عوارض برداشتن رحم و تخمدان ها

هیسترکتومی یا عمل جراحی برداشتن رحم یکی از روش های درمانی رایج برای درمان بیماری های دستگاه تولید مثل از طریق برداشتن رحم و برخی ارگان های همراه، به صورت کلی یا قسمتی از آن است.

شاید در برخی موارد لازم باشد علاوه بر رحم، گردنه رحم، لوله های فالوپ، تخمدان ها و سایر اندامهای اطراف نیز برداشته شود. هیسترکتومی عمل جراحی وسیعی است که می تواند به عدم تعادل هورمونی بیانجامد و یا سلامت کلی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. 

برخی از علامت های شایع برای برداشتن رحم یا هیسترکتومی، روی دادن خونریزی های نظمی است که در رحم و در خانم های 4 سال به بالا رخ می دهد. چنین بیماری مشخصی علل مختلفی دارد که معمولا با مصرف داروهای مناسب حل می شود ولی در برخی اوقات نیز درمان های دارویی جواب نمی دهد و فرد دچار عارضه نیاز به جراحی دارد که می توان به عللی چون دیابت و فشار خون اشاره کرد. 

دلایل دیگری نیز در این امر نقش دارند که در میان آنها باید به افتادگی حاد رحم و مثانه اشاره کرد که اگر این عارضه ها در زمان مناسب درمان نشوند، نیاز به برداشتن رحم ضروری است و با جراحی معمولی درمان نمی شود. این بیماری نشانه های مشخصی چون دردهای شدید لگنی، علائم ادراری و بسیاری موارد دیگر دارد که می توان با اعمال این گونه جراحی ها از شدت درد و عوارض کم کرد. دردهای لگنی به دلیل وجود واریس یا اختلالات عروقی دیگر در وریدهای لگنی هم ایجاد می شود که گاهی به دلیل زیاد بودن درد و عدم پاسخ گرفتن از مصرف مسکن های تجویز شده، جراحی برداشتن رحم هم ممکن است تجویز شود که باید گفت چنین شیوه درمانی آنقدرها هم سودمند نیست. 

عوارض برداشتن رحم و تخمدان ها

از دلایل دیگر که موجب ضروری شدن جراحی رحم می شود، باید به بدخیمی ها یا سرطان های رحم، دهانه رحم یا تخمدان ها اشاره کرد.

همچنین عارضه دیگری که با برداشتن رحم و  تخمدان ها خاتمه می یابد، بیماری آندومتریوز است. در این بیماری، بافت داخلی رحم در لگن، تخمدان ها، لوله ها و نیز روده ها گسترش یافته و موجب دردهای شدید لگنی به ویژه چند روز پیش از آغاز دوران قاعدگی می شود. 

در عفونت های لنگی شدید که منجر به ایجاد آبسه در تخمدان می شود، در مواردی که با آنتی بیوتیک نتوان جان بیمار را نجات داد، اقدام به جراحی ضرورت دارد.

از بیماری های دیگر رحمی می توان به آدنومیوز اشاره کرد. در این بیماری خانم میانسال با خونریزی های طولانی و درد شدید در دوران قاعدگی مراجعه می کند. چنانچه این بیماری تشخیص داده شود، درمان دارویی ندارد و در نهایت تنها راه درمان، جراحی و برداشتن رحم است. پزشک زنان در موارد اورژانسی مانند خونریزی شدید پس از زایمان نیز مجبور به خارج کردن رحم برای کنترل خونریزی است و هدف نجات جان مادر است.

هیسترکتومی نیز همانند سایر جراحی های وسیع، با خطرات و عوارض خاصی همراه است.

وقوع مرگ و میر طی 4 روز بعد از عمل، تقریبا بین 1 الی 6  نفر از هر هزار بیماری است که به علل خوش خیم تحت هیسترکتومی قرار می گیرند. این آمار در میان بیمارانی که به دلیل سرطان و فیبروئید هیسترکتومی انجام داده اند یا مادران باردار به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

بیماران باید حداقل به مدت پنج روز بعد از هیسترکتومی شکمی و حداکثر سه روز بعد از هیسترکتومی لاپاروسکوپی و واژینال در بیمارستان بستری شوند. بهبودی کامل بعد از این عمل تا هشت هفته به طول خواهد انجامید.

در اینجا به برخی از خطرات و عوارض ناشی از هیسترکتومی اشاره می شود:

خطر خونریزی (خونریزی شدید) در تمام جراحی های وسیع از جمله هیسترکتومی وجود دارد. بنابراین، امکان انتقال خون برای درمان بیمارانی که مقدار زیادی خون از دست داده اند، باید فراهم شود. 

