العالم – گوناگون
می‌تواند در اثر عللی مانند سوءتغذیه و مصرف نکردن آهن به میزان لازم، از دست دادن خون، عادت ماهانه در خانم‌ها، مشکل در جذب آهن بر اثر برخی بیماری‌ها، مشکلات گوارشی و تداخلات دارویی ایجاد شود.
چه افرادی در معرض کم‌خونی‌اند؟
بیشتر خانم‌ها در معرض کمبود آهن قرار می‌گیرند زیرا هر ماه به‌دلیل عادت ماهانه آهن از دست می‌دهند که باید به فکر جبران آن باشند. همچنین نوجوانان، خانم‌هایی که خونریزی زیادی دارند، خانم‌های باردار، زنان شیرده یا خانم‌های در آستانه یائسگی بیشتر در معرض کمبود آهن هستند.
علایم و نشانه‌های کم‌خونی چیست؟
آیا کمبود آهن باعث سرگیجه میشود
علائم کم‌خونی ناشی از فقر آهن تقریبا واضح هستند. اول به پوست خود دقت کنید:
آیا پوستتان رنگ‌پریده است؟ در حالت کم‌خونی، حتی اگر رنگ پوستتان معمولی باشد، لب‌های شما، کمرنگ‌تر از حد طبیعی و پوستتان بی‌حال و خسته است. آیا همیشه احساس خستگی و بی‌حالی می‌کنید؟ این موارد از علائم شایع کم‌خونی هستند.
آیا به یبوست مبتلا شده‌اید؟ یبوست هم یکی از علائم اولیه کم‌خونی است و بدون هیچ تغییری در عادت غذایی ایجاد میشود؛ یعنی مثلا بدون کاهش مصرف میوه و سبزی، دچار یبوست می‌شوید.
آیا تمرکز فکری برای شما سخت شده است؟ کم‌خونی می‌تواند بر کاهش تمرکز و افت تحصیلی یا انجام تکالیف درسی شما تاثیرگذار باشد.
آیا دوست دارید مواد عجیب و غریبی که خوراکی نیستند، بخورید؟ مثلا موادی مانند خاک یا کاغذ، چنین حالتی «پیکا» نام دارد. به حالات روانی خود دقت کنید. کم‌خونی می‌تواند باعث ایجاد احساس افسردگی در شما شود.
آیا احساس نفس‌نفس زدن، تپش قلب و تند شدن ریتم تنفس و تنگی‌نفس دارید؟ گلبول‌های قرمز خون بخش حیاتی فرایند تنفس را تشکیل می‌دهند و این علامت در کم‌خونی متوسط تا شدید بروز می‌کند.
آیا احساس می‌کنید انگشتان دست و پایتان خواب می‌روند، همیشه سرد هستند یا با سوزش دست و پا همراه‌اند؟ این حالت به‌دلیل کاهش جریان خون در انگشتان دست و پا و بر اثر کم‌خونی اتفاق می‌افتد.
آیا هنگام برخاستن احساس سردرد، سرگیجه و سیاه رفتن چشم می‌کنید؟ در کم‌خونی شدید، هنگام برخاستن از رختخواب احساس ضعف زیادی دارید یا هنگام بلند شدن از جایتان، احساس سرگیجه می‌کنید. از دیگر نشانه‌های کم‌خونی می‌توان به کم‌اشتهایی و تحریک‌پذیری (عصبی شدن و کم‌حوصلگی)، کمرنگ شدن بستر ناخن، حالت تهوع، تیرگی زیر چشم و ریزش مو و ناخن‌های ضعیف و شکننده اشاره کرد.
گلبول قرمز خون چقدر باید باشد؟
میزان عمومی و مناسب تعداد گلبول قرمز خون برای مردان، 7/4 تا 1/6 میلیون گلبول قرمز در هر میکرولیتر و برای زنان، 2/4 تا 4/5 میلیون گلبول قرمز در هر میکرولیتر است.
این میزان گلبول تعداد معمول است و در بعضی از نواحی یا آزمایشگاه‌ها میزان مناسب ممکن است متفاوت باشد. برای اطلاع از محدوده مناسب ناحیه‌تان باید به آزمایشگاه یا پزشک مراجعه کنید.
