل و كنترل وزن درمان می گردد و به ندرت نیاز به انسولین پیدا می شود.
رژیم معمول در GDM حاوی 35-3 كیلوكالری به ازای KG وزن بدن است. پروتئین به میزان 25-2درصد كل كالری، كربوهیدرات 4-35 درصد كالری (به خصوص از نوع نشاسته ای و فیبر ) و چربی 4-35 درصد كالری روزانه را تشکیل میدهد. حداقل دریافت 25 گرم كربوهیدرات در روز برای جلوگیری از بروز هیپوگلیسمی لازم است.
یك توصیه ی عمومی این است كه مصرف كربوهیدرات ها در هنگام صبحانه محدود شود.
بعضی از زنان فقط 3 گرم یا كمتر كربوهیدرات را برای صبحانه تحمل می كنند. مقادیر بیشتر، در بقیه ی روز، بهتر تحمل می شود. استفاده از وعده های غذایی كوچك تر و بیش تر (6-4 وعده در روز) باعث می شود، قند خون بدون نیاز به انسولین تزریقی، كنترل شود.
دریافت چربی اشباع (روغن جامد و چربی حیوانی) به بروز GDM كمك می كند و دریافت چربی غیراشباع (PUFA) مثل روغن های مایع گیاهی و مغزها و در این رابطه اثر حفاظتی دارد.
برای زنان چاق مبتلا به GDM، 33-3 درصد محدودیت كالری (دریافت تقریباً 18 كیلو كالری در روز)، هیپوگلیسمی را بدون افزایش كتونوری(وجود مواد ستنی در ادرار) بهبود می بخشد. بنابراین در زنانی كه BMI(نمایه ی توده ی بدنی) بالای 3 دارند، محدودیت متوسط كالری مفید است.
ورزش منظم هوازی، به خصوص بعد از غذا، به كنترل قند خون كمك می كند. انجام پیاده روی توصیه می شود. در GDM ورزشی مفید است كه بالاتنه را درگیر كند و به پایین تنه فشار نیاورد.
اگر قند خون با این اقدامات كنترل نشود، انسولین تزریقی مورد نیاز است. فقط انسولین مصرفی باید از نوع انسانی باشد تا از احتمال تشكیل آنتی بادی- انسولین در مادر و جنین جلوگیری شود.
بعد از زایمان تقریباً 9 درصد زنان مبتلا به GDM به حالت طبیعی برمی گردند، ولی با این حال این زنان بعداً تا 6 درصد احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را دارند كه البته این احتمال با نرمال نگاه داشتن وزن كاهش می یابد.
زنانی كه مبتلا به GDM می شوند، 6هفته بعد از زایمان باید به منظور تشخیص دیابت، غربالگری شوند.
گیتی بهدادی پور- کارشناس تغذیه
– توصیه های غذایی در دیابت
– رژیم غذایى در بیماران دیابتى (1)
– رژیم غذایى در بیماران دیابتى (2)
– توصیه های کاربردی برای کاهش مصرف قند
– توصیه هاى طلایى به مبتلایان دیابت
– نکات مهم ورزش کردن برای دیابتی ها
– تاثیر ورزش در دیابت
– چرا دیابتی ها نیاز به ورزش دارند؟
– افق های تازه برای درمان بیماری قند گشوده شد
– شیر مادر از بروز دیابت دوران کودکی جلوگیری می کند.
– آیا كودك شما مبتلا به دیابت است؟ ( قسمت اول )
– ارتباط ریزش مو با مقدار انسولین
– راهنمای تزریق انسولین در بیماران دیابتی
– هیپوگلیسمی (افت قند خون) و درمان آن