اوفروکتومی ناخواسته منجر به نارسایی تخمدان یا یائسگی زودرس خواهد شد.

در بسیاری از موارد هنگام هیسترکتومی، علی رغم اینکه هیچ بره قبلی برای برداشتن تخمدان ها وجود ندارد، ممکن است یک یا هر دو تخمدان برداشته شود. همین امر منجر به بروز یائسگی زودرس حدودا 3 سال پیش از سن یائسگی خواهد شد. برداشتن تخمدان ها موجب کاهش شدید سطح استروژن شده و لذا اثر محافظتی استروژن در برابر بیماری های قلبی عروقی و استخوانی از بین می رود. هیسترکتومی با افزایش میزان بیماری قلبی و پوکی استخوان همراه است.

در بسیاری موارد بعد از هیسترکتومی، کیست های خوش خیم تخمدانی ایجاد می شوند.

لوله باریکی که ادرار را از کلیه به مثانه می برد، میزنای یا حالب دارد، احتمال بروز آسیب به این بخش از بدن در طی هیسترکتومی حدود 1٪ است. البته آسیب به حالب همواره مورد توجه بوده و معمولا ترمیم می شود. اندامهای شکمی دیگر از جمله مثانه یا روده نیز در معرض آسیب هستند و آسیب وارده به آنها موجب عفونت یا بی اختیاری خواهد شد. اگرچه در برخی موارد آسیب های وارد شده بعد از هیسترکتومی بهبود می یابد، اما شرایطی نیز وجود دارد که بهبودی حاصل نمی شود. در این صورت بیمار باید تا مدتی از کیسه کاتتر (دفع ادرار) یا کیسه کولوستومی (دفع مدفوع) استفاده کند و این روال تا زمان جراحی بعدی روی اندام آسیب دیده ادامه دارد.

در اغلب بیمارانی که به دلیل مشکلات خوش خیم تحت هیسترکتومی قرار می گیرند، درد لگنی کمتر بوده و زندگی زناشویی کیفیت بهتری خواهد داشت.  در این میان عده ای از بدتر شدن روابط جنسی خود شکایت دارند. هیسترکتومی که به علت عامل بدخیم انجام می شود معمولاً بسیار گسترده تر بوده و عوارض جانبی شدیدتری دارند که گاهاً با تاثیر منفی بر زندگی زناشویی همراه است.

هیسترکتومی نیز مانند هر نوع جراحی دیگری با خطر عفونت، مانند عفونت ادراری یا عفونت در محل جراحی همراه است. اکثر عفونت ها شدید نیستند و به راحتی با یک دوره آنتی بیوتیک درمان می شوند.

خطر ابتلا به ترومبوز در افرادی که سابقۀ جراحی و آمبولی دارند، است. در صورت وقوع ترومبوز، بیمار باید راه برود و نیز داروهای رقیق کننده خون برای کاهش خطر تشکیل لخته، تجویز می گردد.

این وضعیت بیمار را به شدت تضعیف و ناتوان می سازد اما خوشبختانه بسیار نادر است و تنها در  /2 الی 2 درصد بیمارانی که هیسترکتومی یا اعمال جراحی بزرگ لگنی انجام داده اند، رخ می دهد.

این عارضه در کمتر از 4 مورد از هر 1 بیمار رخ می دهد، اما معمولا در هیسترکتومی لاپاروسکوپی کامل نسبت به هیسترکتومی واژینال با کمک لاپاروسکوپی (هیسترکتومی واژنی) اتفاق می افتد. پایین ترین میزان پارگی کاف واژن (فشمت بالای واژن) مربوط به هیسترکتومی واژینال (/8 درصد) است.

عوارض جدی بیهوشی بسیار به ندرت و تقریبا در 1 مورد از هر 1 بیماری که بیهوشی عمومی گرفته اند، مشاهده می شود. خطر نوروپاتی (اختلال عصبی)، آلرژی و مرگ از عوارض بیهوشی هستند که احتمال وقوع مورد دوم  1 به 1 است.  بیماران دارای تناسب اندام معمولا کمتر در معرض خطر عوارض پس از بیهوشی قرار دارند. سیگار کشیدن، اضافه وزن و عفونت های قلبی/ ریوی خطر عوارض بیهوشی را افزایش می دهند.