تشخیص کم‌خونی چگونه است؟
برای تشخیص کم‌خونی با مشاهده علائم گفته‌شده فرد باید به پزشک مراجعه کند زیرا با مشاهده علائم به‌تنهایی نمی‌توان به‌طور قطع کم‌خونی را تایید کرد. به همین دلیل پزشک درخواست آزمایش خون می‌دهد که در آن تست‌های آهن، فریتین، TIBC، هموگلوبین، هماتوکریت و MCH و MCHC که نشان‌دهنده اندازه گلبول‌ها و غلظت هموگلوبین آنهاست، درخواست میشود.
درمان کم‌خونی چیست؟
اگر احساس می‌کنید به کم‌خونی مبتلا هستید، به پزشک مراجعه کنید. درمان کم‌خونی می‌تواند شامل دریافت مکمل خوراکی آهن یا دریافت مراقبت پزشکی باشد.
درمان کم‌خونی با توجه به علت آن متفاوت است. بعضی از انواع درمان با توجه به سطح کم‌خونی مربوط شامل این موارد است:
• درمان کم‌خونی مربوط به فقر آهن: در این شرایط پزشک از مکمل‌های حاوی آهن برای تنظیم سطح گلبول قرمز خون استفاده می‌کند.
• درمان کم‌خونی مربوط به رژیم غذایی: بیمارانی که کم‌خونی آنها به‌دلیل رژیم غذایی ناسالم آنهاست و رژیم غذایی آنها بدون آهن یا کم‌آهن است، باید غذاهای حاوی آهن مانند سبزیجات سبز تیره برگدار، کنگر فرنگی، زردآلو، لوبیا، عدس، نخود، سویا، گوشت، آجیل، آلو بخارا و کشمش را در رژیم غذایی‌شان بگنجانند.
پسته و زیره سیاه؛ دو پیشنهاد طب سنتی برای کاهش شدت کم‌خونی
با توجه به ترکیبات بسیار باارزش آلی و معدنی موجود در مغز پسته، مطالعات زیادی روی آن انجام شده و خواص آن ضد کم خونی است. کمبود فولات می‌تواند باعث مشکلاتی مانند کم خونی یمگالوبلاستیک شود. همچنین، کمبود این ماده عامل بروز بیماری‌های قلبی- عروقی است. با توجه به اینکه پسته حاوی فولات و آهن است، به بهبود کم خونی کمک می‌کند.
مهم‌ترین خواص زیره سیاه عبارت است از ضد نفخ، ضد درد و ضد اسپاسم. زیره سیاه از این نظر مشابه رازیانه یا میوه‌های دیگر خانواده جعفری است. از آثار دیگر آن می‌توان محرک معده برای هضم غذا، ادرارآور، ضد کرم، ضد تشنج، تا حدی قاعده‌آور و به‌عنوان نیرودهنده را نام برد.
هفته نامه سلامت
نشانه هاي کم خونيدکتر سارا هاشم پور در گفتگو با جام جم، شايع ترين سن بروز اين اختلال خوني را در کودکان از 6 تا 24 ماهگي و در بزرگسالان، بخصوص زنان در سن باروري يعني تقريبا 15 تا 45 سالگي مي داند. براساس گفته هاي او زنان به دليل عادت ماهانه، براي کم خوني مستعدتر هستند اما کم خوني در مردان معمولا پزشک را درباره امکان ابتلاي فرد به سرطان نگران مي کند. به گفته اين پزشک عمومي، خستگي، احساس کسالت، سرگيجه، سردرد، رنگ پريدگي پوست و مخاط بدن، زخم در گوشه هاي دهان، تپش قلب، حواس پرتي، تنگي نفس، تحريک پذيري، کم شدن آستانه تحمل و قاشقي شدن ناخن ها، اصلي ترين نشانه هاي اين بيماري محسوب مي شوند. شايد شما هم ديده باشيد که مردم وقتي به کم خون بودن شان شک مي کنند مقابل آئينه مي ايستند و پلک زيرشان را پايين مي کشند و نگاه مي کنند واگر اين قسمت از پلک کاملا سرخ باشد نگراني شان بر طرف مي شود. دکتر هاشم پور در اين باره توضيح مي دهد: هرچند سنجش رنگ پريدگي مخاط پلک هم در صورتي که رنگ واقعي آن را بدانيد ممکن است به کار آيد اما بهترين راه براي تشخيص کم خوني مراجعه به پزشک و آزمايش خون است. او تاکيد مي کند که مصرف قرص آهن بدون تجويز پزشک کار درستي نيست. چون آهن از بدن دفع نمي شود و اگر اضافه بر نياز مصرف شود ممکن است در بخش هاي مختلف بدن از جمله مغز رسوب کند. شايع ترين نوع کم خونيکم خوني انواع فراواني دارد، برخي از انواع کم خوني به دليل ساخته نشدن گلبول قرمز در مغزاستخوان، برخي به دليل اختلال در ساخت هموگلوبين، برخي به دليل تخريب گلبول هاي قرمز و برخي به دليل کمبود ويتامين B 12 يا اسيد فوليک هستند. يکي از شايع ترين انواع کم خوني ها، کم خوني فقر آهن است که به دليل عدم وجود يا عدم دريافت آهن کافي در رژيم غذايي بروز مي کند. دکتر هاشم پور در اين زمينه مي گويد: کاهش جذب آهن در اين نوع کم خوني به وسيله دستگاه گوارش يا به علت تداخل در جذب برخي از داروها رخ مي دهد; براي مثال داروهاي ضد اسيدي که مردم براي درمان ترش کردن معده مصرف مي کنند باعث تداخل در جذب آهن مي شود. همچنين عادت ماهانه زنان، خونريزي هاي داخلي و افزايش نياز بدن به آهن در دوراني مانند دوران حاملگي يا رشد مي توانند سبب ساز کم خوني فقر آهن شوند و به همين دليل پزشکان تجويز آهن به زنان باردار را از ماه چهارم بارداري آغاز مي کنند و تا 3 ماه پس از زايمان ادامه مي دهند. آيا درمان مي شويم؟دکتر هاشم پور براي بهبود کم خوني فقر آهن در بدن پيشنهاد مي کند: اين بيماران بايد از منابع غذايي آهن داري مانند جگر، گوشت قرمز، قلوه، ماهي، حبوباتي مانند عدس لوبيا و سبزيجاتي با برگ هاي سبز تيره مانند اسفناج و جعفري در رژيم غذايي خود استفاده کنند و همراه با غذا سالاد بخورند. به گفته اين پزشک ويتامين ث – که معمولا در ليموترش، آناناس و آب پرتقال وجود دارد – نيز باعث افزايش جذب آهن مي شود. همچنين مصرف موادي مانند هويج، سيب زميني، گوجه، شلغم و کدو تنبل هم در بهبود کم خوني موثر است. او مي افزايد: اگر پزشک برايتان قرص آهن تجويز کرده است بايد آن را همراه با يک ليوان پر آب مصرف کنيد و پس از مصرف دست کم تا نيم ساعت دراز نکشيد.
کم خونی یعنی کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون و علل متفاوتی دارد، ولی مهم‌ترین آنها کمبود آهن در بدن است.
اگر کم‌خونی خفیفی داشته باشید، ممکن است علامتی دیده نشود و حتی اگر دیده شود، ممکن است متوجه کم‌خونی خود نشوید، یا آن را با بیماری دیگری اشتباه بگیرید.
حال ما به شما می گوییم که علائم شایع کم خونی چیست تا با مشاهده ی آنها به پزشک مراجعه کنید:
1- به پوست خود دقت کنید. آیا پوستتان رنگ پریده است؟
در حالت کم‌خونی، حتی اگر رنگ پوستتان معمولی باشد، ولی لب‌های شما، کمرنگ‌تر از حد طبیعی است و پوست شما بی‌حال و خسته (شل) می باشد. آیا کمبود آهن باعث سرگیجه میشود
2- آیا همیشه احساس خستگی و بی‌حالی می کنید؟ این ها از علائم شایع کم‌خونی است.