برخی بانوان از آنجا که احساس می کنند بعد از هیسترکتومی قابلیت تولید مثل و یا حتی بخش مهمی از شخصیت زنانه خود را از دست داده اند، دچار افسردگی می شوند. اگر زوجین به تنهایی قادر به حل مشکل نباشند، گفتگو با مشاوران زبده بسیار موثر خواهد بود.

مطالعه بیشتر:

1- عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی چیست؟

2- انواع حاملگی خارج رحمی و روش های درمان آن

3- التهاب دهانه رحم خطرناک است؟

4- نارسایی و ضعف دهانه رحم، عوامل و درمان

5- چسبندگی رحم (سندرم آشرمن) چیست و چرا به وجود می آید؟

نویسنده :
تیم تالیف و ترجمه نی نی پلاس

مراقبت های پیش از بارداری در زنان و مردان

عوارض برداشتن رحم و تخمدان ها

این بخش در حال طراحی می باشد

از علل دیگر جراحی برداشتن رحم، افتادگی شدید رحم یا مثانه است که با جراحی معمول، افتادگی قابل درمان نیست. در این موارد به جز علایم ادراری، بیمار از دردهای شدید لگنی که علت دیگری برای آن یافت نمی شود هم شکایت دارد که با این جراحی از شدت دردها کاسته می شود.

دردهای لگنی به دلیل وجود واریس یا اختلالات عروقی دیگر در وریدهای لگنی هم ایجاد می شود که گاهی به دلیل شدت درد و پاسخ نگرفتن از مصرف مسکن ها، جراحی برداشتن رحم توصیه می شود، البته این روش درمانی چندان مفید نیست. از مشکلات دیگری که منجر به جراحی رحم می شود، می توان به بدخیمی ها یا سرطان های رحم، دهانه رحم یا تخمدان ها اشاره کرد.

بیماری دیگری که به برداشتن رحم و تخمدان ها منجر می شود، بیماری اندومتریوز است. در این بیماری بافت داخلی رحم در لگن یا روی تخمدان ها، لوله ها یا روده ها رشد می کند و موجب دردهای شدید لگنی بخصوص چند روز قبل از شروع قاعدگی می شود.

عوارض برداشتن رحم و تخمدان ها

از علل دیگر، دردهای شدید زمان عادت ماهانه است که به درمان های دارویی پاسخ نمی دهد و تنها راه باقیمانده، جراحی است.

در عفونت های لگنی شدید که منجر به ایجاد آبسه در تخمدان می شود، در مواردی که با آنتی بیوتیک نتوان جان بیمار را نجات داد، اقدام به جراحی می کنیم. از بیماری های دیگر رحمی می توان به آدنومیوز اشاره کرد. در این بیماری خانم میانسال با خونریزی های طولانی و درد شدید در دوران قاعدگی مراجعه می کند. چنانچه این بیماری تشخیص داده شود، درمان دارویی ندارد و در نهایت تنها راه درمان، جراحی و برداشتن رحم است. پزشک زنان در موارد اورژانسی مانند خونریزی شدید پس از زایمان نیز مجبور به خارج کردن رحم برای کنترل خونریزی است و هدف نجات جان مادر است.

انواع روش های برداشتن رحم به سه روش می توان رحم را برداشت: اول از راه شکم که با برش شکمی انجام می شود. دوم از راه واژن که بدون برش شکمی کار انجام می شود و روش بسیار خوبی است که میزان عوارض آن از جراحی شکمی کمتر است. سوم روش لاپاراسکوپ (جراحی با حداقل برش) که در بیماران خاص قابل انجام است و مزایای خاص خودش را دارد. بهترین روش، جراحی از طریق واژن است که در صورتی که بیمار شرایط آن را داشته باشد، انجام می شود.

 مراقبت پس از عمل برداشتن رحم

2- اگر پانسمان شما ضد آب است، دوش گرفتن کوتاه مدت و ایستاده مجاز است و اگر ضدآب نیست تا سه روز نباید با آب تماس پیدا کند. 3- روز سوم، پانسمان روی زخم را بردارید و پس از یک دوش کوتاه و ایستاده، زخم محل عمل را با شامپو و ترجیحا شامپو بچه بشویید و با سشوار خشک کنید. از این به بعد باید روزانه زخم شسته و خشک گردد. 4- بین روزهای 7 تا 1 پس از عمل، به پزشک معالج خود مراجعه کنید. 5- اگر نمونه رحم شما به آزمایشگاه ارسال شده است، جواب آن را از آزمایشگاه بگیرید و به پزشک معالج خود نشان دهید. 6- در صورت بروز هر گونه تب، تورم، ترشح و کبودی موضع عمل یا خونریزی واژینال، پزشک خود را مطلع سازید. 7- در روزهای اول پس از عمل، پیاده روی در داخل منزل را فراموش نکنید. 8- یبوست می تواند برای شما خطرآفرین باشد. بنابراین با رژیم غذایی مناسب یا خوردن ملین از یبوست پرهیز کنید. 9- از انجام کارهای سنگین و برداشتن بار سنگین، تا دو ماه پس از عمل خودداری کنید. 1- حداقل تا 4 روز از نزدیکی با همسر خود پرهیز کنید. 11- ویزیت مجدد شما 4 روز پس از عمل و قبل از شروع فعالیت های معمولی و نزدیکی با همسر است.

خطرات عمل جراحی هیسترکتومی هیسترکتومی معمولا بسیار بی‌خطر است. اما در هر عمل جراحی عوارضی ممکن است رخ دهد.لخته شدن خون در رگ‌ها، عفونت، خونریزی شدید و حساسیت به داروهای بیهوشی، برخی از شایع‌ترین عوارض جراحی هستند.

عوارض احتمالی دیگر نیز عبارتند از: – آسیب مجاری ادرار، مثانه یا مقعد در طول جراحی که ممکن است برای ترمیم آن، به جراحی اضافی نیاز پیدا شود. – فقدان عملکرد طبیعی تخمدان، باعث کاهش سطح استروژن و خشکی واژن می‌شود. – شروع زودرس علایم یائسگی به‌دلیل برداشتن تخمدان – تشکیل بافت اسکار و چسبندگی‌های شکمی هیسترکتومی برای خانم‌هایی مطلوب است که دیگر قصد بچه‌دار شدن ندارند و از به‌کاربردن درمان‌های بی‌نتیجه و متعدد هم خسته شده‌اند.

عوارض برداشتن رحم -بر خلاف تصور عموم مردم، برداشتن رحم هیچ تاثیری در کاهش میل جنسی ندارد.

-رحم هیچ نقشی در آمیزش جنسی ندارد و فعالیت جنسی بیمار پس از برداشتن رحم به طور طبیعی حفظ می شود.

-همچنین ارتباطی بین برداشتن رحم با افزایش فشار خون و ازدیاد وزن وجودد ندارد. این تغییرات پس از سن 45 سالگی و در سنین یائسگی ایجاد می شود و با توجه به اینکه اغلب برداشتن رحم نیز در این سنین اتفاق می افتد، بیماران به اشتباه این مشکلات را به برداشتن رحم نسبت می دهند، در حالی که این عوارض ارتباطی با این عمل جراحی ندارد.

ولی تحقیقات پژوهشگران نشان می دهد زنانی که با عمل جراحی، رحمشان را در می آورند، در مقایسه با سایر زنان ازافسردگی بیشتری رنج می برند. زنانی که تحت عمل هیستروکتومی قرار می‌گیرند، با عوارض دوران یائسگی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند که از مشخصه بارز آن، تغییرات محسوس خلق و خو است.

قبل از برداشتن رحم، مشورت کنید بعد از برداشتن رحم ممکن است احساس کمبود کنید و ناراحت باشید از اینکه دیگر نمی‌توانید بچه‌دار شوید. از طرفی شما در می‌یابید که علایم شما برطرف شده و احساس بهبود و شانس ادامه زندگی را دارید. تسکین علایم می‌تواند بر کیفیت زندگی شما تاثیر بسیاری بگذارد.

برای غلبه بر ناراحتی و پشیمانی بعد از عمل، بهترین راه، اطمینان از انتخاب صحیح است. در یک کفه ترازو علل ضرورت برداشتن رحم و در کفه دیگر عدم قدرت باروری را قرار دهید و قبل از انجام جراحی مطمئن شوید که هیسترکتومی برای شما بهترین است.

با پزشک خود صحبت کنید و اگر در لزوم آن شک دارید، نسبت به درخواست راه‌حلی دیگر، تردید نکنید. در طی هیسترکتومی، پزشک با عمل جراحی، رحم شما را از لوله‌های تخمدانی، تخمدان‌ها و واژن جدا می‌کند.هیسترکتومی برای خانم‌هایی مطلوب است که دیگر قصد بچه‌دار شدن ندارند و از به‌کاربردن درمان‌های بی‌نتیجه و متعدد هم خسته شده‌اند.1