3- آیا سردردهای پی در پی دارید؟ و یا اشتهایی برای غذا خوردن ندارید؟ این ها از علائم اولیه کم‌خونی هستند.
4- آیا مبتلا به یبوست شده‌اید؟ این هم یکی از علائم اولیه کم خونی است و بدون هیچ تغییری در عادات غذایی به وجود میآید (یعنی مثلا بدون کاهش مصرف میوه و سبزی، دچار یبوست می شوید).
تنها راه تشخیص کم‌خونی، دادن آزمایش خون است.
5- آیا تمرکز فکری برای شما سخت شده است؟ این مسئله روی کار شما یا انجام تکالیف درسی شما تاثیرگذار است.
6- آیا دوست دارید مواد عجیب و غریب را که خوراکی نیستند، بخورید، مثل خاک یا کاغذ. چنین حالتی، «پیکا» نام دارد.
7- به حالات روحی و روانی خود دقت کنید. کم‌خونی می‌تواند باعث احساس افسردگی شود.
8- آیا احساس تنگی نفس دارید؟ گلبول‌های قرمز خون، بخش حیاتی فرآیند تنفس را تشکیل می دهند و این علامت در کم‌خونی متوسط تا شدید بروز می‌کند.
9- آیا احساس می‌کنید انگشتان دست و پای شما همیشه سرد هستند؟ این حالت به دلیل کاهش جریان خون در انگشتان دست و پا، در اثر کم‌خونی اتفاق می‌افتد.
10- آیا احساس ضعف یا سرگیجه دارید؟ در کم‌خونی شدید، هنگام برخاستن از رختخواب احساس ضعف زیادی دارید و یا هنگام بلند شدن از جایتان، احساس سرگیجه می‌کنید.
* اگر به طور ناگهانی، زخمهایی روی زبان یا دهانتان پیدا شد، یا اگر خانم هستید و یک مرتبه دچار قطع قاعدگی شدید، نشان می‌دهد دچار کم‌خونی هستید.
* اگر بیشتر اوقات غذاهای فرآیند شده و آماده بخورید، یا بعضی وعدههای غذایی (مثل صبحانه) را از برنامه غذایی تان حذف کنید، یا ریزه خواری داشته باشید، یا از همه گروه های غذایی استفاده نکنید، ممکن است آهن و سایر مواد مغذی را به مقدار کافی دریافت نکنید. در این صورت، اگر علائم ذکر شده در بالا را داشتید، احتمالا دچار کم‌خونی هستید.
* کم‌خونی می‌تواند در اثر مشکلات پزشکی اصولی و دریافت یا جذب ناکافی آهن در بدن به وجود آید. تنها راه تشخیص کم‌خونی، دادن آزمایش خون است. اگر فکر می‌کنید دچار کم‌خونی هستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
* اگر نسبت به کم‌خونی خود شک دارید، هرگز مقادیر بالای مکمل‌های آهن را مصرف نکنید، زیرا دریافت مقادیر زیاد آهن، مسمومیت زاست و عوارض بدی دارد.
برای تشخیص قطعی کم‌خونی باید به پزشک مراجعه کنید و خودتان بر اساس علائم بالا نمیتوانید بگویید حتما دچار کم‌خونی هستید، زیرا علائم کم‌خونی می‌تواند مشابه علائم سایر بیماری‌ها باشد و کمبود آهن به تنهایی، علت بروز کم‌خونی نیست.
* اگر علائم بالا در شما ادامه داشت، یا دچار یک مشکل خاص پزشکی هستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. اطلاعاتی که در این مقاله برای شما ارائه شده، نمیتواند جایگزین توصیهها یا درمان تخصصی پزشکی شود.
درمان کم خونی ناشی از فقر آهن
کم خونی فقر آهن و علائم آن
نوع کم خونی برای درمان مهم است
كم خونی ( Anaemia )
از هر 5 زن، یکی کم خون است
تغذیه در كم خونی ناشی از فقر آهن
کم خونی، عارضه ای همه گیر
غنی سازی آرد گندم با آهن
مکمل آهن و روی در بارداری
انواع كم خونی
راه های درمان کم خونی
كم خونی